Znaczenie rozwoju 

Znaczenie rozwoju 

umysłowego na rozwój 

umysłowego na rozwój 

emocjonalny u dzieci w 

emocjonalny u dzieci w 

wieku przedszkolnym

wieku przedszkolnym

 

 

 

 

ROZWÓJ UMYSŁOWY

ROZWÓJ UMYSŁOWY

MYŚLENIE przedszkolaków jest 

MYŚLENIE przedszkolaków jest 

bardziej rozwinięte, 

bardziej rozwinięte, 

zwłaszcza pod względem 

zwłaszcza pod względem 

stopnia udoskonalenia i 

stopnia udoskonalenia i 

przetwarzania pojęć, jakimi 

przetwarzania pojęć, jakimi 

posługują się w myśleniu 

posługują się w myśleniu 

werbalnym. Ich myślenie 

werbalnym. Ich myślenie 

staje się coraz bardziej 

staje się coraz bardziej 

metodyczne i zamierzone.

metodyczne i zamierzone.

 

 

 

 

EGOCENTRYZM POZNAWCZY

EGOCENTRYZM POZNAWCZY

EGOCENTRYZM 

EGOCENTRYZM 

POZNAWCZY - styl 

POZNAWCZY - styl 

myślenia, odczuwania, 

myślenia, odczuwania, 

który ogranicza 

który ogranicza 

umiejętność 

umiejętność 

przyjmowania punktu 

przyjmowania punktu 

widzenia drugiej osoby. 

widzenia drugiej osoby. 

Dzieci widzą 

Dzieci widzą 

rzeczywistość tylko ze 

rzeczywistość tylko ze 

swojej perspektywy.

swojej perspektywy.

 

 

 

 

Zaczyna wzrastać zdolność 

Zaczyna wzrastać zdolność 

rozumienia rzeczywistości, 

rozumienia rzeczywistości, 

wglądu w jej nowe wymiary.

wglądu w jej nowe wymiary.

Nie ma jeszcze jednak 

Nie ma jeszcze jednak 

biegłości w posługiwaniu się 

biegłości w posługiwaniu się 

operacjami logicznymi.

operacjami logicznymi.

 

 

 

 

CZYNNIKI ZACHODZENIA 

CZYNNIKI ZACHODZENIA 

ZMIAN W EKSPRESJI 

ZMIAN W EKSPRESJI 

EMOCJONALNEJ:

EMOCJONALNEJ:

1.

1.

Rozwój poznawczy umożliwia 

Rozwój poznawczy umożliwia 

dzieciom postrzeganie swojego 

dzieciom postrzeganie swojego 

otoczenia w nowy, zróżnicowany 

otoczenia w nowy, zróżnicowany 

sposób.

sposób.

2.

2.

Wyobraźnia dzieci w tym okresie  

Wyobraźnia dzieci w tym okresie  

odpowiedzialna  jest za pojawianie 

odpowiedzialna  jest za pojawianie 

się wyimaginowanych lęków.

się wyimaginowanych lęków.

 

 

 

 

3.

3.

Dzięki rozwojowi procesów 

Dzięki rozwojowi procesów 

poznawczych dzieci mogą 

poznawczych dzieci mogą 

coraz lepiej wychwytywać 

coraz lepiej wychwytywać 

informacje uwikłane w 

informacje uwikłane w 

kontekst sytuacyjny, stają się 

kontekst sytuacyjny, stają się 

one zdolne do wykrywania i 

one zdolne do wykrywania i 

wyrażania coraz większej 

wyrażania coraz większej 

gamy emocji i uczuć

gamy emocji i uczuć

. 

. 

 

 

 

 

4. 

4. 

Rozszerzają się horyzonty 

Rozszerzają się horyzonty 

społeczne oraz nowe, związane 

społeczne oraz nowe, związane 

z rozwojem wyzwania

z rozwojem wyzwania

.

.

wykonywanie 

wykonywanie 

zadań w 

zadań w 

środowisku 

środowisku 

domowym

domowym

wykonywanie 

wykonywanie 

zadań 

zadań 

edukacyjnych, 

edukacyjnych, 

zadań związanych 

zadań związanych 

z kontaktami z 

z kontaktami z 

rówieśnikami

rówieśnikami

 

 

 

 

  

  

Wszystkie te czynniki 

Wszystkie te czynniki 

wpływają na 

wpływają na 

wzbogacanie się 

wzbogacanie się 

repertuaru dziecięcych 

repertuaru dziecięcych 

emocji

emocji

 

 

 

 

LĘK

LĘK

  

  

Lęk pojawia się w 

Lęk pojawia się w 

wyniku rozwoju 

wyniku rozwoju 

zdolności do twórczego, 

zdolności do twórczego, 

obdarzonego wyobraźnią 

obdarzonego wyobraźnią 

myślenia, co wpływa na 

myślenia, co wpływa na 

ekspresję emocjonalną.

ekspresję emocjonalną.

 

 

 

 

  

  

Z powodu nierozumienia 

Z powodu nierozumienia 

wielu poznawanych 

wielu poznawanych 

obiektów i zdarzeń, dzieci 

obiektów i zdarzeń, dzieci 

je często wyolbrzymiają

je często wyolbrzymiają

(boją się ciemności, szukają przed 

(boją się ciemności, szukają przed 

snem pod łóżkiem lub w szafie 

snem pod łóżkiem lub w szafie 

potworów itp.)

potworów itp.)

