Historia Izraela w ujęciu
Biblijnym

Wojciech Apel

wojtek@pik-net.pl

Szczyrk, 13 październik 2001

Plan prezentacji

Zamiast wstępu: po co komu
historia a zwłaszcza historia Izraela?
Dzielenie historii Izraela na kawałki
a potem bieg przez historię.
Historia współczesna Izraela –
Syjonizm.
Czas na pytania.

Trudności

Ilość czasu w stosunku do objętości tematu.
Emocje związane z tematem:



stosunki polsko-żydowskie;



antysemityzm;



bliskość tematów związanym z religią;



bliskość tematów związanych z osobistą relacją
słuchacza z Bogiem.

Obowiązujące stereotypy, półprawdy, mity

(np. „Protokoły mędrców Syjonu” i problem 11 września
2001r.)

Uwag

Rozpo

czyna

zmaga

nia!

Cele:

Przekazać istotę wyboru Izraela.
Zapoznać z zarysem historii Izraela.
Wskazać na zapisy biblijne dotyczące
historii – zweryfikować spolegliwość Biblii i
Boga stojącego za nią.
Dać podstawę do zrozumienia pewnych
współczesnych, bliskowschodnich
wydarzeń.
Uporządkować pewną dziedzinę wiedzy.
Dać podstawę biblijną w celi wyrobienia
sobie swojego własnego stosunku do Boga.

Zamiast wstępu:
Po co komu historia a
zwłaszcza historia Izraela?

Historia

Definicja: historia to nauka zajmująca się

opisem procesu zmian, odtwarzaniem i

opisywaniem faktów historycznych oraz

wydarzeń z przeszłości.
Po co nam to?



W celu znajdowania zasad rządzących światem i

dalszemu postępowaniu z wykorzystaniem tych

zasad – „uczenie się”, „zdobywanie mądrości”.



W celu zrozumienia własnej tożsamości.

Odpowiadając sobie na pytanie „skąd jesteśmy” łatwiej

wnioskować na temat „dokąd zmierzamy”.



W celu weryfikowania proroctw a co za tym idzie

i proroków.

Bóg o historii i sobie
samym.

Wspomnijcie rzeczy minione od wieków!

Tak, Ja jestem Bogiem i nie ma innego,
Bogiem, i nikogo nie ma jak Ja.

Obwieszczam od początku to, co ma przyjść,
i naprzód to, co się jeszcze nie stało.

Mówię: Mój zamiar się spełni i uczynię
wszystko,
co zechcę.

(Księga Izajasza 46.9-10)

Bóg o historii i sobie
samym.
Wnioski:

Wspomnijcie rzeczy minione od wieków!

Tak, Ja jestem Bogiem i nie ma innego,
Bogiem, i nikogo nie ma jak Ja.

Obwieszczam od początku to, co ma przyjść,
i naprzód to, co się jeszcze nie stało.

Mówię: Mój zamiar się spełni i uczynię
wszystko,
co zechcę.

(Księga Izajasza 46.9-10)

Bóg zachęca do studiowania historii.
Bóg zapowiada co będzie w

przyszłości, ujawnia swoje zamiary.
Bóg mówi, że ma moc wykonać

wszystkie swoje zamiary.

Przedstawia się jako Absolut.
Bóg pozwala się sprawdzać –

wystawia się na weryfikację i nawet

do niej zachęca.

Bóg o Izraelitach (Żydach)

Wy jesteście moimi świadkami (...) i moimi

sługami, których wybrałem, abyście mogli poznać i

uwierzyć Mi, oraz zrozumieć, że tylko Ja istnieję.

Boga utworzonego przede Mną nie było ani po

Mnie nie będzie. Ja, Pan, tylko Ja istnieję i poza

Mną nie ma żadnego zbawcy.

To Ja (1) zapowiedziałem, (2) wyzwoliłem i (3)

obwieściłem, a nie ktoś obcy wśród was. Wy

jesteście świadkami moimi (...), że Ja jestem

Bogiem, owszem, od wieczności Nim jestem.

I nikt się nie wymknie z mej ręki. Któż może

zmienić to, co Ja zdziałam?

