background image

Farmakologia przewodu 

pokarmowego

background image

Leki wpływaj

ące na odruch wymiotny

• Ośrodek wymiotny – twór siatkowaty w rdzeniu przedłużonym

• Apomorfina – agonista receptora dopaminergicznego. Wymioty w 

kilka minut po wstrzyknięciu. Nie podawać doustnie (jest rozkładana). 
W dawce powyżej 10 mg depresja oddechowa, nadmierne działanie 
wymiotne. Wymioty i depresja oddechowa znoszona przez nalokson i 
innych antagonistów receptora opioidowego. 

• Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy, stosowana w zakażeniach 

• Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy, stosowana w zakażeniach 

pierwotniakami oraz jako lek wykrztuśny, nie wykazuje działania 
ośrodkowego. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego. W dawce 
powyżej 6 mg ma działanie wymiotne. Nie należy stosować w 
zatruciach nalewki z wymiotnicy – zawarty alkohol przyspiesza 
wchłanianie trucizny.

• Siarczan miedzi – 1% roztwór działa wymiotnie poprzez drażnienie 

błony śluzowej żołądka. Stężenie ponad 10% działanie żrące.

background image

Leki przeciwwymiotne

• Optymalne wyniki uzyskuje się podając:

• Leki dopaminolityczne (wymioty pochodzenia 

ośrodkowego)

ośrodkowego)

• Antagonistów receptora muskarynowego i 

histaminowego (wymioty pochodzenia 
błędnikowego)

background image

Metoklopramid

• Pobudza skurcze górnych odcinków p. pok. bez 

pobudzenia wydzielania, działa dopaminolitycznie 
(hamuje wymioty po apomorfinie), nasila 
perystaltykę 12-stnicy. Stosowany w wymiotach 
wywołanych przez opioidy, lewodopę, w ch. 

wywołanych przez opioidy, lewodopę, w ch. 
popromiennej.

• Działania niepo

żądane: niepokój, bezsenność, bóle 

głowy, nudności, wymioty, nie stosować w 
padaczce. Lek nie działa w wymiotach typu 
błędnikowego.

background image

Cisaprid

• Pobudza skurcze górnych odcinków p. 

pokarmowego, może powodować biegunki, nie 
działa dopaminolitycznie

działa dopaminolitycznie

• Stosowany w refluksie żołądkowo-jelitowym oraz w 

zaburzeniach motoryki żołądka i jelit.

background image

Domperidon

• Dopaminolityk

• Działanie przeciwwymiotne jest słabe

• Nieskuteczny w refluksie żołądkowo-jelitowym 

• Nieskuteczny w refluksie żołądkowo-jelitowym 

background image

Neuroleptyki

• Działanie dopaminolityczne

• Stosowane w chorobie popromiennej, w wymiotach 

polekowych (estrogeny, cytostatyki), w nieżycie 

polekowych (estrogeny, cytostatyki), w nieżycie 
przewodu pokarmowego. 

background image

Tietylperazyna (Torecan)

• Lek przeciwwymiotny, stosowany również 

w wymiotach błędnikowych,

• Działania niepo

żądane: senność, 

• Działania niepo

żądane: senność, 

pogorszenie sprawności intelektualnej.

background image

Prochlorperazyna

• Silne działanie przeciwwymiotne

• Dużo działań niepożądanych

background image

Chlorpromazyna

• Hamuje wymioty u ciężarnych, ale jest 

przeciwwskazana w ciąży (działanie 
teratogenne)

teratogenne)

background image

Antagoni

ści receptora H

1

• Dimenhydrinat (Aviomarin)

• Chloropiramina (Synopen)

• Prometazyna (Phenegran)

• Prometazyna (Phenegran)

background image

Leki cholinolityczne

• Skopolamina – lek skuteczny, nie wykazuje 

typowych działań niepożądanych (zaburzenia 
widzenia, sucho
ść w jamie ustnej) – dawka 0,1 mg

widzenia, suchość w jamie ustnej) – dawka 0,1 mg

• W dawce wyższej  - 0,2 mg występuje uspokojenie 

i zahamowanie psychoruchowe

• Jest to środek zapobiegawczy

background image

Antagoni

ści receptora 5-HT

3

Ondansetron

• Stosowany w wymiotach po radio- i chemioterapii 

przeciwnowotworowej (

po cisplatynie

), w wymiotach 

pooperacyjnych.

pooperacyjnych.

