Nie rozumiem Prawa Harcerskiego

Nikt si

ę

do tego nie przyzna. Mo

ż

e kto

ś

, kto go w ogóle nie zna, dajmy na to kto

ś

kto pierwszy raz przyszedł na zbiórk

ę

. A

ju

ż

na pewno

ż

aden instruktor albo dru

ż

ynowy. Bo i có

ż

tu rozumie

ć

– powie. Prawo, jakie jest, ka

ż

dy widzi.

A przecie

ż

ju

ż

staro

ż

ytni mówili: "Patrze

ć

nie znaczy widzie

ć

". Nie wystarczy po prostu przeczyta

ć

. Nie wystarczy pój

ść

po

najmniejszej linii oporu i, w odpowiedzi na pytania naszego harcerza z dru

ż

yny, powiedzie

ć

,

ż

e je

ś

li harcerz jest oszcz

ę

dny i

ofiarny, to znaczy,

ż

e ma w domu skarbonk

ę

i oszcz

ę

dza. Trudno takiej odpowiedzi zaprzeczy

ć

, mo

ż

e wystarczy ona owemu

harcerzowi, ale w dojrzałym człowieku, takim jakim powinien by

ć

dru

ż

ynowy, pozostawia pewien niedosyt. Jest zbyt prosta.

Bł

ę

dnym jest zało

ż

enie, a bardzo cz

ę

sto, nawet nie

ś

wiadomie, przyjmowane,

ż

e Prawo Harcerskie ma charakter

restrykcyjny. Fakt – jest tak w przypadku punktu dziesi

ą

tego. Przyj

ę

cie,

ż

e Prawo Harcerskie okre

ś

la zakazy, to czego nie

wolno robi

ć

, w du

ż

ym stopniu ogranicza zdolno

ść

zrozumienia Prawa. Spróbujcie si

ę

zastanowi

ć

, jak zareaguj

ą

harcerze, z

których jednemu powiemy: "Harcerz nie niszczy ro

ś

lin, nie kłamie, nie bije kolegi, nie leni si

ę

i nie pali", a drugiemu: "W lesie –

jeste

ś

go

ś

ciem, inni tobie ufaj

ą

, masz z kim i

ść

do kina, nauczyciele w szkole witaj

ą

ci

ę

z u

ś

miechem a w

ć

wiczeniach jeste

ś

najlepszy w dru

ż

ynie". Zwró

ć

cie uwag

ę

– poszczególne elementy powy

ż

szych zda

ń

mówi

ą

o tym samym, ale jak

ż

e s

ą

ró

ż

ne.

Problemy stwarza równie

ż

j

ę

zyk, jakim Prawo jest napisane. Przyj

ę

te w grudniu 1990 roku, na zje

ź

dzie w Bydgoszczy, jest

praktycznie dosłownym przytoczeniem redakcji tekstu Prawa z roku 1936. Archaiczne? Na pewno. Czy nasi harcerze
powiedz

ą

o kim

ś

,

ż

e ten jest rycerski?

Prawo obowi

ą

zuj

ą

ce bezpo

ś

rednio przed aktualnym, z drobnymi zmianami wprowadzonymi w 1989 przez XXVI Zjazd

ZHP, zawierało punkt: "Harcerz chce wiedzie

ć

wi

ę

cej ni

ż

wie, i umie

ć

wi

ę

cej ni

ż

umie". Zróbmy skrót my

ś

lowy: "Harcerz chce

by

ć

lepszy". Po raz kolejny przychodzi do nas nasz harcerz i pyta: "Gdzie jest w Prawie napisane,

ż

e mam by

ć

lepszy ni

ż

jestem?". Prosz

ę

teraz wzi

ąć

do r

ę

ki obowi

ą

zuj

ą

cy tekst Prawa, i znale

źć

wła

ś

ciwy punkt. Ju

ż

słysz

ę

,

ż

e punktu to na to nie

ma, ale przecie

ż

jakby wzi

ąć

całe Prawo, to to tam jest. Ale czy to jest odpowied

ź

dla nastolatka?

Kilku instruktorów, po dłu

ż

szym namy

ś

le, powiedziało,

ż

e dla nich mo

ż

e to by

ć

punkt dziesi

ą

ty: "...czysty w my

ś

li, mowie i

uczynkach...". Ja te

ż

tak my

ś

l

ę

, tym bardziej,

ż

e

ż

aden (z paroma wyj

ą

tkami) harcerz nie spełnia wymaga

ń

prawa. Ka

ż

dy

harcerz d

ąż

y do ideału, jaki jest w prawie okre

ś

lony.

Nasz harcerz oczekuje od nas konkretnej odpowiedzi, najlepiej wskazania odpowiedniego przepisu. Na pewno b

ę

dzie

intuicyjnie czuł o co chodzi, ale nie zrozumie, a przez to nie przyjmie za swoje, ogólnikowych wywodów.

Aby udziela

ć

konkretnych odpowiedzi, sami musimy rozumie

ć

prawo ogólnie. Nale

ż

y tylko wyj

ść

ze stereotypu my

ś

lenia.

