Prawo subwencyjne UE
Prawo subwencyjne UE
(prawo pomocy publicznej)
(prawo pomocy publicznej)
jest częścią prawa konkurencji
jest częścią prawa konkurencji
Prawo subwencyjne UE
Prawo subwencyjne UE
(prawo pomocy publicznej)
(prawo pomocy publicznej)
jest częścią prawa konkurencji
jest częścią prawa konkurencji
Prawo konkurencji
Prawo konkurencji
jest istotą gospodarki wolnorynkowej.
jest istotą gospodarki wolnorynkowej.
Obejmuje całokształt przepisów
Obejmuje całokształt przepisów
regulujących zasady rywalizacji
regulujących zasady rywalizacji
przedsiębiorstw na rynku.
przedsiębiorstw na rynku.
Składa się z:
Składa się z:
prawa antymonopolowego
prawa antymonopolowego
prawa subwencyjnego
prawa subwencyjnego
prawa nieuczciwej konkurencji
prawa nieuczciwej konkurencji
Prawo antymonopolowe
Prawo antymonopolowe
Prawo antymonopolowe
Prawo antymonopolowe
kontroluje sposób, w jaki przedsiębiorstwa
kontroluje sposób, w jaki przedsiębiorstwa
uzyskują lub korzystają z siły rynkowej.
uzyskują lub korzystają z siły rynkowej.
Prawo antymonopolowe UE składa się z
Prawo antymonopolowe UE składa się z
trzech instytucji:
trzech instytucji:
1)
1)
zakazu porozumień ograniczających
zakazu porozumień ograniczających
konkurencję (art. 101 TFUE),
konkurencję (art. 101 TFUE),
2)
2)
zakazu nadużywania pozycji dominującej
zakazu nadużywania pozycji dominującej
(art. 102 TFUE),
(art. 102 TFUE),
3)
3)
zakazu nadmiernej koncentracji kapitału.
zakazu nadmiernej koncentracji kapitału.
Porozumienia, których celem
Porozumienia, których celem
jest ograniczenie konkurencji
jest ograniczenie konkurencji
porozumienia cenowe,
porozumienia cenowe,
porozumienia podziałowe,
porozumienia podziałowe,
porozumienia przetargowe,
porozumienia przetargowe,
zakazy eksportu,
zakazy eksportu,
porozumienia ustalające minimalną
porozumienia ustalające minimalną
cenę odsprzedaży,
cenę odsprzedaży,
uzgodnione praktyki.
uzgodnione praktyki.
Porozumienia dozwolone
Porozumienia dozwolone
Porozumienie, które ogranicza konkurencję
Porozumienie, które ogranicza konkurencję
może
może zostać usprawiedliwione na
zostać usprawiedliwione na
podstawie art. 101 ust. 3 TFUE.
podstawie art. 101 ust. 3 TFUE.
Za korzyść dla konsumentów uznano:
Za korzyść dla konsumentów uznano:
poprawę jakości produktu
poprawę jakości produktu
poprawę bezpieczeństwa produktu
poprawę bezpieczeństwa produktu
zapewnienie ciągłości i regularności
zapewnienie ciągłości i regularności
dostaw
dostaw
wprowadzenie nowego produktu
wprowadzenie nowego produktu
obniżenie cen
obniżenie cen
Porozumienia bagatelne
Porozumienia bagatelne
Porozumienia, które zostały zawarte
Porozumienia, które zostały zawarte
przez przedsiębiorstwa kontrolujące
przez przedsiębiorstwa kontrolujące
wspólnie niewielką część rynku, od
wspólnie niewielką część rynku, od
10 do 15% w zależności od rodzaju
10 do 15% w zależności od rodzaju
porozumień.
porozumień.
Nie są one zakazane, ponieważ nie są
Nie są one zakazane, ponieważ nie są
w stanie zagrozić konkurencji.
w stanie zagrozić konkurencji.
(Nota Komisji z 2001 r.)