(Księga Izajasza 43.10-13)

Bóg o Izraelitach (Żydach)

Wy jesteście moimi świadkami (...) i moimi sługami, których wybrałem,

abyście mogli poznać i uwierzyć Mi, oraz zrozumieć, że tylko Ja istnieję.

Boga utworzonego przede Mną nie było ani po Mnie nie będzie. Ja, Pan,

tylko Ja istnieję i poza Mną nie ma żadnego zbawcy.

To Ja (1) zapowiedziałem, (2) wyzwoliłem i (3) obwieściłem, a nie ktoś

obcy wśród was. Wy jesteście świadkami moimi (...) że Ja jestem

Bogiem, owszem, od wieczności Nim jestem.

I nikt się nie wymknie z mej ręki. Któż może zmienić to, co Ja zdziałam?

(Księga Izajasza 43.10-13)

Bóg potwierdza wybór: „Wy jesteście ci

których wybrałem”.
Bóg określa cel tego wyboru: „abyście

mogli poznać, uwierzyć, zrozumieć, że

tylko Ja istnieję”.
Bóg mówi jak go mają sprawdzać: To ja

zapowiedziałem, wyzwoliłem, obwieściłem

... a Wy jesteście świadkami tego.
Bóg określa się tu jako wszechmocny.

Wybór

Wybór Abrahama

Pan rzekł do Abrama: Wyjdź z twojej ziemi

rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci

ukażę.

Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci

błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się

błogosławieństwem.

Będę błogosławił tym, którzy ciebie błogosławić

będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i ja

będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały

błogosławieństwo ludy całej ziemi.

(Księga Rodzaju 12.1-3)

Biblia a historia

-2000

-1000

1000

2000

-4000

5760

Biblia

Okresy opisywane przez

Biblię

Okresy w których pisano

Biblię

Historia

biblijna

Kronika

Proroctw

Jak będziemy
patrzeć na historię?

-2000

-1000

1000

2000

-4000

5760

Biblia

Historia

biblijna

Kronika

Proroctw

Jak możemy
skorzystać z Biblii?

-2000

-1000

1000

2000

-4000

5760

Bóg

Historia

biblijna

Kronika

Proroctw

Biblia

Bóg uwiarygodnia się
poprzez Biblię

Biblia jest jedyną z wielkich religijnych ksiąg

będącą jednocześnie księgą proroczą. Nie

ma elementów proroctwa ani w Koranie, w

BG, w Talmudzie, ani u Konfucjusza.
Izrael jest narodem, poprzez który Bóg

wskazuje światu na siebie i na swój plan

zbawienia względem ludzi.
Poprzez wypełnianie proroctw Bóg

uwiarygodnia swoje słowo – więcej, nawet

zachęca nas do wystawiania go na próbę.

Słowa o proroctwie

Wspomnijcie na sprawy dawne, odwieczne, że Ja jestem Bogiem i nie
ma innego, jestem Bogiem i nie ma takiego jak Ja. Ja od początku
zwiastowałem to, co będzie, i z dawna to, co jeszcze się nie stało. Ja
wypowiadam swój zamysł, i spełnia się on, i dokonuję wszystkiego,
czego chcę.

(Księga proroka Izajasza 46.9n)

Zaiste, nie czyni Wszechmogący Pan nic, jeżeli nie objawił swojego
planu swoim sługom, prorokom.

(Księga proroka Amosa 3.7)

Jezus powiedział: „Nie mniemajcie, że przyszedłem rozwiązać zakon
albo proroków; nie przyszedłem rozwiązać, lecz wypełnić. Bo zaprawdę
powiadam wam: Dopóki nie przeminie niebo i ziemia, ani jedna jota,
ani jedna kreska nie przeminie z zakonu, aż wszystko to się stanie.

Ewangelia Mateusza 5.17n)

To, co jest zakryte, należy do Pana, Boga naszego, a co jest jawne, do
nas i do naszych synów po wieczne czasy, abyśmy wypełniali
wszystkie słowa tego zakonu.

(5 Księga Mojżeszowa 29.28)

Dzielimy historię Izraela
na kawałki a potem
bieg przez historię.

