Współpraca z rodzicami w
przypadku zachowań
agresywnych
dzieci i młodzieży
Współpraca z rodzicami w
przypadku zachowań
agresywnych
dzieci i młodzieży
Obszary pracy z rodzicami
Współpraca z rodzicami w
nauczaniu, wychowaniu i terapii
dziecka
Rozwój umiejętności
wychowawczych
Interwencja w rodzinie w sytuacji
krzywdzenia dziecka
Przypadek Kuby
11 letni Kuba, uczeń 5 klasy
W poprzednich latach z trudem dawał sobie radę z
opanowaniem podstawowych umiejętności z języka
polskiego, szczególnie miał trudności z czytaniem
Od początku 4 klasy Kuba zbiera coraz gorsze oceny z
wszystkich przedmiotów, z wyjątkiem matematyki
Bardzo pogorszyło się też jego zachowanie w szkole:
zakłóca przebieg lekcji, wchodzi w konflikty z dziećmi,
wyzywa je, poszturchuje, zabiera i niszczy rzeczy,
Dzieci w klasie mówią na niego „debil”, donoszą
nauczycielom, zrzucają na niego winę, nawet gdy
czegoś nie zrobił
Hipotezy dotyczące przyczyn
problemów Kuby
Deficyty kompetencji szkolnych są przyczyną porażek w nauce, co
wywołuje frustrację Kuby i odzwierciedla się w jego zachowaniu
Kuba przeżywa problemy emocjonalne, które są uwarunkowane
czynnikami środowiskowymi
Dysfunkcje rodziny: chłopiec doznaje urazów psychicznych, w domu są
nieprawidłowe normy i wzorce zachowań
Odrzucenie przez klasę, naznaczenie rolą „czarnej owcy”, brak wsparcia
ze strony nauczycieli. Pogarszająca się relacja z klasą i nauczycielami
staje się źródłem coraz większego napięcia.
Wnioski:
Potrzebna jest diagnoza dziecka pod kątem trudności szkolnych a
także emocjonalnych
Potrzebne jest powstrzymanie destrukcyjnych zachowań:
wymagania i wsparcie ze strony nauczycieli i rodziców
Praca nad rozwiązaniem jego problemów- być może pomoc
psychologiczna
Potrzebna jest ingerencja w stosunki panujące w klasie-
przywrócenie prawidłowych relacji
Czyj to problem?
Wychowawczyni kilkakrotnie wzywa do szkoły rodziców Kuby, ale oni
nie przychodzą. Kiedy w końcu się spotykają, mówi im: Państwa syn
jest agresywny, wulgarny, coraz gorzej się uczy i sprawia problemy
wychowawcze, wszyscy nauczyciele skarżą się, że przeszkadza
podczas lekcji, bije inne dzieci, koledzy też go nie lubią…
Rodzice bronią Kubę, twierdzą, że nauczyciele uprzedzili się do
niego, że w domu jest grzeczny i że to szkoła powinna rozwiązać te
problemy. W końcu, gdy nauczycielka pokazuje jego oceny i uwagi
dotyczące zachowania, mówią bezradnie: to co my mamy zrobić?
Wychowawczyni sugeruje, że „może w domu jest coś nie tak i
dlatego Kuba tak się zachowuje …” i proponuje rodzicom wizytę u
psychologa w poradni
W ciągu kilku kolejnych miesięcy rodzice nie idą do poradni, szkoła
czeka aż oni coś zrobią i nie podejmuje żadnych działań, a sytuacja
Kuby pogarsza się.
