48. Składka na FP i FGŚP a składka na PFRON
1. Fundusz pracy
Składka na Fundusz Pracy od 1 stycznia 1999 r. wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe. Zgodnie z art. 53 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu podstawę
wymiaru składki na Fundusz Pracy stanowi ta sama kwota, która jest podstawą wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika, pod warunkiem jednak, że podstawa ta w przeliczeniu na
okres miesiąca jest równa co najmniej najniższemu wynagrodzeniu.
A zatem - jeśli pracownik wykonuje pracę przez niepełny miesiąc, bo np.:
• przez część miesiąca pobiera wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy albo zasiłek chorobowy;
• przez część miesiąca przebywa na urlopie bezpłatnym;
• podjął lub zakończył zatrudnienie w ciągu miesiąca,
Pdmioty mające obowiązek opłacać składki na Fundusz Pracy zostały enumeratywnie wymienione w art. 53
ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Wśród nich są między innymi:
1)
Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne, które płacą obowiązkowe składki z własnych
środków za osoby:
a)
pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym;
b)
wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy agencyjnej, umowy
zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz za osoby z nimi współpracujące;
c)
wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności;
d)
pobierające stypendia sportowe;
e)
będące członkami zespołów adwokackich.
2)
Rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielcze kółek rolniczych, które płacą obowiązkowe
składki z własnych środków za swoich członków.
3)
Osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym:
a)
prowadzące działalność gospodarczą za siebie i za osoby z nimi współpracujące;
b)
twórcy i artyści,
c)
wykonujące wolny zawód w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, w tym lekarze
wszystkich specjalności, technicy dentystyczni, położne, pielęgniarki, prawnicy, adwokaci,
notariusze, radcy prawni, ekonomiści, księgowi, inżynierowie i technicy budowlani,
architekci, geodeci i tłumacze,
d)
posłowie i senatorowie.
Z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy zwolnione są natomiast:
• osoby duchowne (podlegające ubezpieczeniom społecznym jako duchowni);
• osoby pobierające na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłek stały lub gwarantowany
zasiłek okresowy;
• osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników;
• żołnierze niezawodowi w służbie czynnej i osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej;
• osoby przebywające na urlopach wychowawczych i osoby pobierające zasiłek macierzyński.
Ponadto składek na Fundusz Pracy nie opłacają:
• Zakłady pracy chronionej, zakłady aktywności zawodowej oraz przedsiębiorcy Polskiego Związku
Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej
Polskiej, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi oraz Zakład dla Niewidomych w Laskach za zatrud
nionych pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. (Wymienione tu
zakłady mają jednak obowiązek opłacać składki na Fundusz Pracy za pracowników pełnosprawnych
oraz za zleceniobiorców i za osoby z nimi współpracujące).
• Rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielnie kółek rolniczych za członków spółdzielni, którzy
wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych. (Spółdzielnie te
mają obowiązek opłacać składki na Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników oraz
zleceniobiorców).
2. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ustala się od wypłat stanowiących
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym
mowa w art. 19 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. ograniczenia rocznej podstawy
wymiaru tych składek do kwoty 30-krotności prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Składki opłaca się wyłącznie za okres trwania
obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych od 1 stycznia 2006 r. wynosi 0,10% podstawy wymiaru.
Do opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za pracowników
zobowiązani są:
• przedsiębiorcy, prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich
Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolny Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim
Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej,
• oddziały banków zagranicznych,
• oddziały instytucji kredytowych,
• oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
• oddziały lub przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,
Jeżeli spełniają warunki określone w art. 2 ust.1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń
pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121, z późn. zm.).
Za pracownika uważa się osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa:
• pozostaje w stosunku pracy,
• jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą,
• wykonuje pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie
usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą
spółdzielnią produkcyjną, spółdzielnią kółek rolniczych lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną,
Jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z wyjątkiem małżonka
pracodawcy, a także jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców,
macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów i
synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie
domowym.
Składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie opłaca się za pracowników, którzy
osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn – zasada ta
obowiązuje od 1 lipca 2009 r.
Zwolnienie to należy odnosić do wszystkich osób objętych definicją pracownika w rozumieniu art. 10 ustawy
o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, a wiec także do zleceniobiorców,
nakładców czy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.
Składek na FGŚP nie opłacają pracodawcy, za:
• pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu
wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu
macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego – zwolnienie to
obowiązuje od 1 stycznia 2009 r.,
• pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawali w ewidencji
bezrobotnych powiatowego urzędu pracy, przez okres 12 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po
zawarciu umowy o pracę – zwolnienie to obowiązuje od 1 lipca 2009 r.
3. PFRON
Obowiązek naliczania i przekazywania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
wynika z przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych.
Stosownie do postanowień art. 21. ww. ustawy pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy jest zobowiązany, z zastrzeżeniem ust. 2 - 5 i art. 22, powołanej
ustawy dokonywać miesięcznych wpłat na PFRON.
Z dokonywania wpłat na PFRON ustawowo zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób
niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6%.
Natomiast państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne będące jednostkami budżetowymi albo
gospodarstwami pomocniczymi są ustawowo zwolnione z dokonywania wpłat na PFRON, gdy wskaźnik
zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tych instytucjach wynosi co najmniej 2%.