(Nota Komisji z 2001 r.)
Zakaz nadużywania pozycji
Zakaz nadużywania pozycji
dominującej
dominującej
Art. 102
Art. 102
Zakazane jest nadużywanie przez jedno lub
Zakazane jest nadużywanie przez jedno lub
więcej przedsiębiorstw
więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej
pozycji dominującej
na Wspólnym Rynku lub jego znacznej
na Wspólnym Rynku lub jego znacznej
części, jeżeli może to wpłynąć na handel
części, jeżeli może to wpłynąć na handel
między państwami członkowskimi.
między państwami członkowskimi.
Przykłady nadużycia pozycji dominującej
Przykłady nadużycia pozycji dominującej
wymieniono w art. 102 akapit 2 TFUE.
wymieniono w art. 102 akapit 2 TFUE.
Udział w rynku
Udział w rynku
Udział w rynku
Udział w rynku powyżej 75%
powyżej 75%
jednoznacznie wskazuje na
jednoznacznie wskazuje na
posiadanie pozycji dominującej.
posiadanie pozycji dominującej.
W przypadku niższych udziałów w
W przypadku niższych udziałów w
rynku pod uwagę bierze się
rynku pod uwagę bierze się
dodatkowe elementy (np. czas – jak
dodatkowe elementy (np. czas – jak
długo przedsiębiorstwo cieszy się
długo przedsiębiorstwo cieszy się
mocną pozycją rynkową).
mocną pozycją rynkową).
Sprawa pakietów Microsoft
Sprawa pakietów Microsoft
Jedną z najbardziej znanych spraw Komisji
Jedną z najbardziej znanych spraw Komisji
przeciwko nadużywaniu dominującej
przeciwko nadużywaniu dominującej
pozycji na rynku była sprawa
pozycji na rynku była sprawa
amerykańskiego giganta komputerowego
amerykańskiego giganta komputerowego
− Microsoft.
− Microsoft.
Został on ukarany grzywną za
Został on ukarany grzywną za sprzedawanie
sprzedawanie
różnych programów komputerowych w
różnych programów komputerowych w
pakietach, a nie osobno
pakietach, a nie osobno
. Komisja doszła do
. Komisja doszła do
wniosku, że tą metodą Microsoft pozbawia
wniosku, że tą metodą Microsoft pozbawia
konsumentów możliwości wyboru,
konsumentów możliwości wyboru,
utrzymuje ceny na zawyżonym poziomie i
utrzymuje ceny na zawyżonym poziomie i
ogranicza innowacyjność w sektorze
ogranicza innowacyjność w sektorze
programów komputerowych.
programów komputerowych.
Naprawy samochodów
Naprawy samochodów
Również dzięki Komisji konsumenci mają
Również dzięki Komisji konsumenci mają
teraz większy wybór, jeżeli chodzi o zakup
teraz większy wybór, jeżeli chodzi o zakup
i utrzymanie samochodu.
i utrzymanie samochodu.
Dilerzy samochodowi mogą obsługiwać
Dilerzy samochodowi mogą obsługiwać
różne marki, a ich działalność nie musi się
różne marki, a ich działalność nie musi się
już ograniczać do jednego kraju. Nie
już ograniczać do jednego kraju. Nie
trzeba też być autoryzowanym dilerem,
trzeba też być autoryzowanym dilerem,
aby móc sprzedawać części zamienne i
aby móc sprzedawać części zamienne i
dokonywać napraw.
dokonywać napraw.
Zakaz nadmiernej koncentracji
Zakaz nadmiernej koncentracji
kapitału
kapitału
Powstałe w wyniku fuzji przedsiębiorstwo
Powstałe w wyniku fuzji przedsiębiorstwo
może zachowywać się jak monopolista.
może zachowywać się jak monopolista.
Dlatego prawo UE kontroluje procesy
Dlatego prawo UE kontroluje procesy
koncentracji kapitału, aby zachować
koncentracji kapitału, aby zachować
konkurencyjną strukturę rynku.
konkurencyjną strukturę rynku.
