„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Monika Galos
Malowanie techniką wapienną i cementową
714[01].Z1.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Darecka Halina
mgr inż. Kusina Anna
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek
Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.03
Malowanie techniką wapienną i cementową, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu malarz – tapeciarz 714[01]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut badawczy, Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie..................................................................................................... 4
2. Wymagania wstępne........................................................................................... 6
3. Cele kształcenia................................................................................................... 7
4. Materiał nauczania.............................................................................................
8
4.1. Spoiwa wapienne................................................................................................ 8
4.1.1. Materiał nauczania........................................................................................... 8
4.1.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 9
4.1.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 10
4.1.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 11
4.2. Spoiwa cementowe............................................................................................... 12
4.2.1. Materiał nauczania........................................................................................... 12
4.2.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 12
4.2.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 13
4.2.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 14
4.3. Domieszki uszlachetniające................................................................................ 15
4.3.1. Materiał nauczania........................................................................................... 15
4.3.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 15
4.3.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 15
4.3.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 16
4.4. Zasady dozowania i mieszania składników farb............................................... 17
4.4.1. Materiał nauczania........................................................................................... 17
4.4.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 18
4.4.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 18
4.4.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 20
4.5. Rodzaje podłoży budowlanych i zasady ich przygotowania............................ 21
4.5.1. Materiał nauczania........................................................................................... 21
4.5.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 23
4.5.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 23
4.5.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 25
4.6. Badanie i ocena stanu technicznego podłoży..................................................... 26
4.6.1. Materiał nauczania........................................................................................... 26
4.6.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 26
4.6.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 27
4.6.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 28
4.7. Gruntowanie podłoża pod malowanie wapienne.............................................. 29
4.7.1. Materiał nauczania........................................................................................... 29
4.7.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 29
4.7.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 30
4.7.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 31
4.8. Techniki malowania farbą wapienną i cementową.......................................... 32
4.8.1. Materiał nauczania........................................................................................... 32
4.8.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 34
4.8.3. Ćwiczenia........................................................................................................ 34
4.8.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 36
4.9. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót.............................................. 37
4.9.1. Materiał nauczania........................................................................................... 37
4.9.2. Pytania sprawdzające....................................................................................... 38
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
4.9.3. Ćwiczenia........................................................................................................
39
4.9.4. Sprawdzian postępów...................................................................................... 39
4.10. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska dotyczące
malowania wapiennego i cementowego........................................................... 40
4.10.1. Materiał nauczania......................................................................................... 40
4.10.2. Pytania sprawdzające..................................................................................... 40
4.10.3. Ćwiczenia....................................................................................................... 40
4.10.4. Sprawdzian postępów..................................................................................... 41
5. Sprawdzian osiągnięć............................................................................................. 42
6. Literatura................................................................................................................. 47
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
1. WPROWADZENIE
Uczysz się zawodu malarz - tapeciarz wykorzystując modułowy program
nauczania. Program taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą
aktywnością i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób
nabywasz konkretne kwalifikacje, stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do
awansu zawodowego.
Do nauki otrzymujesz poradnik „Malowanie techniką wapienną i cementową”, który
zawiera:
−
wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie
realizacji programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do
realizacji materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się
czegoś nowego),
−
wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
się nauczysz),
−
nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać
ćwiczenia),
−
zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),
−
ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych
(co i w jaki sposób masz wykonać praktycznie),
−
sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),
−
zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy),
−
literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej
wykonać zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium
wiedzy związanej z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji, musisz
sięgnąć do przedstawionych pozycji, które przedstawiają najbardziej aktualną wiedzę w
zawodzie. Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś stałym i w każdej
chwili mogą pojawić się na rynku nowe pozycje.
Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim
miejscu TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE
wskazują na luki w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich
przypadkach jeszcze raz powróć do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj
ćwiczenie (względnie jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie
odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z
taką formą sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania,
przejrzyj przykładowe zadania kontrolne.
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc
do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze
wykonujesz daną czynność.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz się w trakcie nauki.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
Schemat układu jednostek modułowych
714[01]. Z1
Technologia robót
malarskich
714[01].Z1.01
Dobieranie materiałów, narzędzi
i sprzętu do malowania
714[01].Z1.02
Przygotowywanie farb i materiałów
pomocniczych do prac malarskich
714[01].Z1.03
Malowanie techniką wapienną i cementową
714[01].Z1.04
Malowanie farbą klejową
714[01].Z1.05
Malowanie farbą emulsyjną
714[01].Z1.06
Malowanie techniką kazeinową i krzemianową
714[01].Z1.09
Wykonywanie malarskich robót naprawczych
i renowacyjnych
714[01].Z1.07
Malowanie farbą olejną
714[01].Z1.08
Wykonywanie powłok lakierniczych
714[01].Z1.10
Wykonywanie zdobień powłok, ornamentów
i napisów
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
– stosować terminologię budowlaną,
– odróżniać technologie wykonania budynku,
– przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
– stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
– rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
– odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
– posługiwać się dokumentacją budowlaną,
– wykonywać przedmiary i obmiary robót,
– wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
– organizować stanowiska składowania i magazynowania,
– transportować materiały budowlane,
– rozpoznawać i dobierać farby i materiały pomocnicze do prac malarskich,
– dobierać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,
– przygotowywać farby i materiały pomocnicze do malowania,
– rozpoznawać oraz dobierać ręczne i mechaniczne narzędzia i sprzęt malarski,
– odczytywać dokumentację budowlaną w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,
– oceniać warunki techniczne przystąpienia do malowania,
– stosować ogólne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
w trakcie przygotowania podłoża i wykonywania robót malarskich.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– rozróżnić oraz nazwać składniki farby wapiennej i cementowej,
– ocenić jakość farby wapiennej i cementowej,
– rozróżnić spoiwa wapienne i cementowe,
– odmierzyć ilość składników farb i wody,
– przygotować farbę wapienną i cementową,
– wybrać i nazwać narzędzie oraz urządzenia do malowania techniką wapienną
i cementową,
– przygotować podłoże pod malowanie wapienne i cementowe,
– zagruntować podłoże,
– pomalować farbą wapienną sufity i ściany
– pomalować farbą cementową zewnętrzne ściany budynku,
– zorganizować stanowisko robocze,
– sporządzić obmiar i przedmiar robót,
– określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału malarskiego,
– dostarczyć materiały na stanowisko robocze,
– wykonać prace malarskie przestrzegając przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Spoiwa wapienne
4.1.1. Materiał nauczania
Właściwości chemiczne i rodzaje wapna
Wapno należy do spoiw powietrznych, czyli wiążących i twardniejących na powietrzu,
w wyniku procesu chemicznego.
Znamy następujące rodzaje wapna:
- palone,
- gaszone, zwane inaczej ciastem wapiennym,
- hydratyzowane (sucho gaszone),
- hydrauliczne.
Przebieg reakcji chemicznej wapna palonego jest następujący: skałę wapienną CaCO
3
wypala się w temperaturze 900
÷
1000
o
C w specjalnych piecach szybowych lub obrotowych;
w wyniku tego procesu powstaje wapno niegaszone (palone)
CaCO
3
→
CaO+ CO
2
Wapno palone jest ciałem porowatym, bezpostaciowym, bez zapachu. Barwa zależy
od domieszek – im ich mniej, tym barwa jest bardziej biała. Wapno palone w proszku ma
zastosowanie do zapraw wapiennych murarskich i tynkarskich, do lekkich betonów z żużla,
do betonów wzbudzonych, jako dodatek do trocin, w wypełnieniach ścian drewnianych,
szkieletowych.
Spoiwem farby wapiennej jest wapno gaszone. Gaszenie wapna odbywa się
w następujący sposób: wapno palone CaO zalewa się wodą H
2
O w wyniku tej reakcji
chemicznej powstaje wodorotlenek wapniowy Ca(OH)
2
czyli wapno gaszone. W reakcji tej
wydziela się ciepło Q.
CaO + H
2
O
→
Ca(OH)
2
+ Q
Z 1 kg wapna palonego otrzymuje się około 3 litrów ciasta wapiennego o zawartości
około 50% wody.
W zależności od sposobu prowadzenia procesu gaszenia, wapno dzieli się na:
- ciasto wapienne,
- wapno hydratyzowane,
- mleko wapienne.
Ciasto wapienne otrzymywane jest w dołach do gaszenia. Zawartość wody wynosi w nim
około 50% masy ciasta wapiennego. Czas dołowania ma istotny wpływ na jakość ciasta
wapiennego. Przeznaczone do tynków szlachetnych i farb wapiennych powinno być
dołowane co najmniej 2 lata, a w wyjątkowych wypadkach minimum 6 miesięcy, do tynków
zwykłych co najmniej 3 miesiące, do zapraw murarskich nie mniej niż 3 tygodnie.
Wapno hydratyzowane (sucho gaszone) jest sproszkowanym wodorotlenkiem wapnia,
który otrzymuje się metodą przemysłową, przez gaszenie wapna palonego małą ilością wody.
Dostarczane jest do użytkownika w postaci drobnego proszku.
.
Mleko wapienne charakteryzuje się znacznym nadmiarem wody w porównaniu z ciastem
wapiennym i jest podstawowym składnikiem (spoiwem) farby wapiennej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Wiązanie i twardnienie wapna
Proces wiązania i twardnienia spoiwa wapiennego odbywa się na powietrzu i polega na
reakcji chemicznej wodorotlenku wapniowego Ca(OH)
2
z dwutlenkiem węgla CO
2
z powietrza, w obecności wilgoci. Powstaje wówczas węglan wapniowy
Ca(OH)
2
+ CO
2
→
CaCO
3
+H
2
O
Proces tan nazywa się karbonatyzacją spoiwa wapiennego i przebiega przez wiele lat.
