EKOAUDYT I EKOLOGICZNE ZNAKOWANIE PRODUKTÓW 
AUDYTEM nazywamy całkowicie niezależną ocenę organizacji, 
produktu lub projektu. Podlega to badaniu zgodności z określonym 
prawem, normą lub standardem- tak zwanym punktem 
odniesienia .EKOAUDYT sprawdza zgodność z normami oraz z 
wymaganiami dotyczącymi ochrony środowiska. Sprawdzeniu ulega 
dokumentacja określonego podmiotu i sprawdzenie odziaływania 
poszczególnych komponentów na elementy środowiska (np. emisję 
substancji szkodliwych do powietrza, emisję hałasu, gospodarkę 
odpadami, gospodarkę wodno-ściekową, odziaływanie na glebę). Ocena
ta ma na celu określenie wszelkich interakcji między podmiotem a 
środowiskiem.RODZAJE EKOAUDYTÓW: Wstępny (eco screening), 
Podstawowy, Pełny, Lux.  WSTĘPNY -Sprawdzenie zobowiązań danego 
przedsiębiorstwa względem wymogów ochrony środowiska;-
Sprawdzenie dokumentacji ochrony środowiska;-Określenie rodzajów 
dokumentacji, które powinny być prowadzone w danym 
przedsiębiorstwie;Efekt : Określenie jakie wymogi środowiskowe 
powinien spełniać dany zakład oraz określenie jakie są braki i 
zobowiązania które muszą być spełnione.PODSTAWOWY:-Analiza 
wpływu przedsiębiorstwa na określone komponenty środowiska;-Analiza
możliwych konfliktów społecznych; Efekt : rozwinięcie audytu 
ekologicznego wstępnego o istotne problemy. PEŁNY [USTAWOWY]-
Analiza kompleksowego przeglądu ekologicznego zgodnego z  art. 238 
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 
2006 Nr 129, poz.902, ze zm.); -Szczegółowa analiza wpływu zakładu 
na konkretne komponenty środowiska;-Szczegółowe obliczenia emisji
Efekt: Przewidzenie minimalizacji oddziaływań na środowisko, które 
zostały określone za pomocą obliczeń, zawiera rozwinięcie audytu 
podstawowego.AUDYT EKOLOGICZNY – LUX -Porównanie warunków 
funkcjonowania zakładu z BAT -Jest zintegrowaną analizą środowiskową;
Efekt : w pełni rozbudowany audyt, dostosowanie zakładu do 
wytycznych BAT, wyznacza sposób uzyskania dofinansowania zakładu 
by dostosować go do wytycznych BAT.
ZASTOSOWANIE EKOAUDYTÓW: -Powinien być przeprowadzony już 
dla planowanego przedsięwzięcia (raport OOŚ);-Ma za zadanie 
przedstawienie przedsięwzięciu niedociągnięć, które mogą prowadzić 
do poważnych konsekwencji; -Dzięki ekoaudytom otrzymuje się szybsze
pozwolenie na budowę oraz pokazuje drogę do zdobycia dofinansowań 
z UE. SYSTEM EMAS - Jest narzędziem poszerzającym informacje o 
zrównoważonym rozwoju oraz efektywnym zarządzaniem dostępnymi 
zasobami i energią. Jest to system rejestracji dla firm chcących spełniać
wysokie wymagania środowiskowe. ISO-Jest organizacją pozarządową 
która zrzesza krajowe organizacje normalizacyjne. Skupia ona 166 
krajów w tym Polskę a dokładniej Polski Komitet Normalizacyjny.  
NORMA ISO 14001 – Jest to międzynarodowa norma która określa 
procesy i wzrost efektywności środowiskowych organizacji. Przede 
wszystkim celem tej normy jest zminimalizowanie oddziaływania na 
środowisko i jak najlepsze wykorzystywanie zasobów. Ta norma nie 
posiada żadnego uwarunkowania prawnego. Jest ona narzędziem do 
zarządzania środowiskiem. UREGULOWANIA PRAWNE:-
Rozporządzeniem PE i Rady (WE) NR 1221/2009 z dnia 25.11.2009r. s 
sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i 
audytu we Wspólnocie (EMAS). -Ustawa z dnia 15 07 2011r. o krajowym
systemie zarządzania i audytu (EMAS)- Rozporządzenie Ministra 
Środowiska z dnia 23 03 2012 r. w sprawie współczynników 
różnicujących wysokość opłaty rejestracyjnej za wpis do rejestru 
organizacji zarejestrowanych w krajowym systemie ekozarządzania i 
audytu (EMAS)-Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1.02 2012 r. 
w sprawie wzoru wniosku o rejestrację organizacji w rejestrze EMAS

OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI  Ustawa POŚ z dn. 27.VI.2001  
Ustawa z dn. 03.11.95 o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ustawa z 
dn 04.02.94 Prawo geologiczne i górnicze  Zgodnie z art 101 ochrona 
pow ziemi polega na: racjonalnym gospodarowaniu, zachowaniu funkci 
środowiskowych, gospodarczych, społecznych i kulturowych, 
zapobieganie zanieczyszczeniu subst powodującymi ryzyku oraz na 
remediacji, zachowaniu jak najlepszego stanu gleby, zapobieganiu 
rucom masowym ziemi i ich skutkom. OBSERWACJĄ ZMIAN ORAZ 
OCENĄ JAKOŚCI GLEBY I ZIEMI zajmuje się inspekcja ochrony 
środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Wg art. 
110 ustawy POŚ rejestrem terenów, na których stwierdzono 
przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi zajmuje się starosta, 
wprowadzając każdego roku aktualizacje. Informacje zawarte w tym 
rejestrze umieszczane są w  bazach danych udostępnianych publicznie. 
W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI wprowadzono 
standardy wyznaczone dla niektórych substw glebie albo w ziemi oraz 
zróżnicowane w zależności od rodzaju gruntu. Ustalono standardy dla 3 
grup rodzajów gruntu: -grupa A – najostrzejsze – grunty wchodzące w 
skład obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy - 
Prawo wodne, oraz grunty chronione na podstawie przepisów o ochronie
przyrody -grupa B – łagodniejsze – grunty zaliczane do użytków rolnych,
leśnych oraz zadrzewionych, nieużytki oraz grunty zurbanizowane 
-grupa C – najłagodniejsze – tereny przemysłowe, użytki kopalne, tereny
komunikacyjne
W razie przekroczenia obowiązujących standardów istnieje obowiązek 
wykonania rekultywacji gruntów. W OCHRONIE GRUNTÓW LEŚNYCH I 
ROLNYCH ważne jest przede wszystkim zachowanie aktualnej ich ilości. 
W art. 2 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych znajduje się 
wykaz gruntów kwalifikowanych do rolnych i leśnych. Na cele nieleśne i 
nierolnicze powinno się wyznaczać nieużytki rolne, choć nie zawsze jest 
to możliwe, dlatego ustawa przewiduje okoliczność, w której grunty 
rolne i leśne są przeznaczane na inne cele. 
OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH I LEŚNYCH POLEGA NA zapobieganiu 
przed degradacją, dewastacją oraz szkodom w produkcji rolniczej, 
rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze, zachowaniu 
torfowisk i oczek wodnych, przywracanie walorów użytkowych gruntom 
leśnym, ulepszanie użytków leśnych oraz zapobieganie obniżenia ich 
produkcyjności. Obowiązek zapobiegania degradacji ciąży na 
właścicielu gruntu.GRUNTY ZDEWASTOWANE to takie, które w 
wyniku działalności człowieka lub innych czynników utraciły całkowicie 
wartości użytkowe. GRUNTY ZDEGRADOWANE to takie, których 
wartość użytkowa zmalała w wyniku pogorszenia się warunków 
przyrodniczych lub wskutek zmian środowiska oraz działalności 
przemysłowej, a także nieodpowiedniej działalności rolniczej. GRUNTY 
ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE powstały przeważnie (84,7% 
gruntów) w wyniku działalności w zakresie górnictwa i kopalnictwa 
surowców innych niż energetyczne.REKULTYWACJA GRUNTÓW 
polega na nadaniu lub przywróceniu gruntom zdegradowanym lub 
zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez 
właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości 
fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, 
odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie 
niezbędnych dróg. Grunty zrekultywowane podlegają 
zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi 
użytkowania.

 

Obowiązek rekultywacji zawarty w ustawie POŚ. Według 

art. 3 pkt 32a ustawy POŚ ruchy masowe ziemi to „powstające 
naturalnie lub na skutek działalności człowieka osuwanie, spełzywanie 
lub obrywanie powierzchniowych warstw skał, zwietrzeliny i gleby”. 
Starosta musi nad tym czuwać.

OCHRONA KOPALIN:W prawie polskim złoża kopalin podlegają 
ochronie polegającej na racjonalnym, gospodarczo uzasadnionym 
gospodarowaniu ich zasobami przy zapewnieniu racjonalnego 
wydobycia i zagospodarowania kopaliny oraz maksymalnym 
ograniczeniu szkody w środowisku (art. 125 i 126 ustawy POŚ). Prawo 
ochrony środowiska zobowiązuje prowadzącego eksploatację złoża do 
podejmowania środków niezbędnych do ochrony zasobów złoża, jak 
również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i 
podziemnych, a także do sukcesywnego prowadzenia rekultywacji 
terenów poeksploatacyjnych. Rekultywacja terenów 
poeksploatacyjnych, szczególnie w górnictwie otworowym siarki, jest 
zadaniem złożonym i trudnym, ponieważ ten rodzaj działalności 
górniczej wywołuje szereg przekształceń środowiska przyrodniczego. 
Każdy typ przekształceń może ujawnić się z bardzo dużym natężeniem, 
jak np. miejsca zalewiskowe czy obszary poerupcyjne. Ostateczne 
skutki eksploatacji są ponadto uzależnione od lokalnych właściwości 
środowiska i jego wrażliwości na dany czynnik degradujący. 
PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE DZIELI KOPALINY NA 
PODSTAWOWE I POSPOLITE. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy do 
kopalin podstawowych zalicza się surowce energetyczne, metale w 
postaci rud oraz w stanie rodzimym, surowce przemysłu chemicznego, 
budowlanego, ceramicznego i szklarskiego oraz wszystkie kopaliny 
występujące w granicach obszarów morskich RP. Kopaliny nie 
wymienione w przepisie są kopalinami pospolitymi.KWESTIE 
WŁASNOŚCI KOPALIN ustawodawca rozwiązał w art. 7 ust. 1 pr.g.g., w
której zdeklarowano, że złoża kopalin niestanowiące części składowych 
nieruchomości gruntu są własnością Skarbu Państwa. Ustawa POŚ 
rozporządza również, że eksploatacja złoża kopaliny powinna być 
prowadzona w sposób gospodarczo uzasadniony, przy zastosowaniu 
środków ograniczających szkody w środowisku, przy zapewnieniu 
racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopaliny (art. 126 ust. 1 
ustawy POŚ).

