Żywienie dzieci w wieku
poniemowlęcym
Charakterystyka
posiłków
Normy żywienia
Produkty zalecane i
zabronione
Żywienie dzieci w wieku
poniemowlęcym
Charakterystyka
posiłków
Normy żywienia
Produkty zalecane i
zabronione
Charakterystyka
organizmu dzieci w
wieku poniemowlęcym
Wiek poniemowlęcy trwający od początku pierwszego
do końca trzeciego roku życia jest okresem znacznych
przemian, zwłaszcza psychicznych. Rozwój fizyczny
przebiega mniej intensywnie. Zwalnia się tempo
wzrostu i przyrostu masy ciała. W drugim roku życia
przyrost masy ciała wynosi już tylko ok. 2 kg, a przyrost
wzrostu 12cm. W trzecim roku życia masa zwiększa się
także o ok. 2 kg, a wzrost zaledwie o 6 – 7 cm.
Zmniejszenie się przyrostu masy ciała spowodowane
jest słabym odkładaniem tkanki tłuszczowej oraz
nieznacznym jeszcze rozrostem mięśni i kośćca. Waga
ciała waha się w granicach 10,5 do 15kg, zaś wzrost 78
– 96 cm. Aby zapewnić małym dzieciom optymalne
warunku rozwoju, należy troszczyć się o ich właściwy
stan odżywienia
Zasady żywienia dzieci w
okresie poniemowlęcym –
wskazania ogólne
Dziecko w drugim roku życia znajduje się w okresie
przejściowym miedzy dietą niemowlęcą, a żywieniem
dziecka starszego. Dużą rolę w ustawieniu diety w tym
okresie odgrywa uzębienie dziecka. Dzieciom w okresie 1 – 2
lat, nie posiadającym jeszcze zębów przedtrzonowych,
należy w dalszym ciągu podawać potrawy rozdrobnione, a
więc: siekane, skrobane, drobno krajane, rozgniatane itp.
Należy jednak stopniowo przyzwyczajać je do gryzienia i
żucia, podając mu obok potraw w postaci rozdrobnionej
niektóre produkty w kawałkach, np. pieczywo, jabłka.
Wczesne przyzwyczajanie dzieci do gryzienia i żucia wpływa
dodatnio na rozwój szczęk i uzębienia dziecka. Posiłki
dziecka w drugim roku życia powinny być już bardzo
urozmaicone i to nie tylko pod względem asortymentu
produktów, ale także w odniesieniu do sposobu
przyrządzania.
Nadal jednak ważnym
elementem diety
pozostaje mleko. U dzieci
do 3. roku życia
korzystniejsze jest
podawanie mieszanek
mlecznych typu "junior"
niż pełnego mleka
krowiego. Mleko krowie
nie dostarcza bowiem
organizmowi małego
człowieka odpowiedniej
ilości witamin i
składników mineralnych.
Dziecko rozwijające się prawidłowo ma
już na początku trzeciego roku życia 20
zębów mlecznych, co bardzo ułatwia
jego żywienie. Wycofujemy w tym
okresie pokarmy papkowate i
przechodzimy na coraz mniejsze
rozdrobnienie potraw. Dzieci w tym
wieku mogą korzystać z wielu potraw
przeznaczonych dla całej rodziny, np. z
zup, potraw z warzyw, surówek, przy
nieznacznych zmianach dotyczących
np. podprawiania czy rozdrabniania.
Ilość posiłków w
drugim i trzecim
roku życia
zasadniczo
ograniczamy do 5
dziennie. W
przypadku kiedy
dziecko jest słabe i
ma małe łaknienie
wprowadzamy 6
posiłków dziennie
.