Wapno hydrauliczne powstaje w procesie wypalenia wapieni zawierających, prócz
węglanu wapnia CaCO
3
, takie domieszki jak: dwutlenek krzemu SiO
2
, tlenek glinu Al
2
O
3
,
tlenek żelaza(III) Fe
2
O
3
. Zmielone, a następnie gaszone metodą przemysłową wapno
hydrauliczne ma postać drobnego proszku, barwy szarawej lub żółtej. Wapno hydrauliczne
posiada, w odróżnieniu od wapna zwykłego, zdolność wiązania i twardnienia pod wodą.
Zaprawa przygotowana z użyciem jako spoiwa wapna hydraulicznego wykazuje większą
wytrzymałość oraz odporność na działanie wilgoci.
Zastosowanie spoiwa wapiennego
Spoiwo wapienne stosuje się do zapraw murarskich, tynkarskich oraz farby wapiennej.
Tynki wapienne przygotowuje się ze spoiwa w postaci ciasta wapiennego lub wapna
suchogaszonego oraz piasku i wody. Są one rzadko stosowane, raczej jako materiał
historyczny - najczęściej wykorzystywane do renowacji elewacji w budynkach zabytkowych.
Tynki cementowo - wapienne stanowią mieszaninę wapna, cementu, piasku i wody – są
najbardziej popularne, nadają się do pokrywania większości materiałów używanych do
budowy ścian.
Farby wapienne są mieszaniną spoiwa wapiennego (ciasta wapiennego), pigmentu
odpornego na alkalia oraz wody. Farby tego typu stosuje się:
- przy renowacji obiektów zabytkowych, w których odtworzono historyczny tynk,
- w pomieszczeniach o dużej wilgotności (kuchnie, łaźnie), gdyż jako powłoki mineralne
nie ulegają pleśnieniu,
- w pomieszczeniach szpitalnych, w budynkach inwentarskich, ponieważ alkaiczne
właściwości farby wapiennej przeciwdziałają rozmnażaniu się bakterii,
- do malowania tynków wapiennych i cementowych, powierzchni betonowych i ceglanych,
zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynku,
- można malować nimi także powierzchnie z drewna i materiałów drewnopochodnych,
jednak powłoka ta nie będzie trwała.
Farby wapiennej nie można stosować na elewacjach budynków położonych w okręgach
przemysłowych i w centrach miast, ponieważ zawarte w powietrzu zanieczyszczenia
chemiczne działają niszcząco na powłoki wapienne.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rozróżnia się rodzaje wapna?
2. Jak przebiega proces palenia wapna?
3. Czym charakteryzuje się wapno palone?
4. Jaką barwę ma wapno palone?
5. Jaka reakcja zachodzi podczas gaszenia wapna?
6. Jak długo należy dołować wapno do tynków szlachetnych i farb wapiennych?
7. Jak długo należy dołować ciasto wapienne dla zwykłych tynków?
8. Po jakim czasie dołowania można użyć ciasta wapiennego do wykonania zapraw
murarskich?
9. Jaką ilość ciasta wapiennego otrzymujemy z 1kg wapna palonego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
10. Jakie różnice występują między ciastem wapiennym a wapnem hydratyzowanym?
11. Jaką cechą charakteryzuje się mleko wapienne?
12. Gdzie odbywa się proces wiązania i twardnienia spoiwa wapiennego?
13. Jakie zjawisko zachodzi w procesie przemiany wodorotlenku wapniowego Ca(OH)
2
z dwutlenkiem węgla CO
2
?
14. Jak otrzymuje się wapno hydrauliczne?
15. W jakich zaprawach stosujemy spoiwo wapienne?
16. Co jest spoiwem farby wapiennej?
17. W jakich pomieszczeniach stosuje się farbę wapienną?
18. Gdzie nie wolno stosować farby wapiennej?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie
1
Spośród wymienionych spoiw wapiennych wybierz spoiwa gaszone:
−
wapno hydratyzowane,
−
wapno palone,
−
ciasto wapienne,
−
wapno hydrauliczne.
Omów cechy charakteryzujące wapno gaszone.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozpoznać spoiwa gaszone,
3) sformułować wnioski i zapisać je.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
próbki spoiw wapiennych:
−
wapno palone,
−
wapno hydratyzowane,
−
ciasto wapienne,
−
wapno hydrauliczne.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij wzór chemiczny i opisz na czym polega proces karbonatyzacji:
Ca(OH)
2
+ .........
→
CaCO
3
+H
2
O
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :
1) zapisać wzór do zeszytu,
2) wpisać brakujący związek chemiczny do wzoru,
3) opisać, na czym polega proces karbonatyzacji,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
charakterystyki spoiw budowlanych,
−
Poradnik majstra budowlanego.
Ćwiczenie 3
Z ciasta wapiennego wykonaj mleko wapienne i opisz jego zastosowanie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś :
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) dobrać i zważyć materiały do wykonania ćwiczenia (1 kg ciasta wapiennego, 3 l wody),
4) wymieszać składniki,
5) opisać zastosowanie mleka wapiennego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
pojemnik,
−
ciasto wapienne,
−
mieszadło,
−
woda,
−
waga,
−
rękawice ochronne,
−
okulary ochronne.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK
NIE
1) zdefiniować spoiwa powietrzne?
2) napisać reakcję chemiczną karbonatyzacji?
3) określić proces palenia wapna?
4) określić proces gaszenia wapna?
5) rozcieńczyć mleko wapienne?
6) określić zastosowanie ciasta wapiennego?
7) określić zastosowanie wapna hydratyzowanego?
8) określić zastosowanie mleka wapiennego?
9) określić zastosowanie wapna palonego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
4.2. Spoiwa cementowe
4.2.1. Materiał nauczania
Cement jest powszechnie stosowanym spoiwem hydraulicznym. Oznacza to, że wiąże
i twardnieje zarówno na powietrzu, jak i pod wodą. Można go również stosować jako spoiwo
malarskie w farbach cementowych. W zależności od potrzeb stosuje się cement portlandzki
lub zwykłe szare cementy.
Cement portlandzki to spoiwo zawierające klinkier cementowy oraz dodatek
uwodnionego siarczanu wapnia (gips), który spełnia funkcję regulatora wiązania. Cement
portlandzki stosuje się do wszystkich zapraw i betonów, dojrzewających w warunkach
naturalnych lub poddawanych obróbce cieplnej, a cement szybko twardniejący ponadto do
wykonywania,
między
innymi,
konstrukcji
wymagających
szybkiego
przyrostu
wytrzymałości, betonów sprężonych, prefabrykatów żelbetowych o wysokich klasach
wytrzymałości
.
Cement portlandzkie z dodatkami stosuje się do wykonywania robót dekoracyjnych
i elewacyjnych oraz do produkcji cementu kolorowego, suchych mieszanek tynkarskich
i elementów budowlanych.
Cement glinowy otrzymywany jest z surowca bogatego w Al
2
O
3
(boksyt). Drugim
surowcem jest wypalony CaO. Ma wysoką wytrzymałość, krótki czas wiązania. Stosowany
jest przy pracach remontowych. Nie jest odporny na działanie alkaliów.
Cement hutniczy otrzymuje się przez zmielenie klinkieru portlandzkiego, kamienia
gipsowego oraz żużla wielkopiecowego, którego zawartość w cemencie hutniczym może
wynosić 30% – 60%. Ze względu na znaczną odporność chemiczną, może być stosowany do
elementów budowli narażonych na działanie wód gruntowych oraz wody morskiej. Cement
hutniczy jest wrażliwy na niskie temperatury, zaprawa z dodatkiem cementu hutniczego musi
być stosowana w temperaturze powyżej 5
0
C.
Po zarobieniu wodą, zaczyn cementowy po pewnym czasie gęstnieje i staje się ciałem
stałym. Proces ten nazywamy wiązaniem zaczynu. Rozpoczyna się on w czasie około
40 minut - 60 minut od zmieszania z wodą, a kończy po 10 godzinach.
Kolejny proces, w którym masa nabiera większej wytrzymałości, nazywa się
twardnieniem zaczynu. Rozpoczyna się on po zakończeniu wiązania i trwa miesiącami,
a nawet latami.
Wytrzymałość normową zaczyn uzyskuje po 28 dniach i taka wartość przyjęto do
określenia wytrzymałości zapraw i betonów.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Do jakiej grupy spoiw i dlaczego należy cement?
2. Jakie rozróżnia się rodzaje cementu?
3. Gdzie się stosuje spoiwo cementowe?
4. Na czym polega wiązanie i twardnienie cementu?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród różnych spoiw wybierz spoiwa cementowe i opisz ich zastosowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozpoznać spoiwa cementowe,
3) opisać ich widoczne cechy,
4) opisać ich zastosowanie,
5) skonsultować efekty pracy z nauczycielem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
próbki spoiw:
−
wapiennych,
−
cementowych.
Ćwiczenie 2
Porównaj właściwości podanych niżej spoiw cementowych i odpowiedz, w jakiej
temperaturze można je stosować?
−
cement portlandzki,
−
cement hutniczy,
−
cement portlandzki z dodatkami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać w normach budowlanych i w „Poradniku majstra budowlanego” właściwości
następujących cementów:
−
portlandzkiego,
−
hutniczego,
−
portlandzkiego z dodatkami,
2) sformułować wnioski i udzielić odpowiedzi na pytania ujęte w poleceniu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
instrukcje producenta,
−
Poradnik majstra budowlanego.
