dr in
Ŝ
. Szymon MITKOW
PODSTAW LOGISTYKI
ZAOPATRZENIA I
PRODUKCJI
Warszawa, listopad 2008
dr in
Ŝ
. Szymon MITKOW
PODSTAW LOGISTYKI
ZAOPATRZENIA I
PRODUKCJI
Warszawa, listopad 2008
System logistyczny przedsiębiorstwa
System logistyczny przedsiębiorstwa
Ź
ródło: Pfohl H.Ch., Systemy logistyczne, podstawy organizacji i zarz
ą
dzania. Biblioteka Logistyka, Pozna
ń
2001, s.18.
PODSTAW LOGISTYKI
ZAOPATRZENIA
Istota logistyki zaopatrzenia
SPOSOBY ZAOPATRYWANIA
Zaopatrywanie w razie wyst
ą
pienia zapotrzebowania
Zaopatrywanie z utrzymaniem zapasów
Zaopatrywanie zsynchronizowane z produkcj
ą
Do głównych zada
ń
realizowanych przez system logistyki zaopatrywania
nale
Ŝ
y:
wybór dostawców
(
ź
ródeł zaopatrywania)
magazynowanie (składowanie)
transport i przeładunki
odbiór materiałów
zamawianie materiałów
Logistyka
zaopatrywania
kompletowanie zestawów
materiałowych do produkcji
dostarczanie materiałów do
sfery produkcji
Istota logistyki zaopatrzenia
PROCES ZAKUPU
1. Okre
ś
lenie lub weryfikacja potrzeb
zmienno
ść
potrzeb (
ci
ą
gły post
ę
p, trendy w modzie, sezonowo
ść
)
2. Zdefiniowanie i ocena wymaga
ń
u
Ŝ
ytkownika
mierzalne kryteria (stopie
ń
dostosowania kupowanego przedmiotu
do funkcji jakie ma on spełnia
ć
, jako
ść
wykonywanej usługi itp.).
3. Podj
ę
cie decyzji czy produkowa
ć
we własnym
zakresie, czy dokona
ć
zakupu?
własne kryteria głównie ekonomiczne oraz organizacyjno-techniczne
4. Okre
ś
lenie typu zakupu
a) proste ponowienie zakupu lub zakup rutynowy
b) zmodyfikowany zakup powtórny, który wymaga zmiany dostawcy lub
materiału
c) całkowicie nowy zakup (wynikaj
ą
cy z nowej potrzeby)
5
.
Przeprowadzenie analizy rynku - umo
Ŝ
liwia
okre
ś
lenie liczby dostawców oraz wybór skutecznej
metody zakupu (negocjacje, przetarg)
rynek konkurencyjny (wielu dostawców)
rynek oligopolistyczny (kilku du
Ŝ
ych dostawców)
rynek monopolistyczny (jeden dostawca)
6
.
Okre
ś
lenie wszystkich mo
Ŝ
liwych dostawców
dotychczasowi dostawcy
nowi dostawcy (konkurencja)
PROCES ZAKUPU
„Internet”
PROCES ZAKUPU
7. Wst
ę
pna selekcja mo
Ŝ
liwych
ź
ródeł
zaopatrzenia
wybór kryteriów oceny (
wymagania
)
rozró
Ŝ
nienie wa
Ŝ
no
ś
ci przyj
ę
tych kryteriów poprzez nadanie im
wag (
wymagania-pierwszorz
ę
dne
,
Ŝ
yczenia-drugorz
ę
dne
)
8. Ocena pozostałych (potencjalnych) dostawców
ranking
9. Wybór dostawcy
najni
Ŝ
sza cena
jako
ść
niezawodno
ść
dostaw
obsługa klienta
kompletno
ść
dostaw
kondycja finansowa
lokalizacja itp.