Podstawowy akt prawny –
Podstawowy akt prawny –
rozporządzenie 139/2004 w sprawie kontroli
rozporządzenie 139/2004 w sprawie kontroli
koncentracji przedsiębiorstw (RKKP)
koncentracji przedsiębiorstw (RKKP)
Zgodnie z RKKP
Zgodnie z RKKP
Operacje koncentracji, których strony
Operacje koncentracji, których strony
kontrolują
kontrolują nie więcej niż 25%
nie więcej niż 25%
Wspólnego Rynku lub jego istotnej
Wspólnego Rynku lub jego istotnej
części nie stanowią zagrożenia dla
części nie stanowią zagrożenia dla
skutecznej konkurencji.
skutecznej konkurencji.
Wysoki udział w rynku nie zawsze
Wysoki udział w rynku nie zawsze
oznacza, iż przedsiębiorstwo posiada
oznacza, iż przedsiębiorstwo posiada
pozycję dominującą.
pozycję dominującą.
Wysoki udział w rynku jest
Wysoki udział w rynku jest
dopuszczalny, jeżeli bariery wejścia
dopuszczalny, jeżeli bariery wejścia
są niewielkie, istnieją możliwości
są niewielkie, istnieją możliwości
wejścia nowych konkurentów,
wejścia nowych konkurentów,
nabywcy mają dużą siłę rynkową.
nabywcy mają dużą siłę rynkową.
Sprawa Enso/Stora
Sprawa Enso/Stora
IV/M.1225
IV/M.1225
W sprawie tej w wyniku połączenia
W sprawie tej w wyniku połączenia
dwaj producenci papieru i tektury
dwaj producenci papieru i tektury
uzyskali udział w rynku wynoszący
uzyskali udział w rynku wynoszący
60%. TSUE stwierdził, iż nie
60%. TSUE stwierdził, iż nie
zagrażało to konkurencji, ponieważ
zagrażało to konkurencji, ponieważ
prawie 80% sprzedaży trafiało do
prawie 80% sprzedaży trafiało do
TetraPak.
TetraPak.
Prawo subwencyjne
Prawo subwencyjne
(prawo pomocy
(prawo pomocy
publicznej)
publicznej)
Prawo subwencyjne
Prawo subwencyjne
Reguluje zasady dopuszczalności,
Reguluje zasady dopuszczalności,
udzielania oraz monitorowania
udzielania oraz monitorowania
pomocy państwa i jego agend dla
pomocy państwa i jego agend dla
przedsiębiorstw. Chroni równość
przedsiębiorstw. Chroni równość
konkurencji i wolne od ingerencji
konkurencji i wolne od ingerencji
państwa funkcjonowanie Wspólnego
państwa funkcjonowanie Wspólnego
Rynku.
Rynku.
UE posiada wyłączną kompetencję w
UE posiada wyłączną kompetencję w
zakresie prawa subwencyjnego.
zakresie prawa subwencyjnego.
Źródła prawa
Źródła prawa
subwencyjnego
subwencyjnego
Art. 107-109 TFUE
Art. 107-109 TFUE
oraz
oraz
5 rozporządzeń Komisji i Rady w
5 rozporządzeń Komisji i Rady w
sprawie zastosowania art. 87 i 88
sprawie zastosowania art. 87 i 88
TWE
TWE
Art. 107 ust. 1 TFUE
Art. 107 ust. 1 TFUE
Zakazana jest
Zakazana jest
wszelka pomoc udzielana przez
wszelka pomoc udzielana przez
państwo lub ze źródeł państwowych,
państwo lub ze źródeł państwowych,
która zakłóca konkurencję albo grozi
która zakłóca konkurencję albo grozi
jej zakłóceniem przez
jej zakłóceniem przez
uprzywilejowanie niektórych
uprzywilejowanie niektórych
przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji.
przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji.