GOSPODAROWNIE ODPADAMI - ,, rozumie się przez to zbieranie, 
transport, przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju
działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami 
unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze 
sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami;” Ustawa z 
dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach Dział I, Rozdział 2,  Art.3.1., 2).
CEL: Ochrona życia i zdrowia ludzi oraz środowiska z uwzględnieniem 
aby gospodarka odpadami:-Nie wpływała negatywnie na wodę, 
powietrze, glebę, rośliny i zwierzęta-Nie była źródłem uciążliwego 
hałasu oraz zapachów-Nie wpływała na miejsca wiejskie oraz miejca 
szczególnej wagi (o znaczeniu kulturowym i przyrodniczym)
Odpad - ,, rozumie się przez to każdą substancję lub przedmiot, 
których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których 
pozbycia się jest obowiązany; ’’ 
RODZAJE ODPADÓW:Odpady komunalne, Odpady medyczne, 
Obojętne ,Ulegające biodegradacji, Weterynaryjne ,zielone.  ODPADY 
NIEBEZPIECZNE oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną 
spośród właściwości niebezpiecznych. Właściwości powodujące, że 
odpady są odpadami niebezpiecznymi, określa załącznik nr 3 do 
ustawy.” ODPADY KOMUNALNE – “rozumie się przez to odpady 
powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów 
wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów 
niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze 
względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów 
powstających w gospodarstwach domowych. SPALANIE ODPADÓW – 
termiczne przekształcenie odpadów. SPALARNIE ODPADÓW – ,,rozumie 
się przez to zakład lub jego część przeznaczone do termicznego 
przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej 
energii cieplnej, SKŁADOWISKO ODPADÓW – ,,rozumie się przez to 
obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów; Rodzaje 
odpadów, które nie mogą być składowane (np. zakaźne medyczne i 
weterynaryjne, ciekłe, wybuchowe, żrące…) MAGAZYNOWANIU 
ODPADÓW –,, rozumie się przez to czasowe przechowywanie odpadów 
obejmujące: a) wstępne magazynowanie odpadów przez ich wytwórcę,  
b) tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego 
zbieranie odpadów,  c) magazynowanie odpadów przez prowadzącego 
przetwarzanie odpadów
Wytwarzanie, zbieranie, przetwarzanie. ODZYSK/RECYKLING
Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.: 1) poziom 
recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła  co najmniej 
50% wagowo. 2) poziom recyklingu innych niż niebezpieczne odpadów 
budowlanych i rozbiórkowych  co najmniej 70% wagowo.
GŁÓWNE ZASADY GOSPODAROWANIA: -Minimalizowanie ilości 
powstających odpadów ( nowe technologie, metody, materiały) 
-Przygotowanie do odzysku, recykling -Unieszkodliwianie ( po 
wcześniejszej segregacji ) -Odpady poddawane przekształcaniu w 
miejscu ich powstawania ( gdy jest to niemożliwe, przewożone w 
miejsca do tego stworzone) -Odpady medyczne i weterynaryjne 
unieszkodliwiane na terenie województwa gdzie zostały wytworzone 
-Osady ściekowe mogą być stosowane w innych województwach 
-Zmieszane odpady komunalne, odpady zielone, pozostałości z 
sortowania ( przetwarzanie w regionie gdzie powstały, wyjątek 
przewożenie do spalarni) -Nie miesza się odpadów niebezpiecznych z 
innymi odpadami -Odpady zbierane są w sposób selektywny -Transport 
odpadów – przepisy do transportowania odpadów niebezpiecznych 
-Przetwarzanie zachodzi tylko w instalacjach do tego przeznaczonych 
PLANY W GOSPODAROWANIU ODPADAMI CEL: utworzenie sieci 
instalacji gospodarki odpadami zgodnej z założeniami ochrony 
środowiska
ZBIERANIE I PRZETWARZANIE ODPADÓW → wymaga zezwolenia
ODPADY SZCZEGÓLNE: PCB, PCT, Oleje odpadowe, Baterie i 
akumulatory, komunalne osady ściekowe, odpady medyczne i 
weterynaryjne, dwutlenek tytanu.
Prawo polskie: -Ustawa z dnia 20.I.2005 r. o recyklingu pojazdów 
wycofanych z eksploatacji  -Ustawa z dnia 27 maja 2015 r. o zmianie 
ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji -Ustawa z dnia
11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 
-Ustawa z dnia 30.VII.2004 r. o międzynarodowym obrocie odpadami (. 
-Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach  -Ustawa z dnia 
11.V.2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych  -Ustawa z 
dnia 13.IX.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach 

OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM 
PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE- to promieniowanie 

elektromagnetyczne o małej długości fal i jednocześnie dużej 
częstotliwości, oraz promieniowanie alfa i beta. Jego źródłem są 

urządzenia wykorzystujące substancje promieniotwórcze i aparaty 
rentgenowskie.  PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE- to 

promieniowanie elektromagnetyczne o większej długości fal. Jego 
źródłem są urządzenia wykorzystujące ultrafiolet, radiolokacyjne i 

radiokomunikacyjne oraz kuchenki mikrofalowe. Promieniowaniem 
niejonizującym jest także promieniowanie termiczne i światło. ŹRÓDŁA 

PROMIENIOWANIA NIEJONIZUJĄCEGO – telefony komórkowe, linie 
wysokiego napięcia, mikrofale, przenośniki radiowe.

