Podstawowe pojęcia finansów publicznych

Podstawowe pojęcia

finansów publicznych

Podstawowe pojęcia

finansów publicznych

Wykład 2

Definicja sektora

publicznego

Zbiór wszystkich państwowych i

komunalnych osób prawnych oraz
nieposiadających osobowości prawnej
jednostek organizacyjnych
podległych organom władzy
publicznej.

Dwie kwestie: własność i podległość

Kwestia: postawiony cel

Państwowe i samorządowe instytucje i

jednostki organizacyjne finansowane
ze środków Skarbu Państwa i jednostek
samorządu terytorialnego, wykonujące
na zasadach niekomercyjnych zadania
publiczne.

Definicja sektora

publicznego

Ustawa o finansach publicznych (1998 r.)

Do sektora finansów publicznych zalicza się:
1. organy władzy publicznej i podległe im jednostki

organizacyjne,

2. państwowe osoby prawne oraz inne jednostki

organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem
Sądowym, których działalność jest finansowana z
środków publicznych w całości lub części z
wyjątkiem:

a) przedsiębiorstw państwowych
b) banków państwowych
c) spółek prawa handlowego

Definicja sektora

publicznego

Do sektora finansów publicznych zalicza się:
1. organy władzy publicznej, w tym organy

administracji rządowej, organy kontroli

państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały,

jednostki samorządu terytorialnego i ich organy

i związki

2. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i

gospodarstwa pomocnicze jednostek

budżetowych

3. fundusze celowe
4. państwowe szkoły wyższe i jednostki

badawczo-rozwojowe

Definicja sektora

publicznego (2001 r.)

5. samodzielne publiczne zakłady opieki

zdrowotnej

6. państwowe lub samorządowe instytucje kultury
7. ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze
8. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią

jednostki organizacyjne

9. inne państwowe lub samorządowe osoby

prawne utworzone na podstawie odrębnych
ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z
wyłączeniem
przedsiębiorstw, banków i spółek prawa
handlowego

Definicja sektora

publicznego – c.d.

Do sektora finansów publicznych zalicza się:
1. Sektor rządowy, obejmujący organy władzy

publicznej, organy kontroli państwowej i

ochrony prawa, sądy i trybunały, organy

administracji rządowej, Polską Akademię

Nauk i tworzone przez nią jednostki

organizacyjne oraz inne jednostki, dla

których organem założycielskim lub

nadzorującym jest organ administracji

rządowej albo inne jednostka zaliczana do

podsektora rządowego

Definicja sektora

publicznego (2006 r.)

Do sektora finansów publicznych zalicza się:
2. Sektor samorządowy – jesdnostki

samorządu terytorialnego, ich organy i
związki oraz jednostki organizacyjne, dla
których organem założycielskim lub
nadzorującym jest jst.

3. Sektor ubezpieczeń społecznych,

obejmujący ZUS, KRUS oraz zarządzane
przez nie fundusze

Definicja sektora

publicznego cd.

Zadania sektora

publicznego

• Rodzaje zadań publicznych

– zarządzanie państwem i jego ochrona
– świadczenie usług

• Rozmiary sektora publicznego
• Komercjalizacja usług publicznych
• Redystrybucja
• Wpływ sektora publicznego na

gospodarkę

Źródła finansowania

zadań publicznych

• Podatki

– przymusowość
– powszechność, co oznacza że do ich

płacenia zobowiązani są wszyscy
podatnicy

– bezzwrotność
– jednostronność świadczenia podatkowego

• Quasi-podatki –

obligatoryjne składki na

niektóre fundusze celowe

Inne źródła

finansowania zadań

publicznych

• cłą, będące opłatami od wartości towarów

wwożonych do kraju

• kary i grzywne
• opłaty za czynności organów administracji

i wymiaru sprawiedliwości

• opłaty lokalne
• dochody z majątku
• wpływy z działalności gospodarczej
• inne

Bilans sektora

publicznego

• Aktywa

– rzeczowe składniki majątku całego sektora

finansów publicznych

– zasoby pieniężne podmiotów sektora publicznego
– należności z tytułu dochodów publicznych

• Pasywa

– „fundusz sektora publicznego”
– zobowiązania sektora publicznego
– saldo bieżących dochodów i wydatków

publicznych

Wpływ przychodów na

bilans sektora

publicznego

• sprzedaży majątku towarzyszy uzyskanie

przychodów i zmniejszenie rzeczowego
zasobu majątkowego

• kredyty, pożyczki i papiery wartościowe

powodują zwiększenie przychodów
pieniężnych ale również wzrost
zobowiązań

• spłata pożyczek skutkuje zamianą

należności na środki pieniężne

Środki publiczne

• Dochody i wydatki publiczne tworzą

łącznie środki publiczne, których
głównym przeznaczeniem może być
finansowanie zadań sektora publicznego i
spłata zobowiązań sektora bublicznego

• Ustaw o finansach publicznych wyłącza z

kategorii dochodów publicznych środki
pochodzące za źródeł zagranicznych,
niepodlegające zwrotowi

Budżet państwa

• Budżet jest planem dochodów i wydatków

sektora publicznego lub jego
wyodrębnionej części na określony okres.