Ćwiczenie 3
Przygotuj zaczyn cementowy i opisz jego właściwości.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) pobrać z magazynu cement portlandzki biały w ilości 1 kg,
4) wymieszać cement portlandzki biały z 4 l wody,
5) obserwować zachowanie zaczynu,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
6) opisać jego właściwości uzyskane przed zakończeniem zajęć,
7) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
spoiwo cementowe – cement portlandzki,
−
woda,
−
wiaderko,
−
mieszadło.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) określić właściwości cementu portlandzkiego?
2) określić właściwości cementu hutniczego?
3) określić właściwości cementu portlandzkiego z dodatkami?
4) określić właściwości cementu glinowego?
5) określić zastosowanie cementu w robotach malarskich?
6) wykonać zaczyn cementowy?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
4.3. Domieszki uszlachetniające
4.3.1. Materiał nauczania
Domieszki są to związki chemiczne lub mieszaniny związków chemicznych dodawane
do farb i zapraw, w celu zmodyfikowania ich właściwości. Domieszkę dodaje się w ilości nie
większej niż 5% masy ciasta wapiennego i spoiwa cementowego. Modyfikacja może
dotyczyć stanu plastycznego lub stwardniałego.
Dodatki to również związki chemiczne poprawiające właściwości farby wapiennej
i cementowej. Dodaje się je w ilości nie większej niż 10% w stosunku do masy ciasta
wapiennego i spoiwa cementowego.
Do farby wapiennej i cementowej stosuje się następujące domieszki i dodatki:
- szare mydło w ilości 5%, podnosi lepkość farby wapiennej i ułatwia jej rozprowadzenie,
- dyspersja polioctanu winylu w ilości 10%, uelastycznia powłokę wapienną i cementową
przez co stają się one mniej kruche,
- pokost lniany w ilości 4% - 7%, działa podobnie jak szare mydło, ponieważ pokost pod
wpływem alkaliów w farbie przemienia się w mydło. Większy dodatek pokostu -
20 g/1litr przy dokładnym energicznym mieszaniu powoduje, że tylko pewna cześć
pokostu ulega zmydleniu, natomiast pozostała część przetwarza się w emulsje, co
zwiększa odporność na wpływy atmosferyczne - jest to tak zwana farba szwedzka,
stosowana na elewacjach,
- ałun glinowo-potasowy w ilości 7%, zmniejsza nasiąkliwość podłoża gipsowego, stosuje
się do malowania tynków gipsowo - wapiennych,
- kazeina lub chudy twaróg w ilości 5%, wywołuje w farbie wapiennej reakcję chemiczną,
w wyniku której tworzy się substancja nierozpuszczalna w wodzie; dodatek kazeiny
podnosi trwałość farby wapiennej,
- pigmenty w ilości do 10%, powinny odznaczać się odpornością na alkalia, są to głównie
pigmenty mineralne jak ultramaryna, ochra, czerwień żelazowa, zielony tlenek chromu,
żółcień żelazowa,
- klej metylocelulozowy, poprawia właściwości robocze farby wapiennej i cementowej,
-
cement biały w ilości 5%, podnosi wytrzymałość farby na czynniki atmosferyczne.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakiej farbie stosujemy szare mydło?
2. Jakie pigmenty stosowane są w farbie wapiennej?
3. W jaki sposób przygotowuje się farbę szwedzką?
4. Co uelastycznia farbę wapienną i cementową?
5. Jaki klej stosujemy w farbie cementowej?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ jaki kolor ma woda po rozpuszczeniu w niej ultramaryny?
Sposób wykonania ćwiczenia
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) rozpuścić ultramarynę w wodzie i dobrze wymieszać,
4) zaobserwować jaki kolor ma woda z rozpuszczoną ultramaryną,
5) sformułować wnioski i udzielić odpowiedzi na pytania ujęte w poleceniu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
pojemnik na wodę,
−
woda,
−
pigment (ultramaryna),
−
mieszadło.
Ćwiczenie 2
Spośród dostarczonych materiałów rozpoznaj domieszki do farby wapiennej i opisz ich
cechy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozpoznać domieszki,
2) scharakteryzować ich właściwości.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
próbki materiałów:
−
szare mydło,
−
ciasto wapienne,
−
kazeina,
−
cement,
−
pigment.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) określić wpływ szarego mydła na właściwości powłoki malarskiej?
2) określić wpływ pokostu lnianego na właściwości powłoki malarskiej?
3) określić wpływ pigmentów na właściwości powłoki malarskiej?
4) określić wpływ kleju etylocelulozowego na właściwości powłoki malarskiej?
5) określić wpływ kazeiny
powłoki malarskiej?
6) określić wpływ ałunu glinowo – potasowego
na właściwości
powłoki malarskiej?
7) określić wpływ dyspersji polioctanu winylu na właściwości powłoki
malarskiej?
8) rozpoznać domieszki i dodatki uszlachetniające do farby wapiennej
i cementowej?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
4.4. Zasady dozowania i mieszania składników farb
4.4.1. Materiał nauczania
Farba wapienna
Farba wapienna składa się ze spoiwa, czyli ciasta wapiennego, dołowanego nie krócej niż
6 miesięcy (najlepiej przez kilka lat), pigmentu odpornego na alkalia, wody oraz dodatków
poprawiających właściwości farby. Przygotowanie farby wapiennej polega na dokładnym
zmieszaniu składników i przecedzeniu farby przez sito.
Kolejność mieszania składników:
1) Do pojemnika wlewa się wodę w ilości około 50% wymaganej porcji i mieszając cały
czas dodaje się ciasto wapienne. W przypadku farby szwedzkiej ciasto wapienne powinno
być wymieszane z pokostem.
2) Po wymieszaniu ciasta wapiennego na mleko wapienne dodaje się pigment (pigment
należy dzień wcześniej rozmieszać z wodą).
3) Mieszając cały czas, dodaje się rozczyn szarego mydła lub ałunu (szare mydło należy
rozpuścić w ciepłej wodzie i dobrze wymieszać, ałun należy potłuc na drobne kawałki
i rozpuścić w gorącej wodzie).
4) Dodaje się resztę wody, do uzyskania żądanej konsystencji.
5) Cedzi się farbę przez sito.
Przykładowe receptury farby wapiennej na porcję 10l
Farba wapienna do tynków wapiennych i cementowych:
- do gruntowania (2,5 kg ciasta wapiennego, 0,1 kg mydła szarego),
- w kolorze białym (3 kg ciasta wapiennego, 0,15 kg mydła szarego, 0,01 kg pigmentu
ultramaryny),
- w kolorach jasnych (3 kg ciasta wapiennego, 0,15 kg mydła szarego, 0,01 kg pigmentu).
Farba wapienna plastyfikowana do tynków wewnętrznych:
- w kolorze białym (3 kg ciasta wapiennego, 0,3 kg dyspersja polioctanu winylu, 0,01 kg
pigmentu ultramaryny),
- w kolorach jasnych (3 kg ciasta wapiennego, 0,3 kg dyspersja polioctanu winylu, 0,3 kg
pigmentu).
Farba wapienna do tynków wapienno gipsowych:
- do gruntowania (2,3 kg ciasta wapiennego, ałunu technicznego 0,2 kg),
- w kolorze białym (3 kg ciasta wapiennego, 0,2 kg ałunu technicznego, 0,01 kg pigmentu
ultramaryny),
- w kolorach jasnych (3 kg ciasta wapiennego, 0,2 kg ałunu technicznego, 0,3 kg
pigmentu).
Farba wapienna do tynków zewnętrznych (farba szwedzka) :
- w kolorach jasnych (3 kg ciasta wapiennego, 0,2 kg mydła szarego, 0,1 kg -0,2 kg
pokostu lnianego 0,3 kg pigmentu).
W hurtowniach i sklepach z materiałami malarskimi można kupić gotowe do stosowania,
wysokiej jakości farby wapienne do wnętrz i elewacji.
Farba cementowa składa się z 3 części (objętościowo) cementu portlandzkiego białego
lub szarego, 1 części dyspersji polioctanu winylu, 5 części wody, dodatku pigmentu
odpornego na alkalia, którego ilość nie może przekraczać 10% masy cementu oraz
niewielkiego dodatku kleju metylocelulozowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Kolejność mieszania składników jest podobna jak w farbie wapiennej. Pamiętać należy
o procesie wiązania cementu, w związku z tym przygotowujemy jednorazowo farbę w takiej
ilości, jaka będzie wykorzystana w danym dniu.
Obecnie można kupić gotowe farby cementowe w postaci suchej mieszanki, którą
rozrabia się z wodą, na przykład: farba cementowa Sopro DYX 700 jest to mineralna,
hydraulicznie utwardzalna farba odporna na działanie wody, wietrzenie, zamarzanie
i rozmarzanie, wykorzystywana do tworzenia powłok malarskich w budynkach nowych, do
remontów i renowacji budynków starych, do renowacji obiektów zabytkowych. Stosowana
jest jako powłoka malarska do ścian wewnętrznych, także w pomieszczeniach zagrożonych
grzybem, wilgotnych i mokrych, w halach fabrycznych, pralniach, piwnicach, garażach
i stajniach. Farba cementowa DYX biała jest stosowana do wykonywania powłok malarskich
w zbiornikach wody pitnej i zakładach produkcji napojów.
.
