Leczenie chorób „metabolicznych”

Choroby metaboliczne



Cukrzyca



Zaburzenia funkcji tarczycy



Leczenie otyłości



Leczenie osteoporozy

Cukrzyca



Zaburzenia funkcji trzustki obejmują:



Zwiększenie poziomu glukozy zarówno

na czczo jak i po posiłku



Pojawienie się nowotworu

wydzielającego insulinę (wyspiak)

Cukrzyca



W przypadku

cukrzycy typu I

(cukrzycy

insulinozależnej) wzrasta szybko

niedobór insuliny, aż w końcu insulina

nie jest już w ogóle wydzielana.

Dlatego jest niezbędne leczenie

substytucyjne insuliną.



W przypadku

cukrzycy pierwotnej typu

progresja zaburzeń jest znacznie

wolniejsza. Zazwyczaj występuje tylko

względny niedobór insuliny.

Leczenie cukrzycy



Leczenie cukrzycy polega na stosowaniu

odpowiedniej diety i środków farmakologicznych

(leków przeciwcukrzycowych).



W farmakologicznej terapii cukrzycy stosuje się:

•

Insuliny (ludzkie lub zwierzęce);

•

Inhibitory

-glukozydazy

•

Pochodną biguanidu metforminę

•

Pochodne sulfonylomocznika i ich analogi,

•

Leki uwrażliwiające na działanie insuliny (glitazony).

Insulina jest polipeptydem i dlatego musi być podawana

pozajelitowo, natomiast pozostałe substancje stosuje

się doustnie (doustne leki przeciwcukrzycowe).

Leki używane w cukrzycy



Insuliny



Pochodne sulfonylomocznika



Biguanidy



Inhibitory alfa glukozydaz



Tiazolidynodiony



Meglitynidy



Glukagon

Insuliny



Insuliny stosowane w leczeniu w

głównej mierze były to produkty

pochodzenia zwierzęcego: wołowe i

wieprzowe



Aktualnie w większości zostały

zastąpione produktami ludzkimi (drogą

rekombinacji DNA)



Insuliny ludzkie powodują mniejszą

ilość działań niepożądanych

Insulina – budowa

chemiczna



Insulina jest polipeptydem (m.cz. ok. 5800) składającym się

z dwóch łańcuchów polipeptydowych, łańcuch a A z 21

aminokwasami i łańcucha B z 30 aminokwasami, które są

połączone ze sobą 2 mostkami dwusiarczkowymi



Insulina ludzka i insuliny wołowe i wieprzowe różnią się od

siebie w nieznacznym stopniu pod względem sekwencji

aminokwasowej, natomiast ich biologiczne działanie jest w

dużej mierze identyczne

Działanie insuliny



Insulina jest ważnym dla życia, zwiększającym

wzrost, anabolicznym hormonem.



Ma ona następujące właściwości

* zwiększa dokomórkowe wnikanie glukozy i

aminokwasów w większości tkanek,

* wzmaga oksydacyjny rozkład glukozy,

* zwiększa tworzenie glikogenu w wątrobie i

mięśniach oraz zapobiega glikogenolizie,

* wzmaga wytwarzanie tłuszczów z glukozy

* oraz hamuje przekształcanie białek w glukozę

Wszystkie te procesy prowadzą do

obniżenia stężenia glukozy we krwi.

Insuliny



Insuliny w zależności od składu mogą

działać bardzo szybko lub nawet 24

godziny



Insuliny w buforze octanowym – krótko



Insuliny izofanowe, z cynkiem, z

protaminą – długo



Dawkę leku podaje się w jednostkach

międzynarodowych (IU)

Insuliny



Głównym działaniem insuliny jest

hipoglikemia



Hiperglikemia z odbicia po

zastosowaniu zbyt dużych dawek

leków



Zmiany skórne i w tkance podskórnej

w wyniku reakcji alergicznych

Doustne leki

przeciwcukrzycowe



Stosowanie tych leków jest wskazane

jedynie w przypadku, gdy:

•

Cukrzyca u pacjenta nie jest cukrzycą

pierwotną typu I,

•

Nie wystarczają środki dietetyczne i

redukcja masy ciała,

•

Nie ma potrzeby podawania insuliny zamiast

doustnych leków przeciwcukrzycowych

Chorych na cukrzycę typu II można leczyć z

mniejszym ryzykiem i niejednokrotnie z

zadowalającymi wynikami za pomocą

konsekwentnej diety i redukcji masy ciała.

