background image
background image

Kaszel



Reakcj

ą

 organizmu na podra

Ŝ

nienie                       

w obr

ę

bie dróg oddechowych. 



Podra

Ŝ

nienie mo

Ŝ

e by

ć

 spowodowane 



Podra

Ŝ

nienie mo

Ŝ

e by

ć

 spowodowane 

cz

ą

steczkami pyłu lub nadmiarem 

ś

luzu, 

powstaj

ą

cym podczas infekcji. Gwałtowny 

wyrzut powietrza z płuc oczyszcza drogi 
oddechowe i usuwa przyczyn

ę

 podra

Ŝ

nienia.

background image



Składowymi odruchu kaszlowego s

ą

-receptory kaszlowe, 
-drogi aferentne (nerw bł

ę

dny), 

-o

ś

rodek kaszlu w mo

ś

cie w centralnym 

układzie nerwowym, 
-drogi eferentne, 

-drogi eferentne, 
-komórki efektorowe. 

Uszkodzenie którejkolwiek ze składowych 
mo

Ŝ

e doprowadzi

ć

 do osłabienia lub 

całkowitego zniesienia odruchu kaszlu. 

background image



Receptory kaszlu znajduj

ą

 si

ę

 w błonie 

ś

luzowej :

- nosa,

- nosa,

-

gardła, 

-

krtani, 

-

tchawicy, 

-

du

Ŝ

ych oskrzeli, 

background image



ale równie

Ŝ

 poza nimi:

-

zewn

ę

trzny przewód słuchowy, 

-

błona 

ś

luzowa zatok obocznych nosa, 

-

Ŝ

ą

dek, 

-

opłucna,

-

osierdzie, 

-

przepona. 

background image

-

Mo

Ŝ

na wyró

Ŝ

ni

ć

 2 typy receptorów 

kaszlowych: 

-

mechanoreceptory ;

-

chemoreceptory. 

-

chemoreceptory. 

background image



Ich pobudzenie mo

Ŝ

e zachodzi

ć

 na 

drodze:

a)

endogennej:

-

mediatory zapalenia -histamina, 
bradykinina, 

-

wydzielina drzewa oskrzelowego, 

b) egzogennej :

-

pyłki, 

-

ciała obce, 

-

dym papierosowy.

background image



Włókna aferentne odruchu kaszlowego 
znajduj

ą

 si

ę

 w nerwie bł

ę

dnym                         

i dochodz

ą

 do o

ś

rodka kaszlu w 

mo

ś

cie. 



O

ś

rodek ten znajduje si

ę

 pod kontrol

ą

 

kory mózgowej, mo

Ŝ

e wi

ę

c ulega

ć

 

ś

wiadomej modulacji 

(kaszel nawykowy/psychogenny). 

background image



Drogi eferentne przebiegaj

ą

 w:

-

nerwie bł

ę

dnym, 

-

rdzeniu kr

ę

gowym (C3-S2), 

-

w nerwach ruchowych (j

ę

zykowo-

gardłowym, trójdzielnym, przeponowym), 

zaopatruj

ą

c gło

ś

ni

ę

, tchawic

ę

, oskrzela 

oraz mi

ęś

nie wydechowe klatki piersiowej 

i brzucha. 

background image

Kaszel mo

Ŝ

e by

ć

 wynikiem co 

najmniej dwóch odruchów:



a)  „klasycznego”, który składa si

ę

               

z nast

ę

puj

ą

cych faz :

1. Wdechowej - gł

ę

boki wdech przy 

szeroko otwartej gło

ś

ni;

2. Kompresji - zamkni

ę

cie gło

ś

ni poł

ą

czone 

ze wzrostem ci

ś

nienia wewn

ą

trzpłucnego;

background image

3. Wydechowej:

- na szczycie zwi

ę

kszonego ci

ś

nienia 

dochodzi do nagłego otwarcia gło

ś

ni                      

i uniesienia podniebienia mi

ę

kkiego,

-

pchni

ę

cia przepony do wn

ę

trza klatki 

piersiowej przez skurcz mi

ęś

ni 

piersiowej przez skurcz mi

ęś

ni 

brzusznych nagłego wzrostu ci

ś

nienia w 

jamie brzusznej;

background image

-

Relaksacji - zmniejszenie ci

ś

nienia               

w klatce piersiowej na skutek 
rozlu

ź

nienia mi

ęś

ni, przej

ś

ciowe 

zmniejszenie napi

ę

cia oskrzeli;