• Stosowany doustnie i dożylnie

• Działania niepożądane: bóle, zawroty głowy, 

zaparcia, uderzenia gorąca.

• Inne leki: tropisteron, granisteron

background image

Wrzód

• Wrzód trawienny to kraterowate zagłębienie, zwykle 

mniejsze niż 2 cm, umiejscowione w błonie śluzowej 
wyściełającej od wewnątrz żołądek, dwunastnicę i dolny 
odcinek przełyku

• O chorobie wrzodowej mówimy wtedy, kiedy wrzody 

• O chorobie wrzodowej mówimy wtedy, kiedy wrzody 

powodują dolegliwości lub powikłania. Choroba 
wrzodowa może występować w każdym wieku, nawet u 
małych dzieci.

background image

Czynniki wrzodotwórcze

• stres

• leki, zwłaszcza aspiryna, sterydy, salicylany

• palenie papierosów

• palenie papierosów

• ostre przyprawy

• złe żywienie, mocna herbata, alkohol

background image

Przyczyny

• Bakteria  Helicobacter pylori, która może 

powodować stan zapalny błony śluzowej. 

• leki, głównie sterydy oraz leki przeciwbólowe 

• leki, głównie sterydy oraz leki przeciwbólowe 

• ciężkie operacje

• wypadki

• oparzenia

background image

Helicobacter pylori (Hp).

• wywołują ostre zmiany, zapalenie żołądka 

połączone z przejściową "grypą żołądkową". Po 
kilku miesiącach ostre zapalenie przekształca się 
w stan przewlekły, a następnie może powstać 
wrzód żołądka lub dwunastnicy, a nawet zmiany 
nowotworowe

background image

• Uwalnia substancje przyciągające leukocyty, które wywołują 

nacieki zapalne w błonie śluzowej żołądka. 

• Uwalnia też inne czynniki aktywujące komórki układu 

odpornościowego, co po latach infekcji prowadzi do zaniku błony 
ś

luzowej. 

• Ponadto różne enzymy, np. ureazę a także fosfolipazę czy proteazy 

uszkadzające strukturę śluzu, co osłabia jego własności ochronne 
wobec komórek nabłonka błony śluzowej.

• Wszystkie te substancje przyczyniają się do rozwoju zmian 

• Wszystkie te substancje przyczyniają się do rozwoju zmian 

zapalnych w zakażonej przez Hp błonie śluzowej żołądka.

• Hp wydziela endotoksyny i cytotoksyny. Ich działanie jest 

długotrwałe, bowiem przeciwciała wytworzone do walki z Hp 
nie mog
ą unicestwić wszystkich bakterii W efekcie błona 
śluzowa na skutek zwiększonego uwalniania czynników 
wzrostowych, adaptuje si
ę do bakterii, pozostając z nimi w 
stanie pewnego rodzaju symbiozy.

background image

JAK WYKRY

Ć HELICOBACTER PYLORI?

• Zdolność Hp do 

wytwarzania ureazy
jest wykorzystywana 
do skutecznych testów 
wykrywających 
bakterię.

bakterię.

Kolor 

czerwony

oznacza obecność Hp w badanym skrawku błony 

śluzowej.

background image

Objawy choroby wrzodowej

• ból w nadbrzuszu który może spowodować obudzenie w nocy, 

może być uśmierzony przez leki zobojętniające lub mleko, 
pojawia się 2 do 3 godzin po posiłku, a może się pogorszyć bez 
posiłków 

• nudności i wymioty, szczególnie wymioty krwią 
• utrata masy ciała 
• niestrawność
• ostry, silny ból brzucha 
• krwawe lub czarne (smoliste) stolce 
• krwawe wymioty lub wymioty przypominające fusy od kawy
• odbijanie 
• niestrawność
• w przypadku owrzodzenia dwunastnicy jest ustępowanie lub 

zmniejszenie się dolegliwości po spożyciu niewielkiego posiłku.