Przed przystąpieniem do robót malarskich należy sprawdzić jakoś wykonanej farby
wapiennej i cementowej. Przyrządzoną farbę wapienną i cementową należy sprawdzić
w zakresie:
- zawartości spoiwa w farbie,
- intensywności barwy,
- właściwości roboczych farby, w zależności od metody malowania (pędzlem czy aparatem
natryskowym),
- konsystencji farby (w zależności od nasiąkliwości podłoża - podłoże bardziej nasiąkliwe
wymaga rzadszej farby).
Sprawdzenie zabarwienia farby przeprowadza się na podstawie próbnego wymalowania
fragmentu podłoża na którym ma być wykonana powłoka malarska. Wyschnięta powłoka
zawsze ma jaśniejszy odcień.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są podstawowe składniki farby wapiennej?
2. Jak jest kolejność mieszania składników farby wapiennej ?
3. Kiedy należy przygotować pigment do farb wapiennych i cementowych?
4. Jakie składniki i w jakich ilościach wykorzystane będą do wykonania 10 l farby
wapiennej?
5. Jakie znasz rodzaje farb wapiennych?
6. Jakie znasz podstawowe składniki farby cementowej?
7. Jaka jest kolejność mieszania składników farby cementowej?
8. Jakie stosuje się proporcje składników farby cementowej?
9. Jakie znasz właściwości składników farby wapiennej?
10. Gdzie się stosuje farby wapienne i cementowe?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj 3 l farby wapiennej
a) do tynków cementowych i wapiennych, w kolorze jasnym,
b) do tynków wewnętrznych, w kolorze błękitnym,
c) do tynków zewnętrznych (farbę szwedzką), w kolorze białym,
a następnie oceń jakość przygotowanej farby.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko robocze,
2) pobrać z magazynu składniki farby wapiennej,
3) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt,
4) zważyć składniki według receptury,
5) przygotować farby,
6) obserwować zmiany zachodzące podczas mieszania składników,
7) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
8) skonsultować efekty pracy z nauczycielem,
9) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
ciasto wapienne,
−
szare mydło,
−
dyspersja polioctanu winylu,
−
pokost lniany,
−
pigmenty w różnych kolorach,
−
klej metylocelulozowy,
−
pojemniki cechowane,
−
waga,
−
wiaderka,
−
mieszadło,
−
sito malarskie,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 2
Przygotuj 3 l farby cementowej, oceń jakość przygotowanej farby.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko robocze,
2) pobrać z magazynu składniki farby cementowej,
3) pobrać z magazynu narzędzia i sprzęt,
4) zważyć składniki według receptury,
5) przygotować farbę,
6) obserwować zmiany zachodzące podczas mieszania składników,
7) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
8) skonsultować efekty pracy z nauczycielem,
9) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
cement portlandzki,
−
dyspersja polioctanu winylu,
−
pigmenty w różnych kolorach,
−
klej metylocelulozowy,
−
pojemniki cechowane,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
−
waga,
−
wiaderka,
−
mieszadło,
−
sito malarskie,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie3
Sprawdź jakość farby wapiennej i cementowej zwracając uwagę na konsystencję,
nasiąkliwość powłoki i zabarwienie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać narzędzia z magazynu,
3) wymieszać gotową farbę wapienną i cementową,
4) wymalować fragment ściany,
5) obejrzeć pomalowaną powłokę, zwracając uwagę na nasiąkliwość powłoki i intensywność
barwy,
6) wyciągnąć wnioski i przedstawić je nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba wapienna i cementowa,
−
pędzel rogowy,
−
mieszadło.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) dobrać składniki farby wapiennej?
2) dobrać składniki farby cementowej?
3) zachować kolejność mieszania składników?
4) przygotować farbę wapienną?
5) przygotować farbę cementową?
6) ocenić jakość farby cementowej i wapiennej?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
4.5. Rodzaje podłoży budowlanych – zasady ich przygotowania
4.5.1. Materiał nauczania
Tynki
Z podłoży tynkowych najczęściej występują tynki wapienne, cementowe, cementowo -
wapienne i gipsowe. Tynki można podzielić w zależności od miejsca ich wykonania, zaprawy
oraz sposobu wykonania.
Ze względu na miejsce wykonania rozróżniamy tynki zewnętrzne i wewnętrzne. Tynki
zewnętrzne zabezpieczają ściany przed szkodliwymi wpływami atmosferycznymi,
zabezpieczają budynek przed stratami ciepła i nadają mu estetyczny wygląd.
W zależności od rodzaju zaprawy tynki można podzielić na:
- tynki wapienne, stosowane powszechnie jako tynki wewnętrzne w pomieszczeniach
mieszkalnych,
- tynki cementowo - wapienne, stosowane jako tynki wewnętrzne i zewnętrzne,
- tynki cementowe, stosowane do wykonania obrzutki na powierzchniach betonowych
i żelbetowych oraz na powierzchniach, w których wymagana jest duża wytrzymałość
tynku,
- tynki gipsowo – wapienne, stosowane wewnątrz pomieszczeń,
- tynki gipsowe, stosowane wewnątrz pomieszczeń nie narażonych na wilgoć.
Ze względu na sposób wykonania tynki można podzielić na:
- tynki jednowarstwowe, najprostsze w wykonaniu - składają się z jednej warstwy (tynk
surowy, rapowany, zagładzony kielnią, ściągnięty packą i pędzlowany),
- tynki dwuwarstwowe - składają się z warstwy spodniej zwanej obrzutką i wierzchniej
zwanej narzutem,
- tynki trójwarstwowe, które oprócz dwóch warstw, takich jak w tynkach
dwuwarstwowych, mają trzecią warstwę wierzchnią, zwaną gładzią,
- tynki specjalne, o polepszonych niektórych właściwościach (ciepłochronne, o zwiększonej
wodoszczelności),
- tynki szlachetne - wykonane są na podkładzie tynków dwuwarstwowych, wierzchnią
warstwę wykonuje się z zaprawy ze szlachetnymi kruszywami.
Tynki na spoiwie cementowym i wapiennym są najczęściej występującym podłożem
malarskim. Ważnymi właściwościami tynków cementowych, wapiennych, cementowo -
wapiennych ze względu na powłoki malarskie, jest ich twardość, nasiąkliwość, odporność na
wodę oraz wpływy atmosferyczne i chemiczne. Tynki cementowe i cementowo - wapienne
wykazują dużą twardość, wapienne średnią. Nasiąkliwość tynków cementowych jest mała,
wapiennych duża. Odporność tynków na wpływy atmosferyczne i wodę jest dobra,
z wyjątkiem tynków wapiennych. Tynki na spoiwie wapiennym i cementowym wykazują
dużą alkaliczność, dlatego najlepiej stosować na nie powłoki z farb odpornych na alkalia
(farby wapienne, cementowe). Po zneutralizowaniu tynków można stosować wszystkie
rodzaje powłok malarskich.
Podłoża gipsowe, nadają się do malowania farbami emulsyjnymi, klejowymi, ftalowymi,
nie można bezpośrednio malować ich farbami wapiennymi i cementowymi, gdyż podłoże
takie nie jest odporne na alkalia.
Podłoża betonowe maluje się farbami wapiennymi i cementowymi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Podłoża drewniane
Najistotniejszą cechą drewna jest jego stała skłonność do wchłaniania i oddawania
wilgoci. Najczęściej stasuje się na nie powłoki olejne i lakiernicze. Powłoki malarskie
zabezpieczają drewno przed gniciem, grzybami oraz łatwym zapaleniem. Farbę wapienną
niekiedy stosuje się do malowania kory drzew owocowych, w celu zabezpieczenia jej przed
bakteriami.
Sklejka jest wykonana z drewna, dlatego należy ją traktować jako podłoże drewniane.
Pamiętając, że pod wpływem wilgoci można ulec rozklejeniu, maluje się ją farbami olejnymi.
Nie wolno do tego stosować farb wapiennych i cementowych.
Płyty paździerzowe można pokrywać farbami wapiennymi, cementowymi, olejnymi
i lakierniczymi.
Płyty pilśniowe podobne są do tektury, mają one zwykle jedną powierzchnię gładką
a druga szorstką. Szorstkie strony są dla farb podłożami bardziej przyczepnymi i nadają się
pod wszystkie powłoki malarskie.
Podłoża metalowe i stalowe powinny być zabezpieczone przed rdzewieniem. Najlepiej
do tego celu nadają się powłoki olejne gdyż nie przepuszczają wilgoci i tym samym
zapobiegają tworzeniu się rdzy. Podłoży takich nie wolno malować farbami wapiennymi
i cementowymi.
Podłoża z kamieni sztucznych należy traktować jak podłoża cementowe. Podłoża takie
maluje się farbami cementowymi i wapiennymi. Kamienie naturalne maluje się rzadko.
W tym celu stosuje się farby olejne, krzemianowe i emulsyjne.
Kolejne czynności w trakcie przygotowania podłoży do malowania farbami wapiennymi
i cementowymi:
- rozpoznanie podłoża przez oględziny, stwierdzenie jego przydatności oraz określenie
zakresu robót naprawczych,
- oczyszczenie z kurzu, plam, resztek zaprawy, z rdzy i innych zanieczyszczeń,
- usunięcie starych powłok malarskich przez skrobanie, zmywanie, opalanie,
- naprawa, likwidacja uszkodzeń podłoży,
- neutralizacja czyli zobojętnienie powierzchni o odczynie alkaicznym,
- wygładzenie, wyrównanie powierzchni przez szpachlowanie i szlifowanie,
- gruntowanie.