PROCES ZAKUPU
10. Przyj
ę
cie dostawy produktu lub usługi
umiej
ę
tno
ść
wyci
ą
gania wniosków
11. Ocena wykonania dostawy lub usługi
Nale
Ŝ
y odpowiedzie
ć
na pytania ???
czy rzeczywi
ś
cie usługa/dostawa zaspokoiła potrzeby
u
Ŝ
ytkownika?
w jakim stopniu?
je
ś
li potrzeby nie zostały zaspokojone na odpowiednim
poziomie, to nale
Ŝ
y podj
ąć
stosowne działania koryguj
ą
ce
MODEL WYBORU RYNKÓW ZAOPATRZENIA I DOSTAWCÓW
ORAZ ZAWIERANIA UMÓW DOSTAWY
WYBÓR RYNKU ZAOPATRZENIA I DOSTAWCY
Analiza rynku zaopatrzenia
Ocena dostawców
Optymalizacja bazy dostawy
Budowanie strategicznych stosunków z dostawcami
Ulepszanie współpracy z dostawcami
ZAWIERANIE UMÓW DOSTAWY
Okre
ś
lanie i ocena potrzeb zaopatrzeniowych
Selekcja dostawców
oferty
przetarg
negocjacje
Zawieranie umów
Poprawa efektywno
ś
ci operacji w sferze zakupów zaopatrzeniowych
Logistyka zaopatrywania
Wyboru dostawców
Dokonuje si
ę
po zaistnieniu potrzeby rozszerzenia lub zmiany sieci dostawy.
Szczególna uwaga powinna by
ć
zwrócona na wybór tych potencjalnych dostawców,
którzy b
ę
d
ą
dostarcza
ć
materiały zaopatrzeniowe, wyroby
i usługi obce maj
ą
ce bezpo
ś
redni wpływ na jako
ść
wyrobów przedsi
ę
biorstwa.
Zakwalifikowani dostawcy przedsi
ę
biorstwa podlegaj
ą
okresowej lub dora
ź
nej
weryfikacji.
Dora
ź
nej weryfikacji dokonuje si
ę
w przypadkach:
• pogorszenia si
ę
jako
ś
ci dostaw lub usług
• wprowadzenia istotnych zmian w procesie wytwórczym dostawców
• wyst
ą
pienia zmian wpływaj
ą
cych na ocen
ę
zdolno
ś
ci jako
ś
ciowej
dostawcy (np. wdro
Ŝ
enie lub certyfikacja systemu jako
ś
ci, utrata lub
upływ terminu wa
Ŝ
no
ś
ci certyfikatu i inne).
KRYTERIA WYBORU DOSTAWCY
Cena
(decyduj
ą
ce kryterium)
Jako
ść
•Stopie
ń
zaspokojenia potrzeb klienta
•Zbiór cech okre
ś
laj
ą
cych przydatno
ść
towaru do funkcji, jakie ma spełnia
ć
Niezawodno
ść
dostaw
Terminowo
ść
Kompletno
ść
Zgodno
ść
z faktur
ą
Potencjał dostawcy
Mo
Ŝ
liwo
ś
ci finansowe, techniczne, zarz
ą
dcze, organizacyjne
Pozycja na rynku
Wyrobiona marka
Sprawdzona jako
ść
wartość zakupu = całkowity koszt zakupu
Kondycja finansowa
Ocena ryzyka bankructwa
Po
Ŝą
dane cechy
Dobre/złe wra
Ŝ
enie
Wizerunek dostawcy na rynku
Serwis
Usługi gwarancyjne, itp.
Lokalizacja dostawcy
Krajowy
Zagraniczny
KRYTERIA WYBORU DOSTAWCY
Ź
RÓDŁA CENY
Rynki towarowe
-
popyt i poda
Ŝ
s
ą
głównymi czynnikami
okre
ś
laj
ą
cymi ceny surowców, które b
ę
d
ą
oferowa
ć
nabywcom
potencjalni dostawcy
(ropa naftowa, zbo
Ŝ
e, cukier, w
ę
giel,
drewno)
Katalogi z cenami
–zawieraj
ą
opis pozycji wraz z cenami
, które
podlegaj
ą
negocjacjom (rabaty)-
Bon Prix, Avon, itp.
Oferta cenowa
– nabywcy stosuj
ą
t
ę
metod
ę
zarówno do pozycji
standardowych jak i specjalistycznych; jest szczególnie u
Ŝ
yteczna
do stymulowania konkurencji (
zapytanie o cen
ę
)
Negocjacje
– ta metoda jest stosowana, gdy inne nie maj
ą
zastosowania; czasochłonna, ale zapewnia korzy
ś
ci przy dłu
Ŝ
szej
współpracy
PODSTAWY LOGISTYKI PRODUKCJI
Istota logistyki produkcji
System produkcji
jest to celowo zaprojektowany i zorganizowany
układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez
człowieka i słu
Ŝą
cy produkowaniu okre
ś
lonych produktów (wyrobów lub
usług) w celu zaspokajania ró
Ŝ
norodnych potrzeb konsumentów.