-

Wdechowa - gł

ę

boki wdech przy 

szeroko otwartej gło

ś

ni.

background image



b)  Odruchu  
pochodzącego 

z górnych dróg 

oddechowych, który  
jest określany jako  

jest określany jako  
odruch wydechowy 
(ER, expiration reflex) 

background image

Fizjologiczne znaczenie tych 

odruchów 



Odruch kaszlowy usuwa zanieczyszczenia      
z drzewa oskrzelowego,

z drzewa oskrzelowego,



ER zapobiega dostawaniu się cząstek do 
dróg oddechowych. 

background image



W niektórych sytuacjach klinicznych za 
występowanie kaszlu mogą  jednocześnie 
odpowiadać  oba odruchy, np. 

- w chorobie refluksowej kaszel może być 

wynikiem odruchu kaszlowego na skutek 

wynikiem odruchu kaszlowego na skutek 
drażnienia receptorów błony śluzowej 
przełyku i ER — na skutek drażnienia 
receptorów górnych dróg oddechowych 
przez zalegającą wydzielinę

background image

Receptory dla neuroprzeka

ź

ników wyst

ę

puj

ą

ce 

w drzewie oskrzelowym :



opioidowe,



kanabinoidowe,



kanabinoidowe,



receptory wpływaj

ą

ce na kanały 

jonowe, np. receptory waniloidowe 
(TRPV1 i TRPV4, transient receptor 
potential vanniloid).

background image

Receptory waniloidowe



s

ą

 pobudzane przez:

-

jony wodorowe, 

-

produkty lipooskygenazy,

-

tachykinin

ę

 ,

-

zmiany temperatury ,

-

zmiany temperatury ,

-

zmiany osmolarno

ś

ci.



Prozapalne chemokiny (prostaglandyna E, 
bradykinina) zwi

ę

kszaj

ą

 wra

Ŝ

liwo

ść

 TRPV na 

takie bod

ź

ce, jak zmiany temperatury 

st

ęŜ

enia jonów wodorowych lub stymulacja 

kapsaicyn

ą

background image



Wykazuj

ą

 ekspresj

ę

  na aferentnych

zako

ń

czeniach neuronów bezmielinowych

błony 

ś

luzowej oskrzeli. Pobudzenie tych 

włókien powoduje z jednej strony 
przekazanie bod

ź

ców do centralnych 

o

ś

rodków, z drugiej za

ś

 miejscowe 

uwolnienie tachykininy, która dodatkowo je 
pobudza.



Aktywacja TRPV prowadzi do zwi

ę

kszonego 

napływu jonów wapniowych i pobudzenia 
neuronów.



Prowadzi to ostatecznie do neurogennego 
zapalenia, kaszlu i nadwra

Ŝ

liwo

ś

ci oskrzeli. 

background image

Inne receptory kaszlowe 



szybko adaptuj

ą

ce (RAR, rapidly 

adapting receptor) 



wolno adaptuj

ą

ce (SAR, slowly 

adapting receptor) 



Te receptory oraz bezmielinowe włókna 
C stanowi

ą

 element dróg 

„doprowadzaj

ą

cych” w kaszlowym łuku 

odruchowym. 

background image

Receptory RAR



Nazywane bywaj

ą

 receptorami 

podnabłonkowymi, poniewa

Ŝ

 znajduj

ą

 si

ę

                  

w drogach oddechowych pod błon

ą

 

ś

luzow

ą



Pobudzane s

ą

 przez nagłe rozci

ą

gni

ę

cie płuc 

w czasie wdechu i poprzez  niektóre czynniki 

w czasie wdechu i poprzez  niektóre czynniki 
chemiczne, a tak

Ŝ

e przy zapadni

ę

ciu płuc.



Czynniki dra

Ŝ

ni

ą

ce to: SO

2

, pyły, eter, dym 

tytoniowy, pary amoniaku,  autokoidy
(histamina, serotonina, substancja P, 
tachykininy).

background image



Odruch z receptorów RAR jest 
pobudzaj

ą

cy.  Jego rola polega na 

odruchowym przeciwdziałaniu 
zmniejszania  powierzchni u

Ŝ

ytkowej płuc i 

gorszemu upowietrznieniu p

ę

cherzyków.

Przykładami odruchów z RAR s

ą

:



Przykładami odruchów z RAR s

ą

:

-

ziewanie, 

-

ę

bokie westchnienia, 

-

kaszel, 

-

skurcz oskrzeli

background image

Receptory SAR



wolnoadaptuj

ą

ce si

ę

 mechanoreceptory płuc

zlokalizowane w obr

ę

bie mi

ęś

ni oddechowych 

gładkich klatki piersiowej. 