Pedagog szkolny jest bezradny: twierdzi, że z rodzicami nie da się
współpracować a do interwencji nie ma podstaw, ponieważ dziecko
realizuje obowiązek szkolny i nie jest zaniedbane
Czym nie jest współpraca?
nie są to jednorazowe działania,
podejmowane często pod presją
narastającego kryzysu
nie jest to delegowanie zadań na drugą
osobę (ucznia, rodzica czy pedagoga) i
oczekiwanie, aż ona je zrealizuje
nie wystarczy poinformować drugą
stronę o problemie i pozostawić ją samą
z jego rozwiązywaniem
Model współpracy oparty na
partnerstwie
„Współpraca jest wspólnym
przedsięwzięciem opartym na podziale
władzy i autorytetu. Jej charakter jest nie
hierarchiczny. Zakłada władzę opartą na
wiedzy i doświadczeniu, będącą
przeciwieństwem władzy opartej na roli czy
na funkcji.”
William Kraus Collaboration in Organizations
Czy relacja pomiędzy nauczycielem a
rodzicami dziecka jest relacją równą
(partnerską)?
Współpraca nauczyciela
i rodziców
NAUCZYCIELE
Czym dysponują?
wiedza
umiejętności dydaktyczne i
wychowawcze
kompetencje osobiste
Za co ponoszą
odpowiedzialność?
metody i program nauczania
wymagania, ocenianie,
normy w szkole
proces nauczania
wychowanie
rozwiązywanie problemów w
relacji z dzieckiem , w relacjach
w klasie
bezpieczeństwo dziecka
w szkole
RODZICE
Czym dysponują?
prawa rodzicielskie,
umiejętności wychowawcze,
miłość do dziecka
Za co ponoszą
odpowiedzialność?
wychowanie, rozwój, zdrowie,
bezpieczeństwo dziecka,
rozwiązywanie problemów w
relacji z dzieckiem
metody wychowawcze w
domu, wymagania,,
podejmowanie decyzji w
sprawie dziecka (wybór szkoły,
wartości, leczenie)
Wychowanie
Profilaktyka
Rozwiązywanie
problemów
dziecka
Warunki współpracy
Uznanie pozytywnych intencji drugiej strony
Uznanie własnej odpowiedzialności za relację z dzieckiem i
rozwiązywanie problemów, jakie się w tej relacji pojawiają
Przekazywanie informacji
Poszanowanie granic, praw i kompetencji drugiej strony
Ustalanie wspólnych celów i wartości
Budowanie zaufania
Wzmacnianie – docenianie starań
Rozwiązywanie konfliktów – konflikt jest traktowany jako
wspólny problem
Realizowanie wspólnych ustaleń
Inicjatywa współpracy należy do obu stron, jednak warto, aby
nauczyciel motywował rodziców do współpracy i zawarł z nimi
kontrakt określający jej zasady
Jakie kroki warto zrealizować
w rozmowie z rozicami?
Przedstawić swoje intencje
Martwię się o Kubę... Chcę pomóc... Chciała bym żeby się
rozwijał, korzystał z lekcji i miał dobre kontakty z klasą
Przedstawić mocne strony Kuby
Dobrze sobie radzi z matematyki, nauczyciel w-f twierdzi, że
ma talent do piłki nożnej, czasami, kiedy go o coś poproszę-
pomaga mi
Opisać problem
Kuba ostatnio przychodzi do szkoły rozdrażniony, szuka okazji
do zaczepki, zdarza się, że wyzywa dzieci, poszturchuje je,
zabiera im rzeczy, niszczy je. Jego oceny z polskiego, historii,
biologii znacznie się pogorszyły…
Zapytać rodziców, jak widzą sytuację
Czy państwo też zauważyliście zmiany w zachowaniu Kuby?
Jakie kroki warto
zrealizować w rozmowie?
Uznać punkt widzenia rodziców: „Może tak być, że w
domu Kuba jest grzeczny a w szkole zachowuje się gorzej”.
Zaproponować wspólne zastanowienie się nad
przyczynami problemów chłopca: „Zastanówmy się, co
wywołuje takie rozdrażnienie Kuby…”
Przedstawić swoje sugestie:
Kuba ma wyraźne trudności z czytaniem, co utrudnia
mu opanowanie materiału z części przedmiotów.
