Podstawy interwencji kryzysowej

Pojęcia pochodne do zjawiska kryzysu

opisujące taką sytuację:



Stres



Konflikt



Sytuacja trudna



Sytuacja krytyczna



Frustracja



Niezdrowo przeżywana żałoba lub utrata



Sytuacja wymagająca natychmiastowej

interwencji i pomocy psychologicznej

Wybrane definicje kryzysu



Jest to reakcja człowieka zdrowego na trudną sytuację

(przeszkodę), w której nie można wykorzystywać swoich

umiejętności rozwiązywania problemów, gdyż stały się one

już niewystarczające na drodze do osiągnięcia ważnych

celów życiowych; istotną cecha kryzysu jest utrata

równowagi osoby i wejście w stan dezorganizacji, co może

powodować impulsywne próby poszukiwania rozwiązania i

wyjścia z sytuacji (Caplan, Lindemann)



Sytuacja emocjonalnego i umysłowego stresu, wymagająca

zmian perspektyw w krótkim okresie czasu. Zmiany

perspektyw często wywołują zmiany struktury osobowości;

mogą one być progresywne albo regresywne. Rutynowe

sposoby zachowania i proste nawyki nie wystarczą do

przystosowania się (Allport)

Definicje kryzysu c.d.



Kryzys zakłada, że jakaś osoba lub grupa ludzka

jest przez ograniczony czas narażana na

wymagania, którym nie potrafi sprostać albo jest

na granicy swoich możliwości radzenia sobie w

sytuacji trudnej. (Lazarus)

Cechy sytuacji wywołującej kryzys:



bardzo silne napięcie utrudniające normalne

funkcjonowanie



wysoka subiektywna ważność problemu



bezradność wobec problemu i brak wiedzy o

dalszym postępowaniu



dłużej niż zazwyczaj trwający dyskomfort

psychiczny



brak oparcia i pomocy w otoczeniu

Modele przebiegu sytuacji kryzysowej



Model Gerarda Caplana:

Faza początkowa – zdziwienie, zdumienie, szybko

rosnące napięcie z powodu niewystarczalności

dotychczasowych sposobów radzenia sobie

Dalszy wzrost napięcia, lęku, poczucia zagrożenia;

bezradność, osamotnienie, obniżanie poczucia

własnej wartości, mechanizmy obronne zawodzą

Mobilizacja środków i zasobów awaryjnych,

emocjonalne wyrównanie napięcia; odtrętwienie,

utrata nadziei i energii

Poszukiwanie ulgi: destrukcyjne lub konstruktywne

Modele c.d.



Model L. Sugermana

Okres szoku – wydarzenie „nie dociera”

Reakcja

Podniecenie lub rozpacz

Pomniejszenie dzięki obronnej ocenie zdarzeń

Zwątpienie w siebie

Ujawnienie emocji

Badanie sytuacji

Poszukiwanie sensu i znaczenia wydarzeń

Osiągnięcie integracji

Rodzaje kryzysów



Kryzysy ostre lub chroniczne



Kryzysy zewnątrzpochodne – skutek wydarzeń

krytycznych



Kryzysy spowodowane zagrożeniem istotnych

potrzeb, wartości, związków



Kryzysy rozwojowe



Kryzysy związane z osiąganiem wyższego

poziomu dojrzałości

Rodzaje kryzysów osobowościowych



Kryzysy organizmiczne – naruszenie homeostazy



Kryzysy powodujące zagrożenie dla wewnętrznej integracji –

naruszenie sensu życia



Kryzysy powodujące duże zmiany w przestrzeni życiowej



Kryzysy interpersonalne i socjokulturowe



Kryzysy wynikające z braków dostatecznych informacji



Kryzysy rozwojowe



Kryzysy wieku średniego, „połowy życia” albo przełomu życia



Kryzysy samobójcze



Kryzysy spowodowane osłabieniem mechanizmów radzenia

sobie w sytuacjach trudnych



(za Płużek 97)

Etapy rozwojowe wg Erika H. Eriksona

Stadium

rozwoju

Kryzys rozwojowy

(konflikt)

Wartość – znak

osiągnięcia danego

stadium rozwoju

Niemowlęcy

Zdobywanie zaufania-

brak zaufania

Nadzieja

Wczesne dzieciństwo

Poczucie autonomii –

wstyd, niepewność

Siła woli

Okres zabaw

Rozwijanie inicjatywy –

poczucie winy

Osiąganie

wartościowych celów

Okres szkolny

Pracowitość – poczucie

niższości

Współzawodnictwo

Dorastanie

Poczucie tożsamości –

zagubienie roli

Zdolność podejmowania

zadań

Wczesnodorosły

Bliskie kontakty - izolacja

Miłość

Dorosły

Tworzenie czegoś -

stagnacja

Troska o innych

Dojrzałość

Integralność ego -

rozpacz

Mądrość



Większość kryzysów, które przeżywamy

jesteśmy w stanie rozwiązać sami, bez

pomocy z zewnątrz



Niektórzy twierdzą, że im człowiek

wrażliwszy i inteligentniejszy, tym

więcej kryzysów przeżywa



(za:J. Kasprzak)



Interwencja kryzysowa

– jest to działanie

doraźne, krótkoterminowe, zmierzające do

udzielenia natychmiastowej pomocy osobom

znajdującym się w sytuacji kryzysowej. Formy

organizacyjne obejmują m. in. telefony zaufania,

zespoły interwencji kryzysowej, krótkotrwała

hospitalizację. Pomoc obejmuje krótkotrwałą

psychoterapię, farmakoterapię, pomoc prawną,

socjalną, materialną oraz ułatwianie kontaktów z

innymi instytucjami.