• Budżet określa sposób rozdysponowania

nadwyżki budżetowej lub określa sposób
sfinansowania deficytu budżetowego.

• Budżet obejmuje rok kalendarzowy

Kompetencje

uchwalania budżetu

• Sejm – budżet państwa
• organy stanowiące gmin, powiatów

i województw – budżet
odpowiednich jednostek
samorządu terytorialnego

• rady związków komunalnych –

budżety tych związków

Opracowanie projektu

budżetu

• Kompetencje w opracowaniu budżetu

– organy wykonawcze

• Dyrektywność budżetu

– dochody – stanowią prognozy ich wielkości
– wydatki – stanowią nieprzekraczalny limit

• Brak roszczeń w zakresie wydatków
• Wynik budżetu

• deficyt budżetowy

Szczegółowość budżetu

• Określenie w budżecie nie tylko globalnych

kwot dochodów i wydatków, lecz również
planowanych kwot dochodów z
poszczególnych tytułów oraz szczegółowe
określenie przeznaczenia planowanych
wydatków.

• rodzaj finansowanej działalności
• ekonomiczny charakter wydatków
• organ dysponujący środkami budżetowymi

Redystrybucja budżetowa

• Progresywne skale podatkowe
• Ulgi i zwolnienia
• Świadczenia emerytalno-rentowe
• Zasiłki rodzinne
• Stypendia
• Zasiłki dla bezrobotnych
• Dopłaty do wybranych towarów
• Dotacje budżetowe

Niebezpieczeństwa

nadmiernej redystrybucji

• konieczność utrzymywania wysokich

podatków

• osłabienie motywacji do poszukiwania

pracy i do zwiększania wydajności pracy

• ograniczanie inwestycji, spowodowane

przejęciem dużej części nadwyżek firm

• zakłócenie stosunków na rynku poprzez

dotowanie wybranych

Wykonanie i rozliczenie

wykonania budżetu

• Gromadzenie dochodów
• Dokonywanie wydatków
• Zaciąganie i spłata zobowiązań z

deficytem budżetowym

• Dokonywanie zmian w budżecie
• Sporządzanie sprawozdań

budżetowych

Instrumenty kierowania

wykonaniem budżetu

• centralny rachunek budżetu
• rezerwy budżetowe
• przeniesienia wydatków i blokady
• klasyfikacja budżetowa
• prawo zaciągania zobowiązań w

granicach określonych w uchwale
budżetowej

Rozliczenie budżetu

Sporządzenie sprawozdania z wykonania

budżetu

Ocenę sprawozdania, głównie pod kątem

rzetelności, czyli zgodności ze stanem

faktycznym, przez upoważnionego

audytora, którym w odniesieniu do

budżetu państwa jest zwykle niezależny

od rządu organ administracji państwowej

Zamknięcie rachunków budżetowych, czyli

zatwierdzenie sprawozdania przez organ,

który budżet uchwalił.

Deficyt budżetowy

i dług publiczny

Deficyt budżetowy

– ujemna różnica

między dochodami publicznymi a
wydatkami publicznymi, ustalona dla
okresu rozliczeniowego

Dług publiczny

– wartość nominalnego

zadłużenia jednostki sektora finansów
publicznych ustaloną po wyeliminowaniu
wzajemnych zobowiązań pomiędzy
jednostkami tego sektora

Budżet państwa -

instrument polityki

makroekonomicznej

• Makroekonomiczne ograniczenia przy

konstrukcji budżetu

• Skutki zwiększania podatków
• Wysokie podatki a skłonność o inwestowania
• Makroekonomiczne skutki długu publicznego
• Deficyt budżetowy a kredytowanie

przedsiębiorstw

Jawność i przejrzystość

finansów publicznych

• Jawność finansów publicznych
• Prawo do informacji o sektorze

publicznym

• Jawność finansów publicznych jako

instrument kontroli

• Przejrzystość

Warunki przejrzystości

• wyodrębnienie sektora publicznego
• podział zadań i kompetencji
• stałe informacje o stanie sektora publicznego
• ustalenie jednolitych zasad rachunkowości
• bilans sektora publicznego jako element oceny

sytuacji finansowej państwa

• makroekonomiczne i polityczne założenia budżetowe
• jasno określone procedury budżetowe
• informacja publiczna o przebiegi wykonaniu budżetu
• zewnętrzna ocena rzetelności informacji o

finansach publicznych

Document Outline