background image

Powikłania

• krwawienie z żołądka lub dwunastnicy wskutek 

uszkodzenia naczyń krwionośnych przez sok 
żołądkowy 

• perforacja (przedziurawienie) żołądka lub 

• perforacja (przedziurawienie) żołądka lub 

dwunastnicy 

• zwężenie odźwiernika wskutek przewlekłych 

zmian zapalnych, utrudniające przechodzenie 
pokarmu z żołądka do dalszego odcinka przewodu 
pokarmowego

background image
background image

LECZENIE

background image

Środki zobojętniające

• Leki osłaniaj

ące

• Antagoni

ści receptora H

2

• Cholinolityki

• Inhibitory pompy protonowej 

• Inne leki

background image

Środki zobojętniające

• leki pierwszego rzutu

• neutralizują kwas żołądkowy

• wpływają na procesy obronne błony śluzowej stymulując do 

• wpływają na procesy obronne błony śluzowej stymulując do 

wytwarzania większej ilości śluzu

• stosuje się sole magnezowe, wapniowe i glinu.

background image

Działania niepo

żądane

• Zakażenia przewodu pokarmowego, alkalizacja moczu 

(kamienie), interakcje z innymi lekami, 

• działanie układowe – wchłaniają się do krwi i mogą 

powodować zatrucia

• sole magnezu (biegunka), wodorowęglan wapnia (zaparcia, 

• sole magnezu (biegunka), wodorowęglan wapnia (zaparcia, 

hiperkalcemia, niewydolności nerek), sole glinu (zaparcia, 
osteoporoza)

• Preparaty: Malox, Alugastrin,
• Lek podajemy tyle razy ile jest posiłków 20 min przed 

spodziewanym bólem + 1 dawka na noc.

• Leki te powodują u 80% gojenie nadżerek i są tanie

background image

Leki osłaniaj

ące

• Nieselektywne - (siemię lniane - macerat!!!, agar, 

ż

elatyna)

• Selektywne - bardzo skuteczna grupa leków, szybko 

powodują poprawę, zapobiegają skutecznie
nawrotom, praktycznie nie mają działań
niepożądanych, mają brzydki zapach

background image

Cytrynian potasowo-bizmutawy

• w kontakcie z nadżerką tworzy kompleksy bizmutawo-

białkowe,

• (działa w  pH<4),

• stosuję się kurację 4-tygodniową

• nie wolno stosować u chorych z niewydolnością nerek 

(kumulacja bizmutu-zatrucia),

• lek barwi kał na czarno, może barwić język i protezy 

dentystyczne,

• podczas kuracji nie wolno stosować leków neutralizujących, 

nie wolno pić mleka – nie wytworzy się warstwa ochronna

background image

Sukralfat

• W śr. H

+  

przybiera konsystencję lepkiej, gęstej 

pasty, która przylega do nadżerki

• 90% skuteczność w chorobie wrzodowej 12-stnicy 

• 90% skuteczność w chorobie wrzodowej 12-stnicy 

70% w chorobie wrzodowej żołądka. 

• Działania niepo

żądane: zaparcia, suchość w jamie 

ustnej, nudności.

• Leczenie do 8 tygodni.

background image

Antagoni

ści receptora H

2

• bardzo popularna grupa leków, 

• często stosowane,

• bardzo szybko działają, 

• bardzo szybko działają, 

• skuteczne i wygodne.

background image

• Ranitydyna – lek bezpieczny, nie wykazuje działań

ośrodkowych, stosowany 2 x dziennie,

• Famotydyna

działa

bardzo

szybko,

działania

niepożądane: bóle, zawroty głowy, biegunka, suchość w
ustach, zmiany skórne, świąt bóle stawów,

• Cymetydyna – ma najwięcej działań niepożądanych: bóle, 

zawroty głowy, zmęczenie, biegunki, wysypki, może 
powodować zakażenia bakteryjne, może powodować 

powodować zakażenia bakteryjne, może powodować 
perforację wrzodu, działanie ośrodkowe: zaburzenia 
świadomości, bełkotliwa mowa, omamy, śpiączkę, 
ginekomastia, mlekotok u kobiet, bezpłodność. Nagłe 
odstawienie leku może powodować gwałtowne zaostrzenie 
choroby wrzodowej. Wskazania głównie choroba wrzodowa 
12-stnicy. Należy ją krótko stosować.

background image

Cholinolityki (działanie rozkurczowe) 

Hamowanie wydzielania kwasu solnego,

Zwiotczanie mięśni gładkich,

• Nieselektywne – atropina, izopropamid, głównie stosowane 

w chorobie 12-stnicy – działają rozkurczowo, opóźniają 
opróżnianie żołądka. Działania niepożądane typu 
atropinowego.