POLE ELEKTROMAGNETYCZNE -wytwarzane przez silne źródło, może 
powodować zaburzenia funkcji układu nerwowego, rozrodczego, 

hormonalnego, narządów słuchu i wzroku. -u roślin prowadzi do 
opóźnionego wzrostu, zmian w budowie zewnętrznej. -u zwierząt 

zaburzenia neurologiczne, zakłócenia wzrostu, żywotności i płodności.
POTENCJALNE ŹRÓDŁA ZAGROŻENIA RADIACYJNEGO W NASZYM 

KRAJU TO: -Reaktor MARIA -Reaktor EWA -Przechowalniki wypalonego 
paliwa  -Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych

PRAWO ATOMOWE USTAWA Z DNIA 29 LISTOPADA 2000r
Art. 4. dot. Prawa atomowego, mówi o: zezwoleniach w zakresie 

bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej na wykonywanie 
działalności związanych z narażeniem na substancje promieniotwórcze.

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki jest centralnym organem 
administracji rządowej właściwym w sprawach bezpieczeństwa 

jądrowego i ochrony radiologicznej w zakresie określonym ustawą.”
SYSTEMATYCZNA OCENA SYTUACJI RADIACYJNEJ KRAJU, 

REALIZOWANA JEST WYŁĄCZNIE NA POZIOMIE KRAJOWYM I 
OBEJMUJE: -badania zawartości sztucznych izotopów 

promieniotwórczych w powietrzu; -badania stężenia cezu-137 w 
powietrzu, wodzie i glebie; -badania stężeń wybranych radionuklidów 

(cezu, strontu i plutonu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i 
osadach dennych.

 
GMO – organizmy modyfikowane genetycznie, czyli „każdy organizm 

inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został 
zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek 

krzyżowania lub naturalnej rekombinacji”, najczęściej wykorzystywane 
są w produkcji żywności, prostych związków organicznych do przemysłu

chemicznego, w medycynie czy przemyśle farmaceutycznym.
Wykorzystywanie organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz 

związane z nimi operacje są przedmiotem regulacji zarówno prawa 
krajowego jak i międzynarodowego. Przepisy mają charakter głównie 

zapobiegawczy w celu osiągnięcia „bezpiecznego transferu, sposobu 
postępowania i użytkowania zmodyfikowanych żywych organizmów 

powstałych w wyniku zastosowania nowoczesnych biotechnologii, które 
mogą mieć negatywny wpływ na zachowanie i zrównoważone 

użytkowanie różnorodności biologicznej, przy uwzględnieniu również 
zagrożeń dla zdrowia człowieka i ze specjalnym ukierunkowaniem na 

przewóz transgraniczny.”, jak stanowi Decyzja Rady z dnia 25 czerwca 
2002 r. dotycząca zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej Protokołu 

z Kartageny o bezpieczeństwie biologicznym do Konwencji o 
różnorodności biologicznej (2002/628/WE).

KRAJOWA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA GENETYCZNEGO 
Przepisy dotyczące GMO w prawie polskim zawarte są w ustawie z dnia 

22 czerwca 2001 r.o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz 
jej aktach wykonawczych. OPERACJE DOTYCZĄCE GMO – są to 

działania z wykorzystaniem GMO. Muszą one być kontrolowane przez 
odpowiednie organy oraz należy uzyskać na nie zgodę. Minister 

właściwy do spraw środowiska jest organem administracji rządowej 
właściwym do spraw GMO (wydaje zgody na uwolnienie GMO do 

środowiska, wprowadzenie produktóe GMO itd).
W IMIENIU MINISTRA ŚRODOWISKA FUNKCJE NADZORCZO-KONTROLNą 

spełniać mogą m.in. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa 
Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Ochrony Środowiska 

czy Inspekcja Weterynaryjna.
-Ustawa o GMO określa różne rodzaje operacji związanych z GMO. 

Pierwszą z nich jest zamknięte użycie GMO. Dotyczy ono głównie 
prowadzenia działań doświadczalnych w obrębie zamkniętych 

pomieszczeń takich jak m.in. laboratoria, szklarnie, fitotrony.
- zamierzone uwolnienie GMO do środowiska. Polega ono na 

zamierzonym wprowadzeniu do środowiska GMO lub też ich kombinacji 
bez zabezpieczeń mających na celu ograniczenie kontaktu GMO z 

ludźmi i środowiskiem.
PRZEPISY DOTYCZĄCE WYWOZU ORGANIZMÓW ZMODYFIKOWANYCH z 

kraju lub ich przewozu tranzytowego są zawarte w 6 rozdziale ustawy o 
GMO. Podobnie jak w wypadku wprowadzenia do obrotu wymaga 

uzyskania pozwolenia Ministra Środowiska, ale także zgodę państw do 
których taki produkt ma trafić. Wniosek o pozwolenie musi zawierać 

informacje o charakterze i ilości przewożonego lub wywożonego GMO, 
ale także trasę jaką ma pokonać.

NIEPRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW zawartych w ustawie o GMO skutkuje 
sankcjami administracyjnymi polegającymi przede wszystkim na 

cofnięciu wydanych zezwoleń lub zgody dotyczącej operacji z GMO, 
wstrzymaniu działalności w zakresie zamkniętego użycia GMO lub 

nakazie wycofania produktu GMO z obrotu.
Genetyczna modyfikacja daje szanse na produkcje większej ilości 

żywności mimo pomniejszających się powierzchni pod pola uprawne 
oraz pogarszających się jakości gleb. Umożliwia także produkcje roślin 

odpornych na herbicydy, na psucie się.
-Wprowadzane regulacje dotyczące GMO powinny być restrykcyjne 

(zapewniające ostrożność względem nie do końca poznanych 
procesów), ale jednocześnie racjonalne, zapewniając możliwość 

stosunkowo swobodnego prowadzenia badań przez naukowców i 
późniejsze stosowanie GMO dla dobra całej ludzkości, a nie tylko zysku 

poszczególnych przedsiębiorców.