Pobudzane s

ą

 przez:



Pobudzane s

ą

 przez:

-

zmian

ę

 wymiaru klatki piersiowej (zmian

ę

 obj

ę

to

ś

ci 

płuc), 

-

czynniki kurcz

ą

ce mi

ęś

nie gładkie oskrzeli  (np. 

histamina), 

-

hiperwentylacje.

background image



Z receptorami SAR zwi

ą

zany jest Odruch 

Heringa-Breuera.



Hamuje on i skraca faz

ę

 wdechu, pobudza 

neurony wydechowe. Odruch ten 
przyspiesza rytm oddechowy. 



Jego główna rola to stworzenie ujemnego 
sprz

ęŜ

enia zwrotnego  ograniczaj

ą

cego 

czas wdechu. 



Zabezpiecza przed nadmiernym 
rozci

ą

gni

ę

ciem si

ę

 klatki piersiowej

background image

Receptory C



Znajduj

ą

 si

ę

 w tchawicy i w drzewie 

oskrzelowym.



Odbieraj

ą

 bod

ź

ce chemiczne, s

ą

 wra

Ŝ

liwe na 

autokoidy płucne:

-

histamina, 

-

serotonina, 

-

serotonina, 

-

tachykininy, 

-

substancja P. 



Pobudzanie tych receptorów powoduje szybki i 
płytki oddech. 



Spełniaj

ą

 du

Ŝą

 rol

ę

 w odruchach obronnych, 

takich jak kaszel, czy kichanie.

background image

Receptory J



Zlokalizowane s

ą

 mi

ę

dzy 

ś

cian

ą

 p

ę

cherzyków 

płucnych i naczyniami  włosowatymi.



Bod

ź

cem odbieranym przez te receptory jest 

zwi

ę

kszenie przestrzeni  zewn

ą

trzkomórkowej                           

w płucach np. obrz

ę

k płuc, zapalenie płuc. 

w płucach np. obrz

ę

k płuc, zapalenie płuc. 

Pobudzane s

ą

 tak

Ŝ

e przy nadmiernym wysiłku 

fizycznym.



Odruch z receptorów J powoduje rozkurcz 
mi

ęś

ni szkieletowych,  oddech jest szybki                     

i gł

ę

boki.

background image



Natomiast rzeczywistymi „receptorami” s

ą

:

-

ciałka neuroepitelialne 

(NEB, neuroepithelial bodies) umiejscowione 

w błonie 

ś

luzowej oskrzeli,

-

płucne komórki neuroendokrynne                 

-

płucne komórki neuroendokrynne                 
(PNEC, pulmonary neuroendocrine cell) 

-

receptory zwi

ą

zane z mi

ęś

niami gładkimi 

dróg oddechowych                                        
(SMAR, smooth muscle-associated airway 
receptor).

background image

Komórki typu PNEC



S

ą

 rozsiane w całym drzewie oskrzelowym 

pojedynczo lub zgrupowane w postaci ciałek 
neuroepitelialnych . 



Zawieraj

ą

 wiele amin i peptydów, takich jak:

- serotonina,

-

chromogranina, 

-

chromogranina, 

-

kalcytonina,

-

peptyd zale

Ŝ

ny od genu kalcytoniny,

-

peptyd uwalniaj

ą

cy gastryn

ę

 ,

-

cholecytokina . 



Podra

Ŝ

nienie tych zako

ń

cze

ń

 powoduje uwalnianie 

neuropeptydów i podtrzymywanie neurogennego 
zapalenia.

background image

Neurofizjologia odruchu kaszlowego



Mimowolny kaszel reguluj

ą

 do

ś

rodkowe 

włókna nerwów bł

ę

dnych



Kontrola korowa mo

Ŝ

e si

ę

 przejawia

ć

 jako 



Kontrola korowa mo

Ŝ

e si

ę

 przejawia

ć

 jako 

zahamowanie kaszlu lub kaszel 
warunkowy. 

background image

Rodzaje kaszlu 



Ze względu na charakter  kaszel można 
podzielić na :

-

suchy;

-

suchy;

-

wilgotny. 

background image



Kaszel suchy mo

Ŝ

ś

wiadczy

ć

 o:

-

ostrym zapaleniu oskrzeli (infekcja wirusowa),

-

zmianach w obr

ę

bie mi

ąŜ

szu płuc (zmianach 

zapalnych, niedodmie, zmianach włóknistych, 

zapalnych, niedodmie, zmianach włóknistych, 
zawale płuca), 

-

zmianach w opłucnej (wysi

ę

k, zmiany 

rozrostowe) 

-

zmianach  w 

ś

ródpiersiu (guzy). 