Pochodne

sulfonylomocznika



Mechanizm działania polega na

wpływie na kanały potasowe - ATP

zależne, zamknięcie kanałów

powoduje depolaryzację i uwolnienie

insuliny z komórek beta trzustki



Przedstawiciele: acetoheksamid,

tolbutamid, chlorpropamid, gliklazyd,

gliburyd, glimepiryd

Pochodne

sulfonylomocznika



Uwalnianie insuliny z komórek trzustki



Zmniejszenie produkcji glukozy w

wątrobie



Zwiększają insulinowrażliwość



Nie działają w cukrzycy typu I, słabo u

bardzo otyłych osób i z cukrzycą typu

II z ciężkim przebiegiem

Pochodne

sulfonylomocznika



Hipoglikemia



Wzrost wagi



Zaburzenia chodu



Zawroty głowy



Zmiany skórne



Żółtaczka cholestatyczna



Uszkodzenie szpiku kostnego

Biguanidy



Mechanizm działania nie jest w pełni

wyjaśniony



Zmniejszają insulinooporność –

powodując lepsze wykorzystanie

insuliny przez komórki



Zmniejszają produkcję glukozy w

wątrobie

Biguanidy - METFORMINA



Metformina u chorych na cukrzycę, ale nie u ludzi z prawidłową

przemianą materii, w sposób zależny od dawki obniża stężenie

cukru we krwi w wyniku zmniejszonej syntezy w wątrobie (wskutek

hamowania glikogenolizy i glukoneogenezy), a także lepszego

zużytkowania glukozy w tkankach obwodowych.

Biguanidy



Fenformina



Metformina



Kwasica mleczanowa

(

beztlenowy rozpad glukozy – z powodu wzmożonej glikolizy

powstaje większa ilość kwasu pirogronowego, który w

skutek zaburzenia jego oksydatywnego rozkładu jest

redukowany do kwasu mlekowego. Ten z kolei również może

zostać zużytkowany, tak jak zazwyczaj, na drodze

glukoneogenezy. W konsekwencji powstaje

niebezpieczęstwo pojawienia się zagrażającej życiu kwasicy

mleczanowej).



Nudności



Wymioty



Metaliczny smak w ustach

Inhibitory

glukozydazy



Blokują enzymy o aktywności alfa

glukozydazy w przewodzie

pokarmowym



Enzymy z tej rodziny to: dextranaza,

maltaza, glikoamylaza



Przedstawiciele: akarboza, myglitol



Inhibitory

-glukozydazy hamują enzymatyczne

rozszczepianie oligo i disacharydów przez

glukozydazę w jelicie cienkim,



W rezultacie wchłanianie węglowodanów ulega

opóźnieniu, co pozwala uniknąć

poposiłkowych

wysokich stężeń cukru we krwi

, które są

charakterystyczne dla chorych na cukrzycę

pierwotną typu II,



Obniżona zostaje w niewielkim stopniu

podstawowa wartość stężenia cukru we krwi i w

sumie udaje się uzyskać niższe przeciętne

wartości stężenia glukozy we krwi.

Akarboza (Glucobay)

Miglitol (Diastabol)

Inhibitory

glukozydaz



Typowe działania niepożądane



Wzdęcia



Bóle brzucha



biegunki

Leki uwrażliwiające na

działanie insuliny (glitazony)



Leki należące do grupy indionów tiazolidowych

(glitazony)



Aktywują receptor PPAR

(peroxisome proliferator

activated receptor)



Aktywacja receptora powoduje nasilenie produkcji

genów odpowiedzialnych za insulinowrażliwość



Rosiglitazon



Pioglitazon

Pioglitazon może osłabić działanie doustnych środków antykoncepcyjnych.