Przesłanki zastosowania
Przesłanki zastosowania
art. 107 ust. 1 TFUE
art. 107 ust. 1 TFUE
1)
1)
zaistnienie faktu udzielenia pomocy,
zaistnienie faktu udzielenia pomocy,
2)
2)
pomoc jest udzielona przez państwo lub
pomoc jest udzielona przez państwo lub
ze źródeł państwowych,
ze źródeł państwowych,
3)
3)
w wyniku działań państwa
w wyniku działań państwa
przedsiębiorstwo lub niektóre
przedsiębiorstwo lub niektóre
przedsiębiorstwa otrzymują pewną
przedsiębiorstwa otrzymują pewną
korzyść,
korzyść,
4)
4)
potencjalnym skutkiem udzielenia
potencjalnym skutkiem udzielenia
pomocy jest zniekształcenie konkurencji,
pomocy jest zniekształcenie konkurencji,
5)
5)
udzielenie pomocy wpływa na handel
udzielenie pomocy wpływa na handel
między państwami członkowskimi.
między państwami członkowskimi.
Pojęcie pomocy publicznej
Pojęcie pomocy publicznej
Obejmuje różnego rodzaju zachowania
Obejmuje różnego rodzaju zachowania
organów państwa, polegające na
organów państwa, polegające na
wspieraniu działalności określonych
wspieraniu działalności określonych
przedsiębiorstw, sektorów gospodarki lub
przedsiębiorstw, sektorów gospodarki lub
regionów, np.:
regionów, np.:
subsydia i dotacje,
subsydia i dotacje,
działania interwencyjne, które skutkują
działania interwencyjne, które skutkują
zmniejszeniem opłat,
zmniejszeniem opłat,
dostawy produktów lub usług po
dostawy produktów lub usług po
preferencyjnych cenach,
preferencyjnych cenach,
gwarancje i preferencje kredytowe,
gwarancje i preferencje kredytowe,
zwolnienia podatkowe,
zwolnienia podatkowe,
odroczenie terminów płatności
odroczenie terminów płatności
podatków,
podatków,
umorzenie zaległości podatkowych,
umorzenie zaległości podatkowych,
wniesienie środków na pokrycie
wniesienie środków na pokrycie
kapitału lub strat spółki
kapitału lub strat spółki
Art. 107 nie znajduje zastosowania
Art. 107 nie znajduje zastosowania
do
do
działań, w wyniku których korzyści
działań, w wyniku których korzyści
odnoszą
odnoszą wszystkie przedsiębiorstwa
wszystkie przedsiębiorstwa
funkcjonujące na terytorium danego
funkcjonujące na terytorium danego
państwa (np. wszystkie SME).
państwa (np. wszystkie SME).
Art. 107 ma zastosowanie
Art. 107 ma zastosowanie
gdy pomoc
gdy pomoc
dotyczy tylko
dotyczy tylko jednego sektora gospodarki
jednego sektora gospodarki
,
,
np.:
np.:
istotna obniżka składek ZUS dla
istotna obniżka składek ZUS dla
przedsiębiorstw przemysłu tekstylnego
przedsiębiorstw przemysłu tekstylnego
(
(
Włochy v. Komisja 173/73)
Włochy v. Komisja 173/73)
,
,
preferencyjna taryfa opłat za gaz dla
preferencyjna taryfa opłat za gaz dla
przemysłu ogrodniczego, która została
przemysłu ogrodniczego, która została
przyjęta przez Gasunie
przyjęta przez Gasunie
(Gebroeders v.
(Gebroeders v.
Komisja 76/84).
Komisja 76/84).
Nieistotny jest powód udzielenia pomocy, jej cel i
Nieistotny jest powód udzielenia pomocy, jej cel i
forma, lecz tylko skutek w postaci zniekształcenia
forma, lecz tylko skutek w postaci zniekształcenia
konkurencji.
konkurencji.
