LOCATIO-CONDUCTIO

Cechy

charakterystyczne

•

Odpłatne udostępnienie jakiegoś
dobra (rzecz materialna, praca,
rezultat)

innej

osobie

czasowego korzytania.

Rodzaje najmu

Locatio-conductio rei - najem

rzeczy

Locator

Conductor (bierze rzecz)

Płaci czynsz

res

Locatio-conductio operis - najem

dzieła

Locator

(lokuje zaufanie i materiał)

Płaci wynagrodzenie

Conductor - bierze materiał -

wykonuje dzieło

Locatio-conductio operarum - najem

pracy

Locator

(daje usługę)

Conductor

Płaci wynagrodzenie

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Locatio - conductio rei

- przedmiot

•

Rzecz materialna - nie musiała być
własnością

wynajmującego,

wystarczy że jest jej posiadaczem
lub detentorem

Locatio - conductio rei

- cechy umowy

Umowa „starannego działania”
Wydanie  przez  wynajmującego  najemcy  rzeczy
(zazwyczaj  niezużywalnej)  w  dzierżenie  (najemca
nie miał ochrony interdyktalnej)
Rzecz  mogła,  ale  nie  musiała  przynosić  pożytków
(dzisiejsza  umowa  dzierżwawy  mieściła  się  w
umowie najmu)
Najemca  nabywał  własność  pożytków  przez
perceptio
Roszczenia  wynajmującego  zabezpieczało  prawo
zastawu na rzeczach wniesionych przez najemnę
Podnajem  był  dopuszczalny  jeśli  strony  nie
wykluczyły tego w umowie

Locatio-conductio rei -

obowiązki stron

Wynajmujący (locator) powinien:

dostarczyć rzecz w stanie nadajacym się do

przeznaczonego użytku
utrzymywać rzecz w tym stanie (np.

wykonywać poważniejsze naprawy)

Jeśli lokator nie wywiązuje się z umowy:

traci czynsz w odpowiednim stosunku do

czasu, w którym rzecz nie nadawała się do

użytku
utrata czynszu jest niezależna od jego winy
jeśli niemożność korzystania z rzeczy jest

zawiniona przez wynajmującego - powstaje

obowiązek pokrycia strat (np.w postaci lucrum

cessans) jakie poniósł najemca w zwiazku z

niemożnością korzytania z rzeczy

Locatio-conductio rei:

odpowiedzialność
locatora

Ulpian D. 19.2.18.1: Jeśli ktoś nieświadomie

wynajął nieszczelne stągwie i z tego powodu

wyciekłoby wino, będzie odpowiadał za

(utracone) korzyści, a jego nieświadoność

nie może być wybaczona. I tak napisał

Cassius. Inaczej jednak, gdy oddałeś w

najem leśne pastwisko, na którym rosły

trujące rośliny. I tak: jeśli owce z tej

przyczyny padną, albo ich stan się pogorszy,

(utracone) korzyści trzeba świadczyc, jeśli

wiedziałeś o tym. Jeśli nie wiedziałeś, nie

będziesz żądał czynszu, i to się podobało

Serviusowi, Labeonowi i Sabinusowi.

Locatio-conductio rei -

obowiązki stron

Najemca (conductor) powinien:

płacić czynsz (merx) - jednorazowo lub

periodycznie, w pieniądzach lub innych

rzeczach
zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym

(zarazem ponosi koszta bieżącej eksploatacji

rzeczy)

W wypadku zniszczenia rzeczy:

bez winy najemcy (vis maior, casus, wyłączna

wina wynajmującego): obowiązek zwrotu

wygasa
z winy najemncy: płaci odszkodowanie i traci

czynsz za okres niekorzystania z rzeczy

Zniszczenie rzeczy

•

Bez winy najemcy - wskutek siły wyższej,
przypadku

lub

wyłącznej

winy

wynajmującego - obowiązek zwrotu wygasa

•

Zniszczenie lub pogorszenie z winy najemcy -
wypłaca  lokatorowi  odszkodowanie  i  musi
zapłacić  czynsz  także  za  okres,  w  którym  nie
mógł  już  korzystać  z  rzeczy,  jeśli  uległa
zniszczeniu  przed  wygaśnieciem  najmu  -
odpowiedzialność  za  omnis  culpa  tj.  gdy
zniszczenie  na  skutek  zaniedbania  lub
nieumiejętnego używania