Sposób odżywiania ma ogromny wpływ na
rozwój i zdrowie dzieci. Nieodpowiednia ilość
składników mineralnych i witamin zawartych
w pożywieniu może być przyczyną wielu
chorób:
· krzywicy
· niedokrwistości
· próchnicy
· nadwagi bądź niedożywienia
· zaburzeń wzrostu
· zaburzeń hormonów
· osłabienia odporności organizmu na choroby
Normy dziennej racji
pokarmowej dla dzieci w
wieku poniemowlecym
· produkty zbożowe – 140g
· mleko i jego przetwory – 800g
· jaja – 50g
· mięso, wędliny, ryby – 70g
· masło i śmietana – 20g
· inne tłuszcze – 5g
· ziemniaki – 200g
· warzywa i owoce z wit. C – 160g
· warzywa i owoce z karotenem – 130g
· inne warzywa i owoce – 230g
· warzywa strączkowe – 3g
· cukier i słodycze – 40g
Przeciwwskazania diety
Zarówno w drugim jaki i trzecim roku życia dziecko
nie może otrzymywać potraw zbyt tłustych i ostrych
(tłuste mięso, wędliny, bardzo tłuste ryby, mięsa
wędzone, bigos, marynaty owocowe, przetwory
mięsne i rybne). Unikamy także potraw smażonych i
duszonych, choć od czasu do czasu możemy podać
np. smażone kotleciki z mięsa, ryby lub kaszy manny.
Należy również pamiętać, aby dzieci w tym okresie
nie otrzymywały pożywienia zbyt rozwodnionego, np.
dużej ilości zupy, kompotu, gdyż przez wprowadzenie
nadmiaru wody stwarzamy pozorne, chwilowe
uczucie nasycenia, a w rzeczywistości dziecko jest
niedokarmione i po krótkim czasie będzie głodne. Z
jadłospisu dzieci w wieku poniemowlęcym należy
całkowicie wykluczyć alkohol, kawę i mocną herbatę.
Kalorie, białka,
tłuszcze...
Dieta małego dziecka,
tak jak w innych etapach
życia, powinna zawierać
składniki pokarmowe
odpowiedniej jakości i
we właściwych ilościach.
Zalecane dzienne
spożycie energii u dzieci
wynosi około 1100-1200
kalorii w 2., a 1200-1300
kalorii w 3. roku życia.
Białko
jest niezbędne do prawidłowego
rozwoju fizycznego i psychicznego małego
dziecka, dostarczając około 12% dobowej liczby
kalorii. Każdego dnia dziecko powinno spożywać
około 33-39 gramów białka. Większość tego
zapotrzebowania pokrywa białko zwierzęce.
Dwulatkom należy codziennie podawać mięso,
najlepiej w formie gotowanej lub pieczonej, a
wędliny wprowadzamy w 3. roku życia. Dzieciom,
które wykazują dużą niechęć do mięsa, można
przygotowywać potrawy półmięsne (np. naleśniki
z mięsem, faszerowane mięsem jarzyny) lub
zastępować mięso zwierząt i drobiu jajami,
serem lub rybami.
Według najnowszych zaleceń lekarzy, ryby
morskie - takie jak łosoś, makrela, dorsz,
morszczuk czy mintaj, podawane w postaci
gotowanej w kompozycji z różnymi
jarzynami - można wprowadzać do
jadłospisu już w okresie poniemowlęcym.
Ryby są doskonałym źródłem
wysokowartościowego białka, a także
kwasów tłuszczowych, jodu, cynku, selenu
czy żelaza. Niekiedy jednak uczulają,
dlatego należy bacznie obserwować
reakcję organizmu malucha po spożyciu
dania rybnego.
Ponadto mięso ryb łatwo może zostać
skażone lub zarażone pasożytami - stąd
ryby powinny pochodzić ze znanego,
bezpiecznego źródła. Najkorzystniejsze
dla maluchów są zawierające ryby
środki spożywcze specjalnego
przeznaczenia żywieniowego dla dzieci
(dawniej nazywane dietetycznymi
środkami spożywczymi dla dzieci),
spełniające wszystkie wymagania
zdrowej i bezpiecznej żywności.
Białka roślinne mają znacznie mniejszą
wartość odżywczą niż zwierzęce i
dlatego jedynie uzupełniają całkowitą
ilość białka w posiłkach małego dziecka.
Prawidłowe wykorzystanie białka z diety
jest uzależnione od jej właściwej
kaloryczności i zawartości innych
składników pokarmowych - tłuszczów,
węglowodanów, witamin i soli
mineralnych.