Niepowodzenia w nauce mogą powodować w nim
zniechęcenie, lęk, poczucie niskiej wartości. Być może
dlatego pogorszyło się jego zachowanie.
Widzę też, że ma trudności w panowaniu nad swoją
złością. To wywołuje konflikty z kolegami i niszczy jego
pozycję w klasie.
Takie problemy jakie ma Kuba zdarzają się u dzieci i
mogą mieć różne przyczyny. Aby wiedzieć jak mu
pomóc, potrzebujemy konsultacji specjalisty. Proponuję
państwu spotkanie z psychologiem….
Jak razem możemy
pomóc Kubie?
Powiedzieć co szkoła zamierza zrobić dla Kuby już od zaraz:
rozmowa z Kubą o jego sytuacji i zawarcie kontraktu, spotkania z
pedagogiem- pomoc w realizacji kontraktu, udział w zajęciach
wyrównawczych, indywidualne wsparcie nauczyciela, chwalenie
najdrobniejszych postępów w nauce i w zachowaniu, praca z klasą
nad przywróceniem prawidłowych relacji
Ustalić z rodzicami, co oni mogą zrobić w domu: postawić jasne
wymagania, wspierać w odrabianiu lekcji, zachęcać, doceniać starania
Umówić się na spotkanie po konsultacji z psychologiem- ustalają
wspólne kierunki działania
Można rozważyć wspólne spotkanie wychowawca klasy- rodzice
– Kuba.
Cel: zawarcie kontraktu, w którym Kuba zobowiązuje się do nauki i
przestrzegania reguł zachowania a dorośli do wspierania go w tym
Dalsze spotkania rodziców i wychowawcy klasy w celu
monitorowania skuteczności działań
Jak sobie radzić z oporem
rodziców?
Zadbać o warunki rozmowy
Proszę, żebyście mnie państwo wysłuchali bez
przerywania, potem ja posłucham was...
Podkreślić wagę problemu i odpowiedzialność rodziców
To jest poważna sprawa, w tej chwili zagrożona jest nauka
Kuby a także jego kontakty z kolegami . Kiedy Kuba nie
panuje nad swoim zachowaniem, krzywdzi inne dzieci.
Okazać zrozumienie
Rozumiem, że to dla państwa trudna sytuacja...
Dać wsparcie
Wielu rodziców ma podobne problemy,
Wychowanie dzieci nie jest łatwe,
Nie musicie państwo być z tym sami- zastanowimy się
wspólnie co zrobić…
Kiedy rodzice okazują
bezradność wobec zachowań
dziecka…
Wsparcie rodziców w wychowaniu
dziecka
Konsultacje z psychologiem,
pedagogiem- porady wychowawcze,
edukacja rodziców
Szkoła dla rodziców- warsztaty
rozwijające umiejętności wychowawcze
Grupa wsparcia lub grupa rozwoju
Rodzice zwykle spostrzegają problemy
wychowawcze w kategoriach „trudnego
dziecka”.
Nie dostrzegają swojej odpowiedzialności
za rozwiązanie problemu.
Dlatego ważne jest przeformułowanie
problemu – przedstawienie go w
kategoriach zadań rodzica.
Jak motywować rodziców do
rozwiązywania
problemów wychowawczych?
Rodzic mówi:
„Moja córka jest leniwa i niesystematyczna,
nie chce jej się uczyć, odrabiać lekcji, wszystko
zostawia na ostatnią chwilę.”
DZIECKO JEST TRUDNE
„leniwe i nieodpowiedzialne”
RODZIC MA PROBLEM
Z ZACHOWANIEM
DZIECKA
„Nie wie Pani jak wdrożyć
córkę do systematycznej pracy,
jak ją skłonić do odrabiania lekcji.”
Przykład
PRZEFORMUŁOWANIE PROBLEMU
Kiedy rodzice odrzucają
pomoc...
