plik

PiU-W4

23. listopad 2006

U-W4

Przebieg

Szewczuk
W codziennym życiu człowiek nie zdaje sobie sprawy, że jego spostrzeganie, obserwacja
zjawisk, rozwiązywanie zagadnień, że jego myśli i pragnienia związane są ogromną ilością
niewidzialnych dla niego nici z tym wszystkim, co dotąd poznawał, o czym i jak myślał,
czego pragnął, nici, które sięgają niejednokrotnie do pierwszych lat, a nawet pierwszych dni
jego życia.

Teraz możemy powiedzieć, że to sięga nawet do okresu prenatalnego.

Doświadczenie osobnicze kształtuje się jako fizjologiczny zapis w masie ośrodków
nerwowych tego, co jednostka odzwierciedla w świecie otaczającym i w sobie samej, oraz jej
działania. Proces powstawania doświadczenia osobniczego w aspekcie psychologicznym
nazywamy zapamiętywaniem.

Włodarski
Termin przyswajanie nie ma zbyt dużego sensu, bo przecież chodzi o zapamiętywanie czy
uczenie się więc termin przyswajanie nie jest potrzebny.
3 rodzaje doświadczeń:

–

różnorodne, bezpośrednie kontakty z otoczeniem -> spostrzeganie (wzrokowe słuchowe
itp.)

–

nieopierające się na danych zmysłowych, ale info od kogoś innego -> ale to też jest
spostrzeganie

–

przekaz słowny też jest spostrzeganiem akustycznym

Psychologia jest nauką o kształtowaniu się doświadczenia indywidualnego, które ma charakter
wyłącznie empiryczny oparty na spostrzeganie.

Człowiek żyje w trzech płaszczyznach, zawsze w każdym z nas jest:

–

przeszłość

–

teraźniejszość

–

przyszłość

Przyszłość wyraża nasze zachowania ze względu na to, co chcemy osiągnąć.

Zawsze przedmiotem zainteresowania psychologii jest człowiek – ta sama jednostka, która zmienia
się na drodze rozwoju. A to wszystko kształtuje się od początku naszego życia.

W psychologii teorii się nie obala, ale po prostu dana teoria ulega zapomnieniu. Ratunek jest
zawsze w zachowaniu – jest pewien fakt behawioralny.

W zachowaniu możemy wyróżnić 3 aspekty:

–

kierunek, zachowanie zawsze zmierza do czegoś

–

sprawność, związana ze strukturą zachowania i może być mniej lub bardziej adekwatna do
okoliczności

Strona 1 z 4

PiU-W4

23. listopad 2006

–

dynamika zachowania, która wyraża się rytmem działania, mimiką, pantomimiką i reakcjach
somatycznych

orientacje w otoczeniu

samoorientacja

planowanie

Procesy umysłowe

motywy-><-emocje

Procesy motywacyjne
Doświadczenie
Cechy organizmu

Sytuacja w otoczeniu to poznawanie środków do osiągnięcia wartości jakie sytuacja ma dla
jednostki dla osiągnięcia wartości lub uniknięcia zagrożenia.

Planowanie działania dokonuje się na podstawie informacji uzyskanych na podstawie informacji
uzyskanych na podstawie procesów orientacji w otoczeniu. Przewidywanie jego skutków

samoorientacja to procesy kontrolne. Są one obecne w trakcie wykonywania działania a nawet po
jego zakończeniu. Pojaiwają się jeszcze przed rozpoczęciem działania jako kontrola motywu
działania, poprawności rozumienia sytuacji oraz planów samego działania.
W trakcie działania samoorientacja modyfikuje aktualne działanie i dostosowuje je do warunków
zewnętrznych i wewnętrznych. Cały czas są uzgadniane skutki dotychczasowych działań.
Po zakończeniu działania przybiera postać retrospekcji, czyli analizy działania w aspekcie jego
skuteczności i popełnionych błędów.

Procesy motywacyjne
Motywy dają działaniu kierunek i wpływają na poziom aktywacji organizmu.
Poziom aktywacji określany jest mianem emocji.

Jest to omówienie tego schematu Lewickiego

Hebb: emocja to szczególny stan aktywacji, któremu towarzyszą procesy pośredniczące
prowadzące do zmiany lub utrzymania dotychczasowej formy zachowania.

Lewicki: Osobowość to trwała organizacja procesów kierujących zachowaniem.

Jak to się dzieje, że osobowość jest czymś w miarę niezmiennym w ciągu życia.
Niektórzy twierdzą, że wielka piątka jest niezmienna, bo jest wrodzona.

Strona 2 z 4

PiU-W4

23. listopad 2006

Lewicki: trwałość organizacji osobowości utrzymywana jest dzięki cechom organizacji i
doświadczeniom.