 

 

 

 

  

  

CAŁY ASORTYMENT 

CAŁY ASORTYMENT 

RÓŻNEGO 

RÓŻNEGO 

RODZAJU LĘKÓW 

RODZAJU LĘKÓW 

ILUSTRUJE 

ILUSTRUJE 

EMOCJONALNĄ 

EMOCJONALNĄ 

WRAŻLIWOSĆ 

WRAŻLIWOSĆ 

DZIECI

DZIECI

 

 

 

 

AGRESJA

AGRESJA

   

   

Agresja to 

Agresja to 

zachowania 

zachowania 

posiadające 

posiadające 

wyraźny zamiar 

wyraźny zamiar 

zranienia kogoś lub 

zranienia kogoś lub 

uszkodzenia czegoś.

uszkodzenia czegoś.

  

  

Agresji sprzyja 

Agresji sprzyja 

pojawienie się 

pojawienie się 

frustracji.

frustracji.

 

 

 

 

Agresja:

Agresja:

INSTRUMENTAL

INSTRUMENTAL

NA

NA

Celem jest zniszczenie 

Celem jest zniszczenie 

lub pozyskanie jakiegoś 

lub pozyskanie jakiegoś 

przedmiotu.

przedmiotu.

(rzucanie 

(rzucanie 

przedmiotami, bicie, 

przedmiotami, bicie, 

kopanie)

kopanie)

     

     

WROGA

WROGA

    

    

Celem jest 

Celem jest 

urażenie           

urażenie           

drugiej osoby, 

drugiej osoby, 

uzyskanie korzyści.

uzyskanie korzyści.

( agresja słowna, 

( agresja słowna, 

przezywanie, 

przezywanie, 

pogróżki)

pogróżki)

 

 

 

 

    

    

Zanikanie egocentryzmu i 
wzrost zrozumienia myśli i 
uczuć innych

 

Zanik (spadek) agresji 
fizycznej

 

 

 

 

Wzmocnienie i modelowanie 

Wzmocnienie i modelowanie 

agresji

agresji

agresja instrumentalna      dziecko 

agresja instrumentalna      dziecko 

dostaje to, co chciało       

dostaje to, co chciało       

WZMOCNIENIE

WZMOCNIENIE

         

         

MODELOWANIE: dzieci uczą się 

MODELOWANIE: dzieci uczą się 

specyficznych form agresji obserwując 

specyficznych form agresji obserwując 

je u innych osób (naśladowanie)

je u innych osób (naśladowanie)

         

         

 

 

 

 

AGRESJA – GNIEW: 

AGRESJA – GNIEW: 

wraz z wiekiem 

wraz z wiekiem 

zmieniają się 

zmieniają się 

formy tych 

formy tych 

zachowań.

zachowań.

Kiedy pojawia się 

Kiedy pojawia się 

złość, nasila się 

złość, nasila się 

stosowanie 

stosowanie 

pogróżek i obelg

pogróżek i obelg

.

.

 

 

 

 



Dziecko coraz lepiej rozumie 

Dziecko coraz lepiej rozumie 

emocje własne i innych osób, 

emocje własne i innych osób, 

nabiera zdolności regulowania 

nabiera zdolności regulowania 

ekspresji emocji.

ekspresji emocji.



Dziecko potrafi na podstawie 

Dziecko potrafi na podstawie 

zewnętrznych przejawów emocji 

zewnętrznych przejawów emocji 

(mimika, gesty) rozpoznać 

(mimika, gesty) rozpoznać 

emocję u innej osoby.

emocję u innej osoby.

 

 

 

 



Dziecko staje się coraz bardziej 

Dziecko staje się coraz bardziej 

świadome znaczenia sukcesu i 

świadome znaczenia sukcesu i 

porażki.

porażki.



Kształtowanie się u dzieci 

Kształtowanie się u dzieci 

wyznaczników dobrego zachowania 

wyznaczników dobrego zachowania 

powoduje występowanie takich 

powoduje występowanie takich 

emocji jak choćby poczucie winy.

emocji jak choćby poczucie winy.



Rozwój obrazu własnej osoby 

Rozwój obrazu własnej osoby 

powoduje pojawianie się emocji 

powoduje pojawianie się emocji 

wstydu.

wstydu.

 

 

 

 

 

 



Dziecko przy ocenianiu przyczyn 

Dziecko przy ocenianiu przyczyn 

reakcji emocjonalnych zwraca 

reakcji emocjonalnych zwraca 

uwagę raczej na czynniki 

uwagę raczej na czynniki 

zewnętrzne niż wewnętrzne .

zewnętrzne niż wewnętrzne .



Nabywa umiejętności zaradczych, 

Nabywa umiejętności zaradczych, 

które pozwalają mu manipulować 

które pozwalają mu manipulować 

zachowaniami i uczuciami innych 

zachowaniami i uczuciami innych 

osób przez wyrażanie własnych 

osób przez wyrażanie własnych 

emocji, np. przez przytulanie się.

emocji, np. przez przytulanie się.