OCHRONA POWIETRZA  GŁÓWNYMI ŹRÓDŁAMI 
ZANIECZYSZCZEŃ SĄ: -zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego - 
powstałe na skutek wybuchów wulkanów, pożarów lasów, burz 
piaskowych, huraganów, procesów rozkładu materii organicznej, np. na 
bagnach -zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego (związane 
z działalnością człowieka) - pyły i gazy, które pochodzą głównie z 
przemysłu energetycznego i transportowego. Duży wpływ na 
zanieczyszczenie powietrza mam także uprzemysłowienie oraz wzrost 
liczby ludności. PRAWO POLSKIE – Regulacja ochrony powietrza przez 
zanieczyszczeniami w Polsce zawarta jest przede wszystkim w ustawie z
27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska.
OCHRONA POWIETRZA POLEGA NA ZAPEWNIENIU JAK 
NAJLEPSZEJ JEGO JAKOŚCI, W SZCZEGÓLNOŚCI PRZEZ:-
utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych 
dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach;-zmniejszanie 
poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy 
nie są one dotrzymane.  BADANIA I OCENĄ jakości powietrza w 
Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony 
środowiska, dokonują Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w 
ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Na potrzeby ocen 
jakości powietrza wykonywane są analizy stężeń następujących 
substancji w powietrzu: dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), 
tlenków azotu (NOx), ozonu (O3), pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, 
benzenu (C6H6) i tlenku węgla (CO), a także zawartości w pyle 
zawieszonym PM10: ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i 
benzo(a)pirenu (B(a)P). Dodatkowo, na wybranych stacjach w kraju 
prowadzi się również monitoring wielopierścieniowych węglowodorów 
aromatycznych. Wyniki pomiarów porównywane są z odpowiednimi 
standardami jakości powietrza (poziomy dopuszczalne) oraz z 
poziomami docelowymi i poziomami celu długoterminowego. Ocenę 
jakości powietrza dokonuje się w strefach.PROGRAMY OCHRONY 
POWIETRZA:-Programy ochrony powietrza są określane też jako 
„programy naprawcze”, ponieważ  działania podjęte na ich podstawie 
mają na celu przywrócenie środowisku stanu sprzed naruszeń, a więc 
niejako „naprawienie” go. Mają one postać aktów prawa miejscowego,- 
w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002r. ustalone 
zostały dopuszczalne a także alarmowe poziomy niektórych substancji 
w powietrzu, dla których nawet krótkotrwałe przekroczenie może 
powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi. W przypadku ryzyka 
wystąpienia na danym terenie przekroczeń dopuszczalnych i 
alarmowych poziomów stężeń Wojewoda zobowiązany jest do 
niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie społeczeństwa oraz  w 
porozumieniu ze Starostą, określenia w drodze rozporządzenia planu 
działań mających na celu zmniejszenie ryzyka i ograniczenia skutków i 
czasu trwania takich przekroczeń a nawet określić dla danego 
województwa bądź jego części rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych 
do stosowania. Wojewoda ogłaszając tzw. alarm smogowy może 
nakazać wstrzymanie na kilka godzin ruchu samochodowego na 
wyznaczonych ulicach, wstrzymać bądź ograniczyć produkcję w 
wyznaczonych zakładach przemysłowych. Alarm smogowy zawiera 
także ostrzeżenie, kierowane do mieszkańców, przed wychodzeniem na 
ulice miast w określonych godzinach z uwagi na duże stężenia 
zanieczyszczeń w powietrzu.
OCHRONA POWIETRZA MOŻE BYĆ REALIZOWANA PRZEZ 
PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ TAKICH JAK:-Instalowanie wydajnych 
filtrów kominowych. -Wdrażanie nowych, czystszych technologii 
przemysłowych-Modyfikacja istniejących technologii i większa 
hermetyzacja produkcji. -Inwestowanie w ekologiczne środki transportu 
i modyfikacja już istniejących. -Budowanie izolacyjnych pasów zieleni 
wokół zakładów przemysłowych. 
ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA MOŻNA PODZIELIĆ w zależności 
od ich rodzaju (gazowe lub pyłowe), oraz od ich źródła (przemysłowe, 
transportowe, związane z produkcją energii oraz naturalne).  Do 
najczęściej występujących należy zaliczyć: tlenki azotu (NOx – przemysł
i transport), dwutlenek siarki (SO2 – przemysł, energetyka i transport), 
tlenek i dwutlenek węgla (CO, CO2 -wszystkie źródła) a także pyły 
(przemysł i energetyka).
SMOG-. jest to zanieczyszczone powietrze zawierające duże stężenia 
pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja i 
przemysł. Z fizycznego punktu widzenia smog jest mieszaniną dymu i 
mgły. EFEKT CIEPLARNIANY – zjawisko podwyższenia temperatury 
planety powodowane obecnością gazów cieplarnianych w atmosferze. 
Zmiany powodujące wzrost roli efektu cieplarnianego mogą być jedną z 
przyczyn globalnego ocieplenia.DZIURA OZONOWA powstaje wskutek 
niszczenia warstwy ozonowej przez związki chemiczne, zwane freonami.

