PRAWO CYWILNE

PRAWO RZECZOWE

O.Lissowski

PRAWO RZECZOWE



W sensie przedmiotowym:

Zespół przepisów prawa cywilnego, które normują
powstanie, treść, zmianę i ustanie prawa własności,

oraz

innych form korzystania z rzeczy.



W sensie podmiotowym:

Takie prawo cywilne które charakteryzują dwie

cechy

występujące łącznie: - prawo to dotyczy rzeczy
- jest prawem bezwzględnym

PRAWA RZECZOWE I

OBLIGACYJNE



Prawa rzeczowe:

-

bezwzględne,
skuteczne erga
omnes,

-

zasada zamkniętej
listy praw rzeczowych

-

przedmiotem są
rzeczy



Prawa obligacyjne:

-

względne, skuteczne
tylko między stronami,

-

swoboda
kształtowania treści
umów

-

przedmiotem mogą
być rzeczy, usługi,
wartości niematerialne
i prawne

Rzeczy w rozumieniu prawa

cywilnego

Rzeczy materialne
Materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub

przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób

naturalny lub sztuczny), że w stosunkach

społeczno-gospodarczych mogą być traktowane

jako dobra samoistne.

(def. Wasilkowski)

Nie są rzeczami:
- dobra niematerialne
- części składowe, złoża minerałów, własność wód,
res omnium communes
- zbiory praw (universitas iuris)
- rzeczy zbiorowe (universitas rerum)

CZĘŚCI SKŁADOWE,

PRZYNALEŻNOŚCI, POŻYTKI



Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej

odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości , albo bez

uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i

innych praw rzeczowych.

(art. 47 k.c.)

Części składowe gruntu



Przynależności - rzeczy ruchome, potrzebne do korzystania z innej

rzeczy (rz.głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w

faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy

głównej (

art..51 k.c.)



Pożytki rzeczy

-

naturalne (płody i inne odłączone cz. składowe o ile wg. zasad

prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy)

-

cywilne (dochody które rzecz przynosi na podstawo stosunku prawnego)



Pożytki prawa dochody które prawo przynosi zgodnie ze swym

społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (

art.53,54 k.c.)

PODZIAŁ RZECZY



Nieruchomości: grunty, budynki, nieruchomości
lokalowe



Ruchomości



Nieruchomościami są części powierzchni
ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot
własności (grunty), jak również budynki trwale z
gruntem związane lub części takich budynków ,
jeżeli na mocy odpowiednich przepisów
szczególnych stanowią odrębny od gruntu
przedmiot własności .

(art. 46 k.c.)

PRAWA RZECZOWE



Własność i ograniczone prawa rzeczowe



Lista praw rzeczowych:

-

Własność

-

Użytkowanie wieczyste

-

Użytkowanie

-

Służebności

-

Hipoteka

-

Zastaw

-

Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego,
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu
jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej



Posiadanie

TREŚĆ WŁASNOŚCI



Prawo podmiotowe bezwzględne, będące

najszerszą formą władania rzeczą



W granicach określonych przez ustawy i zasady

współżycia społecznego właściciel może, z

wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy

zgodnie ze społeczno-gospodarczym

przeznaczeniem swego prawa, w szczególności

może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy . W

tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

(art. 140 k.c.)



Prawo: - posiadania

- używania
- rozporządzania



Ograniczenia prawa własności

WŁASNOŚĆ



Nabycie własności :

-

pierwotne (niezależne od praw poprzednika)

-

pochodne (zależne od praw poprzednika)



Własność i współwłasność ( łączna, w częściach

ułamkowych)



Ochrona własności

-

windykacyjna (żądanie wydania rzeczy)

-

negatoryjna (żądanie przywrócenia stanu zgodnego

z prawem i zaniechanie naruszeń)

(art. 222

k.c.)

FORMY WŁASNOŚCI



Typy i formy własności – wł.prywatna i publiczna



Wł. prywatna – os.fizyczne, os prawne,ułomne os.prawne



Wł.państwowa – pluralizm podmiotów własności

> Skarb Państwa – osoba prawna - zarząd stationes fisci
- trwały zarząd nieruchomości publ.jedn.org.
- nieruchomości rolne – Agencja Nieruchom

Rolnych >Państwowe osoby prawne – brak odpowiedzialności
SP za zobowiązania



Wł.samorządowa - osobowość prawna j.s.t.