Okresy w dziejach Izraela

#1 - Prehistoria i czas patriarchów;
#2 - Państwowość (starożytność);
#3 - Rozproszenie Izraela (i

jednocześnie historia kościoła);

#4 - Syjonizm (nowożytność,

współczesność Izraela).

#5 - Czasy ucisku;
#6 - Tysiącletnie Królestwo.

Okresy w dziejach Izraela

Abraha

m Mojżes

Jezus

-2000

-1000

1000

2000

-3700

Dawi

5760

Państwowość

#3
Rozproszenie

Syjonizm

#6 TK

Herz

Wyjście i wejście

Sędziowie

Królestwa

Niewola

Czasy Helleńskie

Kościół















Patriarchowie

#1 Prehistoria
Izraela

Imperia historyczne na tle
okresów w dziejach Izraela

Abraha

m Mojżes

Jezus

-2000

-1000

1000

2000

-3700

Dawi

5760

#2 Państwowość

#3 Rozproszenie

#4 Syjonizm

#6 TK

Herz

Wyjście i wejście

Sędziowie

Królestwa

Niewola

Czasy Helleńskie

Kościół















Patriarchowie

#1 Prehistoria Izraela

Egipt

Asyria

Babilon

Persja
(Chalcedonia)

Grecja

Rzym

??
?

#1 Prehistoria Izraela

Granice okresu:



Od stworzenia (4000 p.n.e)



Do powołania Mojżesza (około 1500 p.n.e)

Ciekawe wydarzenia:



Stworzenie



Upadek człowieka



Wygnanie z Raju



Potop i ocalenie Noego



Zmiany na ziemi, rozwój ludzkości po potopowej



Wybór Abrama i jego przybycie do Kanaanu



Izrael w Egipcie (1850-1450 p.n.e)



Ukształtowanie się narodu żydowskiego

Dygresja: co to jest naród?

Kryteria:



kryterium rasowe i plemienne;



kryterium kulturowe (język, historia,

zwyczaje, religia, państwowość);



kryterium geograficzne (ziemia, terytorium,

państwo).

Definicja: Naród to grupa ludzi

posiadająca wspólne cechy

jednocześnie w tych 3 kryteriach.
Lemat: Wyjście z Egiptu ukształtowało

naród żydowski i od tej chwili możemy

mówić już o historii Izraela.

#2 Państwowość

Granice okresu



od Mojżesza (1450 p.n.e.)



do Bar-Korby (135 n.e)

Z wyjątkiem krótkiego okresu
przed i po czasach opisywanych
przez Nowy Testament okres dość
dobrze udokumentowany w Biblii.

#2 Państwowość i jej
dodatkowy podział (#2.1-
#2.2)

#2.1 Czasy sędziów (1450-1040 p.n.e czyli
400 lat)



Opis w Księdze Jozuego i Księdze Sędziów



Ciekawe postacie: Jozue, Samson, Gedeon, prorok
Samuel

#2.2 Czasy królestwa (1040 – 587 p.n.e)



Opis w Księgach Samuela, Królewskich, Kronikach i
niektórych księgach prorockich



Ciekawe postacie:



Królowie: Saul, Dawid, Salomon, Achab



Prorocy: Eliasz, Elizeusz, Izajasz, Ozeasz



Inni: Królowa Saba, Izabel,

#2 Państwowość i jej
dodatkowy podział (#2.3-
#2.4)

#2.3 Niewola babilońska (587 – 516 p.n.e czyli
70 lat)



Opis w księdze Jeremiasza, Daniela, Psalmach



Ciekawe postacie: prorok Daniel, król Cyrus, król
Dariusz, Habuchodonozor,

#2.4 Czasy helleńskie i rzymskie (500 p.n.e –
130 n.e)



Opisy w Biblii: Księgi Ezdrasza, Nechemiasza,
Ageusza, Malachiasz



Opisy poza biblią: Księgi Machabejskie, dzieła
Flawiusza



Ciekawe postacie: prorok Ezdrasz i Nehemiasz, Herod
Wielki, Jezus, Apostołowie, Józef Flawiusz, Bar-Korba)

#3 Rozproszenie (1/2)

Granice okresu



Początek okresu to upadek Jerozolimy w 70r. lub klęska
powstania Bar-Korby w 135r.



Koniec: początek Syjonizmu i gromadzenie się Żydów w
Izraelu.

