Witam w kolejnym opracowaniu wykładów z Fizjologii i anatomii, tym razem omówimy różne 

rodzaje mięśni. Zalecam jednak zapoznać się z właściwościami tkanki mięśniowej, bo prof. 

przeszedł od razu do rzeczy.

Podział mięśni:

-Mięśnie szkieletowe (poprzecznie prążkowane)
-Mięśnie gładkie
-Mięsień sercowy

Mięśnie szkieletowe:
-Otrzymują pobudzenie od układu nerwowego, w miejscu zwanym synapsą nerwowo-mięśniową.
-Synapsa nerwowo-mięśniowa jest synapsą chemiczną, której częścią presynaptyczną jest 
komórka nerwowa, a częścią postsynaptyczną komórka mięśniowa. Rolę przekaźnika pełni 
acetylocholina. Działanie tej synapsy wygląda dokładnie tak samo jak działanie synapsy chemicznej 
omówionej w poprzednim opracowaniu.
-Acetylocholina: jest przekaźnikiem pobudzającym – wywołuję depolaryzacje błony 
postsynaptycznej, poprzez łączenie się z receptorem nikotynowym (mechanizm ligandozależny). To 
połączenie otwiera kanał sodowo-potasowy. Potas zaczyna wypływa z komórki, a sód napływać. 
Napływ jonów sodowych jest jednak większy niż odpływ jonów potasowych, dzięki czemu 
dochodzi do depolaryzacji błony. Potencjał wywołany przez acetylocholinę zawsze wywoła 
potencjał czynnościowy (zawsze przekroczy wartość progową) Jest to niezwykle ważne z punktu 
widzenia odruchów obronnych np. obrony przed bólem. Poza tym dzięki tej pewności wzbudzenia 
potencjału czynnościowego mamy również pewność, że zawsze wykonamy ruch.

A teraz mały spinoff

Warunki jaki musi spełniać jakaś substancja, żeby być przekaźnikiem.

–

posiadanie agonisty i antagonisty

–

agonista – to taka substancja, która działa podobnie do przekaźnika. Ma inną budowę, ale 
wywołuje ten sam skutek, czyli otwarcie kanału jonowego. Agonistą dla acetylocholiny jest 
nikotyna

–

Antagonista – to substancja mająca przeciwne działanie do przekaźnika – powoduje 
zamknięcie kanału jonowego. Antagonistą dla acetylocholiny jest kurara – substancja 
stosowana przy operacjach na mięśniach (powoduje ich wiotczenie)

–

Posiadanie receptora – receptorem dla acetylocholiny jest receptor muskarynowy (a także 
nikotynowy)Kiedy acetylocholina łączy się z receptorem muskarynowym, agonistą w 
stosunku do niej jest atropina (która nie łączy się z receptorem nikotynowym)

Koniec spinnoffu

Potencjał czynnościowy na komórce mięśniowej jest konieczny do wywołania skurczu. Aby 
zrozumieć mechanizm, trzeba poznać podstawową jednostkę czynnościową mięśnia, czyli 
sarkomer.

Sarkomery ułożone są szeregowo (jeden za drugim) i budują miofibryle. Sarkomer składa się z 
dwóch błon granicznych Z, które oddzielają go od innych sarkomerów. Do błon przyczepione są 
filamenty aktynowe, pomiędzy którymi znajdują się filamenty miozynowe. (stąd biorą się prążki)

Molekularny mechanizm skurczu
Aktyna i miozyna nie są ze sobą połączone, należy więc wytworzyć fizyczne połączenie między 
nimi. Miozyna posiada główki miozynowe, natomiast aktyna posiada odpowiednie miejsce do ich 
przyczepu. Przy spoczynku mięśnia miejsce na aktynie jest zasłonięte przez kompleks tropinowo-
tropomiozynowy. Odsłonięcie tego miejsca jest warunkowane obecnością jonów Ca

2+

. Jony te łączą 

się z tropiną, co powoduje konformacyjną zmianę przestrzenną kompleksu, a w rezultacie 
odsłonięcia miejsca przyczepu dla miozyny.

Przyłączenie miozyny do aktyny jest dopiero początkiem skurczu. Teraz należy wsunąć miozynę 
pomiędzy aktynę. Główka miozynowa ma charakter ATPazy, czyli może uwalniać energię z ATP. 
Tutaj po raz kolejny dają o sobie dać jony wapniowe, które aktywują ATPazę. Energia uwolniona z 
hydrolizy ATP sprawia, ze główka miozynowa się skręca, a to owocuje wsunięciem się miozyny 
między filamenty aktynowe.

Podsumowując: Aby skurcz był możliwy potrzebne nam są jony wapniowe (Ca

2+

.), które 

odblokują miejsce przyczepu miozyny na aktynie i wyzwolą energię potrzebną do skręcenia główek 
miozynowych.

 Skąd zatem wziąć te jony?

–

w cytoplazmie jest ich mniej niż na zewnątrz komórki. Potencjał czynnościowy otwiera 
kanały jonowe, poprzez które wnikają one do wnętrza komórki

–

w komórkach mięśniowych znajdują się sarkoplazmatyczne magazyny jonów wapniowych, 
występujące w formie cystern, zaopatrzonych w kanały jonowe bramkowane napięciem, z 
których w razie potrzeby również te jony są uwalniane.

Rodzaje skurczów:

–

pojedyncze, które dzielą się na: izotoniczne i izometryczne o auksotoniczne

–

złożone, które dzielą się na zupełne i niezupełne

Skurcz pojedynczy to taki, który wywoływany jest przez pojedynczy bodziec
Skurcz izotoniczny, to taki przy którym zmienia się długość mięśnia, lecz nie zmienia się jego 
napięcie
Skurcz izometryczny to taki, przy którym zmienia się napięcie mięśnia, lecz nie zmienia się jego 
długość
Skurcz auksotoniczny to taki przy którym zmienia się i długość i napięcie mięśnia
Skurcz złożony (tężcowy) to taki, który wywołany jest przez kilka nakładających się bodźców
Skurcz złożony zupełny – występuje w

ówczas, gdy pobudzenie następuje zanim mięsień 

zacznie się rozkurczać

 

Skurcz złożony zupełny 

powstaje przy pobudzenia mięśnia w okresie rozkurczu

 

Wykład sporządził Maciej „Jelcyn” Gawroński. Sponsorzy: Mictosoft Paint, Open office, tabaka 
Gletscherprise i literka B jak „Bad Motherfucker!”