Proces przetwarzania
- operacje technologiczne,
kontrolne,transportowe, magazynowe
- operacje usługowe
-wyroby
przemysłowe
- usługi
serwisowe
- odpady
produkcyjne
-materiały;
- wyposa
Ŝ
enie
produkcyjne
- energia
- personel
- informacje
- kapitał
Zarz
ą
dzanie
Planowanie;
Organizowanie
Motywowanie
kontrola
zasilanie materiałowe,
energetyczne, informacyjne
decyzje personelu zarządzającego
informacje
Istota logistyki produkcji
Przykłady systemów produkcyjnych i usługowych –
zakład monta
Ŝ
owy samochodów
Proces przetwarzania
- spawanie;
- monta
Ŝ
r
ę
czny;
- lakierowanie;
- próby ko
ń
cowe;
- kontrola jako
ś
ci;
- transport;
- magazynowanie.
-cz
ęś
ci
samochodowe;
- praca ludzka;
- energia;
- roboty i
urz
ą
dzenia
technologiczne.
• koszty materiałowe;
• koszty pracy;
• jako
ść
wyrobu.
Istota logistyki produkcji
Przykłady systemów produkcyjnych i usługowych –
restauracja
Proces przetwarzania
- przygotowywanie
Ŝ
ywno
ś
ci;
- gotowanie;
- pieczenie;
- serwowanie posiłków;
- kontrola jako
ś
ci posiłków;
- magazynowanie produktów
Ŝ
ywno
ś
ciowych.
-produkty
Ŝ
ywno
ś
ciowe;
- praca ludzka;
- energia;
- urz
ą
dzenia
AGD.
• komentarze klientów;
• wielko
ść
zysków;
Istota logistyki produkcji
Logistyka produkcji
zajmuje si
ę
planowaniem, organizowaniem i
kontrolowaniem przepływu surowców, materiałów, cz
ęś
ci i elementów
kooperacyjnych podczas procesu produkcyjnego, pocz
ą
wszy od składów
zaopatrzeniowych, poprzez po
ś
rednie magazyny wydziałowe, gniazdowe,
stanowiskowe, a
Ŝ
do ko
ń
cowych magazynów wyrobów gotowych i zbytu.
surowce
materiały
cz
ęś
ci
półprodukty
Przepływy
fizyczne
kontrolowanie
organizowanie
planowanie
Strumienie
informacyjne
Magazyny
zaopatrzeniowe
Magazyny
wyrobów
gotowych
Zapasy produkcji w toku
Istota logistyki produkcji
Transport wewn
ę
trzny
Czynno
ś
ci manipulacyjne
Tworzenie zapasów
technologicznych
Zapasy wyrobów gotowych
Procesy logistyczne
Logistyka
produkcji
• zsynchronizowanie w czasie, wszelkich dostaw, aby skróci
ć
do minimum czas oczekiwania
materiału czy półwyrobu na obróbk
ę
albo monta
Ŝ
, a tak
Ŝ
e na minimalizacji czasu pomi
ę
dzy
wyprodukowaniem a wł
ą
czeniem wyrobu do wykorzystania;
• zapewnienie wła
ś
ciwych
ś
rodków transportu i
ś
rodków technicznych ułatwiaj
ą
cych magazynowanie
i wyszukiwanie potrzebnych w danej chwili materiałów, półwyrobów lub wyrobów;
• obni
Ŝ
enie do minimum strat transportowych i magazynowych;
• zaprojektowanie takiej struktury przepływu, aby charakteryzowała si
ę
: ograniczeniem dróg
transportowych, minimalizacj
ą
przeładunków i minimalizacj
ą
pracochłonno
ś
ci przeładunków.
