KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO ERIKSONA

KONCEPCJA ROZWOJU

PSYCHOSPOŁECZNEGO ERIKSONA



Uważa, że rozwój wynika z interakcji między

wewnętrznymi instynktami a zewnętrznymi

kulturowymi i społecznymi wymaganiami.



Trwa przez całe życie, bo całe życie rozwija się

nasze poczucie tożsamości.



By dojrzeć, jednostka musi w czasie swego

życia przetrzymać i pomyślnie rozwiązać osiem

kryzysów czy dylematów, wynikających z

nowych zadań stawianych przez otoczenie, z

nowych wyzwań.



Rozwiązanie to znalezienie nowego

sposobu funkcjonowania, nowej cechy ego,

nowego wymiaru tożsamości jednostki,

tzw. cnoty.

Rozwiązuje się te problemy na kontinuum

od bieguna pozytywnego do negatywnego.



Negatywne rozwiązanie któregoś kryzysu

rzutuje na wszystkie pozostałe. Wypacza

rozwój. Na każdym też etapie może być

obnażona słabość kształtującej się

tożsamości. Najczęściej na etapie VI.

POJĘCIA PODSTAWOWE:



KRYZYS – punkt zwrotny w biegu

zdarzeń. Nagłe polepszenie lub

pogorszenia sytuacji;



ZADANIE – coś co musi być zrobione;



CNOTA – nowy wymiar tożsamości,

nowa cecha ego;



PROCES – posuwanie się w kierunku

jakiegoś celu, do innej struktury

(postaci).

Kryzys

– punkt zwrotny rozstrzygający okres w

którym jednostka charakteryzuje się w zarówno w

zmożonym potencjałem rozwojowym jak i

wzrostem wrażliwości na uszkodzenia. Można go

przewidzieć i przygotować się na niego.

W każdym stadium rozwoju najważniejsze

znaczenie ma szczególny konflikt, musi on być

rozwiązany w takim stopniu aby człowiek mógł

uporać się skutecznie z konfliktami powstającymi

w późniejszych stadiach.

Etap I: Wiek niemowlęcy (0-

1 r.ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

PODSTAWOWA UFNOŚĆ

A NIEUFNOŚĆ

(czy świat jest wrogi czy przyjazny)

CEL

ROZWOJU.

ZADANIE

OSIĄGNIĘCIE

ZAUFANIA DO OPIEKUNA

GŁÓWNA

CNOTA

NADZIEJA

Kryzys: Podstawowa ufność a nieufność

Dziecko potrzebuje troski aby mogło wykształcić

w sobie poczucie bezpieczeństwa:



Osiągnięcie zaufania do matki



Zaufanie do świata, nadzieja a przyszłość



Uporządkowane i przewidywalne otoczenie



Podejrzliwość



Brak poczucia bezpieczeństwa



Obawy o przyszłość



Lękliwość

Etap II . Dzieciństwo (2 – 3

r. ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

AUTONOMIA

A WSTYD I ZWĄTPIENIE

CEL ROZWOJU.

ZADANIE

OSIĄGNIĘCIE

SAMOKONTROLI

I POCZUCIA WŁASNEJ

ODRĘBNOŚCI .

GŁÓWNA

CNOTA

WOLA

Kryzys: Autonomia a wstyd

(2-3 rok życia).

W zależności od rozwoju zdolności ruchowych i

umysłowych.



Poczucie autonomii



Poczucie własnej wartości



Osiągnięcie samokontroli



Poczucie własnej tożsamości



Poczucie wstydu



Zwątpienie we własne zdolności kierowania

sobą



Nieśmiałość

Etap III . Wiek zabawy (4 – 5

r. ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

INICJATYWA

A POCZUCIE WINY

CEL ROZWOJU

UKSZTAŁTOWANIE ORIENTACJI

NA CELE I INICJATYWNOŚĆ W

DZIAŁANIU (pojawienie się

poczucia celowości działania)

GŁÓWNA

CNOTA

ZDECYDOWANIE

/PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ/

Kryzys:

Inicjatywa a poczucie winy

. (4-5 rok

życia). Zależnie od tego jak rodzice reagują na

inicjowaną przez dziecko aktywność intelektualną i

ruchową.



Zdolność do inicjowania działań



Czerpanie przyjemności z ich realizowania



Samodzielność



Przedsiębiorczość



Obawa przed karą



Poczucie winy za przeżywanie określonych uczuć

Etap IV . Wiek szkolny (6– 12 r.

ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

PRODUKTYWNOŚĆ

(PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ)

A POCZUCIE

NIŻSZOŚCI

CEL ROZWOJU

OSIĄGNIĘCIE POCZUCIA

WŁASNEJ KOMPETENCJI

(zaradność i sprawność

w działaniu)

GŁÓWNA CNOTA

KOMPETENCJA

Kryzys:

Przedsiębiorczość a poczucie

niższość

(6-11 rok życia). Dziecko opanowuje

wiedzę i umiejętności właściwe jego kulturze. Jest

zainteresowane jak wszystko działa.



Poczucie kompetencji i sukcesu



Wiara we własną zdolność realizacji celów i

osiągania różnych rzeczy



Poczucie własnych kompetencji



Nieakceptujące reakcje ze strony innych mogą

przyczynić się do powstawania uczuć

niedostosowania i niższości

Etap V . Wiek adolescencji (13 – 18 r. ż.)

(19 – 22 r.ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA

A ALIENACJA

____________________________

TOŻSAMOŚĆ INDYWIDUALNA A

NIEPEWNOŚĆ (DYFUZJA) ROLI

CEL ROZWOJU

OSIĄGNIĘCIE

ODPOWIEDZI NA

PYTANIE KIM JESTEM I

KIM MOGĘ BYĆ (ile

jestem wart)

GŁÓWNA CNOTA

WIERNOŚĆ SOBIE (integracja

intelektualna, społeczna,

seksualna, etyczna itd.)

Kryzys:

Tożsamość a niepewność ról

(12-18 rok

życia). Młody człowiek poszukuje spójnej

tożsamości osobowej i zawodowej.



Ujmowanie siebie w kategoriach spójnej i

zintegrowanej osobowości z ukształtowanym

poczuciem tożsamości



Odpowiedź na pytanie kim jestem? kim mogę

być?



Wierność sobie



Zagubienie w kwestii własnej tożsamości



Jednostka nie wie kim jest albo przybiera

negatywną tożsamość (np. dziwak, błazen

klasowy)

Etap VI . Wczesna dorosłość

(23 – 34 r. ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

INTYMNOŚĆ A IZOLACJA

CEL

ROZWOJU

OSIĄGNIĘCIE ZDOLNOŚCI DO

MIŁOŚCI BEZ UTRATY POCZUCIA

WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI (dawanie,

kochanie w nieegoistyczny sposób)

GŁÓWNA

CNOTA

MIŁOŚĆ

Kryzys:

Intymność a izolacja

(19-25

rok życia). Człowiek poszukuje bliskich

i stałych związków z innymi.



Osiągnięcie zdolności do miłości i

oddania w stosunku do innych bez

utraty własnej tożsamości



Samotność, pozbawione treści

związki z innymi

Etap VII . Średnia dorosłość

(35 - 60 r. ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

KREATYWNOŚĆ

(PRODUKTYWNOŚĆ) A

ZAINTERESOWANIE

SOBĄ I STAGNACJA

CEL ROZWOJU

POTRZEBA OPIEKOWANIA SIĘ I

TROSKA O LOS MŁODSZYCH

GENERACJI (dzięki inwestowaniu w

kolejne pokolenia ludzie czują się

produktywni)

GŁÓWNA CNOTA

OPIEKUŃCZOŚĆ

Kryzys:

Kreatywność a stagnacja

(26-40 rok

życia). Doświadczenia życiowe człowieka mogą

rozszerzyć krąg zainteresowań tak by nie

ograniczał się tylko do niego samego.



Potrzeba opiekowania się młodymi ludźmi



Troska o los młodszych generacji



Zainteresowanie przede wszystkim sprawami

materialnymi



Brak rozwoju



Nuda



Nadmierna troska

Etap VIII . Późna dorosłość

(pow. 65 r. ż.)

KRYZYS

PSYCHOSPOŁECZNY

INTEGRALNOŚĆ EGO

/samoakceptacja/

A DESPERACJA I

ROZPACZ /beznadzieja/

CEL ROZWOJU

OSIĄGNIĘCIE

MĄDROŚCI ŻYCIOWEJ W

WYNIKU

POZYTYWNEGO

BILANSU ŻYCIA

GŁÓWNA CNOTA

MĄDROŚĆ

Kryzys:

Integralność ego a rozpacz

(powyżej

41 roku życia). Jednostka dokonuje bilansu i

oceny swoich osiągnięć w życiu.



Osiągnięcie mądrości życiowej w wyniku

pozytywnego bilansu życia



Poczucie satysfakcji z własnego życia i dokonań



Akceptacja śmierci



Żal z powodu błędów życiowych i straconych

szans



Lęk przed śmiercią



Rozpacz

Document Outline