Pomoc państwa jest zakazana
Pomoc państwa jest zakazana tylko w takim
tylko w takim
zakresie, w jakim może ona wpływać na handel
zakresie, w jakim może ona wpływać na handel
pomiędzy państwami członkowskimi
pomiędzy państwami członkowskimi
.
.
Nie ma znaczenia:
Nie ma znaczenia:
-
czy zwiększyła się przez to sprzedaż produktów
czy zwiększyła się przez to sprzedaż produktów
krajowych kosztem produktów importowanych,
krajowych kosztem produktów importowanych,
-
czy beneficjent pomocy eksportuje dotowane
czy beneficjent pomocy eksportuje dotowane
produkty lub usługi,
produkty lub usługi,
-
jaki jest udział w rynku beneficjenta pomocy.
jaki jest udział w rynku beneficjenta pomocy.
Zasada
Zasada
de minimis
de minimis
Pomoc nieprzekraczająca
Pomoc nieprzekraczająca 100 000 euro
100 000 euro
w ciągu
w ciągu trzech kolejnych lat
trzech kolejnych lat
nie
nie
wpływa na handel między państwami
wpływa na handel między państwami
członkowskimi ani nie zniekształca
członkowskimi ani nie zniekształca
konkurencji i jest dopuszczalna.
konkurencji i jest dopuszczalna.
Pomoc dozwolona (art. 107 ust.
Pomoc dozwolona (art. 107 ust.
2)
2)
pomoc socjalna, udzielana indywidualnym
pomoc socjalna, udzielana indywidualnym
konsumentom, pod warunkiem, że nie
konsumentom, pod warunkiem, że nie
prowadzi ona do dyskryminacji ze względu
prowadzi ona do dyskryminacji ze względu
na pochodzenie towaru
na pochodzenie towaru
(np. pomoc udzielona liniom
(np. pomoc udzielona liniom
lotniczym zapewniającym połączenie z oddalonym i słabo
lotniczym zapewniającym połączenie z oddalonym i słabo
rozwiniętym regionem danego państwa),
rozwiniętym regionem danego państwa),
pomoc udzielana w celu naprawienia szkód
pomoc udzielana w celu naprawienia szkód
przez klęski żywiołowe lub inne szczególne
przez klęski żywiołowe lub inne szczególne
wydarzenia,
wydarzenia,
pomoc przeznaczona dla pewnych
pomoc przeznaczona dla pewnych
regionów RFN, dotkniętych przez podział
regionów RFN, dotkniętych przez podział
państwa.
państwa.
Pomoc dopuszczalna
Pomoc dopuszczalna
(art. 107 ust. 3)
(art. 107 ust. 3)
Art. 107 ust. 3 umożliwia udzielenie pomocy
Art. 107 ust. 3 umożliwia udzielenie pomocy
pod warunkiem uzyskania zgody Komisji
pod warunkiem uzyskania zgody Komisji
w
w
formie decyzji lub rozporządzenia.
formie decyzji lub rozporządzenia.
Zezwolenie może dotyczyć pomocy
Zezwolenie może dotyczyć pomocy
przeznaczonej na np.:
przeznaczonej na np.:
rozwój gospodarczy regionów słabo
rozwój gospodarczy regionów słabo
rozwiniętych,
rozwiniętych,
zapobieżenie poważnym zakłóceniom w
zapobieżenie poważnym zakłóceniom w
gospodarce państwa,
gospodarce państwa,
wspieranie kultury i ochronę dziedzictwa
wspieranie kultury i ochronę dziedzictwa
narodowego,
narodowego,
inne rodzaje pomocy ustalone przez Radę
inne rodzaje pomocy ustalone przez Radę
na wniosek Komisji (restrukturyzacja
na wniosek Komisji (restrukturyzacja
przedsiębiorstw, badania i rozwój, ochrona
przedsiębiorstw, badania i rozwój, ochrona
środowiska, rozwój MSP).
środowiska, rozwój MSP).
Komisja ma daleko idącą swobodę
Komisja ma daleko idącą swobodę
uznania danej pomocy publicznej za
uznania danej pomocy publicznej za
dopuszczalną.
dopuszczalną.