Szkoły publiczne i niepubliczne, państwowe i niepaństwowe szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe,
zakłady kształcenia nauczycieli oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i resocjalizacyjne zwolnione są z
dokonywania wpłat na PFRON, jeżeli wskaźnik zatrudnienia w nich osób niepełnosprawnych wynosi co
najmniej 1% w latach 2001- 2004 i 2% w roku 2005 oraz w latach następnych. W ubiegłym roku (2000 r.),
aby można było korzystać ze zwolnienia, wskaźnik ten musiał wynosić co najmniej 0,5%.
Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych (WZON) oblicza się według następującego wzoru:
WZON = (D
2
/D
1
) * 100%,
gdzie:
D
1
-
zatrudnienie pracowników ogółem (przeciętne zatrudnienie w danym miesiącu w przeliczeniu na pełny
wymiar czasu pracy, wyliczone z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku);
D
2
-
zatrudnienie osób niepełnosprawnych (przeciętne zatrudnienie wszystkich pracowników niepełnosprawnych
w danym miesiącu, wyliczone analogicznie jak D
1
).
Jednak w wypadku jednostek wyszczególnionych w ostatniej z omówionych tu grup (np. w szkołach)
wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych oblicza się jako sumę wskaźnika osób niepełnosprawnych i
podwójnego wskaźnika odpowiednio wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy będących osobami
niepełnosprawnymi i uczących się lub studiujących w ramach ogólnie obowiązujących w danej jednostce
regulaminów nauczania lub studiowania.
Wskaźnik wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy niepełnosprawnych (WUN) jest ich
procentowym udziałem w liczbie ogółem odpowiednio: wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy
według stanu w roku ubiegłym. Wskaźnik ten liczy się następująco:
WUN = (U
1
/U
2
) * 100%,
gdzie:
U
1
-
liczba odpowiednio wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy niepełnosprawnych (stan w roku
ubiegłym);
U
2
-
liczba wszystkich uczniów w jednostce (stan w roku ubiegłym).
Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w szkołach publicznych i niepublicznych, państwowych i
niepaństwowych szkołach wyższych, wyższych szkołach zawodowych, zakładach kształcenia nauczycieli
oraz placówkach opiekuńczo - wychowawczych i resocjalizacyjnych liczy się zatem według następującego
wzoru:
WZON=[(D
2
/D
1
)*100%]+[2*(U
1
/U
2
)*100%]
Poszczególne oznaczenia są analogiczne do użytych we wcześniejszych wzorach.
W świetle omawianej ustawy pracodawcy, u których właściwie obliczony wskaźnik zatrudnienia osób
niepełnosprawnych jest odpowiednio wyższy lub równy 6%, 2% lub 1%, są zwolnieni z dokonywania wpłat
na PFRON. Jednak na mocy art. 21., ust. 2f omawianej ustawy pracodawcy ci są zobowiązani składać
Zarządowi Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych informacje miesięczne i roczne
między innymi o zatrudnieniu i kształceniu osób niepełnosprawnych. Informację miesięczną należy składać
w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja, a informację roczną
za rok poprzedni należy złożyć do 20 stycznia roku następnego. Wzory tych informacji zostały określone w
rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2000 r.
Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników, u których wskaźnik zatrudnienia osób
niepełnosprawnych nie przekracza odpowiednio 6%, 2% lub 1%, są zobowiązani dokonywać miesięcznych
wpłat na PFRON w terminie i na zasadach określonych w art. 49. omawianej ustawy. Wysokość wpłaty na
PFRON stanowi iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia
[
i liczby pracowników odpowiadającej różnicy
między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika osób niepełnosprawnych w wysokości
odpowiednio: 6%, 2% lub 1% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.
Sładka na PFRON nie jest kosztem!!!
Przykłady na 2009 rok:
Zakładając, że firma nie zatrudnia osób niepełnosprawnych, wskaźnik zatrudnienia pracowników
niepełnosprawnych zwalniający z obowiązku wpłat na PFRON zostałby osiągnięty przy zatrudnieniu takich
osób na 1,68 etatu:
6% z 28 etatów = 1,68 etatu.
Wskaźnik ten (1,68) należy pomnożyć przez 40,65% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego do
obliczenia wpłaty na PFRON we wrześniu 2009 r.:
3081,48 zł x 40,65% = 1252,62 zł,
1252,62 zł x 1,68 etatu = 2104,40 zł.
Wpłata na PFRON za wrzesień wyniosłaby 2104,40 zł.
Gdyby natomiast ci zleceniobiorcy (7 osób) zostali zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy np. od 15
września, wtedy za wrzesień należałoby wyliczyć stan zatrudnienia uwzględniający nowych pracowników
jedynie za dni, w których pozostawali w zatrudnieniu (od 15 do 30 września, tj. za 16 dni). W takiej sytuacji
stan zatrudnienia za wrzesień wyniósłby:
•
21 etatów (osoby zatrudnione od 1 września, w tym 18 na pełny etat oraz 6 na 1/2 etatu) oraz
•
3,73 etatu (7 osób zatrudnionych od 15 września na pełny etat: 16 dni x 7 osób : 30 dni we
wrześniu).
Łącznie stan zatrudnienia wyniósłby 24,73 etatu, co nie powodowałoby obowiązku wpłaty na PFRON.