Obszary powstawiania i zamierania subkultur żydowskich



Diaspora w Cesarstwie



Żydzi w świecie Islamu – kultura Orientalna i Sefardyjska



Żydzi w Europie



Kultura Aszkenazyjska



Język Idisz (język Żydowski)

Ciekawe postacie



Majmonides, Einstein, Rodszild, Jasza Hajfretz, nobliści

#3 Rozproszenie (2/2)

Problem pogromów
Polska wobec pogromów – „Polim” – tu mieszka
Bóg
Dzień smutku – 9 Aw (okolice przełomu
lipiec/sierpień)
Holokaust

Proroctwo
o zagładzie

Jeśli nie będziesz wypełniał wszystkich słów tego Prawa - zapisanych w tej

księdze - bojąc się chwalebnego i straszliwego tego Imienia: Pana, Boga swego,

Pan nadzwyczajnymi plagami dotknie ciebie i twoje potomstwo, plagami

ogromnymi i nieustępliwymi: ciężkimi i długotrwałymi chorobami. Sprawi, że

przylgną do ciebie wszystkie zarazy Egiptu: drżałeś przed nimi, a one spadną na

ciebie. Także wszystkie choroby i plagi, nie zapisane w księdze tego Prawa, ześle

Pan na ciebie, aż cię wytępi. Mała tylko ilość ludzi pozostanie z was, którzyście

liczni jak gwiazdy na niebie za to, że nie słuchaliście głosu Pana, Boga swego.

Jak podobało się Panu dobrze czynić wam, rozmnażając was, tak będzie się Panu

podobało zniszczyć i wytępić was, i usunąć z powierzchni ziemi, którą idziecie

posiąść. Pan cię rozproszy pomiędzy wszystkie narody, od krańca do krańca

ziemi, tam będziesz służył obcym bogom drewnianym i kamiennym, których nie

znałeś ani ty, ani twoi przodkowie.

Nie zaznasz pokoju u tych narodów ani stopa twej nogi tam nie odpocznie. Da ci

tam Pan serce drżące ze strachu, oczy wypłakane z tęsknoty i duszę utrapioną.

Życie twe będzie u ciebie jakby w zawieszeniu: będziesz drżał dniem i nocą ze

strachu, nie będziesz pewny życia. Rano powiesz: Któż sprawi, by nadszedł

wieczór, a wieczorem: Któż sprawi, by nadszedł poranek - a to ze strachu, który

twe serce będzie odczuwać na widok, jaki stanie przed twymi oczami.

Pan cię odprowadzi okrętami i drogą do Egiptu, o którym ci powiedziałem: Nie

będziesz go już oglądać. A kiedy zostaniesz sprzedany twoim wrogom jako

niewolnik i niewolnica, nikt cię nie wykupi.

(Piąta Księga Mojżeszowa 28.58-68)

#4 Historia współczesna:
Syjonizm

Początek:



1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo

Żydowskie”.



1897 – Kongres Syjonistyczny w Bazylei.

Okresy:



pierwsza emigracja

1890 - 1935



walka o państwo

1936 - 1948



tworzenie państwa1948 - 1956



mała stabilizacja 1956 - 1987



poszukiwanie pokoju

1987 - ...

O ty

m za

chw

ilę !

#5 i #6 Przyszłość Izraela
wg premillenialisty

Pochwycenie Kościoła, a więc koniec epoki
Kościoła.
Odbudowa Świątyni Jerozolimskiej.
Antychryst na ziemi (a wesele Baranka w niebie).
Prześladowania Izraela - Wielki Ucisk.
Powtórne przyjście Mesjasza.
Tysiącletnie Królestwo.
Ostatni bunt ludzkości i ostatni sąd.
THE END.



Okresy w dziejach Izraela

Abraha

m Mojżes

Jezus

-2000

-1000

1000

2000

-3700

Dawi

5760

Państwowość

#3
Rozproszenie

Syjonizm

#6 TK

Herz

Wyjście i wejście

Sędziowie

Królestwa

Niewola

Czasy Helleńskie

Kościół















Patriarchowie

#1 Prehistoria
Izraela

Okresy

opisywane

przez Biblię

Historia współczesna
Izraela -
Syjonizm.

