Pierwsze zdania (18-27 m. ż.)
- krótkie (2-3 wyrazowe) i proste zdania
- rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki
- brak wyznaczników gramatyczności (odmiana słów)
- nieprawidłowe użycie zasad gramatycznych
- wieloznaczność wyrażeń
- pierwsze zdania pojawiają się po przekroczeniu granicy znajomości
100-200 słów
- konstrukcja zdań na pewnych zasadach, niekoniecznie
prawidłowych, zasłyszanych od dorosłych
Eksplozja gramatyki (27-36 m.
ż.)
- szybkie posługiwanie się odmianami i wyrazami funkcyjnymi
- l. mnoga, przyimki, czas przeszły itp.
- zdania przeczące i pytania (konstruowane wg własnych
reguł)
- przewidywalność kolejności zmian w umiejętnościach
- przesadna dbałość o reguły lub nadmierne uogólnianie reguł
- eksplozję poprzedza wolny rozbieg
Zdania złożone (36-48 m. ż.)
- tworzenie rozbudowanych form -> opowiadanie
- użycie spójników i, ale (łączenie dwóch myśli, wtrącanie
jednej fazy w drugą)
- tendencje do tworzenia neologizmów
- tworzenie nowych słów przez analogie do znanych
•
reguła produktywności (wybierane są formy preferowane w danej
wspólnocie językowej)
•
przejrzystości semantycznej (szukanie form jasno wyrażających
znaczenie)
•
regularyzacji (używanie form regularnych, typowych dla danego języka)
- opanowanie ok. 9-10 słów dziennie
Tematyka:
- zdarzenia codzienne, konflikty interpersonalne
- tematy fikcyjne (od 5 r. ż.)
Słownictwo:
- określenia procesów percepcyjnych, czynności umysłu,
stanów emocjonalnych, wolicjonalnych, zachowań
społecznych (wzrost – 4 r. ż. )
- zależność doboru słów od płci i wieku
+ wyraźna kompozycja (od 6 r. ż.)
Stadia rozwoju struktury:
I –Wczesne formy prenarracyjne
II – Sekwencje skojarzeniowe
III – Prymitywna narracja
IV – Łańcuchy niespoiste
V – Łańcuchy spoiste
VI – Prawdziwa narracja
Harwas-Napierała
Nauka uwzględniania punktu odbiorcy – wypowiedź egocentryczna
(monologowanie, echolalie) -> społeczne formy wypowiedzi (prośby,
pytania, zaprzeczenia)
Słuchanie i analizowanie wypowiedzi partnera, nie zawsze potrafi odnaleźć
istotne informacje
Modyfikowanie swoich komunikatów w zależności od potrzeb odbiorcy
Użycie zwrotów językowych służących nawiązaniu i podtrzymaniu interakcji
Starsze i dziewczynki – przejawiają wierszą aktywność, wkraczają w
działanie dorosłego
Młodsze i chłopcy - włączają dorosłego we własne działanie
Interakcje podejmowane przez dzieci trwają dłużej niż podejmowane przez
dorosłych
Dzieci mówią mniej niż dorośli
Starają się mówić na temat, nie przerywać i być grzecznym
Ich wypowiedzi nadal mogą być niejasne i nieekonomiczne
Pytania służą:
Nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu
Zdobyciu informacji
Pytania synpraktyczne – organizowanie doświadczenia
na podstawie własnego działania (Czy jak nie umiem liczyć
to czy mogę kupować?) 3-6 r. ż.
Pytania heurystyczne – wyjaśnienie i uporządkowanie
wiedzy o świecie(Skąd biorą się pieniądze?) rośnie do 5 r.
ż., a później spada