Spojrze

ć

na nowo, niekonwencjonalnie, dostrzec gł

ę

boko ukryte w

ą

tki i odnale

źć

Prawo w swoich codziennych elementarnych

działaniach, my

ś

lach, uczuciach.

Nasuwa mi si

ę

tu porównanie do rozumienia poj

ę

cia Boga i wychowania duchowego w skautingu. Prosz

ę

przeczyta

ć

artykuły Piotra Borysa na ten temat (Czuwaj 2/95). Pozornie bardzo dalekie skojarzenia s

ą

jednak bardzo spójne i

jednoznaczne.

Aby nie by

ć

gołosłownym, proponuj

ę

gr

ę

, która ułatwi nam i jej uczestnikom niestereotypowe, niedosłowne poj

ę

cie Prawa.

Przebieg gry:
Cz

ęść

pierwsza: Podane poni

ż

ej zdania, wraz z tekstem Prawa Harcerskiego, nale

ż

y rozda

ć

uczestnikom powielone na

kartkach. Mo

ż

na je równie

ż

napisa

ć

na du

ż

ej planszy. Nast

ę

pnie ka

ż

dy indywidualnie stara si

ę

dopasowa

ć

poszczególne

zdania do odpowiednich punktów Prawa. Do ka

ż

dego zdania mo

ż

na dobra

ć

kilka punktów Prawa.

Cz

ęść

druga: Teraz grupa pracuje razem. Dla ka

ż

dego zdania kolejno staramy si

ę

dopasowa

ć

tylko jeden punkt Prawa.

Uczestnicy zgłaszaj

ą

zanotowane wcze

ś

niej propozycje. Ka

ż

da propozycja musi zosta

ć

uargumentowana. Drog

ą

dyskusji

wyłania si

ę

punkt Prawa najbli

ż

szy analizowanemu zdaniu. Prowadz

ą

cy czuwa nad wła

ś

ciwym przebiegiem dyskusji.

Cz

ęść

trzecia: Po chwili na zastanowienie, ka

ż

dy uczestnik, po kolei, wypowiada swoje zdanie. Pozostali próbuj

ą

dopasowa

ć

odpowiedni punkt Prawa. Ta cz

ęść

powinna by

ć

dynamiczna i trwa

ć

krótko. Prowadz

ą

cy powinien kontrolowa

ć

czas i trafno

ść

rozumowania.

Na u

ż

ytek gry mo

ż

na zaw

ę

zi

ć

brzmienie pierwszego punktu Prawa do słów: "Harcerz sumiennie spełnia swoje obowi

ą

zki".

1.

Oszcz

ę

dzam

ż

ycie w ka

ż

dej jego formie.

2.

Ucz

ę

si

ę

zale

ż

no

ś

ci od innych.

3.

Jestem wierny przyj

ę

tym zasadom.

4.

Słu

żę

pomoc

ą

tym, ktorym potrafi

ę

pomóc.

5.

Zawsze wychodz

ę

z u

ś

miechem z trudnej sytuacji.

6.

Moje działanie musi by

ć

przydatne.

7.

Staram si

ę

broni

ć

słusznych zasad.

8.

Moje czyny s

ą

konkretne, a moje słowa mówi

ą

o

moich zamierzeniach.

9.

Chc

ę

by

ć

lepszy.

10. Działam zgodnie z tym, co mówi

ę

.

11. Nie zostawiam nikogo w potrzebie.
12. Wypełniam swoje zobowi

ą

zania.

13. Moje zadania to dobra praca, nauka, słu

ż

ba.

14. Do harcerza powinno si

ę

mie

ć

zaufanie.

15. Mam pozytywny stosunek do otaczaj

ą

cej mnie

rzeczywisto

ś

ci.

16. Nie narzekam a zmieniam.
17. Jestem

ś

wiadom tego, czego si

ę

podejmuj

ę

.

18. Dotrzymuj

ę

danego słowa.

19. Ufam innym.
20. Z ka

ż

dej sytuacji jest jakie

ś

wyj

ś

cie.

21. Keep smiling.
22. Przekazuj

ę

innym to, co potrafi

ę

.

23. Znam prawo harcerskie.
24. Mam przyjaciół.
25. Traktuj

ę

innych tak jak siebie.

26. Myj

ę

z

ę

by w kubku wody.

27. Gdy jestem w lesie - staram si

ę

by

ć

jego go

ś

ciem.

28. Staram si

ę

zrozumie

ć

tych, którzy s

ą

za mnie

odpowiedzialni.

29. Sam zarabiam na swoje potrzeby.
30. Racjonalnie gospodaruj

ę

czasem swoim i innych.

31. Swój czas wypełniam działaniami, które mnie

rozwijaj

ą

.

32. Potrafi

ę

otwarcie powiedzie

ć

: Nie pal przy mnie!

33. Nie my

ś

l

ę

o rzeczach złych.

34. Staram si

ę

dostrzega

ć

pi

ę

kno w otaczaj

ą

cym mnie

ś

wiecie.