Cel
funkcjonowania
Transport wewn
ę
trzny przedsi
ę
biorstwa
Sposoby przemieszczania ładunków
Jednokierunkowo
ść
przemieszczania ładunków
wynika z stosowania
ś
rodków
transportu, które nie wykonuj
ą
drogi powrotnej (np. transport ruroci
ą
gowy) lub ich
konstrukcja na taki ruch nie pozwala (np. przeno
ś
nik ta
ś
mowy). Stosowany jest w
produkcji masowej i seryjnej, a ruch
ś
rodków transportu jest zgodny z przebiegiem
procesu produkcyjnego.
Wahadłowy
, polega na przemieszczaniu ładunków mi
ę
dzy dwoma punktami (
ś
rodek
transportu mo
Ŝ
e by
ć
obci
ąŜ
ony podczas ruchu w jednym kierunku lub obydwu
kierunkach). Odmian
ą
wahadłowego sposobu przewozu s
ą
przewozy
promieniowe
.
Wyst
ę
puj
ą
one wtedy, gdy
ś
rodek transportowy przewozi ładunek z jednego punktu
(np. magazynu materiałów) do wielu punktów odbioru, lub zabiera ładunki z wielu
punktów i przewozi do jednego punktu (np. magazynu wyrobów gotowych).
Transport wewn
ę
trzny przedsi
ę
biorstwa
Sposoby przemieszczania ładunków
Obwodowy
- polega na przemieszczaniu ładunków kolejno do wielu punktów le
Ŝą
cych
na trasie stanowi
ą
cej obwód zamkni
ę
ty. Zale
Ŝ
nie od stopnia wykorzystania ładowno
ś
ci
ś
rodka transportowego podczas przemieszczania na całym obwodzie wyró
Ŝ
niamy
przewóz: ze stałym potokiem ładunków, z malej
ą
cym potokiem ładunków, z rosn
ą
cym
potokiem ładunków oraz ze zmiennym potokiem ładunków. Odmian
ą
przewozu
ładunków sposobem obwodowym s
ą
przewozy obwodowe zło
Ŝ
one. Powstaj
ą
one przez
wł
ą
czenie do obwodu głównego kilku obwodów bocznych.
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Planowanie potrzeb materiałowych
(MATERIAL REQUIREMENTS PLANNING - MRP)
System MRP ł
ą
czy sporz
ą
dzony (zaplanowany) harmonogram produkcji z
zestawieniem materiałów niezb
ę
dnych do wytworzenia produktu. Bada zapasy
produkcyjne i ustala, które cz
ęś
ci i surowce musz
ą
by
ć
zamówione i w jakim
czasie, aby jak najkrócej były składowane w procesie produkcyjnym.
MRP rozdziela w czasie zamówienia na uzupełnienie zapasów w ten
sposób,
Ŝ
e cz
ęś
ci i materiały s
ą
dost
ę
pne w procesie wytwarzania w
momencie, kiedy s
ą
potrzebne na stanowiskach roboczych.
Idealizuj
ą
c nieco zagadnienie nale
Ŝ
y przyj
ąć
,
Ŝ
e cz
ęś
ci i materiały musz
ą
dochodzi
ć
do stanowisk bez zb
ę
dnego składowania i magazynowania
minimalizuj
ą
c w ten sposób wielko
ść
zapasów produkcji w toku. Poniewa
Ŝ
ideały s
ą
rzadko osi
ą
galne w praktyce, przeto system MRP w sposób ci
ą
gły
lub okresowo kontroluje i na nowo aktualizuje harmonogramy.
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Planowanie potrzeb materiałowych
(MATERIAL REQUIREMENTS PLANNING - MRP)
Podstawowe korzy
ś
ci zwi
ą
zane z zastosowaniem systemu MRP:
• redukcja zapasów (zapasy materiałowe i operacyjne) - dzi
ę
ki czemu zwi
ę
ksza si
ę
płynno
ść
finansowa przedsi
ę
biorstwa oraz czas rotacji kapitału;
• dokładne okre
ś
lenie czasów dostaw surowców i półproduktów;
• dokładne wyznaczenie kosztów produkcji;
• lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazyny, mo
Ŝ
liwo
ś
ci produkcyjne);
• szybsze reagowanie na zmiany zachodz
ą
ce w otoczeniu;
• kontrola poszczególnych etapów produkcji.
Przedmiotem systemu MRP, s
ą
wi
ę
c obliczenia dotycz
ą
ce potrzeb
surowców, materiałów, podzespołów, cz
ęś
ci.