Czyszczenie powierzchni
- Z nowych tynków należy usunąć zaschnięte grudki zaprawy przez pocieranie drewnianym
klockiem, a następnie powierzchnię oczyszcza się szczotką z kurzu. Zanieczyszczenia
należy zmyć wodą z detergentem albo roztworem sody (sody oczyszczonej z wodą) lub
amoniakiem (jest to mieszanina amoniaku z wodą), a następnie zmyć czystą wodą.
- Stare powłoki olejne, w przypadku dobrego związania z podłożem wystarczy zmyć ciepłą
wodą z mydłem, natomiast gdy powłoki te się łuszczą i odpadają, należy je usunąć.
- Powierzchnie metalowe oczyszcza się z zanieczyszczeń, a pokryte rdzą należy koniecznie
oczyścić za pomocą szczotek drucianych lub aparatu mechanicznego (piaskownicy).
Naprawa podłoży
Do likwidacji pęknięć, rys, dziur o większych rozmiarach powinno się stosować taką
samą zaprawę, z której wykonany jest tynk. Małe uszkodzenia wypełnia się gipsem
szpachlowym lub budowlanym. Każda szczelina występująca w tynku powinna być
pogłębiona przynajmniej o 5 mm i po zmoczeniu wodą wypełniona właściwą zaprawą.
Dobrym rozwiązaniem jest rozpowszechnione ostatnio stosowanie zapraw renowacyjnych.
Pozwalają one na skuteczne, stosunkowo proste i mniej kosztowne rozwiązanie problemu
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
naprawy podłoży. Zaprawy renowacyjne przygotowywane są fabrycznie i dostarczane
w postaci proszku. Charakteryzują się bardzo wysoką porowatością i przepuszczalnością pary
wodnej. Zaprawy renowacyjne przygotowuje się ściśle według instrukcji producenta.
Neutralizowanie podłoży
Świeże i wilgotne tynki cementowe, wapienne oraz wilgotny beton zawierają w swoim
składzie wolne wapno lub węglan wapniowy i z tego powodu mają odczyn alkaiczny,
co w przypadku powłok malarskich ma duże znaczenie, gdyż wolne wapno wchodzi
w reakcję chemiczną z olejem i tworzy mydła nie posiadające cech błonotwórczych.
W przypadku pilnych robót, tynki należy zneutralizować (zobojętnić) fluatami. Fluatować
można za pomocą pędzla lub aparatu natryskowego.
Usuwanie plam, zacieków i rdzy.
Aby usunąć plamę z tynku należy ją pierwsze wyskrobać, zmyć wodą albo odpowiednim
rozpuszczalnikiem. Jeżeli te sposoby nie skutkują to należy taką plamę zaizolować, czyli
pokryć powłoką malarską, która uniemożliwi jej przebijanie. Po wyschnięciu miejsce to
dobrze jest powlec rzadkim mlekiem wapiennym lub szkłem wodnym. Plamy dymne należy
zmyć gorącą wodą z amoniakiem, a następnie powlec jednym z wymienionych roztworów.
Szpachlowanie i szlifowanie podłoży
Szpachlowanie polega na nakładaniu na ścianę cienkiej warstwy gipsu szpachlowego lub
gładzi za pomocą pacy lub szpachli, a następnie przeszlifowaniu jej po wyschnięciu.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak dzielą się tynki ze względu na miejsce wykonania?
2. Jak dzielą się tynki w zależności od rodzaju zaprawy?
3. Jak dzielą się tynki ze względu na sposób wykonania?
4. Jakie znasz podłoża malarskie?
5. Jaka jest kolejność czynności przy przygotowaniu podłoża?
6. Jakie znasz sposoby czyszczenia podłoży?
7. Jakie znasz metody naprawy tynków?
8. W jakim celu neutralizuje się podłoże (świeże tynki)?
9. W jaki sposób usunąć tłuste plamy z podłoża cementowo- wapiennego?
10. Z jakiego materiału wykonuje się szpachlowanie?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj naprawę uszkodzonego tynku cementowo - wapiennego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i materiały,
3) zapoznać się z instrukcją producenta dotyczącą sposobu przygotowania zaprawy,
4) przygotować zaprawę w odpowiedniej ilości,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
5) oczyścić podłoże,
6) naprawić uszkodzenia na tynku,
7) ocenić swoją pracę,
8) przedstawić efekty swojej pracy nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
gotowa zaprawa tynkarska,
−
pojemnik na zaprawę,
−
wiadro,
−
kielnia,
−
paca murarska,
−
szpachelka,
−
pędzel lub szczotka do skropienia woda.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij ubytki na podłożu gipsowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i materiały,
3) zapoznać się z instrukcją producenta dotyczącą sposobu przygotowania gipsu
szpachlowego,
4) przygotować gips szpachlowy w odpowiedniej ilości,
5) oczyścić podłoże,
6) wykonać zadanie określone w poleceniu,
7) ocenić swoją pracę,
8) przedstawić efekty swojej pracy nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
gips szpachlowy,
−
pojemnik,
−
wiadro,
−
szpachelka,
−
paca metalowa.
Ćwiczenie 3
Usuń starą farbę klejową z podłoża cementowo – wapiennego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) pobrać z magazynu narzędzia i materiały,
3) namoczyć podłoże pomalowane farbą klejową,
4) usunąć starą powłokę za pomocą skrobaka,
5) zmyć podłoże czystą wodą z dodatkiem mydła,
6) ocenić swoją pracę,
7) przedstawić efekty swojej pracy nauczycielowi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wiadro na wodę,
−
pędzel ławkowiec,
−
skrobak,
−
szpachelka,
−
mydło techniczne,
−
drabina.
Ćwiczenie 4
Oczyść podłoże metalowe z rdzy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia i materiały,
3) usunąć rdzę za pomocą szczotki drucianej,
4) przedstawić efekty swojej pracy nauczycielowi.
5) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
fragment metalowego kształtownika,
−
szczotka druciana,
−
rękawice i okulary ochronne.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) rozróżnić podłoża do malowania?
2) uzupełnić ubytki w podłożu?
3) podać kolejne czynności przygotowania podłoża pod malowanie?
4) oczyścić podłoże z kurzu, plam i zacieków?
5) przygotować podłoże do malowania?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
4.6. Badanie i ocena stanu technicznego podłoża
4.6.1. Materiał nauczania
Przed przystąpieniem do prac malarskich należy zbadać i ocenić stan techniczny podłoży,
poprzez tak zwane oględziny podłoża. Badanie oznacza przeprowadzenie pewnych
doświadczeń na podłożu i odczytanie ich wyników, natomiast ocena techniczna podłoży
polega na stwierdzeniu uszkodzeń i przydatności podłoża do malowania oraz określenie
zakresu ewentualnych napraw.
−
w celu zbadania adhezji (przylegania) tynku należy go „opukać” młotkiem gumowym,
jeżeli odgłos będzie głuchy oznacza to, że tynk odchodzi od podłoża, wtedy należy go
usunąć,
−
w celu stwierdzenia czy tynk wykazuje odczyn alkaiczny należy przeprowadzić badanie
w następujący sposób: zwilża się jego powierzchnię 1% alkoholowym roztworem
fenoloftaleiny. Jeżeli roztwór nie zabarwi się oznacza to, że tynk ma odczyn obojętny,
jeżeli zabarwi na różowo - jest słabo alkaiczny, a jeżeli zabarwi na czerwono, to podłoże
jest silnie alkaiczne i należy je zneutralizować,
−
równość podłoża sprawdza się za pomocą łaty - w razie stwierdzenia dużych
nierówności należy je wyrównać,
−
badanie nasiąkliwości polega na zmoczeniu podłoża wodą - jeżeli podłoże zmieni kolor
bardzo szybko z jasnego na ciemny, będzie to znaczyło, że jest zbyt nasiąkliwe i należy
je zagruntować odpowiednim środkiem, jeżeli nie zmieni koloru z jasnego na ciemny,
będzie to znaczyło że jest słabo nasiąkliwe i należy je zagruntować środkiem
zwiększającym przyczepność,
−
w celu stwierdzenia na podłożu przywierających obcych ciał, kurzu, zabrudzeń, należy
przeprowadzić próbę ścierania, przez przetarcie dłonią powierzchni,
−
w celu stwierdzenia, czy na podłożu występują luźne części, przeprowadza się próbę
zarysowania podłoża twardym, ostrym przedmiotem.
Do podstawowych uszkodzeń podłoży można zaliczyć: odparzenia, odspojenia
i osłabienia przyczepności, zarysowania włosowate i spękania, uszkodzenia mrozowe,
wykwity solne, złuszczenia, wykruszenia i osypywanie, odpryski i pęcherze, zabrudzenia,
rozwój glonów, grzybów lub mchów.
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie uszkodzenia występują na podłożach?
2. Po czym poznasz, że podłoże jest silnie alkaiczne?
3. W jaki sposób ocenisz nasiąkliwość podłoża?
4. Na czym polega próba zarysowania?
5. Na czym polega próba ścierania?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie nasiąkliwości podłoża cementowo - wapiennego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) pobrać z magazynu narzędzia i materiały,
3) zwilżyć podłoże wodą za pomocą pędzla,
4) obserwować w jakim czasie podłoże zmieni kolor,
5) sformułować wnioski i wynik badania podać nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
podłoże z tynku cementowo wapiennego,
−
pędzel, woda.
Ćwiczenie 2
Wykonaj oględziny podłoża i oceń jego stan techniczny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) określić rodzaj podłoża jakie znajdują się w pomieszczeniu,
2) opisać ich stan uwzględniając zniszczenia,
3) podać propozycję naprawy tych podłoży.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
Poradnik majstra budowlanego.