Skargi

•

Wynajmujący (locator) - actio locati

•

zapłata czynszu

•

zwrot rzeczy po wygaśnięciu umowy najmu

•

odszkodowanie w razie zniszczenia lub

pogorszenia rzeczy z winy najemcy

•

Najemca (conductor) - actio conducti

•

wydanie przedmiotu w stanie nadającym się

do użycia

•

dokonanie

napraw

niezbędnych

korzystania z rzeczy

•

zwrot

nakładów

koniczenych

oraz

użytecznych. Nie podlegają zwrotowi drobne

nakłady na rzecz związane z jej bieżącą

eksploatacją

•

pokrycie strat poniesionych w skutek nie

udostępnienia mu rzeczy do korzystania

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

ło

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

ło

ła

Locatio-conductio

operis - obowiazki
stron

Umowa

rezultatu

liczy

się

fakt

dostarczenia dzieła
Locator („zamawiający”):

dostarczenie materiałów
zapłata za dzieło (po jego odbiorze)

Conductor („wykonawca”):

wykonanie

dzieła

zgodnie

zamówieniem (wykonawca w sposób

domniemany gwarantuje, że potrafi je

wykonać)
dostarczenie gotowego dzieła
krawiec

oraz

czyściciel

odzieży

odpowiadaja za custodia

Locatio-conductio

operis - obowiazki
stron

Conductor mógł powierzyć wykonanie

dzieła

osobie

trzeciej,

jeśli

nie

sprzeciwiało się to naturze świadczenia

jakie miało zostać spełnione
Jeśli conductor powierzył wykonanie

dzieła

osobie

trzeciej

odpowiadał

względem

lolocatora

„winę

wyborze” danej osoby (culpa in eligendo)
Punkt wyjścia do ukształtowania się

odpowiedzialnosć dłużnika wykonującego

swoje zobowiązanie za pomocą lub przy

współudziale osób trzecich na zasadzie

ryzyka (por. art. 474 kc)

Locatio-conductio

operis - ryzyko stron

Spór co do zasady, kogo obciąża ryzyko

przepadku rzeczy:

początkowo do chwili wydania rzeczy

conductor odpowiadał za przypadkową jej

utratę (periculum conductoris)
jeśli rzecz została zniszczona (choćby bez

winy conductora) przed jej odbiorem przez

locatora, ten ostatni był zwolniony z

obowiązku zapłaty wynagrodzenia
w

okresie

późniejszym

przyjmowano

kazuistycznie zasadę, że jeżeli zniszczenie

dzieła nastąpiło w skutek siły wyższej

conductor

może

mieć

prawo

wynagrodzenia, jeśli przemawiaja za tym

względy słuszności.

Locatio-conductio

operis - ryzyko stron

Labeon D. 19.2.62: Jeśli zawrzesz umowę
wykonapnia kanału i wykonasz go, ale
zanim

zostanie

przyjęty

[przez

wynajmującego], zostanie on zniszczony w
wyniku  wypadku,  ryzyko  będzie  twoje.
Paulus,  mówi  natomiast,  że  jeśli  wypadek
miał  miejsce  w  wyniku  obsunięcia  się
ziemi,  strona  wynajmująca  będzie  za  to
odpowiedzialna,  ale  jeśli  to  się  stało,  z
tego  względu,  że  dzieło  było  wykonane
wadliwie,  będziesz  musiał  sam  ponieść
stratę.

Locatio -conductio operis:

odpowiedzialność conductora

Ulpian D. 19.2.9.5: Celsus napisał w księdze

ósmej Digestów, że również brak biegłości

należy zaliczyć do niedbalstwa (culpa). Jeśli

ktoś przyjął cielaki w celu wypasu, czy jakieś

ubranie

wyczyszczenia,

powinien

odpowiadać za niedbalstwo, a ponieważ

zgrzeszył nieumiejętnościa, jest to niedbalstwo;

bo zaiste przyjął w najem jak sprawny

rzemieślnik.
Ulpian D. 19.2.13.6: Jeśli pracz przyjął ubrania

do oczyszczenia, a zostały pogryzione przez

myszy, odpowiada z actio locati, ponieważ

powinien strzec przed tym wypadkiem. I jeśli

pracz zamienił płaszcz i dał komuś należący do

kogoś innego, odpowiada z actio locati, nawet

jeśli zrobił to nieświadomie.