Okresy w historii
współczesnej Izraela

1920

1940

1960

1980

2000

1900

1. Walka o niepodległość

2. Tworzenie państwa

3. Rozwój i stabilizacja

Postmodernizm

5. ???

48 56



I Wojna Św.

Turcy

Anglicy

II Wojna Św.

Holokaus

Palestyńczycy

Intyfada

Presyjonizm

Ciągła, Żydowska obecność z
Palestynie



dwa żydowskie światy – Żydzi
europejscy i Żydzi orientalni



„Za rok w Jeruzalem”

Wyprawy Krzyżowe.

Syjonizm (1/2)

Podstawy:



1896 - Artykuł Teodora Herzla pt. „Państwo Żydowskie”.



1897 - Kongres Syjonistyczny w Bazylei.



1949 - „Prawo powrotu” - pierwsza ustawa Knesetu.

Fale powrotów:



pierwsza alija: 1982-1903 – Miłośnicy Syjonu i problem

baron Rodszilda;



druga alija: 1904-1914 socyjalizm pionierów;



trzecia alija: 1914-1923 – powtórka z drugiej;



czwarta alija: 1924-1931 – klasa średnia ze wschodu i

środka Europy



piąta alija: 1932-1938 – uciekający przez

prześladowaniami w Niemczech i Polsce; kadra

techniczna, inteligencja



szósta alija: 1939-1948 - ocaleni z zagłady.

Syjonizm (2/2)

Napięcia w społeczności żydowskiej



orientalni - napływowi



aszkenazyjscy - sefardyjscy



idisz - hebrajski - arabski



komunizm - socjalizm - klasa średnia - posiadacze



religijni - zeświedczenie

Napięcia w kraju



Żydzi - Brytyjczycy



Żydzi - Arabowie

Rola języka hebrajskiego - Eliezer ben Jehuda
Rola instytucji kibucu i moszawu

Proroctwa o powrocie (1/2)

Owego dnia to się stanie: Pan podniesie po raz drugi rękę,

aby wykupić Resztę swego ludu, która ocaleje, z Asyrii i z

Egiptu, z Patros i z Kusz, z Elamu i Szinearu, z Chamat i z

wysp na morzu. Podniesie znak dla pogan i zgromadzi

wygnańców Izraela; pozbiera rozproszonych z Judy z czterech

stron świata.

(Księga proroka Izajasza 11:11-12)

Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i

przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju.

(

Księga proroka Ezechiela 36:24)

Nie lękaj się, bo jestem z tobą. Przywiodę ze Wschodu twe

plemię i z Zachodu cię pozbieram. Północy powiem: Oddaj! i

Południowi: Nie zatrzymuj! Przywiedź moich synów z daleka i

córki moje z krańców ziemi.

(Księga proroka Izajasza 43.5-6)

Proroctwa o powrocie (2/2)



To bowiem mówi Pan: Wykrzykujcie
radośnie na cześć Jakuba, weselcie się
pierwszym wśród narodów! Głoście,
wychwalajcie i mówcie: Pan wybawił swój
lud, Resztę Izraela! Oto sprowadzę ich z
ziemi północnej i zgromadzę ich z
krańców ziemi. Są wśród nich niewidomi
i dotknięci kalectwem, kobieta
brzemienna wraz z położnicą: powracają
wielką gromadą.



Oto wyszli z płaczem, lecz wśród pociech ich przyprowadzę. Przywiodę ich

do strumienia wody równą drogą - nie potkną się na niej. Jestem bowiem

ojcem dla Izraela, a Efraim jest moim synem pierworodnym. Słuchajcie,

narody, słowa Pańskiego, głoście na dalekich wyspach, mówiąc: Ten, co

rozproszył Izraela, zgromadzi go i będzie czuwał nad nim jak pasterz nad

swą trzodą. Pan bowiem uwolni Jakuba, wybawi go z ręki silniejszego od

niego. Przyjdą i będą wykrzykiwać radośnie na wyżynie Syjonu i rozradują

się błogosławieństwem Pana: zbożem, winem, oliwą, owcami i wołami.

Życie ich będzie podobne do zroszonego ogrodu i nigdy już sił im nie

zbraknie.