Ćwiczenie 3
Sprawdź równość podłoża.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) przygotować narzędzia,
3) przyłożyć łatę lub poziomnicę do powierzchni podłoża,
4) określić równość podłoża,
5) sformułować wnioski i wynik badania podać nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
łata lub poziomnica.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) opisać uszkodzenia występujące na podłożu?
2) dokonać oględzin podłoża?
3) zbadać nasiąkliwość podłoża?
4) ocenić stan podłoża pod względem wilgotności?
5) ocenić stan techniczny podłoża?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
4.7. Gruntowanie podłoża pod malowanie wapienne.
4.7.1. Materiał nauczania
Gruntowanie to powlekanie powierzchni przeznaczonej do malowania warstwą materiału
mającego właściwości silnego wiązania się z podłożem, w celu stworzenia jednolitej powłoki
oraz zwiększenia przyczepności materiału malarskiego do powierzchni malowanej.
Pod malowanie wapienne stosuje się najczęściej gruntownik w postaci rozrzedzonej farby
wapiennej, mleka wapiennego z dodatkiem mydła szarego lub pokostu. Istnieją gotowe do
użycia gruntowniki do podłoży tynkarskich i betonowych takie jak na przykład Unigrunt,
Ekogrunt.
Proces taki wykonuje się w następujących przypadkach:
−
gruntowanie silnie wchłaniających wilgoć podłoży przed zastosowaniem farby
wapiennej,
−
zabezpieczanie podłoży porowatych z betonu i jastrychu przed ich pyleniem,
−
powierzchniowe gruntowanie podłoży narażonych na silne działanie wilgoci (w
pralniach, łaźniach),
−
gruntowanie starych podłoży mineralnych celem zwiększenia ich przyczepności (mostek
szczepny),
−
zabezpieczanie powierzchni betonowych przed nadmiernym ścieraniem i działaniem
wilgoci (może być stosowane w pomieszczeniach o dużym natężeniu ruchu pieszych -
w halach produkcyjnych, sklepach).
Sposób stosowania
Przed zagruntowaniem podłoża preparatem należy przygotować powierzchnię. Podłoże
powinno być czyste, suche i gładkie, oczyszczone z tłuszczu, powłok malarskich, nacieków.
Wszelkie ubytki należy zaszpachlować i wyrównać. Na gładką, czystą powierzchnię nakłada
się dokładnie wymieszany roztwór, za pomocą pędzla lub aparatu natryskowego.
W przypadku podłoży bardzo chłonnych, roztwór można rozcieńczyć wodą. Gruntowanie
powinno odbywać się w temperaturze od +5
0
C do +25
0
C. W miejscach narażonych na
zwiększone ścieranie wskazane jest nałożenie 2-3 warstw gruntownika. Nakładanie
poszczególnych warstw powinno być wykonane w odstępach około 3-4 godzinnych.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest gruntowanie?
2. Jakie właściwości ma gruntownik?
3. Jakie znasz gruntowniki?
4. W jakiej temperaturze można gruntować?
5. W jakich przypadkach stosuje gruntownik?
6. Jak powinno być przygotowane podłoże pod gruntowanie?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj farbę gruntującą pod malowanie wapienne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt malarski oraz materiały,
3) dodać odpowiednią ilość wody do farby, aby otrzymać roztwór do gruntowania,
4) ocenić konsystencję gruntownika,
5) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba wapienna,
−
wiadro
−
mieszadło,
−
woda,
−
pojemnik cechowany,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 2
Na powierzchni 5 m
2
wykonaj gruntowanie tynków cementowo-wapiennych.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt malarski oraz materiały,
3) wyznaczyć powierzchnię pod gruntowanie,
4) wymieszać roztwór mleka wapiennego,
5) wykonać gruntowanie,
6) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
7) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
roztwór mleka wapiennego,
−
drabina,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) podać skład gruntownika wapiennego?
2) przygotować gruntownik wapienny?
3) zagruntować podłoże?
4) określić proces gruntowania?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
4.8. Techniki malowania farbą wapienną i cementową
4.8.1. Materiał nauczania
Technika wapienna
Techniką wapienną nazywa się wykonanie powłoki malarskiej z farby otrzymanej
z ciasta wapiennego. Technika wapienna jest jedną z najstarszych technik malarskich. Cechą
charakterystyczną techniki wapiennej jest jej chemiczne podobieństwo do najczęściej
stosowanych podłoży, czyli tynków wapiennych, cementowych, cementowo - wapiennych
i podłoży betonowych. Powłoka wapienna twardnieje w wyniku reakcji chemicznej zwanej
karbonatyzacją, co trwale łączy ją z podłożem.
Dobór narzędzi i sprzętu
Powłoka wapienna może być nanoszona na podłoże ręcznie lub mechanicznie:
- do nanoszenia ręcznego używa się pędzli ławkowców, krzywików, pędzli angielskich,
rogowych,
- do malowania mechanicznego używa się aparatów natryskowych,
- sprzęt pomocniczy stanowią wiadra, pojemniki, sznur malarski, drabiny, rusztowania.
Tabela 1 Czynności malarskie w technice wapiennej
Lp. Rodzaje malowania
Czynności
1
Malowanie uproszczone (bielenie) na
różnych podłożach w pomieszczeniach
drugorzędnych.
Oczyszczenie powierzchni,
malowanie jednokrotne mlekiem
wapiennym lub farbą wapienną.
2
Malowanie zwykłe świeżych tynków
wapiennych, cementowo- wapiennych
wewnątrz budynku.
Usunięcie resztek zaprawy, kurzu,
reperacja ewentualnych uszkodzeń tynku
zaprawą tynkarską,
zagruntowanie farbą wapienną podkładową,
pomalowanie 1 lub 2 krotne sufitów białą
farbą wapienną,
pomalowanie 1 lub 2 krotne ścian farbą
wapienną kolorową,
3
Malowanie zwykłe tynków wapienno -
gipsowych wewnątrz budynku.
Czynności jak w punkcie 2 lecz do
gruntowania i malowania używa się farb
wapiennych z dodatkiem ałunu.
4
Malowanie tynków zewnętrznych
(elewacji).
Usunięcie luźnych cząsteczek tynku
i zanieczyszczeń,
naprawa ewentualnych uszkodzeń zaprawą
tynkarską,
zagruntowanie,
malowanie dwukrotne farbą szwedzką,
Technika cementowa
Zbliżona jest do techniki wapiennej, ale materiałem powłokowym jest farba cementowa,
której spoiwem jest cement portlandzki. Powłoki cementowe składają się z dwóch warstw
cienko nałożonej farby, przy czym drugą warstwę nakłada się po 1 lub 2 dniach. Powłoka
będzie trwalsza, jeśli przez kilka dni będzie spryskiwana wodą. Narzędzia i sprzęt takie same,
jak w technice wapiennej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Zasady malowania
Powłoki wapienne i cementowe składają się co najmniej z dwóch warstw. Należy
pamiętać o kolejności i kierunku pociągnięć pędzla.
Przy malowaniu dużych powierzchni stosuje się zasadę malowania mokre na mokre,
(rys.1) w celu uniknięcia smug powstałych w miejscu łączenia malowanej powierzchni
z częścią już pomalowaną.
Rys. 1 Schemat zasady malowania:
a) „mokre na suche” (nieprawidłowo – widoczna smuga na styku powierzchni cząstkowych),
b) „mokre na mokre” (prawidłowy sposób malowania większych powierzchni) [1, s. 94]
Malowanie krzyżowe (Rys. 2)
Sposób nanoszenia kolejnych warstw prostopadle do poprzednich, dla równomiernego
rozprowadzenia podczas malowania aparatem natryskowym lub pędzlem. Ten sposób
nanoszenia jest szczególnie polecany w wypadku dużych powierzchni. Kierunek ruchu
narzędzia (aparatu lub pędzla) przy nanoszeniu kolejnej warstwy jest prostopadły do warstwy
poprzedniej.
Rys. 2 Schemat zasady malowania „ na krzyż”
1 – kierunek pociągnięć pędzla przy wykonaniu pierwszej warstwy,
2 – przy wykonaniu drugiej warstwy [ 1, s. 95 ]
Malowanie natryskowe
Sposób nanoszenia powłoki, polegający na rozpyleniu jej i osadzeniu rozpylonych
cząstek na podłożu.
Malowanie sufitów
Pierwsza warstwa farby w kierunku równoległym do ściany z oknami, druga warstwa
prostopadle do ściany z oknami.
Malowanie ścian
Pierwsza warstwa pozioma, druga warstwa pionowa.
Przedmiar i obmiar robót
Przed przystąpieniem do prac malarskich należy wykonać przedmiar robót to jest:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
- ustalić kolejność wykonania prac zgodnie z dokumentacją,
- zmierzyć powierzchnię sufitów, ścian, odliczając otwory o powierzchni powyżej 1m
2
,
- określić potrzebne materiały do wykonania prac malarskich,
- określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału malarskiego - na 1m
2
powierzchni
przypada orientacyjnie 0,5
÷
0,6 litra farby wapiennej, dla farby cementowej jest to
0,8
÷
1,21 litra. Jeżeli zastosujemy gotową farbę od producenta, musimy zastosować się do
jego receptur zużycia. Taka receptura znajduje się na każdym opakowaniu danego
materiału malarskiego.
Po zakończeniu prac należy wykonać obmiar robót to jest:
- zmierzyć powierzchnię wykonanych prac,
- obliczyć rzeczywiste zużycie materiałów,
- określić koszt wykonania.
4.8.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zastosujesz narzędzia do malowania wapiennego?
