Pierwsze zdania (18-27 m. ż.)

- krótkie (2-3 wyrazowe) i proste zdania
- rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki
- brak wyznaczników gramatyczności (odmiana słów)
- nieprawidłowe użycie zasad gramatycznych
- wieloznaczność wyrażeń
- pierwsze zdania pojawiają się po przekroczeniu granicy znajomości

100-200 słów

- konstrukcja zdań na pewnych zasadach, niekoniecznie

prawidłowych, zasłyszanych od dorosłych

Eksplozja gramatyki (27-36 m.

ż.)

- szybkie posługiwanie się odmianami i wyrazami funkcyjnymi
- l. mnoga, przyimki, czas przeszły itp.
- zdania przeczące i pytania (konstruowane wg własnych

reguł)

- przewidywalność kolejności zmian w umiejętnościach
- przesadna dbałość o reguły lub nadmierne uogólnianie reguł
- eksplozję poprzedza wolny rozbieg

Zdania złożone (36-48 m. ż.)

- tworzenie rozbudowanych form -> opowiadanie
- użycie spójników i, ale (łączenie dwóch myśli, wtrącanie

jednej fazy w drugą)

- tendencje do tworzenia neologizmów
- tworzenie nowych słów przez analogie do znanych

•

reguła produktywności (wybierane są formy preferowane w danej
wspólnocie językowej)

•

przejrzystości semantycznej (szukanie form jasno wyrażających
znaczenie)

•

regularyzacji (używanie form regularnych, typowych dla danego języka)

- opanowanie ok. 9-10 słów dziennie

Tematyka:

- zdarzenia codzienne, konflikty interpersonalne
- tematy fikcyjne (od 5 r. ż.)

Słownictwo:

- określenia procesów percepcyjnych, czynności umysłu,

stanów emocjonalnych, wolicjonalnych, zachowań

społecznych (wzrost – 4 r. ż. )

- zależność doboru słów od płci i wieku

+ wyraźna kompozycja (od 6 r. ż.)

Stadia rozwoju struktury:

I –Wczesne formy prenarracyjne
II – Sekwencje skojarzeniowe
III – Prymitywna narracja
IV – Łańcuchy niespoiste
V – Łańcuchy spoiste
VI – Prawdziwa narracja

Harwas-Napierała



Nauka uwzględniania punktu odbiorcy – wypowiedź egocentryczna
(monologowanie, echolalie) -> społeczne formy wypowiedzi (prośby,
pytania, zaprzeczenia)



Słuchanie i analizowanie wypowiedzi partnera, nie zawsze potrafi odnaleźć
istotne informacje



Modyfikowanie swoich komunikatów w zależności od potrzeb odbiorcy



Użycie zwrotów językowych służących nawiązaniu i podtrzymaniu interakcji



Starsze i dziewczynki – przejawiają wierszą aktywność, wkraczają w
działanie dorosłego



Młodsze i chłopcy - włączają dorosłego we własne działanie



Interakcje podejmowane przez dzieci trwają dłużej niż podejmowane przez
dorosłych



Dzieci mówią mniej niż dorośli



Starają się mówić na temat, nie przerywać i być grzecznym



Ich wypowiedzi nadal mogą być niejasne i nieekonomiczne

Pytania służą:



Nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu



Zdobyciu informacji



Pytania synpraktyczne – organizowanie doświadczenia
na podstawie własnego działania (Czy jak nie umiem liczyć
to czy mogę kupować?) 3-6 r. ż.



Pytania heurystyczne – wyjaśnienie i uporządkowanie
wiedzy o świecie(Skąd biorą się pieniądze?) rośnie do 5 r.
ż., a później spada