• Selektywne

• Selektywne
• Pirenzepina (gastrozepin) antagonista receptora M

1

hamuje wydzielanie HCl, zmniejsza objętość soku 

żołądkowego, szczególnie skuteczna w ch. 12-stnicy 
(90%skuteczność),  we wrzodach żołądka (60%) 
skuteczność. 

• Działania niepo

żądane: suchość w jamie ustnej, 

zaburzenia widzenia, zaparcia, biegunki, bóle głowy.

background image

Inhibitory pompy protonowej

Leki te hamują transport czynny jonów H

, który jest potrzebny do 

wytworzenia HCl

• Omeprazol, Lansoprazol - Hamowanie wydzielanie 

kwasu solnego, Wskazania: leczenie zaostrzeń choroby 
wrzodowej 12-stnicy, ciężkie postacie refluksu żołądkowo-
przełykowego.Skuteczny w ok. 100% w chorobie 

przełykowego.Skuteczny w ok. 100% w chorobie 
wrzodowej 12-stnicy i w ok. 80% w chorobie wrzodowej 
żołądka (4-tygodnie kuracji)Działania niepożądane: 
nudności, wymioty, bóle głowy, Stosowany doustnie raz 
dziennie przed sniadaniemDrogi lek.

background image

Inne leki

• Mizoprostol - hamowanie wydzielania kwasu solnego, 

nasilanie tworzenia śluzu ochronnego. Działania 
niepo

żądane: biegunka, nudności, ból głowy, ból brzucha, 

wymioty. Nie stosować u kobiet w ciąży - poronienie.

wymioty. Nie stosować u kobiet w ciąży - poronienie.

Środki przeciwbakteryjne - stosuje się tzw. terapię 
potrójną: (metronidazol, bizmut, tetracyklina lub 
amoksycylina), (omeprazol, metronidazol, amoksycylina)

• Działania niepożądane: rzekomobłoniaste zapalenie jelit, 

reakcje alergiczne, narastająca oporność bakterii, 

background image

Środki przeczyszczające

• Środki przeczyszczające są dość często nadużywane, co z

kolei może prowadzić do zmniejszenia fizjologicznej
perystaltyki jelit. W takim przypadku chory nie może
oddać stolca jeśli nie zażyje leku. W większości

oddać stolca jeśli nie zażyje leku. W większości
przypadków

przyczyną

zaparć

jest

złe

odżywianie,

otyłość, brak wysiłku fizycznego. Aby nie dochodziło do
notorycznych zaparć, musimy urozmaicać oraz wzbogacić
nasz jadłospis w większe ilości warzyw, owoców i ryb.

background image

Środki wpływające na objętość mas 

kałowych

• Błonnik, pektyny, gumy. Chłoną wodę 

zwiększając tym samym objętość mas 
kałowych przyspieszając pasaż (otręby 

kałowych przyspieszając pasaż (otręby 
pszenne, żytnie). Są one najbezpieczniejsze 
z całej grupy środków przeczyszczających i 
mogą być stosowane przez kobiety w ciąży

background image

Błonnik

• przeciwdziała zaparciom

• reguluje pracę przewodu pokarmowego

• uaktywnia perystaltykę jelit

• uaktywnia perystaltykę jelit

• ogranicza powstawanie zmian nowotworowych w 

obrębie jelita grubego

• obniża poziom cholesterolu

• wzmacniania układ odpornościowy

• Inulina (korzeń cykorii)

background image

Osmotyczne 

środki przeczyszczające

• powodują

zatrzymanie

wody,

która

upłynnia

masy

kałowe

zwiększając ich objętość. Tych środków nie należy stosować jeżeli
trudność w wydalaniu mas kałowych ma mechaniczną lub o nie
ustalonej etiologii przyczynę (może dojść do rozerwania ścian jelita)

• Siarczan magnezu (sól gorzka), działa szybko i skutecznie, może

powodować bóle i uczucie parcia na stolec. Działanie po ok. 3-8 h po

powodować bóle i uczucie parcia na stolec. Działanie po ok. 3-8 h po
zażyciu. Nie stosować w niewydolności nerek (hipermagnezemia).
Preparat jest niesmaczny.