Tiazolidynodiony (glitazony)



Działanie rozwijają w trakcie kilku

tygodni



Mogą powodować objawy anemii



Obrzęki kończyn



Rzadko hipoglikemia



Zaburzenia funkcji wątroby



Nasilenie niewydolności serca

Meglitynidy



Wiążą się do kanału potasowego ATP

zależnego w tym samym miejscu co

pochodne sulfonylomocznika



Repaglinid



Nataglinid

Meglitynidy



Zwiększają uwalnianie insuliny z

komórek trzustki



Rzadziej powodują hipoglikemię niż

pochodne sulfonylomocznika

Glukagon



Enzym produkowany przez trzustkę



Wywołuje efekty antagonistyczne do insuliny

w regulacji stężenia glukozy we krwi oraz

wielu procesach metabolicznych w wątrobie



W stanach zwiększonego zapotrzebowania na

energię i zagrażającej hipoglikemii powoduje

on mobilizację rezerw energii organizmu



Stosowany w leczeniu stanów hipoglikemii



Okres półtrwania glukagonu wynosi jedynie

kilka minut



Postać leku: automatyczna strzykawka

Leki używane w chorobach

tarczycy



Preparaty jodowe



Tyroksyna



Leki hamujące czynność kom.

tarczycy



Tarczyca wytwarza dwa hormony

wpływające na przemianę materii:

•

L-tyroksynę (lewotyroksynę=T4)

•

oraz w znacznie mniejszej ilości –

trijodotyroninę (liotyroninę=T3)

•

poza tym biorącą udział w regulacji

stężenia Ca2+ we krwi – kalcytoninę

Preparaty jodu



W przypadkach zaburzeń funkcji

tarczycy objawiające się jedynie

powiększeniem narządu (bez zmian

hormonalnych) stosuje się podawanie

jodu



Polska jest terenem o niedoborze

jodu, poza obszarami nadmorskimi



Lewotyroksyna



Syntetyczny analog T



Standardowe leczenie niedoczynności tarczycy



Trójjodotyronina



Syntetyczny analog T



Rzadko używany z powodu krótkiego okresu

półtrwania w surowicy



Używany w początkowym okresie leczenie

znacznego obrzęku śluzowatego

Zaburzenia czynności

tarczycy



Schorzenia tarczycy charakteryzują się

zmianami wielkości gruczołu

tarczycowego i/lub jego czynności.

Można je podzielić na:

•

powiększenie tarczycy

(wole);

•

niedoczynność tarczycy

(hipotyreozę);

•

nadczynność tarczycy

(hipertyreozę).

Wole



Termin wole oznacza powiększenie

tarczycy



Jest ono najczęściej uwarunkowane

niedoborem jodu

Niedoczynność tarczycy



Niedostateczne wydzielanie lub

wytwarzanie albo też rzadko –

działanie hormonów tarczycy w

stopniu niewystarczającym



Genetycznie uwarunkowane wady

receptorów hormonów tarczycy

Leki „przeciwtarczycowe”



Lekami używanymi w leczeniu

nadczynności tarczycy

są:



Pochodne tiomocznika – propylotiouracyl



Pochodne imidazolu – karbimazol i metimazol



Mechanizm działania opiera się nie tylko

na hamowaniu wyrzutu hormonów z

tarczycy dochodzi także do zahamowania

jodowania T4 do T3 w tkankach

obwodowych

Pochodne tiomocznika i

merkaptoimidazolu



Mechanizm działania:

Substancje te hamują jodowanie tyrozyny przez

inhibicję peroksydaz. W wyniku tego dochodzi do

hamowania przekształcania jodku w jod, a także

wbudowywania jodu do ugrupowania tyrozyny oraz

jest blokowane łączenie jodotyrozyn w jodotyroniny.