Nie odpowiadają na zaproszenia, unikają
kontaktu…
Nie podejmują koniecznych działań, pomimo, że
dziecko ma problemy…
Okazują bezradność wobec destrukcyjnych
zachowań dziecka…
Przychodzą do szkoły pod wpływem alkoholu…
Źle traktują dziecko, zaniedbują jego potrzeby…
Zaprzeczają problemom i odrzucają pomoc…
Czym jest interwencja?
W rodzinie, w której rozwija się dysfunkcja,
działają mechanizmy zaprzeczania.
Uniemożliwiają one członkom rodziny racjonalną
ocenę sytuacji. Rodzina ucieka przed
problemami, które narastają- niszcząc ją
W takiej sytuacji, aby przerwać błędne koło
destrukcji, potrzebne jest działanie z zewnątrz,
które nazywamy interwencją
Interwencja jest szansą dla rodziny na zmianę
Podstawowym celem interwencji jest ochrona
dziecka
Czym nie jest interwencja?
Nie jest karą dla rodziny
Nie musi oznaczać rozpadu
rodziny i zabrania dziecka
Nie powinna być traktowana
jako ostateczność
Interwencja podjęta odpowiednio wcześnie,
może zapobiec rozpadowi rodziny i krzywdzie
dziecka!
Rozmowa interwencyjna
1.
Odwołanie się do pozytywnej motywacji rodziców (miłość do
dziecka)
„Chcę z państwem porozmawiać, ponieważ martwię się o Kubę.
Jestem pewna, że zależy wam na jego dobru”
2. Konfrontacja: opisanie problemu i szkód jakie ponosi dziecko i inne
osoby
„Sytuacja Kuby w szkole pogarsza się. Atakuje dzieci i stwarza
zagrożenie dla ich bezpieczeństwa. Jest też zagrożony z kilku
przedmiotów.
Miesiąc temu ustaliliśmy wspólnie, że państwo … Do tej pory nie
podjęliście żadnego z tych działań.
3. Przedstawienie rodzicom naszej oceny sytuacji i oczekiwań:
„Tak dalej nie może być. Kuba potrzebuje teraz dorosłych którzy
podejmą w jego sprawie zdecydowane działania. Państwo jesteście
dla niego najważniejszymi osobami i dlatego chcemy wspólnie z
wami znaleźć rozwiązania problemów. Jednak jeżeli nic nie zrobicie,
naszym zadaniem jest zadbać o dobro Kuby i bezpieczeństwo
innych dzieci. Dlatego jesteśmy zdecydowani zwrócić się do Sądu
Rodzinnego…”
Kierunki interwencji
Interwencja
Krzywdzący
rodzic
Powstrzymanie
destrukcyjnych
działań
Motywowanie do
skorzystania z pomocy
Nie krzywdzący
rodzic
Motywowanie do ochrony
dziecka (siebie)
Motywowanie do
skorzystania z pomocy
Dziecko
Zapewnienie
bezpieczeństwa
Pomoc
Formy działań
Rozmowa z rodzicami
Działania prawne
Policja, prokuratura- w przypadku kiedy krzywdzenie
dziecka ma znamiona przestępstwa
Sąd – wydział rodzinny i nieletnich- w przypadku
krzywdzenia dziecka
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych- w przypadku nadużywania alkoholu przez
rodzica
Pomoc
prawna
psychologiczna
socjalna
zdrowotna
Podsumowanie
Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu
dziecka. Profesjonaliści pracujący z dziećmi
mogą łączyć swoje siły działając wspólnie z
rodzicami. Skuteczność ich działania zależy od
umiejętności współpracy.
Rodzice potrzebują wsparcia i możliwości
rozwoju w swojej roli. Warto organizować dla nich
miejsca, w których mogą realizować te potrzeby.
W sytuacji zaniedbania i krzywdzenia dziecka
w rodzinie konieczna jest interwencja. Jest ona
szansą na ochronę dziecka i przygotowuje grunt do
pomocy. Jest też działaniem zespołowym, którego
skuteczność zależy od jakości funkcjonowania
lokalnego systemu pomocy dziecku i rodzinie