Rządy państw członkowskich mają
Rządy państw członkowskich mają
obowiązek
obowiązek notyfikować Komisji pomoc
notyfikować Komisji pomoc
publiczną.
publiczną.
Notyfikacji podlegają także
Notyfikacji podlegają także
projekty aktów prawnych, które można
projekty aktów prawnych, które można
zakwalifikować jako pomoc publiczną.
zakwalifikować jako pomoc publiczną.
Jeżeli państwo nie notyfikuje pomocy lub
Jeżeli państwo nie notyfikuje pomocy lub
udzieli jej przed wydaniem decyzji przez
udzieli jej przed wydaniem decyzji przez
Komisję, może ona
Komisję, może ona nakazać zwrot
nakazać zwrot
pomocy do budżetu państwa.
pomocy do budżetu państwa.
Komisja jest zobowiązana podjąć
Komisja jest zobowiązana podjąć
decyzję w ciągu
decyzję w ciągu 2 miesięcy
2 miesięcy
od daty
od daty
notyfikacji.
notyfikacji.
W przypadku niedochowania terminu
W przypadku niedochowania terminu
pomoc uznaje się za zgodną ze
pomoc uznaje się za zgodną ze
Wspólnym Rynkiem.
Wspólnym Rynkiem.
Decyzje Komisji podlegają zaskarżeniu
Decyzje Komisji podlegają zaskarżeniu
do TSUE lub SPI, w zależności od tego
do TSUE lub SPI, w zależności od tego
kto jest skarżącym.
kto jest skarżącym.
Urząd Ochrony Konkurencji i
Urząd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów
Konsumentów
Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie
Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie
pomocy publicznej określone są w
pomocy publicznej określone są w ustawie z
ustawie z
30.04.2004 r. o postępowaniu w sprawach
30.04.2004 r. o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej.
dotyczących pomocy publicznej.
Należą do
Należą do
nich m.in. ●opiniowanie i notyfikacja
nich m.in. ●opiniowanie i notyfikacja
pomocy publicznej Komisji Europejskiej oraz
pomocy publicznej Komisji Europejskiej oraz
●koordynowanie procesu współpracy
●koordynowanie procesu współpracy
organanów udzielających pomocy oraz jej
organanów udzielających pomocy oraz jej
beneficjentów z Komisją Europejską,
beneficjentów z Komisją Europejską,
poprzez przekazywanie w imieniu władz
poprzez przekazywanie w imieniu władz
polskich informacji oraz dokumentów, a
polskich informacji oraz dokumentów, a
także odpowiedzi na pytania przesyłane
także odpowiedzi na pytania przesyłane
przez KE.
przez KE.
State aid
State aid
from 01.01.2000 to
from 01.01.2000 to
19.04.2012
19.04.2012
http://ec.europa.eu/competition/state_aid/regi
http://ec.europa.eu/competition/state_aid/regi
ster/
ster/
BE
BE
-
-
89
89
BG
BG
-
-
18
18
CZ
CZ
-
-
43
43
DK
DK
-
-
57
57
DE
DE
-
-
391
391
EE
EE
-
-
5
5
IE
IE
-
-
93
93
ES
ES
-
-
285
285
FR
FR
-
-
310
310
IT
IT
-
-
392
392
CY
CY
-
-
14
14
LV
LV
-
-
20
20
LT
LT
-
-
20
20
LU
LU
-
-
9
9
HU
HU
-
-
74
74
MT
MT
-
-
4
4
NL
NL
-
-
85
85
AT
AT
-
-
59
59
PL
PL
-
-
160
160
PT
PT
-
-
59
59
RO
RO
-
-
22
22
SI
SI
-
-
38
38
SK
SK
-
-
27
27
FI
FI
-
-
21
21
SE
SE
-
-
20
20
UK
UK
-
-
121
121
EU
EU
total -
total -
2528
2528