2. Jakie znasz rodzaje malowania wapiennego?
3. Czym się różni technika wapienna od cementowej?
4. Na czym polega zasada malowania „mokre na mokre”?
5. Jakie znasz zasady malowania farbą wapienną i cementową?
6. Jak dokonasz przedmiaru robót?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj stanowisko pracy do malowania wapiennego.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) sporządzić listę potrzebnych materiałów, narzędzi i sprzętu malarskiego,
2) wyznaczyć powierzchnię 6 m
2
do malowania wapiennego,
3) pobrać z magazynu odpowiednie materiały, narzędzia i sprzęt malarski,
4) rozmieścić je na stanowisku w sposób, który nie utrudni pracy.
5) zabezpieczyć stanowisko przed ewentualnymi zabrudzeniami,
6) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wiadra,
−
szpachelka,
−
cyklina,
−
pędzel ławkowiec,
−
pędzel angielski,
−
drabina,
−
mieszadło,
−
pędzel krzywik,
−
folia malarska,
−
przymiar składany,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
−
nożyczki,
−
zestaw sprzątający,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 2
Wykonaj dwukrotne malowanie fragmentu sufitu o powierzchni 1 m
2
farbą wapienną.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę wapienną,
3) wyznaczyć powierzchnię do malowania farbą wapienną,
4) wymieszać dokładnie farbę,
5) wymalować sufit za pomocą pędzla ławkowca,
6) stasować zasadę malowania na krzyż,
7) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
8) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba wapienna,
−
pędzel ławkowiec i szpachelka
−
wiaderko,
−
drabina,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 3
Wykonaj jednowarstwową powłokę wapienną na fragmencie ściany o powierzchni 5 m
2
.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę wapienną,
3) wyznaczyć powierzchnię do malowania farbą wapienną,
4) obliczyć szacunkowo ilość potrzebnej farby wapiennej - (skorzystaj z poradnika materiał
nauczania, rozdział 4.8.1),
5) wymieszać dokładnie farbę,
6) pomalować ścianę za pomocą pędzla ławkowca,
7) stosować zasadę malowania „mokre na mokre”,
8) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
9) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba wapienna,
−
narzędzia (pędzel ławkowiec, szpachelka),
−
wiaderko,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
−
drabina,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 4
Wykonaj jednowarstwową powłokę cementową na powierzchni 5m
2
,
na zewnątrz
budynku.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać te ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko,
2) obliczyć szacunkowo ilość potrzebnej farby cementowej, skorzystaj z poradnika (materiał
nauczania, rozdział 4.8.1)
3) pobrać z magazynu narzędzia, sprzęt oraz farbę cementową,
4) rozstawić rusztowania lub drabiny,
5) wyznaczyć powierzchnię do malowania farbą cementową,
6) wymieszać dokładnie farbę,
7) pomalować ścianę za pomocą pędzla ławkowca,
8) stosować zasadę malowania „mokre na mokre”.
9) wykonać obmiar robót,
10) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi,
11) zlikwidować stanowisko pracy,
12) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
farba wapienna,
−
narzędzia (pędzel ławkowiec, krzywy, szpachelka),
−
wiaderko,
−
drabina,
−
przymiar składany,
−
woda,
−
rękawice i okulary ochronne.
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) scharakteryzować i wykonać malowanie uproszczone?
2) scharakteryzować i wykonać malowanie zwykłe?
3) ustalić kierunki malowania poszczególnych warstw
na ścianie i suficie?
4) wykonać malowanie metodą „mokre na mokre”?
5) wykonać malowanie metodą „na krzyż”?
6) dobrać narzędzia w technice wapiennej i cementowej?
7) wykonać malowanie techniką wapienną lub cementową?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
4.9. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót
4.9.1. Materiał nauczania
Wymagania techniczne
−
Malowanie farbą wapienną we wnętrzach należy wykonywać przy zamkniętych oknach,
aby nie przyspieszać wysychania farby. Warstwę gruntującą należy wykonać rzadszą
farbą, aby powierzchnia tynku dobrze nasiąkła wodą. Przy malowaniu ręcznym, po
częściowym wyschnięciu warstwy gruntującej, nanosi się dwie warstwy gęściejsze, przy
malowaniu mechanicznym stosuje się farby o jednakowej gęstości. Czas schnięcia jednej
warstwy zależy od temperatury otoczenia (+5
o
C
÷
+25
o
C), oraz od nasiąkliwości podłoża
i wynosi od 4 do 12 godzin.
−
Malowanie elewacji należy wykonywać w dniach pochmurnych, niezbyt ciepłych, aby
powłoka nie wysychała zbyt szybko. Farbami cementowymi należy malować na
wilgotnym podłożu, w chłodnej i wilgotnej porze roku, jednak w temperaturze nie niższej
niż +5
o
C. Trwałość powłoki 5-10 lat, jest ona odporna na wpływy atmosferyczne.
−
Powłoki jednowarstwowe nie powinny wykazywać plam, prześwitów i odprysków, nie
powinny się ścierać ani osypywać przy otarciu tkaniną. Dopuszczalne są ślady pędzla
i nierównomierny odcień.
−
Powłoki dwuwarstwowe nie powinny wykazywać smug, prześwitów, plam, śladów
pędzla i odprysków, nie powinny się ścierać ani osypywać przy otarciu tkaniną..
Dopuszcza się chropowatości powłoki odpowiadające rodzajowi podłoża. Barwa
powinna być jednolita, nie dopuszcza się plam lub wgłębień.
−
Roboty elewacyjne – warunki jak przy powłokach dwuwarstwowych, dopuszcza się
natomiast niejednolity odcień barwy powłoki w miejscach naprawy tynku, po
mocowaniach rusztowań. Maksymalna wielkość plamy nie może przekraczać 20 cm
2
.
Odbiór robót malarskich polega:
−
sprawdzeniu podłoży (zgodność z dokumentacją, jakość powierzchni, stopień
skarbonatyzowania tynków, odtłuszczenie powierzchni),
−
sprawdzenie podkładów (wygląd powierzchni, nasiąkliwość, wyschnięcie),
−
sprawdzenie powłok (zgodność z dokumentacją techniczną, wygląd zewnętrzny,
nasiąkliwość, przyczepność, odporność na ścieranie, zarysowanie i zmywanie).
Badanie wymaganych powłok można przeprowadzić nie wcześniej niż po 14 dniach od
zakończenia prac. Jeżeli wszystkie badania dadzą wynik pozytywny, powłokę malarską
uważa się za wykonaną zgodnie z wymaganiami normy. Jeżeli choć jeden element odbiega od
normy, należy część lub całość robót powtórzyć.
Najczęściej spotykane wady powłok wapiennych zapisano w tabeli 2.
Tabela 2 Najczęściej spotykane wady powłok wapiennych.[2,s.330]
Wady
Przyczyny powstawania
Sposób zapobiegania
1
2
3
Ściekanie farby
- nienasiąkliwe albo zbyt
zawilgocone podłoże betonowe
lub tynk cementowy,
- zbyt rzadka farba,
-
wykroplenie się wody
- odczekać aż podłoże nieco
wyschnie,
- zagęścić farbę przez dodanie
białego cementu
-
usunąć przyczynę
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
kondensacyjnej na zimnych
ścianach, w pomieszczeniach
o dużej wilgotności powietrza.
zawilgocenia powietrza,
wietrzyć pomieszczenie do
czasu wyschnięcia powłoki,
stosować gęstszą farbę.
Łuszczenie się
powłoki
- niewłaściwy podkład,
- zbytnia grubość powłoki,
- wpływ mrozu.
- stosować tylko na podkładach
zawierających węglan wapnia,
- nakładać farbę cienkimi
warstwami,
- nie malować w czasie mroźnej
pogody i zabezpieczyć przed
ewentualnym zamarznięciem
mokrej powłoki .
Plamy i odbarwienia
powłoki
- niejednorodna struktura
i nasiąkliwość podłoża,
- naprawy uszkodzeń podłoża
gipsem,
- przebijające plamy podłoża,
- odbarwienie się pigmentów
nieodpornych na światło.
- zagruntować podłoże farbą
wapienną z dodatkiem szarego
mydła lub dyspersji PV AC,
- do naprawy tynków stosować
właściwą zaprawę,
- usunąć plamy podłoża lub
fluatować,
- stosować pigmenty odporne
na alkalia i światło.
Smugi i zgrubienia
- zbyt nasiąkliwe podłoże,
- malowanie w słońcu,
- przerwy w malowaniu całej
powierzchni,
- niedostatecznie wymieszana
farba, rozcierające się grudki
pigmentu.
- zmniejszyć nasiąkliwość przez
zagruntowanie lub zwilżenie,
malować szybko, metodą
mokre na mokre,
- malować tylko zacienione
powierzchnie,
- malować metodą mokre na
mokre,
- często mieszać farbę w czasie
malowania, dodawać do farby
dokładnie roztarte pigmenty.
Brak odporności na
wycieranie, pylenie
się powłoki,
zmywanie przez
deszcze
- za szybkie wyschnięcie
powłoki bez dostatecznego
utwardzenia się,
- niszczące działanie
zanieczyszczeń atmosfery
wielkomiejskiej
i przemysłowej.
- nie malować w czasie upalnej
pogody, dobrze nawilżyć
podłoże przed malowaniem,
- nie malować farbą wapienną
elewacji w warunkach
działania atmosfery
przemysłowej
i wielkomiejskiej.
4.9.2.
Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakiej temperaturze wykonasz malowanie farbą wapienną i cementową?