Dieta we wczesnym dzieciństwie powinna
nadal być bogata w tłuszcze. Prawidłowo
żywione dzieci każdego dnia spożywają
około 39-46 gramów tłuszczu, co stanowi
32% ich dobowego zapotrzebowania
energetycznego. Zalecane tłuszcze to
świeże masło dobrej jakości oraz oleje
roślinne o optymalnym składzie kwasów
tłuszczowych - sojowy, rzepakowy
niskoerukowy i oliwa z oliwek. Do
przygotowywania potraw duszonych i
smażonych poleca się używanie właśnie
oliwy z oliwek.
Doskonałym źródłem cennych dla
dziecięcego organizmu
długołańcuchowych
wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych są opisane już ryby. Nie
należy natomiast podawać dzieciom do
3. roku życia żadnego rodzaju
margaryn. Zawierają one bowiem
szkodliwe dla zdrowia izomery "trans"
kwasów tłuszczowych.
Codzienna porcja
węglowodanów
Kolejną ważną grupę podstawowych
składników pokarmowych stanowią
węglowodany, które są głównym źródłem
energii w diecie małego dziecka -
zapewniają około 56% dobowego
zapotrzebowania energetycznego.
Zalecane dzienne spożycie węglowodanów
przez dwuletnie dzieci wynosi około 154-
168 gramów, a przez trzylatki - 168-182
gramy. Jednym z ważniejszych źródeł
węglowodanów nadal jest mleko i jego
przetwory, zawierające laktozę.
W wieku poniemowlęcym powinno
następować dalsze, stopniowe
rozszerzanie diety o węglowodany
złożone, pochodzące ze zbóż. Oprócz zbóż
bezglutenowych (ryżu, kukurydzy)
jadłospis zdrowego dziecka może zawierać
produkty wytwarzane z czterech
podstawowych zbóż uprawianych w
naszym kraju - pszenicy, żyta, jęczmienia,
owsa. Podawać je można w postaci mąki,
kaszy lub płatków owsianych. Warto
również wzbogacać dietę malucha o
pieczywo, zarówno białe jak i z pełnego
przemiału, oraz makarony .
Naturalnym źródłem ważnych dla organizmu
cukrów prostych - glukozy i fruktozy - są
warzywa i owoce. Zalecamy, aby małym
dzieciom podawać przecierowe soki owocowo-
warzywne, przygotowywane głównie z
produktów krajowych, a także owoce i
warzywa o różnym stopniu rozdrobnienia i
konsystencji (dostosowanych do możliwości
dziecka). Warto jednak pamiętać, że soki
owocowe nie mogą zastępować w diecie
pokarmów mlecznych. Nadmierne podawanie
soków owocowych dzieciom może prowadzić
do zahamowania procesów wzrastania i
rozwoju otyłości.
Zupy i papki jarzynowe, przyrządzane wraz
z produktami zbożowymi i różnego rodzaju
gatunkami mięsa, powinny być podawane
każdego dnia. W pierwszej kolejności
należy podawać maluchom warzywa
gotowane, ponieważ nie wszystkie
dwuletnie dzieci tolerują już surowe
jarzyny. A zatem ostrożnie wprowadzajmy
do jadłospisu naszych małych dzieci
surówki. Unikajmy również takich warzyw
jak szczaw, rabarbar czy szpinak,
ponieważ negatywnie wpływają one na
przyswajanie wapnia w organizmie.
Dieta we wczesnym dzieciństwie powinna być
dobrze zbilansowana pod względem
kalorycznym oraz niezbędnych składników
odżywczych. Staje się ona wartościowa wtedy,
gdy jest urozmaicona i zawiera produkty
spożywcze z wszystkich grup pokarmów. Trzeba
podawać małemu dziecku posiłki regularnie, o
stałych porach dnia i w ilościach przez nie
akceptowanych. Przy karmieniu małego dziecka
należy kierować się jego apetytem i
aktywnością ruchową, co pozwoli uchronić je
przed zaburzeniami odżywiania - zarówno
niedożywieniem, jak i nadwagą czy otyłością. I
jeszcze jedna rada, wcale nie najmniej istotna.
Podczas posiłków należy zapewnić maluchowi
spokój, stworzyć serdeczną atmosferę, która
sprawi, że podawany pokarm zostanie szybciej
zaakceptowany i zjedzony z radością.