KONTROLA CHEMIKALIÓW 
Podstawę prawną do wszelkich działań związanych z kontrolą stanowi 
ustawa z dnia Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach 
chemicznych i ich mieszaninach, ustawa z 27 kwietnia 2001r. Prawo 
Ochrony Środowiska (art. 158 – 165) oraz ustawa, również z 27 kwietnia
2001r, o odpadach.
USTAWA Z DNIA. 25 LUTEGO 2011 R. O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH I 
ICH MIESZANINACH Swoją treścią ustawa ta reguluje warunki, zakazy 
lub ograniczenia w kwestiach: -Produkcji substancji i preparatów 
chemicznych; -Wprowadzania ich do obrotu; -Stosowaniu tych 
substancji i preparatów SUBSTANCJA: oznacza pierwiastek chemiczny 
lub jego związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub zostają 
uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, z wszelkimi dodatkami 
wymaganymi do zachowania ich trwałości oraz wszelkimi 
zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu, 
wyłączając rozpuszczalniki, które można oddzielić bez wpływu na 
stabilność i skład substancji[ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1907/2006 
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 grudnia 2006r]
PREPARAT: oznacza mieszaninę lub roztwór składający się z dwóch lub 
większej liczby substancji.
KLASYFIKACJA SUBSTANCJI I MIESZANIN CHEMICZNYCH -przez ministra 
zdrowia  -na podstawie właściwości fizykochemicznych oraz 
toksyczności, jak również na podstawie zawartości i stężenia składników
niebezpiecznych.
Opakowana substancji oraz mieszanin niebezpiecznych, oraz niektóre 
mieszanin wprowadzanych do obrotu muszą być odpowiednio 
oznakowane, określone w  Ustawie z dnia 25 lutego 2011 r.
WPROWADZENIE SUBSTANCJI I MIESZANIN DO OBROTU:
Osoba wytwarzająca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mieszaninę
niebezpieczną lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie i wprowadzająca 
taką mieszaninę do obrotu oraz osoba która sprowadza taką mieszaninę
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przekazują Inspektorowi 
informację o takiej mieszaninie. 
NADZÓR STANOWIĄ: Państwowa inspekcja sanitarna, Inspekcja ochrony 
środowiska, Państwowa inspekcja pracy, Inspekcja Handlowa, 
Państwowa straż pożarna, organy celne.
RODZAJE KAR ZA ZŁAMANIE PRZEPISÓW O SUBSTANCJACH I MIESZANIN 
CHEMICZNYCH: Kara grzywny, kara ograniczenia wolności, bądź kara 
pozbawienia wolności do roku . AZBEST – substancja stwarzająca 
szczególne zagrożenie dla środowiska. SUBSTANCJE STWARZAJĄCE 
SZCZEGÓLNE zagrożenie dla środowiska powinny być 
wykorzystywane, przemieszczane i eliminowane przy zachowaniu 
szczególnych środków ostrożności.

KONSERWATORSKA OCHRONA PRZYRODY  
PRAWO: Zagadnienia dot. ochrony przyrody regulowane są na 
podstawie Art. 127 ustawy o ochronie środowiska, gdzie wymienione są 
podstawowe wymagania ochrony roślin oraz zwierząt. Rozszerzenie 
tych zagadnień znajduje się w ustawie  z dnia 16 kwietnia 2004r. o 
ochronie przyrody (Dz.U. 2004 Nr 92 poz.880). Poza tym zagadnienia 
związane  z tym tematem zawarte są w ustawach o ochronie zwierząt, 
doświadczeniach na zwierzętach oraz prawie łowieckim. CELEM 
OCHRONY PRZYRODY JEST:-utrzymanie procesów ekologicznych i 
stabilności ekosystemów;-zachowanie różnorodności biologicznej;-
zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, 
wraz z ich siedliskami-ochrona walorów krajobrazowych,Polska 
zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura 2000
w Traktacie ateńskim z 16 kwietnia 2003 r.
Obszar Natura 2000 jest nową formą ochrony wprowadzoną przez 
ustawę o ochronie przyrody z 2004 r.
NATURA 2000 – program sieci obszarów objętych ochroną przyrody na
terytorium Unii Europejskiej. Celem programu jest zachowanie 
określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które 
uważane są za cenne i zagrożone w skali całej Europy.
NA SIEĆ SKŁADAJĄ SIĘ DWA PODSYSTEMY:-Obszary Specjalnej Ochrony 
Ptaków-Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk.
Wyznaczone są one na podstawie dwóch aktów prawnych:-Dyrektywy 
Ptasiej (Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dzikich ptaków)-
Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory).
Zgodnie z dyrektywą habitatową, ustawa o ochronie przyrody nakazuje 
przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko dla każdego 
projektowanego planu lub przedsięwzięcia, które nie są bezpośrednio 
związane z zarządzaniem obszarem Natura 2000 ani nie wynikają z 
potrzeb jego ochrony, a które mogą na ten obszar znacząco 
oddziaływać.
PARK NARODOWY Art. 8 ustawy o ochronie przyrody 
poświęcony jest parkom narodowym.-park narodowy tworzy – Rada
Ministrów w drodze rozporządzenia-Minister Środowiska nadaje statut i 
ustala plan ochrony parku, koordynuje działalność parków narodowych 
przy pomocy Krajowego Zarządu Parków Narodowych
CEL: poznanie oraz zachowanie całości objętych w nim systemów 
przyrodniczych wraz z warunkami ich funkcjonowania , a także 
odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw rodzimej przyrody , 
polegające na całkowitym zaniechaniu ingerencji człowieka bądź 
czynnym oddziaływaniu na stan ekosystemów i ich składników przez 
stosowanie zabiegów ochronnych , hodowlanych i pielęgnacyjnych 
PARK KRAJOBRAZOWY obejmuje obszar chroniony ze względu na 
wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe
w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach 
zrównoważonego rozwoju REZERWAT PRZYRODY obejmuje obszary 
zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, 
ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska 
zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody 
nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami 
przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Zgodnie z Art.23 obszar 
chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na 
wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, 
wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych
z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy 
ekologicznych. PLANY OCHRONY Dla parków narodowych, rezerwatów
przyrody i parków krajobrazowych sporządza się i realizuje plan 
ochrony. Plan ochrony, o którym mowa w ust. 1, ustanawia się w 
terminie 5 lat od dnia utworzenia.
Za naruszenie przepisów obowiązujących na obszarach chronionych 
grozi odpowiedzialność karna. 
INDYWIDUALNE FORMY OCHRONY: pomnik przyrody, stanowisko 
dokumentacyjne, użytek ekologiczny, zespół przyrodniczo – 
krajobrazowy.
Wszystkie wymienione wyżej formy ochrony mogą być tworzone:
-w drodze rozporządzenia wojewody,
-w drodze uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie ustanowił tych form.
OCHRONA GATUNKOWA ROŚLIN, ZWIERZĄT ORAZ GRZYBÓW 
Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego 
stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich 
siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na 
zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na 
podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie 
różnorodności gatunkowej i genetycznej.
OCHRONA EX SITU to ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów 
poza miejcie ich naturalnego występowania oraz ochrona skał, 
skamieniałości i minerałów w miejscach ich 
przechowywania.OCHRONA ZIELENI :tereny zieleni, zadrzewienie, 
OCHRONA ZWIERZĄT = humanitarna ochrona 
zwierzątADMINISTRACJA OCHRONY PRZYRODY Ustawa o ochronie 
przyrody wyróżnia organy ochrony przyrody i służby ochrony przyrody 
(rozdział 5 i 6 uop). Wśród organów ustawa wymienia: ministra 
właściwego ds. środowiska;wojewodę;starostę;wójta (burmistrza albo 
prezydenta miasta).
Do służb parku narodowego ustawa zalicza:dyrektora parku 
narodowego; dyrektora parku krajobrazowego; Służbę Parku 
Narodowego; Służbę Parku Krajobrazowego.
OCHRONA EX SITU – ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów 
poza miejscem ich naturalnego występowania oraz ochronę skał, 
skamieniałości i minerałów w miejscach ich przechowywania;  
OCHRONA IN SITU – ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów, a 
także elementów przyrody nieożywionej, w miejscach ich naturalnego 
występowania; OCHRONA ŚCISŁA – całkowite i trwałe zaniechanie 
bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i 
składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na 
obszarach objętych ochroną, a w przypadku gatunków – całoroczną 
ochronę należących do nich osobników i stadiów ich rozwoju; 
OCHRONA CZĘŚCIOWA – ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów
dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji oraz 
pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części;