Dośw. Indywidualne jest to zespół systemów funkcjonalnych ukształtowanych w OUN pod
wpływem interakcji człowieka ze społeczeństwem.
U człowieka dośw.indywidualne ma charakter uogólnionej i zwerbalizowanej wiedzy i istnieje w
postaci systemów pojęciowych. W dośw. Indywidualnym wyróżnia się:

–

informacje o przedmiotach i ich cechach, funkcjach, stosunkach, łącznie z informacjami o
własnych cechach osobnika

–

info o wartościach przedmiotów

–

info o normach i sposobach postępowania w zależności od określonej sytuacji.

Nie całe doświadczenie indywidualne jest werbalizowalne.
Dresaty są niewerbalizowalne i można je poznać przez analizę zachowania jednostki i przez
zbadanie jej dotychczasowej linii rozwoju.
Dośw. Indywidualne łatwo się wzbogaca o nowe elementy, które nie są z nim sprzeczne, ale z
trudnością przyswajane są info, które wymagałyby przebudowy wcześniejszych poglądów.
Adlej jest autorem dośw.indywidualanego i tendencji apercepcyjnej – takie interpretowanie nowej
informacji, aby były one zgodne z istniejącym już doświadczeniem indywidualnym.
W takiej sytuacji może dojść do zmiany dotychczasowych poglądów , albo do takiej interpretacji
nowych faktów aby były zgodne z posiadanym już doświadczeniem.
Podobne jest to do dysonansu poznawczego – konflikt wewnętrzny, z którym człowiek spotyka się
z faktami lub poglądami sprzecznymi z poglądami już posiadanymi.

Cechy organizmu to zarówno cechy układu nerwowego, a także cechy zewnętrzne dzięki którym
środowisko odnosi się do nas w określony sposób.

To wszystko jest zanurzone w otoczeniu czy też środowisku.

Schemat odnosi się do myślenia, zapamiętywania i kategorii emocjonalnych.

W I E D Z A

Wiedza jednostki ma czter funkcje:

–

poznawczą (rozumienie świata, siebie i innych)

–

instrumentalna (środek do osiągania różnych celów)

–

generatywna (na podstawie wiedzy posiadanej tworzą się nowe pomysły, tworzy się nowa
wiedza, ale posiadana wiedza może utrudniać znajdowanie nowych rozwiązań)

–

motywacyjna (pobudza do uzupełniania informacji)

Częścią wiedzy jednostki jest samowiedza. Wiedza o nas samych. Struktura samowiedzy ma pięć
składników:

–

samoopis, czyli sądy opisowe (np. Pochodzenie, płeć, wiek itp.)
cechy dystynktywne, które są najbardziej informatywne (np. Wiek osoby, miejsce urodzenia)

–

samooceny (są to sądy wartościujące, dotyczą cech człowieka jak wartości psychiczne, cechy
osobowości, relacje z innymi ludźmi; poziom samooceny zależy od statusu danego człowieka,

Strona 3 z 4

PiU-W4

23. listopad 2006

często pozostaje w ścisłym związku z sukcesami; zależy również od opinii formułowanej o nas
przez innych ludzi)

–

standardy osobiste czyli stany, jakie jednostka chiałaby osiągnąć (ważnym źródłem jest rodzina,
pozycja społeczna rodziców wpływa na aspiracje dziecka; standardy kształtujące od dziecka
ksztatują się w dużej mierze od zgodności systemu wartości przyjmowanego przez obu
rodziców; ważne jest to czy te systemy wartości się pokrywają)

–

reguły generowania samowiedzy (jednostka tworząc obraz własnej osoby, czyli kształtując
samowiedzę stosuje pewne reguły, które wyznaczają proces zbierania informacji o sobie i które
decydują o sposobie ich integracji)

Najważniejsze jest pytanie: skąd wiesz, że rzeczywiście jesteś tak inteligentny/urodziwy jak
sądzisz?
Stosowane są na ogół trzy strategie:

–

liniowa/kompensacyjna
Sumowanie info o swoich wadach-zaletach, czy powodzeniach i niepowodzeniach i na tej
podstawie jednostka formułuje sąd opisowy czy ocenę

–

koniungcyjna

Jednostka formułuje wysokie samooceny tylko wtedy, kiedy wszystkie dostępne jej info na dany
temat są pozytywne.

–

s???

Jak jedna ocena jest bardzo dobra to wystarczy, żeby sformułować dobrą samoocenę

Ostatnim składnikiem samowiedzy:
reguły komunikowania wiedzy o sobie – sądy zmieniają się w zależności od sytuacji, w której są
wypowiadane

Strona 4 z 4