• Siarczan sodu (sól glauberska) działanie podobne do siarczanu

magnezu, można stosować u osób z niewydolnością nerek. Preparat
jeszcze bardziej niesmaczny.

• Fosforan sodu, jest najmniej niesmaczny, rzadko stosowany
• Laktuloza – syntetyczny disacharyd, działąnie przeczyszczające w

24-48 h po podaniu. Działanie niepożądane: odbijanie, wzdęcia,
skurcze i ból brzucha, nudności, wymioty

background image

Środki zmiękczające kał

• Olej parafinowy – zmiękcza kał ułatwiając defekację. Jest on często

nadużywany przez osoby starsze powodując, że gromadząc się w
bańce odbytnicy zmniejsza jej wrażliwość na bodźce co z kolei nasila
zaparcia. Stosowany dość często, jest wchłaniany w węzłach
chłonnych powodując zapalenia.

chłonnych powodując zapalenia.

• Olej rycynowy – produkty rozkładu tego środka działają drażniąco w

jelicie cienkim, powodując zmniejszenie wchłaniania wody przez
jelito co z kolei prowadzi do upłynnienia stolca. Nie wolno go
stosować w okresie ciąży, ponieważ olej rycynowy powoduje
przekrwienie narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej co może
prowadzić do poronienia.

background image

Środki kontaktowe

• powodują

one

wzrost

przepuszczalności

nabłonka

jelitowego dla wody i zmniejszenie jej wchłaniania. Środki
kontaktowe pobudzają skurcze podłużne okrężnicy, a
zmniejszają skurcze segmentowe (zwalniające pasaż)

zmniejszają skurcze segmentowe (zwalniające pasaż)

• Glikozydy antrachinonowe – w p. pok. są uwalniane

aglikony, mające działanie przeczyszczające. Działanie
występuje po 8-12 h.

• Aloes, kora kruszyny, kłącze rzewienia dłoniastego.

background image

Pochodne difenylometanu

• Laxigen 

obecnie nie stosowany, (działanie

toksyczne na wątrobę)

• Bisakodyl – dobry środek działający dość szybko,

• Bisakodyl – dobry środek działający dość szybko,

nawet już po 6 godzinach (doustnie), doodbytniczo
(po 15 min).

background image

Środki zapierające

• Zwalniają pasaż jelitowy

• Stosuje się środki o działaniu ściągającym, 

ś

rodki adsorpcyjne, sole wapnia, związki 

ś

rodki adsorpcyjne, sole wapnia, związki 

działające na mięśnie gładkie jelit

background image

Środki ściągające

• Mechanizm działania: denaturacja śluzu i białek na 

powierzchni błony śluzowej, zmniejszenie wysięku i 
przesięku, działanie przeciwzapalne.

• Garbniki ro

ślinne (kora dębu, galasówki, dębianki, 

borówka brusznica), białczan taniny – tabletki, 3-4 razy 

borówka brusznica), białczan taniny – tabletki, 3-4 razy 
dziennie.

• Zwi

ązki bizmutawe – zasadowy węglan bizmutawy, 

zasadowy azotan bizmutawy, zasadowy galusan bizmutawy. 
Działanie ściągające, przeciwbakteryjne, barwi kał na 
czarno. 

background image

Środki adsorpcyjne

• Wiążą w przewodzie różne substancje (związki nasilające perystaltykę 

i przechodzenie płynów do światła jelita, toksyny, bakterie, działają 
leczniczo – usuwają czynnik powodujący biegunkę)

• Węgiel leczniczy – sproszkowany węgiel aktywowany o dużej 

• Węgiel leczniczy – sproszkowany węgiel aktywowany o dużej 

zdolności adsorpcyjnej. Nie należy stosować z innymi lekami. 
Stosowany zazwyczaj w postaci zawiesiny wodnej (płukanie żołądka)

• Pektyny (marchew, jabłka, banany) – działanie adsorpcyjne oraz 

zakwaszające treść żołądka. 