OCHRONA WÓD
GOSPODARKA WODNA – to wszelkie działania z zakresu planowania, 

rozwijania, dystrybuowania i zarządzania optymalnym zużyciem wody. 
Zrównoważone planowanie w obszarze gospodarki wodami uwzględnia 

konkurencję o zasoby w taki sposób, by przyczynić się do sprawiedliwej 
alokacji wody, która w całości zaspokoi popyt i różnorodne rodzaje 

przeznaczenia wody.CELEM OCHRONY WÓD JEST utrzymywanie lub 
poprawa jakości wód, biologicznych, stosunków w środowisku wodnym i 

na obszarach zalewowych tak, aby wody osiągnęły co najmniej dobry 
stan ekologiczny i w zależności od potrzeb nadawały się do:

- zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
- bytowania ryb w warunkach naturalnych oraz umożliwiały ich 

migrację,
- rekreacji oraz uprawiania sportów wodnych.OCHRONA WÓD 

POLEGA W SZCZEGÓLNOŚCI NA:- unikaniu, eliminacji i ograniczaniu 
zanieczyszczenia wód, w szczególności zanieczyszczenia substancjami 

szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego,* zapobieganiu 
niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody albo 

naturalnych poziomów zwierciadła wody.PODSTAWOWE ZASADY 
OCHRONY WÓD - zasada powszechności ochrony art. 38 ust. 1 prawo 

wodne- zasada prewencji art. 38 ust. 3 pkt 1 ustawy prawo wodne- 
zasada wzmożonej ochrony wód przed zanieczyszczeniem art. 45 ust. 1 

pkt. 1 prawo wodne
OCHRONA ILOŚCIOWA WÓD ma na celu dostarczanie odpowiedniej 

ilości wody na potrzeby ludności i gospodarki. W tym celu budowane są 
zbiorniki retencyjne co zapobiega marnotrawstwu wody oraz oszczędza 

się ja w procesach produkcyjnych a także wprowadza się zamknięte 
obiegi wody.

Ochrona jakościowa jest to ochrona wód przed zanieczyszczeniem . 
Przepisy służące ochronie wód przed zanieczyszczeniem  zawarte w 

ustawie –prawo wodne można podzielić na 2 grupy: po pierwsze 
przepisy określające wymagania jakościowe dla wód; po drugie przepisy

regulujące zasady wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi.
KLASY WÓD Wody powierzchniowe i podziemne: 

-Klasa I – wody charakteryzują się bardzo dobrą jakością, stanem
-Klasa II – wody o dobrej jakości, stanie

-Klasa III – wody o zadowalającej jakości, umiarkowanej
-Klasa IV –wody o niezadowalającej jakości, słabej

-Klasa V – wody o złej jakości, stanie
KATASTER WODNY jest systemem informacyjnym o gospodarowaniu 

wodami
MINISTER ŚRODOWISKA kieruje działami administracji rządowej 

gospodarka wodna i środowisko
Wody podlegają ochronie, niezależnie od tego, czyją stanowią własność.