-

niewydolno

ś

ci serca i zastoju krwi w płucach. 

background image



Je

Ŝ

eli kaszel jest wilgotny, to nale

Ŝ

ustali

ć

 fizyczne cechy plwociny:

ropna o zabarwieniu zielonym lub 

Ŝ

ółtozielonym, 

-

ś

luzowa - biała lub przezroczysta 

-

ś

luzowo-ropna,

-

ś

luzowo-ropna,

-

krwista - mo

Ŝ

e by

ć

 

Ŝ

ywoczerwona lub 

zawiera

ć

 ciemn

ą

 krew zhemolizowan

ą

okre

ś

li

ć

 zapach oraz przeprowadzi

ć

 

badania bakteriologiczne i RTG płuc. 

background image



Zmiany w mi

ąŜ

szu płuc i 

ś

luzowo-ropna 

plwocina mog

ą

 sugerowa

ć

 rozpoznanie :

-

rozstrzeni oskrzeli, 

-

mukowiscydozy, 

-

odoskrzelowego zapalenia płuc. 



Odpluwanie krwistej plwociny mo

Ŝ

ś

wiadczy

ć

 o:

-

gru

ź

licy, 

-

nowotworze płuc, 

-

ziarniniaku Wegenera 

-

zespole Goodpasture'a.

background image

Kaszel ostry 



Najcz

ę

stszymi przyczynami ostrego 

kaszlu s

ą

:

-

przezi

ę

bienie, 

-

przezi

ę

bienie, 

-

zapalenie krtani, 

-

ostre zapalenie oskrzeli. 

background image



U dzieci do 3 r.

Ŝ

. najcz

ę

stszym czynnikiem 

etiologicznym jest syncytialny wirus 
oddechowy (RSV),

background image



Ostry napad kaszlu mo

Ŝ

e by

ć

 powikłany:

-

duszno

ś

ci

ą

-

bólem 

ś

ciany klatki piersiowej, 

-

zm

ę

czeniem i wyczerpaniem,

-

bólem głowy, 

-

zaburzeniami snu, 

-

zaburzeniami snu, 

-

wylewami podspojówkowymi, 

-

nudno

ś

ciami i wymiotami, 

-

bradykardi

ą

 (stymulacja n. X), 

-

blokiem układu przewodz

ą

cego serca, 

-

przepuklin

ą

 pachwinow

ą

 lub brzuszn

ą

background image

-

nadmiernym rozd

ę

ciem płuc, 

-

omdleniem (wtórnym do wzrostu ci

ś

nienia 

w klatce piersiowej, spadku powrotu krwi 

Ŝ

ylnej oraz zmniejszenia rzutu serca, co 

Ŝ

ylnej oraz zmniejszenia rzutu serca, co 

prowadzi do przej

ś

ciowego niedokrwienia 

mózgu), 

-

złamaniem 

Ŝ

eber, 

-

odm

ą

 opłucnow

ą

-

urazem mi

ęś

ni mi

ę

dzy

Ŝ

ebrowych. 

background image

Ostry kaszel mo

Ŝ

e by

ć

 zwiastunem/objawem 

stanów zagra

Ŝ

aj

ą

cych 

Ŝ

yciu, takich jak: 



zatorowo

ść

 płucna, 



kardiogenny obrz

ę

k płuc, 



zapalenie płuc, 



zaostrzenie astmy/stan astmatyczny.

background image

Kaszel przewlekły



utrzymuj

ą

cy si

ę

 dłu

Ŝ

ej ni

Ŝ

 8 tygodni                     

u dorosłych i 4 tygodnie u dzieci. 