• Związki wapnia (węglan, fosforan, mleczan wapnia) – uszczelniają 

ś

ciany naczyń, mają działanie zapierające.

background image

Środki wpływające na mięśnie gładkie

• Morfina

• Difenoksylat + atropina – Reasec

• Loperamid 

• Loperamid 

• Nie stosować w biegunkach ze stanem zapalnym !!!

background image

W

ątroba

background image

• Wątroba spełnia cztery funkcje:

- detoksykacyjną
- metaboliczną

- metaboliczną
- zapasową
- magazynującą

background image

• głównym zadaniem wątroby jest filtracja krwi

• neutralizuje toksyny

• toksyczny amoniak przekształca w mocznik (cykl ornitynowy) 

• przemiany węglowodanowe 

• aminokwasy zamienia w tłuszcze 

• magazynuje żelazo i witaminy: A, D,E, oraz niewielkie ilości B

12

oraz C, które uwalnia w razie potrzeby 

• wytwarza żółć (do 1,5 litra na dobę) która emulguje tłuszcze i 

powtórnie wykorzystuje zużytą sól żółciową 

• produkuje i magazynuje niektóre białka surowicy krwi (np. albuminę) 

• wytwarza i magazynuje enzymy (np. heparynę) 

• buforuje poziom glukozy we krwi 

• produkuje ciepło, bierze udział w termoregulacji (krew wypływa 

cieplejsza o 1 °C) 

background image

• W

ątroba ma duże zdolności regeneracyjne. 

Obecnie przeprowadza się zabiegi polegające na 
usunięciu jednego z płatów wątroby (jako 
materiału do przeszczepu bądź z przyczyn 
leczniczych), który jest następnie regenerowany. 
Zbyt duże uszkodzenia oraz powtarzające się 
uszkodzenia (zazwyczaj przyczyną są substancje 
hepatotoksyczne) prowadzą do zaburzonej 

hepatotoksyczne) prowadzą do zaburzonej 
regeneracji, podczas której zostaje zniszczona 
architektura narządu, a co za tym idzie - dochodzi 
do utraty funkcji.

background image

• Bilirubina występuje w dwóch formach: wolnej oraz w postaci sprzężonej z 

kwasem glukuronowym. Sprzęganie bilirubiny zachodzi w hepatocytach.

• Bilirubina wolna (zwana inaczej po

średnią) we krwi łączy się z 

albuminami. W tej postaci nie może ona przeniknąć przez błonę podstawną 
kłębuszków nerkowych i przedostać się do moczu, jest nierozpuszczalna w 
wodzie.

• Bilirubina połączona z kwasem glukuronowym jako glukuronian 

bilirubiny (tzw. bilirubina bezpo

średnia, sprzężona) nie łączy się z 

białkami krwi, dzięki czemu z łatwością przedostaje się przez błonę 

białkami krwi, dzięki czemu z łatwością przedostaje się przez błonę 
filtracyjną nefronu, do moczu, jest rozpuszczalna w wodzie.

• Wydzielana przez wątrobę do żółci bilirubina przedostaje się do światła 

jelita, gdzie na skutek działania bakterii ulega utlenieniu do 
sterkobilinogenu. Sterkobilinogen wchłaniany jest częściowo w dalszej 
części przewodu pokarmowego z powrotem do krwi, skąd wychwytują go 
na nowo hepatocyty (tzw. krążenie jelitowo-wątrobowe bilirubiny). 

• Kiedy wątroba nie jest w stanie przetworzyć całego dostarczanego 

sterkobilinogenu, na skutek uszkodzenia hepatocytów lub zbyt dużego 
napływu substratu, jego część przedostaje się do moczu jako urobilinogen. 

background image

Żółtaczka (stężenie bilirubiny > 20 

µg/ml)

• Do głównych objawów należą: żółte 

zabarwienie białkówki oka, skóry 
(widoczne u ludzi rasy białej), błon 

(widoczne u ludzi rasy białej), błon 
ś

luzowych, ciemne zabarwienie moczu, w 

niektórych przypadkach świąd skóry oraz 
odbarwienie stolca.

background image

Rodzaje

Żółtaczka mechaniczna zwana inaczej zaporową, zastoinową -
spowodowana przyczynami pozaw

ątrobowymi jako wynik zwężenia lub 

zamknięcia dróg żółciowych (kamica żółciowa, ucisk na drogi żółciowe –
guz, nowotworowy), co uniemożliwia prawidłowy spływ żółci do 
dwunastnicy.