WODY PUBLICZNE to takie, których właścicielem jest SP lub jednostka 
sam. teryt., przy czym nie ma znaczenia, czy owe podmioty mogą być 

jedynymi właścicielami danych wód, czy też wody te mogą należeć do 
podmiotów niepublicznych. WODY NIEPUBLICZNE – Zgodnie z pr. 

wodnym „wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się w granicach 
nieruchomości stanowią własność właściciela tej nieruchomości

PRAWO WŁASNOŚCI WÓD – własność w rozumieniu Prawa wodnego nie 
jest szczególnego rodzaju cywilistyczną konstrukcją własności. Jest to 

konstrukcja, do której instrumenty prawa cyw. nie mają zastosowania. 
Podmiotem własności wód, wody może być Skarb Państwa oraz inne 

osoby prawne i fizyczne.
(ZANIECZYSZCZENIE WÓD) każde wprowadzenie przez człowieka 

bezpośrednio lub pośrednio do środowiska substancji lub energii która 
powoduje szkodliwe konsekwencje takie jak: zagrożenie zdrowia 

ludzkiego, szkodę dla żywych zasobów, ekosystemów, dóbr 
materialnych oraz obniżenie walorów środowiska lub utrudnienie w 

innym dozwolonym korzystaniu z niego.
POJĘCIE OCHRONA  WÓD: ochronie podlegają wody o określonej jakości 

a celem ochrony jest zapewnienie jak najlepszej jakości wód i 
utrzymywanie ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę 

równowagi biologicznej. 
POJĘCIE ŚCIEKÓW:  Zgodnie z definicją zawartą w ustawach: Prawo 

wodne oraz Prawo ochrony środowiska za ścieki uważa się m.in. wody 
zużyte, w szczególności na cele bytowe lub gospodarcze oraz wody 

opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy 
kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej 

nawierzchni.

POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE

POWAŻNA AWARIA Jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar 
lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, 

magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej 
niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego 

powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska 
naturalnego lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.  (art. 3, 

pkt. 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. POŚ DzU nr 62 poz. 627) 
POWAŻNA AWARIA PRZEMYSŁOWA to poważna awaria mająca 

miejsce w zakładzie przemysłowym. (art. 3, pkt. 24 ustawy z dnia 27 
kwietnia 2001 r. POŚ DzU nr 62 poz. 627). To właśnie o niej jest mowa w

większości przepisów z ustawy POŚ 
DANE ZDARZENIE DEFINIUJEMY JAKO AWARIĘ jeżeli w zdarzeniu „bierze 

udział” SUBSTANCJA NIEBEZPIECZNA czyli taka która względu na swoje 
właściwości chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze może, 

spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska;
ZAKŁADY STWARZAJĄCE RYZYKO DZIELĄ SIĘ NA ZAKŁADY: 

-Zakłady o zwiększonym ryzyku, czyli tzw. „mniej niebezpieczne” na 
terenie, których są mniejsze ilości lub mniej niebezpieczne substancje. 

-Zakłady o dużym ryzyku, czyli tzw. „bardziej niebezpieczne”, które są 
przedmiotem ostrzejszej regulacji. 

Minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem 
właściwym do spraw zdrowia, ministrem właściwym do spraw 

wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw środowiska, określa,
w drodze rozporządzenia rodzaje i ilości substancji niebezpiecznych, 

których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do 
zakładu o zwiększonym ryzyku lub zakładu o dużym ryzyku.

AWARIE MOGĄ WYSTĄPIĆ RÓWNIEŻ POZA ZAKŁADEM NP. PODCZAS 
TRANSPORTU SUBSTANCJI.

Ograniczenia związane z lokalizacją ZAKŁADÓW STWARZAJĄCYCH 
ZAGROŻENIE wystąpienia poważnych awarii są przedstawione w art.73 

punktach 3, i 4 ustawy POŚ. Dotyczą one lokalizacji zakładów 
„niebezpiecznych” w granicach administracyjnych miast a także w 

obrębie zwartej zabudowy wsi.
Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku 

SPORZĄDZA PROGRAM ZAPOBIEGANIA POWAŻNYM AWARIOM 
przemysłowym, w którym przedstawia system zarządzania zakładem 

gwarantujący ochronę ludzi i środowiska.
- określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową,

- zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii przemysłowej 
przewidywane do wprowadzenia,

- określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla 
ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia,

-określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu 
zapobiegania awariom w celu oceny jego aktualności i skuteczności.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do:
-opracowania i wdrożenia SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA stanowiącego 

element ogólnego systemu zarządzania i organizacji zakładu. 
-opracowania raportu o bezpieczeństwie.

W celu zapobiegania, zwalczania i ograniczania skutków awarii 
przemysłowej opracowuje się wewnętrzny i zewnętrzny PLAN 

OPERACYJNO-RATOWNICZY.
AKTY PRAWNE REGULUJĄCE PROBLEMATYKĘ POWAŻNYCH AWARII W 

POLSCE -ustawa z dnia 27 04 2001 r. POŚ Tytuł IV Poważne awarie (art. 
243-271) -rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów i 

ilości substancji niebezpiecznych powodujących zakwalifikowanie 
zakładu do stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii 

przemysłowej art. 248 ust.3 (rozporządzenie wykonawcze) 
-rozdział 5 ustawy z 1991r. o IOŚ, określający obowiązki Inspekcji 

Ochrony Środowiska związane z zapobieganiem poważnym awariom i 
usuwaniem ich skutków. 

-art.73 ust.3-4 ustawy POŚ, dotyczący lokalizacji zakładów, w których 
może wystąpić poważna awaria przemysłowa.