(Encyklopedyczny Słownik Psychiatrii PZWL 1986)



Interwencja kryzysowa polega na

zapewnieniu wsparcia emocjonalnego,

poczucia bezpieczeństwa, zredukowania

lęku



Istotne jest empatyczne ale również

praktyczne odpowiedzenie na potrzeby

osoby w kryzysie

Zasady pomocy osobie w kryzysie

Należy być z osobą. Czas interwencji nieograniczony w pierwszej fazie. Praca

aż do ustalenia sposobu postępowania

Czasami należy być dyrektywnym, bo osoba w kryzysie nie patrzy z

metapoziomu i nie widzi możliwości rozwiązania; koncentracja na „tu i teraz”

Pomagacz powinien być bardzo empatyczny, umieć popatrzeć na kryzys z

punktu widzenia klienta i zobaczyć jego ograniczenia i zasoby

Należy uczyć nowych rozwiązań a nie dawać gotowe recepty

(za: J. Kasprzak)

To, co najbardziej pomocne znajduje się w samym kliencie – zadanie

pomagającego jest aktywizować zasoby

Głównym narzędziem interwencji kryzysowej jest sam interweniujący –

fachowy i spontaniczny

Założenia teoretyczne i szczegółowe techniki działania są mniej ważne od

spontanicznej manifestacji wewnętrznych, szczerych postaw osoby

interweniujacej

(za: Rhine, Weissberg)

Przebieg interwencji kryzysowej



Krok I. Prośba o pomoc



Krok II. Analiza sytuacji powodującej kryzys



Krok III. Rozpoznanie strategii i działań, które

podejmowane były przez osobę w kryzysie



Krok IV. Sprawdzenie możliwych, preferowanych

rozwiązań



Krok V. Nauczenie nowych strategii postępowania



Krok VI. Kontrakt na uczenie się nowych

zachowań i wdrażanie nowej strategii



(za:J. Kasprzak)

Interwencja wobec osoby uzależnionej

od alkoholu



Zajęcie się piciem alkoholu jest najważniejsze, bo dalsze

picie może zagrażać zdrowiu lub życiu



Jest to akcja przygotowana przez najbliższych osobie

uzależnionej, przygotowywana w tajemnicy przed pijącym



Celem jest wspólna sesja z alkoholikiem aby przedstawić mu

fakty przemawiające za koniecznością leczenia



Sesja interwencyjna jest rzeczową, konkretną i życzliwą

konfrontacją – ma doprowadzić do decyzji o leczeniu i

kontaktu z placówką



Lista faktów powinna być wcześniej zapisana i odczytana na

spotkaniu



Jest to sposób na przyspieszenie kryzysu osoby uzależnionej



(za: W. Sztander, J.Kasprzak)

Interwencja kryzysowa wobec ofiar przemocy

domowej

czyli bycie w pułapce



Pułapka sytuacyjna – brak poczucia alternatywy dla związku



Pułapka psychiczna – usprawiedliwianie swojego dotychczasowego wysiłku



Pułapka lęku – lęk przed samotnością



Wyuczona bezradność – wzmacniana w historii dzieciństwa przez:



Bycie świadkiem lub ofiarą przemocy



Doświadczenie seksualnego nadużycia



Doświadczenie utraty kontroli (np. śmierć bliskiego)



Sztywne reguły roli kobiecej



Chroniczna choroba



Interwencja kryzysowa – zajmuje się bezpośrednimi skutkami przemocy



Psychoterapia kryzysowa – zajmuje się leczeniem odległych skutków

urazów



(za: J. Kasprzak)

Postępowanie wobec dzieci - ofiar przemocy



Ostrożnie i delikatnie należy:



Zidentyfikować objawy skrzywdzenia



Skierować na badania lekarskie



Zapewnić ochronę



Nawiązać kontakt ze specjalnymi służbami



Zadbać o pozostałe dzieci w domu



Znaleźć w rodzinie sprzymierzeńca dla dziecka



(za: J. Kasprzak)

Interwencja wobec potencjalnych

samobójców



Należy chronić życie



Nawiązać relację emocjonalną i dać oparcie;

dyspozycyjność terapeuty



Ocenić ryzyko samobójstwa



Unikać rozważań o wartości życia



Gdy kryzys jest głęboki konieczna hospitalizacja



Okazać zainteresowanie i troskę cierpieniu, najczęściej

wielowymiarowemu



Skoncentrować się na problemach pacjenta



Podjąć konkretne działania dotyczące spraw życiowych



Mobilizować bliskich potencjalnego samobójcy



(za B. Pilecką)

Document Outline