W skutek wymienionych działań:

* stopniowo zmniejsza się zawartość hormonów w

tarczycy oraz

* obniża się stężenie hormonów tarczycy we krwi

Zaczynają działać dopiero po 1-2 tyg., ponieważ

tarczyca dysponuje wystarczającą ilością

tyreoglobuliny

Leki „przeciwtarczycowe”



Główne działania niepożądane



Uszkodzenie szpiku



Pojawienie się żółtaczki



Zaburzenia ze strony przewodu

pokarmowego



Bóle głowy i bóle stawów

Leki używane w leczeniu

otyłości



Inhibitory lipaz przewodu

pokarmowego



orlistat



Blokery transportu serotoniny



Sibutramina

Orlistat



Bloker lipaz przewodu poakrmowego



Blokuje długotrwale centrum

aktywne enzymu lipazy prowadząc

do zahamowania hydrolizy

trójglicerydów



Zmniejsza wchłanianie tłuszczów z

przewodu pokarmowego

Orlistat



Lek stosuje się w leczeniu otyłości i

znacznej nadwagi przy BMI > 30



Powoduje powstawanie tłuszczowych

stolców



Bóle brzucha, wzdęcia



Działania niepożądane nasilają się

przy diecie wysokotłuszczowej

Sibutramina



Hamuje wychwyt zwrotny NA, 5-HT i



Wzmaga uczucie sytości po posiłku



Nasila metabolizm głównie poprzez

wzmaganie termogenezy

Sibutramina



Może powodować



Kołatanie serca



Zespół serotoninowy



Uderzenia gorąca



Wzrosty ciśnienia krwi



Drgawki



Małopłytkowość

Profilaktyka i

leczenie

osteoporozy



Osteoporoza jest schorzeniem kości (osteopatią)

uwarunkowanym zaburzeniami przemiany materii tkanki

kostnej, które prowadzi do uogólnionego lub (znacznie

rzadziej) miejscowego zmniejszenia masy kostnej

przypadającej na jednostkę objętości oraz do zaburzenia

mikroarchitektury tkanki kostnej.



Wskutek strukturalnych i czynnościowych zmian dochodzi

do złamań kości (przede wszystkim szyjki kości udowej,

kości przedramienia i kręgów)



W odróżnieniu od krzywicy i osteomalacji nie występują

zaburzenia mineralizacji



Profilaktyka : regularny wysiłek fizyczny, 1000mg (najlepiej

2000mg) wapnia dziennie (mleko i przetwory); w starszym

wieku dodatkowo 500 jednostek D3

Leki używane w leczeniu

osteoporozy



Preparaty wapnia



Bisfosfoniany



Kalcytonina

Preparaty wapnia



W objawach osteoporozy w przebiegu

przewlekłego niedożywienia, zaburzeń

wchłaniania, zaburzeń funkcji

przytarczyc



Podaje się najczęściej w połączeniu z

lekami hormonalnymi i kalcytoniną lub

bisfosfonianami



Czasem dołącza się Vit D3



Glukonian wapnia i mleczan wapnia

Bisfosfoniany



Bisfosfoniany przez skuteczne

hamowanie aktywności osteoklastów

blokują uwalnianie wapnia z tkanki

kostnej, a także resorpcję kości.

Bisfosfoniany



Wbudowują się do hydroksyapatytów

i powodują hamowanie funkcji

osteoklastów



Mają zdolność do indukowania

apoptozy osteoklastów



Zastosowanie obejmuje leczenie

osteoporozy a także zaburzeń

związanych z nowotworami

Bisfosfoniany



Przedstawiciele:



Alendronian sodu

- osteoporoza



Etidronat

- osteoporoza



Risedronat

- choroba Pageta



Triludronate

- choroba Pageta



Pamidronat

- choroby nowotworowe



Kwas zoledronowy

- choroby

nowotworowe

Kalcytonina



Hormon tarczycy



Mechanizm działania polega na

obniżaniu stężenia wapnia w

surowicy



Pobudza osteoblasty



Hamuje ilość i aktywność

osteoklastów

Kalcytonina



Leczenie hiperkalcemii poprzez

wbudowywanie wapnia do kości



Działanie przeciwbólowe przez

uwalnianie endorfin w OUN



Podaje się w postaci iniekcji oraz w

postaci aerozolu donosowego

Kalcytonina



Powoduje typowe działania o

charakterze uczuleń ponieważ jest

polipeptydem



Po dłuższym okresie stosowania

powoduje pojawienia się przeciwciał

Document Outline