2. Jakie cechy powinna posiadać powłoka jednowarstwowa ?
3. Na jakim podłożu powinno się malować farbą cementową?
4. W jakich warunkach pogodowych malujemy elewacje farbą cementową?
5. Na czym polega odbiór robót?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sprawdź czy jednowarstwowa powłoka wapienna jest wykonana poprawnie.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dokonać oględzin powłoki jednowarstwowej,
2) ocenić jej stan pod względem wykonania,
3) podać zgodność wykonania powłoki z wymogami technicznymi,
4) przedstawić efekty wykonania ćwiczenia nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
stanowisko ćwiczeniowe z wykonaną jednowarstwową powłoką wapienną,
−
poradnik ucznia,
−
Poradnik majstra budowlanego.
4.9.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) ocenić stan powłoki wapiennej jednowarstwowej?
2) opisać wymagania techniczne stawiane powłoce cementowej?
3) dokonać odbioru robót malarskich wykonanych na elewacji budynku?
4) określić w jakiej temperaturze wykonujemy malowanie wapienne?
5) określić przyczyny powstawania wad powłok wapiennych i cementowych?
6) określić sposoby zapobiegania powstawaniu wad tych powłok?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
4.10. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
środowiska dotyczące malowania wapiennego i cementowego
4.10.1. Materiał nauczania
Oprócz ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy stosowanych przy robotach
malarskich, w przypadku malowania farbami wapiennymi należy pamiętać o żrących
właściwościach wapna, w związku z tym konieczna jest ochrona oczu i skóry podczas
malowania sufitu oraz przy wykonywaniu całości robót aparatami natryskowymi. Oczy
należy chronić okularami, ponadto do malowania natryskowego powinno używać się
końcówek rozpylających zaopatrzonych w kurtynę powietrzną, która zmniejszy rozpylanie
farby w pomieszczeniu.
W czasie natryskiwania farby należy pracować w masce ochronnej. Skóra rąk i twarzy
powinna być przed rozpoczęciem prac posmarowana tłustym kremem, a ponadto należy
używać rękawic ochronnych. Po skończeniu prac ręce i twarz należy umyć ciepłą wodą
z mydłem oraz wetrzeć w skórę tłusty krem.
W pomieszczeniach, w których są prowadzone roboty malarskie farbami wodnymi,
należy wyłączyć lub zabezpieczyć instalację elektryczną i stosować zasilanie nie mogące
powodować zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym.
Prace malarskie na wysokościach powinny być wykonywane z prawidłowo wykonanych
rusztowań lub drabin. Nie wolno pracować na deskach lub pomostach opartych przypadkowo
na elementach wyposażenia wnętrz budynków, jak na przykład grzejnikach i umywalkach.
,
Pozostałe, wspólne dla wszystkich technik zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska zostały omówione w programie jednostki
modułowej Z1.02. Przygotowanie farb i materiałów pomocniczych do prac malarskich.
Farba wapienna i cementowa nie stanowią zagrożenia środowiska naturalnego gdyż są
one materiałami mineralnym. Resztki zużytej farby należy usunąć po stwardnieniu.
4.10.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zagrożenie występuje podczas malowania wapiennego?
2. Jak należy chronić oczy w trakcie malowania wapiennego?
3. Jakie ochrony osobiste chronią skórę ?
4. Jaki powinien być stan techniczny rusztowań i drabin?
4.10.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj przeglądu technicznego narzędzi i sprzętu malarskiego znajdującego się na
wyposażeniu pracowni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) sprawdzić czy rusztowanie jest dobrze zmontowane,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
2) sprawdzić drabiny malarskie, czy są stabilne i nie mają rys, pęknięć,
3) sprawdzić narzędzia stosowane w technice wapiennej i cementowej, czy nadają się do
użycia,
4) zgłosić ewentualne usterki nauczycielowi.
Wyposażenie:
−
rusztowanie,
−
drabiny malarskie,
−
narzędzia malarskie (pędzel ławkowiec, pędzel angielski, szpachle, cykliny).
4.10.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz
TAK NIE
1) opisać zagrożenia wynikające z malowania farbami wapiennymi?
2) podać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu
farb wapiennych i cementowych?
3) utrzymać ład i porządek na stanowisku pracy?
4) dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej?
5) zachować bezpieczeństwo przy pracy na wysokości?
6) określić zagrożenia dla środowiska przy stosowaniu farb mineralnych?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
Instrukcja dla ucznia
1) Przeczytaj uważnie instrukcję.
2) Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3) Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4) Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5) Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie
zakreśl odpowiedź prawidłową.
6) Test składa się z zadań o różnym stopniu trudności z zakresu poziomu podstawowego (P)
i ponadpodstawowego (PP).
7) Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8) Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9) Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Proces chemiczny wiązania i twardnienia spoiwa wapiennego nazywamy
a) karbonatyzacją.
b) spalaniem.
c) adhezją.
d) gaszeniem.
2. Gruntowanie podłoża wykonuje się w celu
a) wyrównania podłoża.
b) neutralizacji alkalicznego odczynu.
c) usunięcia plam.
d) zmniejszenia nasiąkliwości.
3. Spoiwem farby wapiennej może być
a) polioctan winylu.
b) klej wikol.
c) klej glutynowy.
d) klej butapren.
4. Najlepszym podłożem pod farbę cementową jest
a) drewno.
b) beton.
c) metale.
d) szkło.
5. Najkorzystniejszą temperaturą przy wykonywaniu powłoki wapiennej jest
a) 10
o
C
÷
30
o
C.
b) 1
o
C
÷
15
o
C.
c) 5
o
C
÷
25
o
C.
d) 5
o
C
÷
12
o
C.
6. Do napraw dużych uszkodzeń tynków cementowo - wapiennych stosuje się zaprawę
a) wapienną.
b) cementowo- wapienną.
c) gipsową.
d) glinianą.
7. Proces neutralizacji alkaicznych podłoży nazywamy
a) gruntowaniem.
b) fluatowaniem.
c) impregnowaniem.
d) tepowaniem.
8. Wapno gaszone metodą przemysłową to
a) wapno przypiekane.
b) wapno palone.
c) wapno przygaszone.
d) wapno hydratyzowane.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
9. Spoiwem farby cementowej może być
a) klej celulozowy.
b) klej metylen.
c) dyspersja polioctanu winylu.
d) pigment.
10. Do białej farby wapiennej dodajemy niewielką ilość ultramaryny w celu
a) otrzymania żółtego odcienia farby.
b) zlikwidowania żółtego odcienia farby.
c) poprawienia odporności powłoki na czynniki atmosferyczne.
d) zmniejszenia nasiąkliwości powłoki.
11. Cement portlandzki używa się do farby
a) wapiennej.
b) cementowej.
c) olejnej.
d) szwedzkiej.
12. Jakie domieszki stosuje się do farby wapiennej?
a) Chudy twaróg.
b) Olej.
c) Klej celulozowy.
d) Gips.
13. Spoiwo wapienne stosuje się do
a) farby olejnej.
b) farby emulsyjnej.
c) gładzi gipsowej.
d) farby wapiennej.
14. Malowanie dużych powierzchni powinno odbywać się sposobem
a) „mokre na mokre”.
b) „suche na mokre”.
c) „mokre na suche”.
d) „pionowe na poziome”.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
15. Do malowania mechanicznego farbą wapienną i cementową używa się
a) pędzla ławkowca.
b) pędzla angielskiego.
c) aparatu natryskowego.
d) wałka malarskiego.
16. W celu poprawienia właściwości farby cementowej stosuje się
a) pigment.
b) dyspersję wodną polioctanu winylu.
c) rozpuszczalnik.
d) cement.
17. W celu zbadania adhezji (przylegania) tynku należy go
a) zmyć wodą.
b) zeskrobać.
c) opukać.
d) skuć.
18. Kolejność nanoszenia warstw prostopadle do poprzednich dla równomiernego
rozprowadzenia farby to zasada malowania
a) „mokre na mokre”.
b) „suche na mokre”.
c) „na krzyż”.
d) „poziome na poziome”.
19. W celu sprawdzenia równości podłoża stosuje się
a) przymiar.
b) poziomnicę.
c) gumowy młotek.
d) dwumetrową łatę.
20. W trakcie malowania farbami wapiennymi należy zastosować następujące środki ochrony
indywidualnej:
a) okulary i rękawice ochronne, maseczkę, nakrycie głowy.
b) okulary i rękawice ochronne, nakrycie głowy, ochronniki słuchu.
c) nakolanniki, maseczkę, nakrycie głowy.
d) maseczkę, nakrycie głowy, okulary i rękawice ochronne, fartuch skórzany.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................................
Malowanie techniką wapienną i cementową
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
6. LITERATURA
1. Cassell J., Parham P.: Malowanie domu, Arkady, Warszawa 1997
2. Wolski Z.: Technologia robót malarskich, WSiP, Warszawa 1979
3. Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego, WSiP, Warszawa 1994
4. Praca zbiorowa: Malowanie i tapetowanie, Pagina, Wrocław 1999
5. Praca zbiorowa: Odnawiamy fasady domów, Pagina, Wrocław 1999
6. Magazyn Malarz - tynkarz - nr 9, 12 - 1998, nr 1, 2, 5 - 1999, DVA Warszawa
7. Czasopismo Malowanie - nr 1 - 1998, nr 1-2, 5, 6, 7-8, - 1999, nr 1 - 2000
Normy i katalogi:
1. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02. „Orgbud” Spółka z o.o. Warszawa 1998
2. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet
Normalizacyjny, Warszawa 2000.
Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016
z późniejszymi zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji
wydawniczych