Grafika Inżynierska

PODSTAWY KONSTRUKCJI MASZYN

PRZEKŁADNIE Ł

AŃCUCHOWE

Janusz Skrzypacz

Janusz Skrzypacz

SCHEMAT PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWEJ

PRZEKŁADNIE ŁAŃCUCHOWE -

CHARAKTERYSTYKA

W  stosunku  do  przekładni  pasowych,  przekładnie  łańcuchowe 

posiadają następujące zalety i wady:

Zalety



Stałość przełożenia (brak poślizgu).



Przenoszenie dużych mocy.



Brak napięcia wstępnego (mniejsze obciążenie łożysk)



Wady



Konieczność regulacji zwisu (możliwość spadania łańcucha).



Nieprzydatność do pracy przy nagłych nawrotach.



Możliwość nagłego  zerwania  się łańcucha  przy  przeciążeniu

(przy utrudnionej obserwacji miejsc osłabionych). 



Niezabezpieczenie

innych 

mechanizmów 

napędzanego

urządzenia od przeciążeń.



Hałaśliwa praca, konieczność smarowania i dość duży koszt. 

Grafika Inżynierska

ŁAŃCUCHY NAPĘDOWE

W zależności od przeznaczenia rozróżnia się łańcuchy:



nośne (dźwigowe),



transportowe (podnośnikowe),



napędowe.

ŁAŃCUCHY NAPĘDOWE -

ŁAŃCUCH OGNIWOWY

Do napędów ręcznych wysoko znajdujących się mechanizmów 

(np. suwnic o napędzie ręcznym) stosuje się łańcuchy ogniwowe o 
ogniwach krótkich. Ogniwa te są zgrzewane z drutu o średnicy 3 
do 6  mm,  a  następnie  kalibrowane.  Wieniec  koła  łańcuchowego 
ma  gniazda o  odpowiednim  kształcie,  co  zapewnia  właściwe 
prowadzenie łańcucha i obrót koła. 

ŁAŃCUCHY NAPĘDOWE – ŁAŃCUCHY 

DRABINKOWE

Do głównych ich rodzajów zalicza się: 



łańcuchy sworzniowe - do 0,5 m/s (a), 



tulejkowe - do 15 m/s (b), 



rolkowe (o podziałce zwykłej i wydłużonej) (c) 



zębate (d).

Grafika Inżynierska

ŁAŃCUCHY DRABINKOWE – ŁAŃCUCHY 

TULEJKOWE

ŁAŃCUCHY DRABINKOWE – ŁAŃCUCHY 

TULEJKOWE

KOŁA ŁAŃCUCHOWE – ZARYSY ZĘBÓW

η

Grafika Inżynierska

KOŁA ŁAŃCUCHOWE – ZARYSY ZĘBÓW

ŁAŃCUCHY DRABINKOWE – ŁAŃCUCHY 

ZĘBATE

REGULACJA ZWISU ŁAŃCUCHA

Regulacja zwisu łańcucha może być przeprowadzana przez:



przesuwanie osi jednego z kół (sposób najlepszy),



stosowanie  rolek  napinających  - podobnie  jak  przy  regulacji

napięcia pasów,



skracanie  łańcucha  -

wyciąganie  się łańcucha  wywołane  jest  głównie 

zużyciem  przegubów,  co  powoduje  ścieranie  się czopów  sworzni  i  otworów  w 

płytkach  oraz  w  konsekwencji  obniża  zdolność łańcucha  do  przenoszenia 

obciążeń.  Dla  przedłużenia  żywotności  łańcucha  usuwa  się czasami  ogniwa.  Ze 

względu  na  bezpieczeństwo  użytkowania  dopuszcza  się usunięcie  maksymalnie 

dwóch ogniw, czyli skrócenie łańcucha w granicach do 1,5%.

Grafika Inżynierska

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Wybór liczby zębów



liczba zębów w małym kole (

z

1

) nie może być zbyt mała, gdyż

powoduje to pogorszenie warunków pracy przekładni,
nierównomiemość biegu, nadmierne obciążenia dynamiczne,
hałas itd.),

z = 6 do10

- napęd ręczny

z = 8 do 10

- v < 1 m/s

z = 11 do 13

- v < 4 m/s   ,   t < 20 mm

z = 14 do 16

- v < 7 m/s   ,  spokojna praca



liczba  zębów  w  dużym  kole  (

z

2

)  nie  może  być zbyt  duża,

ponieważ

przy 

wydłużeniu 

łańcucha 

wskutek 

zużycia

przegubów następuje częste zeskakiwanie łańcucha z koła.

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Podziałkę

t

łańcucha dobiera się wg katalogów wytwórców, przy 

czym  dla  przekładni  szybkobieżnych  zaleca  się stosowanie 
możliwie małej podziałki. 
Średnicę podziałową kół łańcuchowych do łańcuchów tulejkowych 
i rolkowych wyznacza się z zależności 

gdzie:

z -

liczba zębów koła łańcuchowego 















z

t

d

180

sin

0

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH –

PARAMETRY KÓŁ I PRZEKŁADNI

Grafika Inżynierska

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Odległość

osi  ustala  się

w  zasadzie  według  założeń

konstrukcyjnych. Należy jednak uwzględniać, że im mniejsza jest 
odległość osi, tym mniejszy jest kąt opasania 

1

na małym kole.

Dla  przekładni  łańcuchowej  kąt  ten  powinien  być większy  od 
120°;  przy  tym  założeniu  przyjmuje  się następujące  odległości 
osi:

dla 

i

< 3                             oraz dla 

i > 3

gdzie 

D

1

i D

2

- średnice zewnętrzne kół łańcuchowych.

W praktyce często zaleca się

a

= (30÷50)

t

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Długość

L

łańcucha i liczba ogniw 

m

są związane zależnością

stąd 

L=m·t

.

Wzór  wyznaczono  przy  wykorzystaniu  uproszczenia 

D = zt 

ponieważ obwód wieloboku o dużej liczbie boków jest zbliżony do 
obwodu koła.

Podobnie oblicza się średnią prędkość łańcucha.

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Przy  doborze  łańcuchów  wg  katalogów  wystarczy  sprawdzenie 
zależności 

gdzie:

x 

- obliczeniowy (rzeczywisty) współczynnik bezpieczeństwa,

x

R

- wymagany współczynnik bezpieczeństwa (zwykle x

R

≥ 5)

F

r

- siła niszcząca łańcuch w czasie zrywania,

F 

- obliczeniowa siła obciążająca łańcuch.

Łańcuchy (podobnie jak pasy) nie powinny mieć zbyt dużej liczby 
obiegów na sekundę, dlatego należy je sprawdzać wg zależności

Grafika Inżynierska

OBLICZANIE PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH

Wartość siły obwodowej wyznacza się wg wzoru

gdzie:

P 

- moc przenoszona przez łańcuch,

v 

- prędkość łańcucha,

K

1

- współczynnik warunków pracy przekładni.

Współczynnik 

K

1

przyjmuje  się w  granicach  0,63  ÷ 4,55,  tym 

większy, im cięższe będą warunki pracy łańcucha.