(Prorok Jeremiasz 31.7-12)

Inne proroctwa

Państwowość Izraela: Iz 66:7n; Za 12:3-
60
Urodzaj w kraju Izraela: Iż 35:1-7; Jl
2:21nn; Ez 36:35
Jerozolima: Łk 21:24
Potęga wojskowa Izraela: Za 12:6

Wojny Bliskowschodnie

1948 – Wojna Obronna
1956 – Kampania Synajska
1967 – Wojna 6-dniowa
1975 – Wojna „Jom Kippur”
1982 – Wojna w Libanie

1948 – Wojna Obronna

14 maja 1947 - Zakończenie Mandatu
Brytyjskiego i ogłoszenie Deklaracji
Niepodległości Izraela.
Państwa Arabskie nie uznają Państwowości
Izraela i 15 maja atakują tereny przyznane
Żydom przez ONZ.
Zawieszenie broni z 13 stycznia 1949 – linia
demarkacyjna staje się granicą Izraela, Egipt i
Tansjordania zajmują tereny przyznane przez
ONZ Arabom.

1956 – Kampania Synajska

W 1995 egipska blokada zatoki Akaba.
Naser po dojściu do władzy (lipiec 56) w
Egipcie nacjonalizuje Kanał Sueski.
Izrael atakuje w sojuszu z Francją i Anglią
broniącymi swych interesów w strefie Kanału
Sueskiego.
Wojska izraelskie zajmują Synaj.
W wyniku rozejmu na Synaj wkraczają wojska
ONZ chroniące granice Izraela przez atakami
fedainów ze strefy gazy.

1967 – Wojna 6-dniowa

w maju Egipt żąda wycofania wojsk ONZ, wkracza
na Synaj i blokuje żeglugę w zatoce Akaba.
5 czerwca Izrael wykonuje prezencyjny atak na
wojska egipskie zgromadzone na Synaju
Równocześnie wojska Jordani i Syrii atakują Izrael.
7 czerwca zdobycie Jerozolimy, 9 i 10 czerwca
zajęcie Wzgórz Golan.
10 czerwca zawieszenie broni: Izrael zajmuje
Synaj, Strefę Gazy, Judeę i Samarie oraz Wzgórza
Golan.

Jerozolima



Jezus powiedział: A Jerozolima będzie
deptana przez pogan, aż czasy pogan
przeminą. (Ewangelia Łukasza 21:24b)



7 czerwca 1967 – zajęcie wschodniej,

historycznej części Jerozolimy przez wojska

Izraelskie. Żydzi pod Ścianą Płaczu.

1973 – Wojna „Jom
Kippur”

Saddat chcąc pokoju dla Egiptu musi wywołać
wojnę („wojna o pokój”).
W świąteczny dzień „Jom Kippur” Egipt atakuje
pozycje izraelskie na Synaju.
Kontratak Izraela i zatrzymanie wojsk na
100km od Kairu i 23km od Damaszku.
Wizyta Sadata w Jerozolimie, rozmowy
pokojowe w Camp David.
Traktat Sadat-Begin, Izrael wycofuje się z
Synaju, stabilizacja na granicy z Egiptem.

1982 – Wojna w Libanie

Pierwotny plan – stworzenie strefy buforowej w
Południowym Libanie.
Ariel Szaron: zmiana planów – wypędzenie
OWP z całego Libanu, zaangażowanie w wojnie
domowej.
Problem obozów Sabra i Szatila.
Ucieczka OWP do Tunezji.
Umocnienie wpływów Syryjskich w Libanie.
1985 wycofanie wojsk i pozostawienie Strefy
Buforowej.

Święty Paweł
o Izraelu w liście do
Kościoła

Nie chcę jednak, bracia, pozostawiać was w
nieświadomości co do tej tajemnicy - byście o
sobie nie mieli zbyt wysokiego mniemania - że
zatwardziałość dotknęła tylko część Izraela aż
do czasu, gdy wejdzie [do Kościoła] pełnia
pogan.

I tak cały Izrael będzie zbawiony, jak to jest
napisane: Przyjdzie z Syjonu wybawiciel,
odwróci nieprawości od Jakuba.

(List do Rzymian 11:25-26)