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Struktura systemu MRP
MRP
pakiety komputerowe w
zakresie:
•
harmonogramowania;
•
monitorowania stanu;
•
wykrywania nie
ś
cisło
ś
ci;
•
poprawiania i aktualizacji.
Harmonogram główny
produkcji
Harmonogram dla komórek
produkcyjnych
Harmonogram dla
magazynów
Specyfikacja i struktura
wyrobu
Dost
ę
pne zdolno
ś
ci
produkcyjne
Zakłócenia
Priorytety
Inwentaryzacja stanu
istniej
ą
cego
•
w magazynach;
•
w produkcji w toku;
•
stan zamówie
ń
;
•
zamówienie do wycofania lub
zmiany
Obsługa serwisowa i cz
ęś
ci
na zbyt (jako wymienne)
Zestawienia
materiałowe
•
ró
Ŝ
nice materiałowe
•
specyfikacje nowych
cz
ęś
ci
dyspozycja czasem
Zmiany projektów
konstrukcyjnych
wyrobu
Zamówienia
klientów
Przewidywany
popyt
Rodzaj i liczba
zrealizowanych
zamówie
ń
i potrzeb
roku
Dyspozycje dla ekspedycji:
•
rodzaj ładunku;
•
rodzaj transportu
Dyspozycja czasem
Informacje
z produkcji
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Struktura wyrobu
Struktura wyrobu –
zestawienie wszystkich zespołów, podzespołów, cz
ęś
ci i
surowców składaj
ą
cych si
ę
na konkretny wyrób z okre
ś
leniem relacji pomi
ę
dzy
nimi i ilo
ś
ci koniecznych do wykonania jednej sztuki wyrobu.
Struktura wyrobu
konstrukcyjna
drzewo produktu
• schemat konstrukcyjny;
• receptura;
• wzór.
proste
zło
Ŝ
one
• lista materiałowa;
• lista kompletacyjna;
• schemat monta
Ŝ
owy;
• wykazy cz
ęś
ci itp..
• modułowa;
• rodziny wyrobów itp..
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Graf odzwierciedlaj
ą
cy powstawanie produktu jest nazywany cz
ę
sto
drzewem
produktu.
Odzwierciedla on:
• operacje lub czynno
ś
ci na wyró
Ŝ
nionych stanowiskach pracy lub w okre
ś
lonych
etapach produkcji oraz
• przemieszczenia materiałowe miedzy stanowiskami.
P 1
S 2
S 1
C 1
C 2
C 3
C 4
Surowce stalowe
i metalowe
Tworzywa
sztuczne
Drewno
inne
surowce
.........
poziom 3
wyrób
poziom 2
podzespoły
poziom 1
cz
ęś
ci
poziom 0
surowce
Planowanie procesów logistycznych produkcji
metalowa
ły
Ŝ
ka
ś
ruba
mocuj
ą
ca
rami
ę
trzonek
uchwyt
Lista materiałowa
Struktura konstrukcyjna
m g/łopat
ę
1.7. Klej
m g/łopat
ę
1.6. Lakier
1 szt./łopat
ę
1.5. Wykrój ły
Ŝ
ki
m cm
2
/łopat
ę
1.4. Stal hartowana (ły
Ŝ
ka) l x n x m mm
1 szt./łopat
ę
1.3.
Ś
ruba + nakr
ę
tka Ø 20 x m mm
m cm/łopat
ę
1.2. Drewno (rami
ę
) Ø 45 x m mm
m cm/łopat
ę
1.1. Drewno (trzonek) Ø 25 x m mm
1. Łopata
Ilo
ść
Element
Wyrób
Planowanie procesów logistycznych produkcji
Drzewo wyrobu
ŁOPATA
metalowa ły
Ŝ
ka
(1)
uchwyt
(1)
ś
ruba mocuj
ą
ca
(1)
trzonek
(1)
rami
ę
(1)
metalowa
ły
Ŝ
ka
ś
ruba
mocuj
ą
ca
rami
ę
trzonek
uchwyt
Struktura konstrukcyjna
ZADANIE 2
Prosz
ę
narysowa
ć
struktur
ę
wyrobu pokazanego poni
Ŝ
ej:
stół
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę