Dr inż. Krzysztof Schabowicz

BUDOWNICTWO OGÓLNE

WYKŁAD 1

Wprowadzenie. Terminologia.

Elementy budowli. Układy konstrukcyjne budynku.

Koordynacja wymiarowa.

WROCŁAW 11.10.2009

1 Bogucki W., Żyburtowicz M., Tablice do projektowania konstrukcji

metalowych. Arkady, Warszawa 2008.

2 Dąbrowski Z., Strop gęstożebrowy, DZ-3. Arkady, Warszawa 1973.
3 Dziarnowski Z., Michniewicz W., Konstrukcje z drewna i materiałów

drewnopochodnych. Arkady, Warszawa 1974.

[4] Schabowicz K., Gorzelańczyk T.,

MATERIAŁY DO ĆWICZEŃ

PROJEKTOWYCH Z BUDOWNICTWA OGÓLNEGO

, DWE, Wrocław 2009.

[5] Hoła J, Pietraszek P., Schabowicz K.,

OBLICZANIE KONSTRUKCJI

BUDYNKÓW WZNOSZONYCH TRADYCYJNIE

, DWE, Wrocław 2009.

6 Jasiczak J., Kuiński M., Siewczyńska M., Obliczanie izolacyjności

termicznej i nośności murowanych ścian zewnętrznych.
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2005.

7 Lewicki B., Sieczkowski J., Projektowanie konstrukcyjno-budowlane

ścian w systemie Porotherm. Wienerberger Ceramika Budowlana Sp.
z o., Warszawa 2000.

LITERATURA

8 Kamiński M., Pędziwiatr J., Styś D., Projektowanie konstrukcji

żelbetowych wg normy PN-B-03264:2002, Dolnośląskie Wydawnictwo
Edukacyjne, Wrocław 2004.

9 Malinowski Cz., Peła R., Projektowanie konstrukcji murowych i

stropów w budownictwie tradycyjnym. Wydawnictwo Politechniki
Łódzkiej, Łódź 1999.

10 Martinek W., Michnowski Z., Dekarstwo i blacharstwo budowlane.

Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990.

11 Matysek P., Konstrukcje murowe. Zasady projektowania z

przykładami obliczeń wg normy PN-B-03002:1999. Wydawnictwo
Politechniki Krakowskiej, Kraków 2001.

12 Michalak H., Pyrak S., Domy jednorodzinne. Konstruowanie i

obliczanie. Arkady, Warszawa 2000.

[13 Neuhaus H., Budownictwo drewniane - podręcznik inżyniera.

Polskie Wydawnictwo Techniczne, Rzeszów 2004.

LITERATURA

14 Niedostatkiewicz M., Budownictwo Ogólne. Przykłady obliczeń.

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1999.

15 Pogorzelski A., Sieczkowski J., Normy w warunkach gospodarki

rynkowej. Inżynieria i Budownictwo, 3, 2004.

16 Rybak Cz., Puła O., Sarniak W., Fundamentowanie. Projektowanie

posadowień. Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2001.

17 Stropy i nadproża ceramiczne Porotherm. Wienerberger Ceramika

Budowlana Sp. z o.o. Warszawa 2005.

18 Wajdzik Cz., Więźby dachowe. Wydawnictwo Akademii Rolniczej

we Wrocławiu, Wrocław 2001.

19 Żenczykowski W., Budownictwo ogólne. Elementy i konstrukcje

budowlane, tom 2/1, tom 2/2, tom 3/1, tom 3/2, Arkady,
Warszawa lata różne.

[20] Budownictwo ogólne, praca zbiorowa, tomy 1-5, Arkady,

Warszawa lata różne, od 2005 tom 1 i 2.

LITERATURA

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. (Dz.U.156.1118,

Dz.U.191.1373 z późniejszymi zmianami).

2.

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych

architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów. (Dz.U.01.5.42 z

późniejszymi zmianami),

3.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w

sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i

ich usytuowanie (Dz.U.02.75.690 z późniejszymi zmianami).

4.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania

budynków mieszkalnych (Dz.U.99.74.836).

5.

Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych

i Leśnictwa z dnia 20 grudnia 1996 r. w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane

gospodarki wodnej i ich usytuowanie (Dz.U.97.21.111 z późniejszymi
zmianami)

LITERATURA – akty prawne

6.

Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia
2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w

budownictwie (Dz.U.06.83.578 z późniejszymi zmianami).

7.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w

sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U.
2003 nr 120 poz. 1133)

8.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie dziennika budowy,

montażu i rozbiórki z dnia 26 czerwca 2002 r. (Dz.U.02.108.953 z

późniejszymi zmianami).

9.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie książki obiektu
budowlanego z dnia 3 lipca czerwca 2003 r. (Dz.U.03.130.1134 z

późniejszymi zmianami).

10.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego

trybu prowadzenia kontroli działania organów administracji
architektoniczno-

budowlanej oraz wzoru protokołu kontroli i sposobu

jego sporządzania, z dnia 9 października 2002 r.
(Dz.U.02.179.1494).

LITERATURA – akty prawne

http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html

Podstawowe źródło aktów prawnych

http://www.sejm.gov.pl

Akty prawne - Uprawnienia budowlane

http://www.piib.org.pl/

(Akty prawne, Normy)

http://www.dos.piib.org.pl

(informacje okręgowej komisji kwalifikacyjnej)

Definicja Budownictwa

• Budownictwo – wszelka działalność człowieka związana

z realizacją i konserwacją obiektów budowlanych

• Budownictwo jako przedmiot nauczania – zespół

wiadomości teoretycznych i praktycznych niezbędnych w
projektowaniu i realizacji obiektów budowlanych

BUDOWNICTWO OGÓLNE

• wiedza o podstawowych elementach i układach konstrukcyjnych,
• wiedza o racjonalnym rozmieszczeniu i wzajemnym powiązaniu tych

elementów,

• wiedza o prawidłowym zastosowaniu materiałów budowlanych,
• wiedza o technologiach wznoszenia,
• wiedza o rodzajach konstrukcji (murowane, betonowe, żelbetowe,

stalowe, drewniane),

• wiedza o materiałach i technologiach wykończeniowych,
• wiedza o wykonywaniu zabezpieczeń (izolacji): przeciwwodnych,

przeciwwilgociowych, termicznych, akustycznych,
przeciwpożarowych,

• wiedza o aktualnym prawie budowlanym,
• wiedza o aktualnych wymaganiach technicznych jaki muszą spełniać

obiekty budowlane.

Definicje i pojęcia podstawowe

OBIEKT BUDOWLANY – należy przez to rozumieć:
a) budynek wraz z instalacjami

i urządzeniami technicznymi,

b) budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z

instalacjami i urządzeniami,

c) obiekt małej architektury;

Definicje i pojęcia podstawowe

BUDYNEK
to taki obiekt budowlany,

który jest trwale

związany

z

gruntem,

wydzielony

z

przestrzeni

za

pomocą

przegród

budowlanych oraz posiada fundamenty i
dach;

Definicje i pojęcia podstawowe

BUDYNEK MIESZKALNY
JEDNORODZINNY

to budynek

wolno

stojący

albo budynek w

zabudowie

bliźniaczej

,

szeregowej

lub

grupowej,

służący zaspokajaniu potrzeb

mieszkaniowych,

stanowiący konstrukcyjnie

samodzielną całość, w którym dopuszcza się
wydzielenie nie

więcej niż dwóch lokali

mieszkalnych

albo

jednego

lokalu

mieszkalnego

i

lokalu

użytkowego

o

powierzchni

całkowitej nieprzekraczającej

30 % powierzchni

całkowitej budynku;

Definicje i pojęcia podstawowe

BUDOWLA

to

każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej

architektury, jak

: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady,

tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno

stojące maszty antenowe, wolno

stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne,
obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno

stojące

instalacje

przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków,

składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe,
nadziemne i podziemne

przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu,

budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a

także części budowlane urządzeń

technicznych

(kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych

urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod
względem technicznym części przedmiotów składających się na całość
użytkową;

Budowla

Definicje i pojęcia podstawowe

OBIEKT MAŁEJ ARCHITEKTURY
to niewielkie obiekty, a w szczególności:
a)

kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu

porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki,

śmietniki;

Definicje i pojęcia podstawowe

TYMCZASOWY OBIEKT BUDOWLANY
to obiekt budowlany przeznaczony

do czasowego

użytkowania

w okresie

krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne
miejsce lub

rozbiórki, a także obiekt budowlany

niepołączony trwale z

gruntem

, jak:

strzelnice, kioski uliczne, pawilony

sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia

namiotowe i

powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy,

obiekty kontenerowe;

Definicje i pojęcia podstawowe

BUDOWA
to wykonywanie obiektu budowlanego w określonym
miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę
obiektu budowlanego;

ROBOTY BUDOWLANE
to budowa

, a także prace polegające na

przebudowie,

montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego

;

PRZEBUDOWA
to wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana
parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu
budowlanego,

z wyjątkiem charakterystycznych parametrów,

jak:

kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość

bądź liczba kondygnacji

; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany

charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany
granic pasa drogowego;

Definicje i pojęcia podstawowe

REMONT
to wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych
polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej
konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych
innych niż użyto w stanie pierwotnym;

URZĄDZENIA BUDOWLANE
To urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym,
zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne,
w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także
przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki;

PODZIAŁ BUDOWNICTWA

- ze względu na miejsce:
• lądowe (miejskie, wiejskie),
• wodne (śródlądowe, morskie),

- ze względu na przeznaczenie obiektów:

• mieszkaniowe,
• użyteczności publicznej,
• przemysłowe,
• komunikacyjne,
• górnicze,
• energetyczne,
• komunalne,
• rolnicze,
• wojskowe,
• hydrotechniczne,

PODZIAŁ BUDOWNICTWA

- ze względu na położenie budowli:
• nadziemne (np. budynki mosty),
• naziemne (np. drogi, lotniska),
• podziemne (np. tunele).
- ze względu na technologie realizacji:
• tradycyjne,
• tradycyjne udoskonalone,
• uprzemysłowione:

prefabrykowane (wielkoblokowe, wielkopłytowe, z prefabrykatów

przestrzennych),

monolityczne (szkieletowe, ze ścianami pełnymi),
stalowe,
drewniane.

