Wstęp do logiki
Logika
(w najszerszym z możliwych
sensów) to:
nauka
dostarczająca analizy języka,
czynności badawczych oraz wytworów
tych czynności w celu podania takich
reguł posługiwania się językiem i
wykonywania owych czynności, które
uczyniłyby tę działalność możliwie
najbardziej skuteczną;
nauka
formułująca zasady poprawnych
rozumowań;
refleksja
nad poznaniem uprawiana w
sposób formalny.
Wstęp do logiki
Wyraz „
logika
” pochodzi od greckiego „
logos
”,
który oznaczał:
rozum
,
to, co w rozumie powstaje –
myśl
,
to, czym myśl jest wyrażana –
zdanie
(słowo).
(Pamiętacie: „…na początku było słowo…”? Tam właśnie
chodziło o logos.)
Arystoteles, twórca pierwszego systemu logiki, nie używał
nazwy „logika” we współczesnym sensie. Wolał określenie:
„analityki”. Innymi określeniami dla logiki były: dialektyka,
kanonika, organon, elementa. Dopiero od XVII wieku
zaczęła przyjmować się nazwa
logika
.
Wstęp do logiki
Możemy również powiedzieć:
Logika
to nauka o
języku, rozumianym
jako system znaków słownych
.
Powyższa definicja logiki zakłada specyficzne rozumienie
tego, czym jest język. Zakładamy, że
język
to:
SYSTEM
; czyli jakiś uporządkowany zbiór,
ZNAKÓW
; trzeba będzie wyjaśnić, czym jest znak,
SŁOWNYCH
; załóżmy, że wiemy, czym jest słowo…
Wstęp do logiki
Przy takim rozumieniu logiki, można wskazać na jej trzy
fundamentalne działy:
Wstęp do logiki
Na przedmiot
logiki formalnej
składają się
różne rachunki logiczne, dedukcyjne
systemy
formalne
sformułowane
w
sztucznych językach: np.
klasycznym
rachunku zdań
,
klasycznym rachunku
predykatów
,
sylogistyce
i wielu innych.
Głównym zadaniem tych systemów jest
kodyfikacja
zasad
poprawnych
wnioskowań.
Zarówno pojęcia wnioskowania, jak i poprawności wnioskowania
zostaną
dalej
omówione,
scharakteryzowane,
a
nawet
zdefiniowane. Intuicyjnie (ale tylko tu i teraz!): z wnioskowaniem
mamy do czynienia wtedy, gdy w oparciu o jakieś zdania
stwierdzamy jakieś inne zdanie. Wnioskowanie jest poprawne,
gdy mamy rację;)
Wstęp do logiki
Metodologia nauk
to dział logiki, w którym
analizujemy sposoby, na jakie poznajemy
świat (te sposoby to tzw. postępowania
badawcze). W szczególności bada się tutaj
sposoby
uzasadnienia
twierdzeń,
poprawności definicji, metody klasyfikacji.
Można powiedzieć, że w metodologii badane są z jednej
strony
czynności
badawcze
(np.
definiowanie,
klasyfikowanie), z drugiej zaś wytwory tych czynności (np.
definicje, klasyfikacje…).
Wstęp do logiki
Semiotyka
to ogólna teoria systemów
znakowych. Przykładami takich systemów
są języki naturalne i języki sztuczne.
Interesować się będziemy tylko pewnymi
aspektami systemów znakowych – tymi
związanymi
z
komunikacją:
przekazywaniem
i
przetwarzaniem
informacji.
Język
sztuczny
jest
zawsze
językiem
zbudowanym dla określonych celów: alfabet
Morse`a, esperanto, symbolizm matematyczny.
Język naturalny
to język, którym się właśnie teraz
posługuję – jest to język naturalny, używany na
co dzień. Za przykład służyć mogą języki
etniczne.
Wstęp do logiki
Charles W. Morris wyróżnił trzy działy semiotyki:
Wstęp do logiki
SYNTAKTYKA
:badamy relacje pomiędzy
znakami;
(czyli
analizujemy
strukturę
znaku,
poprawność
składniową, sposoby budowania wyrażeń złożonych z
wyrażeń prostych; często używać będziemy przymiotnika
„syntaktyczny” – czyli dotyczący składni).
Wstęp do logiki
SEMANTYKA
:badamy relacje pomiędzy
znakiem a jego znaczeniem;
(czyli analizujemy związek pomiędzy znakiem a tym, do
czego się odnosi, co znak znaczy; często używać będziemy
przymiotnika „semantyczny” – czyli dotyczący znaczenia).
Wstęp do logiki
PRAGMATYKA
:badamy relacje pomiędzy
znakiem a użytkownikiem;
(czyli analizujemy związek pomiędzy znakami a nami
samymi; interesować nas będzie to, jak znaków używać i
co można w tym wszystkim popsuć).