Żółtaczka hemolityczna - spowodowana przyczynami przedwątrobowymi, 
jako skutek zwiększonej produkcji bilirubiny przez wątrobę wynikającej z 

jako skutek zwiększonej produkcji bilirubiny przez wątrobę wynikającej z 
masywnego rozpadu krwinek czerwonych lub wchłaniania się rozległego 
krwiaka śródtkankowego.

• Cholestatyczna – zastoinowa (zastój żółci w obrębie wątroby)

Żółtaczka miąższowa - spowodowana przyczynami 
wewn

ątrzwątrobowymi jako wynik upośledzenia wnikania bilirubiny do 

wątroby i sprzęgania jej z glukuronianem lub jej wydzielania do żółci 
(uszkodzenie toksyczne wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, marskość 
wątroby) 

background image
background image

Leki wpływaj

ące na metabolizm bilirubiny

• Fenobarbital – zmniejszenie stężenia bilirubiny 

(leczenie żółtaczki u noworodków)

• Nowobiocyna, NLPZ - zwiększenie stężenia 

bilirubiny (zwiększają ryzyko żółtaczki)

background image

Leki wywołuj

ące żółtaczkę cholestatyczną 

(zastoinowa)

• Leki przeciwbakteryjne (penicyliny, sulfonamidy),

• Leki anaboliczne (metylotestosteron),

• Leki przeciwcukrzycowe (tolbutamid, 

• Leki przeciwcukrzycowe (tolbutamid, 

chlorpropamid),

• Leki przeciwtarczycowe (tiouracyl),

• Leki psychotropowe (chlorpromazyna)

background image

Kwasy 

żółciowe (utlenianie cholesterolu)

• Związki czynne powierzchniowo,

• Utrzymują cholesterol i inne lipidy w formie rozpuszczalnej

• Rola w trawieniu tłuszczów (tworzenie emulsji)

• Rola w trawieniu tłuszczów (tworzenie emulsji)

• Rola we wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

• Pobudzają tworzenie i wydzielanie żółci przez wątrobę

• Najważniejszy - kwas cholowy

background image

Leki 

żółciotwórcze

Stosowane w przypadku niedoboru endogennych kwasów 

ż

ółciowych z osłabionym wydzielaniem żółci.

• Kwas dehydrocholowy

• Glikocholan sodowy (Fellogen)

• Glikocholan sodowy (Fellogen)

• Działania niepo

żądane: zaburzenia krążenia, 

spadek ciśnienia, uszkodzenie mięśnia sercowego, 
nerek, wątroby.

background image

Leki 

żółciopędne

• Nasilają wydzielanie żółci z pęcherzyka 

żółciowego

• Oliwa, żółtka jaja, olejki eteryczne zawarte w 

• Oliwa, żółtka jaja, olejki eteryczne zawarte w 

zielu skrzypu, owocu anyżu, liściu mięty, 
tymianku.

• Preparaty: Raphacholin, Solaren, Terpichol, 

Boldaloina, Cholegran, 

background image

Leki wpływaj

ące na miąższ wątroby

słabe działanie, skuteczność dyskusyjna

• Ornityna (Hepatil)

• Kwas tiazolidynokarboksylowy

• Kwas tiazolidynokarboksylowy

(Heparegen)

• Silimaryna (sylimarol)

background image

Trzustka

• Wydzielanie hormonów (insulina, 

glukagon),

• Wydzielanie soku trzustkowego

• Wydzielanie soku trzustkowego

(zapewnianie optymalnego pH dla działania 
enzymów trzustkowych i jelitowych),

• Enzymy – trypsyna, chymotrypsyna, 

karboksypeptydazy.

background image

Niewydolno

ść trzustki

• Zaburzenie trawienia białek i tłuszczów 

(obecność w kale niestrawionych włókien 
mięśniowych i tłuszczów).

mięśniowych i tłuszczów).

background image

Leki 

• Pankreatyna - suchy wyciąg z trzustki zawierający 

trypsynę, amylazę, lipazę, enzymy rozkładające tłuszcze i 
skrobię, optymalne pH dla działania leku wynosi 8,0-8,3

• Mexase – preparat złożony (trypsyna,  chymotrypsyna, 

amylaza, lipaza, proteazy roślinne

amylaza, lipaza, proteazy roślinne

• Enzymix – zawiera pankreatynę, kwas dehydrofoliowy.

• Creon, Pankreon,

• Wskazania: mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki, 

niewydolność trzustki.