– zarząd własny i oraz zarząd stationes municipi
> Gminne , powiatowe i wojewódzkie osoby prawne
> Mienie komunalne (samorządowe) – własność i inne prawa

majątkowe

> Brak odpowiedz. jedn. sam. za zobowiązania innych samorz. osób

prawn.

Użytkowanie wieczyste



Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a
położone w granicach administracyjnych miast,
oraz grunty SP położone poza tymi granicami ,
lecz włączone do planu zagospodarowania
przestrzennego miasta i przekazane do realizacji
zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące
własność jedn. samorządu terytorialnego lub ich
związków, mogą być oddawane w użytkowanie
wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.



W przypadkach przewidzianych w przepisach
szczeg. przedmiotem użytk. wiecz.mogą być także
inne grunty SP, j.s.t. lub ich związków (art.232 kc)

UŻYTKOWANIE



Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i pobierania jej

pożytków (art.252 kc)

- funkcje alimentacyjne (osoby fizyczne), celem jest zaspokajanie

potrzeb tych osób i ich bliskich – prawo używania rzeczy i

pobierania pożytków z obowiązkiem zachowania substancji i

dotychczasowego przeznaczenia rzeczy

- funkcje gospodarczo-produkcyjne (osoby prawne) – prawo używania

rzeczy i pobierania pożytków, bez zastrzeżenia zachowania

substancji i przeznaczenia rzeczy; jeżeli użytk. obejmuje zespół

środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej

gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi (art.257 kc)

-

użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z zasadami

prawidłowej gospodarki

- prawo niezbywalne, zwykle: nieodpłatne, bezterminowe, można

ograniczyć do oznaczonej części nieruchomości i wyłączyć

oznaczone pożytki

SŁUŻEBNOŚCI



gruntowe i osobiste



Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela

innej nieruchomości (n. władnąca) prawem, którego

treść polega bądź na tym, że właściciel n. władnącej

może korzystać w oznaczonym zakresie z

nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel

nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w

możności dokonywania w stosunku do niej określonych

działań, bądź te na tym, że właścicielowi

nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać

określonych uprawnień, które mu względem

nieruchomości władnącej przysługują… (służebność

gruntowa)



Może mieć na celu jedynie zwiększenie użyteczności

nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części

(art.285 kc)

HIPOTEKA



Ust. z 6 lipca 1982r o księgach wieczystych i hipotece



W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można
nieruchomość obciążyć prawem na mocy którego wierzyciel
może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu
na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed
wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.



Warunki:

-

Wpis w księdze wieczystej

-

Zaspokojenie wg. przepisów o sądowym postępowaniu
egzekucyjnym

-

W razie podziału nieruchomości powstaje hipoteka łączna



Hipoteka kaucyjna



Hipoteka przymusowa

KSIĘGI WIECZYSTE



Ust. z 6 lipca 1982r o księgach wieczystych i hipotece



Rękojmia wiary publicznej KW

- W razie niezgodności między stanem prawnym

nieruchomości ujawnionym w KW a rzeczywistym
stanem prawnym , treść księgi rozstrzyga na
korzyść tego, to przez czynność prawna z osoba
uprawnioną wg. treści księgi nabył własność lub
inne prawo rzeczowe.

-

Nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych, ani na
rzecz nabywcy w złej wierze

ZASTAW



W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności
można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy
którego wierzyciel będzie mógł dochodzić
zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją
stała się własnością i z pierwszeństwem przed
wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy,
wyjąwszy tych którym z mocy ustawy przysługuje
pierwszeństwo szczególne (

art. 306 k.c.)



Zastaw można ustanowić także dla zabezpieczenia
wierzytelności przyszłej lub warunkowej



Zastaw rejestrowy (Ust. z 6 grudnia 1996r)

POSIADANIE



Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten , kto nią faktycznie
włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto
nią faktycznie włada jak użytkownik, najemca,
dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się
określone władztwo nad rzeczą (posiadacz zależny)
(

art.336 k.c.)



Dzierżyciel – kto faktycznie włada rzeczą za kogo innego



Domniemania:

- posiadania samoistnego

-

ciągłości posiadania

-

zgodności ze stanem prawnym



Ochrona posiadania – roszczenia o przywrócenie stanu
poprzedniego i zaniechanie naruszeń