WYKŁAD 1

Podstawowe pojęcia 

związane z zarządzaniem 

środowiskiem

ZARZĄDZANIE

• to (wg Griffina) zestaw działań 

(obejmujących planowanie, 

organizowanie, przewodzenie i 

kontrolowanie) 

skierowanych na zasoby organizacji 

(ludzkie, finansowe, rzeczowe i 

informacyjne) wykonywanych z 

zamiarem osiągnięcia celów organizacji 

w sposób sprawny i skuteczny

EKONOMIA

• to nauka o racjonalnym 

gospodarowaniu,

• to nauka, której przedmiotem jest 

formułowanie prawidłowości 

rządzących zaspokajaniem potrzeb 

(indywidualnych 

i zbiorowych społeczeństwa) przez 

procesy produkcji, dystrybucji, 

wymiany, inwestycji i konsumpcji. 

GOSPODAROWANIE

• podstawowy proces aktywności 

ludzkiej,

• proces wyboru decyzyjnego, 

warunkowany nieograniczonymi 

potrzebami człowieka oraz 

ograniczonością zasobów.

Podstawowe aspekty 

gospodarowania

Nieograniczone 

potrzeby

Rzadkość 

zasobów i dóbr

Korzyści 

z wyboru

Koszt 

alternatywny 

wyboru

GOSPODAROWANI

E DOBRAMI 

EKONOMICZNYMI

ŚRODOWISKO 

PRZYRODNICZE 

(NATURALNE)

• ogół elementów naturalnych 

stworzonych przez naturę, w 

mniejszym lub większym stopniu 

przekształconych przez człowieka, 

składających się w danym miejscu i 

czasie 

na biologiczne warunki życia 

ludzkiego,

• zbiór elementów przyrody i wytworów 

człowieka powiązanych siecią 

wzajemnych relacji i podlegający 

ciągłym zmianom.

ELEMENTY ŚRODOWISKA

ŚRODOWISKO 

Elementy 

społeczne

Elementy 

ekonomiczne

Atmosfera

Hydrosfer

a

Litosfera

Fauna i flora

GOSPODAROWANIE 

ŚRODOWISKIEM

• korzystanie z zasobów i walorów 

przyrody 

dla zaspokojenia potrzeb osobistych i 

społecznych ludzi przy jednoczesnym 

ograniczaniu strat i zachowaniu 

ostrożności 

w przekształcaniu ekosystemów oraz 

wspomaganiu procesów przyrodniczych 

poddawanych antropopresji

PROCESY GOSPODAROWANIA 

ŚRODOWISKIEM

• korzystanie z zasobów i walorów 

środowiska,

• użytkowanie środowiska w procesach 

gospodarczych,

• kształtowanie ekosystemów i 

krajobrazu,

• ochrona środowiska.

KORZYSTANIE ZE 

ŚRODOWISKA (użytkowanie 

bezpośrednie)

• podstawa procesów życiowych 

wszystkich organizmów (np. 

oddychanie, korzystanie 

z czystej wody, wykorzystywanie 

walorów środowiska do wypoczynku 

itp.)

UŻYTKOWANIE ŚRODOWISKA 

(użytkowanie pośrednie)

• korzystanie w sposób stały z zasobów 

i walorów przyrody do celów 

gospodarczych poprzez 

zagospodarowanie powierzchni, 

korzystanie z zasobów naturalnych 

oraz usuwanie do środowiska odpadów 

w celu 

ich naturalnej asymilacji,

• konieczne jest zapewnienie 

racjonalnego gospodarowania 

środowiskiem w zakresie jego 

użytkowania.

KSZTAŁTOWANIE 

ŚRODOWISKA

• świadome wprowadzanie zmian w 

ekosystemach 

i krajobrazach w celu zapewnienia ich 

samoreprodukcji oraz osiągnięcia możliwie 

największych korzyści gospodarczych 

i społecznych (obecnie lub w przyszłości),

• polega na redukcji niektórych elementów 

ekosystemu, kompensacji (uzupełnieniu) 

brakujących ogniw dla zwiększenia 

produktywności ekosystemów i zdolności 

asymilacyjnych, rekultywacji oraz 

przeobrażeniu krajobrazu stosownie do 

wymogów zachowania różnorodności 

biologicznej i normalnych warunków życia 

człowieka.

OCHRONA ŚRODOWISKA

• ukierunkowanie lub ograniczenie 

korzystania 

z zasobów i walorów środowiska w celu 

zapewnienia ciągłości ich użytkowania 

oraz utrzymania właściwej jakości 

elementów biosfery,

• podjęcie lub zaniechanie działań 

umożliwiających zachowanie lub 

przywrócenie równowagi przyrodniczej,

• polega na racjonalnym gospodarowaniu 

zasobami, przeciwdziałaniu 

zanieczyszczeniom oraz przywracaniu 

elementów przyrodniczych 

do właściwego stanu.

ZARZĄDZANIE 

ŚRODOWISKIEM

• nauka i dyscyplina praktyczna zajmująca 

się projektowaniem, wdrażaniem, 

kontrolowaniem 

i koordynowaniem procesów 

gospodarowania środowiskiem,

• kompleksowy proces polegający na 

planowanych i programowanych 

działaniach 

oraz decyzjach odnoszących się do 

środowiska przyrodniczego i społeczno-

gospodarczych czynników sprawczych 

antropopresji, 

podejmowanych w celu prewencji, 

ograniczania 

i naprawiania negatywnych skutków 

powodowanych presją społeczno-

gospodarczej działalności człowieka.

Nauki ekonomiczne 

(racjonalne gospodarowanie dobrami 

ekonomicznymi)

• Minimalizacja zużycia komponentów 

środowiska

• Racjonalne i oszczędne wydobycie surowców

• Minimalizacja emisji zanieczyszczeń

• Maksymalne wykorzystanie odpadów

Ochrona środowiska

CELE NAUK EKONOMICZNYCH 

A CELE OCHRONY ŚRODOWISKA

ŚRODOWISKO 

to otoczenie, w którym działa 

organizacja 

z uwzględnieniem powietrza, wody, 

ziemi, zasobów naturalnych, flory, 

fauny, ludzi 

i ich wzajemnych zależności.

TRADYCYJNE UJĘCIE 

FUNKCJONOWANIA 

PRZEDSIĘBIORSTWA

Zasoby tradycyjnych czynników 

produkcji (praca, kapitał, wiedza)

Produkty

Przedsiębiorstwo

EKOLOGICZNE UJĘCIE 

FUNKCJONOWANIA 

PRZEDSIĘBIORSTWA

Zasoby tradycyjnych czynników 

produkcji

Zasoby przyrodnicze

Przestrzeń

Pojemność asymilacyjna

Produkty

Zanieczyszczenia

Odpady

Ryzyko ekologiczne

Przedsiębiorstwo

ZARZĄDZANIE 

ŚRODOWISKOWE

• zarządzanie użytkowaniem, ochroną 

i kształtowaniem środowiska zintegrowane 

z ogólnym procesem zarządzania organizacją