Locatio -conductio operis:

odpowiedzialność
conductora

Gaius D. 19.2.25.7: Ten, kto przyjął kolumnę

w celu transportu, powinien ponosić ryzyko,

w przypadku, gdyby ta pękła czy to przy

załadunku, transporcie bądź ustawianiu, o

ile wydarzyło się to z powodu niedbalstwa

jego samego czy też osób, z których pracy

korzystał. Niedbalstwa zaś nie da się

wykazać jeśli to wszystko uczyniono, co

najsataranniejszy człowien powinien wziąc

pod uwagę. Podobnie ma się rzecz jeśli ktoś

przyjął do transportu czy to naczynia czy

deski. Podobna zasada ma zastosowanie i

do innych rzeczy.

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

ło

ła

LOCATIO-CONDUCTIO

L.-C. rei

L.-C. operis L.-C. operarum

Locator

Conductor

Rzecz

Materiał

ło

ła

Locatio-conductio

operarum - obowiązki
stron

Przedmiot:  świadczenie  gotowości  do
pracy.  Zdolność  do  pracy,  którą
locator  zobowiązuje  się  wykonywać
przez  określony  czas  w  interesie
pracodawcy, za co otrzymuje zapłatę
Conductor („pracodawca”):

Zobowiązany

zapłaty

wynagrodzenia za każdą jednostkę
czasu

oraz

ewntualnie

dostarczenia materiałów i narzędzi

Locatio-conductio

operarum - obowiązki
stron

Locator („pracownik”):

obowiązek  stawienia  się  do  pracy  w
umówionym terminie
świadczenie  pracy  wedle  wskazówek
pracodawcy  i  w  zgodzie  z  wymogami
staranności  właściwej  dla  danego  rodzaju
pracy
niezdolność  do  pracy  (niezależna  od
winy!!) - brak wynagrodzenia
odpowiedzialność za złe wykonanie pracy

Locatio-conductio

operarum - ryzyko
kontraktowe

Paulus  D.  19.2.38:    Pr.  Ten  który
wynajął  swoją  pracę,  powinien
otrzymywać  zapłatę  za  cały  czas,
jeśli  nie  zależy  o  dniego,  że  nie
może  świadczyć  pracy.    1.  Także
adwokaci  nie  muszą  oddawać
honorariów,  jeśli  to  nie  od  nich
zależy, że nie prowadzą sprawy.

Skargi

•

Actio locati - pracownik dochodzi
zapłaty wynagrodzenia

•

Actio

conducti

najemca

(pracodawca) może domagać się od
wynajmującego    odszkodowania  za
niewykonaną  lub  nieprawidłowo
wykonaną pracę, jeśli nastąpiło to z
winy  pracownika  -  odpowiada  za
omnis culpa

Najem dzieła a

sprzedaż

Gdy wykonawca dzieła dostarcza materiał,

np. Aulus zamówił u Brutusa złoty pierścień,

który miał zostać wykonany ze złota Brutusa
Sabinianie: decyduje pochodzenie materiału:

zamawiającego

najem

dzieła

(substancja rzeczy nie zmienia się)
od wykonawcy - sprzedaż (najem nie

może przenosić własność)

Prokulianie: decyduje wkład pracy:

niezależnie od pochodzenia materiału, bo

własność i tak należy do przetwórcy i

dlatego najem może przenieść własność
Kryterium - wkład pracy wykonawcy - jeśli

powstało nowe dzieło - najem dzieła

Umowa o transport

morski

Problem z rodzajem najmu
Najem rzeczy: miejsca na statku (możliwość
umieszczenia towaru na statku):

należy  się  zapłata  za  czas,  w  którym
można  było  korzystać  z  miejsca  na
statku,  niezależnie  od  tego,  czy  rzecz
dopłynęła

Najem dzieła: przedmiotem jest dowiezienie
rzeczy do miejsca przeznaczenia:

zapłata należy się dopiero po zawinięciu
do portu (umowa rezultatu)

Lex Rhodia de iactu

Zasada podziału ryzyka przy zrzucie
W przypadku utraty części towaru w
celu odciążenia okrętu:

rozliczenia  miedzy  osobą,  której
towary  wyrzucono,  a  kapitanem
statku  oraz  kapitanem  a  resztą
przewożących  proporcjonalnie  do
ilości  przewożonych  towarów  w
stosunku  do  ilości  utraconych
rzeczy

Document Outline