PODZIAŁ BUDYNKÓW

- ze względu na przewidywany okres użytkowania:
• stałe,
• tymczasowe,

PODZIAŁ BUDYNKÓW

- ze względu na wysokość:
• niskie (N) -

4 kondygnacje, 12 m,

• średniowysokie (SW) – od 4 do 9 kondygnacji,

12 25 m (włącznie),

• wysokie (W) – od 9 do 18 kondygnacji,

25 55 m,

• wysokościowe (WW) - > 18 kondygnacji

> 55 m.

FAZY WZNOSZENIA BUDYNKÓW

- stan zerowy (roboty ziemne, izolacyjne, fundamentowe, ściany
piwnic, stropy piwnic),

- stan surowy

(otwarty : ściany, stropy, konstrukcja dachu, wraz z pokryciem,

zamknięty: zewnętrzna stolarka okienna drzwiowa),

- stan wykończeniowy: (ścianki działowe, roboty tynkarskie,
okładzinowe, posadzkarskie, szklarskie, malarskie).

ELEMENTY BUDYNU

Budynek wykonany w technologii
tradycyjnej ze ścianami nośnymi
murowanymi
1

– ściana podłużna nośna

2

– ściana poprzeczna usztywniająca

3

– strop

4

– więźba dachowa

Poziomy
uprzemysłowienia
budownictwa

Rodzaje układów konstrukcyjnych budynków

W zależności od kierunku oparcia przekrycia
(stropów) wyodrębnia się następujące układy
konstrukcyjne:

a) podłużny,
b) poprzeczny,
c) krzyżowy,
d) mieszany.

1 -

ściany nośne

2 -

rozpiętość stropu

UKŁAD PODŁUŻNY

UKŁAD POPRZECZNY

UKŁAD KRZYŻOWY

BUDYNEK SZKIELETOWY

ramy typu H

Budynek szkieletowo-

ścianowy

Budynek szkieletowy

BUDYNEK TRZONOWY

ze stropami wspornikowymi

trzonolinowy

BUDYNEK POWŁOKOWY

KOORDYNACJA WYMIAROWA

PN-ISO 1791 Budownictwo. Koordynacja modularna. Terminologia.

Koordynacja wymiarowa

— ustalenia dotyczące współzależności między

wymiarami koordynacyjnymi odnoszącymi się do komponentów budowlanych
(wyrobów budowlanych) i obiektów budowlanych z nich utworzonych,
przeznaczonych do projektowania, produkcji i montażu.

Celem koordynacji wymiarowej jest:
• umożliwienie scalania (łączenia) komponentów na placu budowy bez ich

cięcia lub dopasowywania,

• umożliwienie zamiennego stosowania różnych komponentów.

W skład koordynacji wymiarowej wchodzą:

• koordynacja modularna,

• tolerancje wymiarów i pasowanie.

KOORDYNACJA MODULARNA

Koordynacja modularna

— jest koordynacja wymiarowa oparta na module

podstawowym, multimodule lub submodule.

Moduł — jednostka miary liniowej, stosowana w koordynacji wymiarowej jako

krok wymiarowy.

• moduł podstawowy – międzynarodowa, znormalizowana wartość
1 M = 100 mm
w krajach stosujących jednostki angielskie przyjęto 1 M = 4 cale = 101, 6 mm

• multimoduły– międzynarodowe, znormalizowane wielokrotności modułu
podstawowego, dla poziomych wymiarów koordynacyjnych
3 M; 6 M; 12 M; (15 M); 30 M i 60 M

• submoduł -międzynarodowa, znormalizowana część modułu podstawowego
M/2 = 50 mm

SIATKA MODULARNA

modularna siatka przestrzenna
jest trójwymiarowym układem odniesienia,
w którym umieszczony jest obiekt
budowlany i jego komponenty; odległość
między płaszczyznami w tym układzie jest
równa modułowi podstawowemu lub
multimodułowi

modularne siatki płaskie

są wynikiem poziomego lub pionowego

rzutowania siatki przestrzennej

Przykład wymiarowania modularnego dla stropów

TOLAERANCJA WYMIAROWA

x

nom

— wymiar nominalny

x

i

— wymiar rzeczywisty

x

max

— wymiar graniczny

maksymalny
x

min

— wymiar graniczny minimalny

x

i

— odchyłka rzeczywista wymiaru

x

i

= x

i

- x

nom

x

sup

— górna odchyłka graniczna

x

inf

— dolna odchyłka graniczna

T

— tolerancja wymiaru

T = x

max

- x

min

T = x

sup

+ x

inf

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