ROZWÓJ MOWY –

CZYNNOŚCI

JĘZYKOWYCH I

KOMUNIKACYJNYC

H JAKO CZYNNIK

ROZWOJU

SPOŁECZNEGO U

DZIECI W WIEKU

PRZEDSZKOLNYM

SŁOWNICTWO I GRAMATYKA

Dziecko:



☼ opanowuje do 10 słów dziennie



☼ tworzy neologizmy



☼ wykorzystuje gramatykę języka
ojczystego

KOMPETENCJA NARRACYJNA

Dziecko:
☼ wiąże historię z celowym działaniem
☼ uwzględnia pojawienie się przeszkód
☼ oczekuje zakończenia

UMIEJĘTNOŚCI
KONWERSACYJNE

Dziecko:
☼ pyta, prosi
☼ słucha wypowiedzi partnera i

analizuje je

☼ próbuje dostosować swoje

komunikaty do potrzeb odbiorcy

☼ uczy się zwrotów podtrzymujących

rozmowę

PYTANIA

Dziecko:
☼ liczba pytań synpraktycznych

(organizowanie doświadczenia na podstawie
własnego działania, np. „Czy jak nie umiem
liczyć, to mogę kupować?”) rośnie do 3-6 lat,
potem maleje

☼ liczba pytań heurystycznych (wyjaśnienie i

porządkowanie wiedzy o świecie, np. „Skąd
się biorą pieniądze?”) rośnie do 5 lat a potem
spada

KOLEJNE ETAPY ROZWOJU

PROCESU MOWY

SŁOWNIK DZIECKA:

-> 2,5 roku – 600 słów
-> 3 lata – 1000 – 1800 słów
-> 4 lata – 1500 – 2000 wyrazów
-> 5 lat – 2000 – 2600 wyrazów

-> szybkie przejście od pojedynczych

wyrazów do zdań prostych, a
następnie złożonych

18 – 27 MIESIĄC ŻYCIA

-> pierwsze zdania dwuwyrazowe
(po poznaniu 100 do 200 słów)
-> zdania KRÓTKIE, PROSTE
-> brak wyznaczników gramatyczności
(odmiany)
-> zdania jako 2 rzeczowniki – np. „Mamusia

skarpetka”, „ Sweter krzesło”

-> PIERWSZE ZDANIA

27 – 36 MIESIĄC

-> po kilku miesiącach używania

prostych zdań – gwałtowne
zastosowanie poprawnej gramatyki

-> używanie liczby mnogiej, czasu

przeszłego, czasowników posiłkowych,
przyimków…

-> potrafi użyć słowa „ja”
-> PRZYSWAJANIE ODMIAN
-> PYTANIA I PRZECZENIA
-> PRZESADNA DBAŁOŚĆ O REGUŁY

36 – 48 MIESIĄC

-> używanie spójników
-> ZDANIA ZŁOŻONE
-> znaczenie czy słowo?
-> nazwa kategorii (rozszerzenie)
-> przyswajanie słownictwa –

ograniczenia, kontrast

-> odmienia czasowniki
-> nieopanowane w pełni używanie

nazw kolorów

KONIEC 4 ROKU ŻYCIA:

-> artykulacja głosek i ich poszerzenie

o głoski:

s, z, c, dz, r, sz, cz, ż, dż

7 lat - > ma utrwaloną poprawną

wymowę wszystkich głosek oraz
opanowaną technikę mówienia

JAK SIĘ UCZĘ JĘZYKA?
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM.

-> naśladuję
-> mowa matczyna (udziecinniona)
-> wrodzone zdolności językowe
-> dzieci dwujęzyczne

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA
MOWY

Najważniejszy moment – > 3 - 4 rok :
- Naturalny rozwój komunikacji z

otoczeniem

- Kontakt z rówieśnikami i

wychowawcami (przedszkole)

ZAGROŻENIA DLA ROZWOJU
MOWY

-> zła opieka nie stymulująca dziecka do

ogólnego rozwoju

-> brak prawidłowych wzorców mowy
-> brak motywowania dziecka
-> ubogi kod językowy
-> zalewanie potokiem słów (skutek

reakcje obronne)

PRZYCZYNY WAD WYMOWY:



wady słuchu



zaburzenia słuchu fonetycznego



organiczne uszkodzenia w jamie gardłowo-
nosowej



uszkodzenia anatomiczne i funkcjonalne
języka i warg



anomalie szczęk i zgryzu



dziedziczność



naśladownictwo



zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi



obniżony poziom inteligencji

JĄKANIE



Jąkanie w 50% przypadkach powstaje między
3-5 rokiem życia. Jest spowodowane
nieukończonym rozwojem psychofizycznym
dziecka, pewną niesprawnością narządów
mowy, nie dość szybkim kojarzeniem nazw z
pojęciami.



Najczęściej jest to tzw. jąkanie rozwojowe i
zanika samo wraz ze zwiększającą się
sprawnością w posługiwaniu mową. Zdarza
się jednak, że nie mija a z wiekiem znacznie
się nasila. Dlatego ważna jest konsultacja z
logopedą.

NAJBARDZIEJ OPTYMALNA
SYTUACJA ROZWOJOWA DLA
DZIECKA:

-> rozpoczęcie edukacji przedszkolnej
w wieku 3,5 – 4 lat
-> kochający rodzice
-> rozszerzony kod językowy w domu
-> Inne: motywacja do częstych rozmów,

składające się ze zdań prostych, rozumianych
przez dziecko, nie przerywanie jego
wypowiedzi, zachęcanie a nie zmuszanie,
„czytelnik” (czytamy dziecku), śpiewanie
piosenek, uczenie wierszyków, wyliczanki

Rozwój mowy trwa do szóstego roku

życia.

Wszelakie zaburzenia i wady wymowy

po skończeniu przez dziecko 6 lat,
określane są jako opóźnienie rozwoju
mowy.

ĆWICZENIA DLA DZIECI W 4 ROKU
ŻYCIA

Rodzic/opiekun:
- w czasie czytania książeczek (oglądania obrazków)

często zadaje dziecku pytanie: dlaczego?

- układa z dzieckiem historyjki obrazkowe zadając

pytania do każdego obrazka ukazując przyczynę i
skutek

- stara się wyczerpująco odpowiadać na pytania

dziecka

- w czasie czytania bajek i opowiadań dorosły musi –

zadając pytania – stale sprawdzać poziom rozumienia
tekstu

- stopniowo wprowadza kolejne przyimki na, do, z (ze),

dla, pod, w dalszej kolejności: o, od, przed, za, nad,
oraz czasowy po.

ĆWICZENIA DLA DZIECI W 5 I 6 ROKU
ŻYCIA:

Rodzic/opiekun:
- zachęca dziecko do bawienia się rymami.
- organizuje zabawę tematyczną, w czasie której

dziecko używa konwencjonalnych formuł
językowych.

- kontynuuje naukę czytania – dziecko

pięcioletnie, które zaczęło naukę czytania
sylabami, w wieku lat trzech, czyta już proste
teksty, zna wszystkie wzory otwartych i
zamkniętych sylab.

- wykonane wcześniej ćwiczenia myślenia przez

analogię oraz kategoryzacji pomagają dzieciom
odczytywać wszystkie rodzaje druku