U dorosłych jest do

ść

 cz

ę

st

ą

 



U dorosłych jest do

ść

 cz

ę

st

ą

 

dolegliwo

ś

ci

ą

, dotycz

ą

c

ą

 10-20 proc. 

pacjentów zgłaszaj

ą

cych si

ę

 do lekarzy 

rodzinnych.

background image

W metaanalizie przedstawionej w 2007 r.                           

w Annals of Allergy, Asthma & 
Immunology, dotycz

ą

cej przewlekłego 

kaszlu stwierdzono, i

Ŝ

 :

-

u 7 %  pacjentów mo

Ŝ

na ustali

ć

 

pojedyncz

ą

 przyczyn

ę

 kaszlu, 

pojedyncz

ą

 przyczyn

ę

 kaszlu, 

-

u 56 % dwie przyczyny, 

-

u 36 % trzy przyczyny 

-

u 4 % cztery lub wi

ę

cej. 

background image

Przyczyny kaszlu przewlekłego



U chorych z kaszlem przewlekłym                                 
i prawidłowym RTG, niepal

ą

cych i nieleczonych 

inhibitorami ACE najcz

ę

stszymi przyczynami  s

ą

:

-

zespół kaszlu górnych dróg oddechowych lub w 
innej nomenklaturze - zespół spływania 

innej nomenklaturze - zespół spływania 
pozanosowego (upper airway cough syndrom, 
postnasal drip syndrom), 

-

astma, 

-

nieastmatyczne eozynofilowe,

-

choroba refluksowa przełyku.

background image

Zespół kaszlu górnych dróg oddechowych



Przewlekłe zapalenie zatok 
przynosowych mo

Ŝ

e powodowa

ć

 

kaszel produktywny, ale mo

Ŝ

e te

Ŝ

 by

ć

 

klinicznie nieme, kiedy kaszel jest 

klinicznie nieme, kiedy kaszel jest 
niemal całkowicie nieproduktywny i nie 
ma 

Ŝ

adnych typowych objawów 

zwi

ą

zanych z ostrym zapaleniem zatok 

przynosowych

background image

Kaszel przewlekły wywołany przez astm

ę

 



U chorych z podejrzeniem wariantu 
kaszlowego astmy (WKA), ale                                 
z niediagnostycznymi wynikami badania 
przedmiotowego i spirometrii nale

Ŝ

y                    

przedmiotowego i spirometrii nale

Ŝ

y                    

w celu potwierdzenia astmy wykona

ć

 

prób

ę

 prowokacyjn

ą

 z metacholin

ą

background image

Kaszel przewlekły wywołany przez 

chorob

ę

 refluksow

ą

przełyku



U chorych z kaszlem przewlekłym, którzy 
skarżą się także na typowe i częste 
dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak 
codzienna zgaga i zarzucanie treści 
żołądkowej, zwłaszcza gdy wyniki badań 

codzienna zgaga i zarzucanie treści 
żołądkowej, zwłaszcza gdy wyniki badań 
obrazowych klatki piersiowej lub 
obserwowany zespół kliniczny odpowiadają 
zespołowi aspiracji.



Najbardziej czułym i swoistym badaniem jest 
24-godzinna pH-metria przełyku.

background image

Profil kliniczny wskazuj

ą

cy na CHRP jako 

prawdopodobn

ą

 przyczyn

ę

 kaszlu przewlekłego 



Kaszel przewlekły;



Nie ma narażenia na środowiskowe czynniki 
drażniące, chory nie pali tytoniu;



Chory nie przyjmuje inhibitorów ACE;



Chory nie przyjmuje inhibitorów ACE;



Wykluczono objawową astmę;



Kaszel nie ustąpił pomimo leczenia 
przeciwastmatycznego lub wynik wziewnej 
próby z metacholiną jest ujemny;

background image



Wykluczono zespół kaszlu z górnych dróg 
oddechowych spowodowany chorob

ą

 

nosa lub zatok przynosowych;



Kaszel nie ust

ą

pił pomimo stosowania 

antagonisty receptora histaminowego H1 
pierwszej generacji i wykluczono „nieme „ 
zapalenie zatok przynosowych;

zapalenie zatok przynosowych;



Wykluczono nieastmatyczne eozynofilowe 
zapalenie oskrzeli;



Wynik prawidłowo wykonanego badania 
plwociny jest ujemny lub kaszel nie ust

ą

pił 

pomimo leczenia glikokortykosteroidem 
podawanym wziewnie lub 
ogólnoustrojowo. 

background image

Kaszel przewlekły wywołany 

przez ostre zapalenie oskrzeli



U chorych z ostrym zaka

Ŝ

eniem dróg 

oddechowych objawiaj

ą

cych si

ę

 głównie 

kaszlem, z odksztuszaniem plwociny lub 
bez, trwaj

ą

cym nie dłu

Ŝ

ej ni

Ŝ

 3 tygodnie, nie 

bez, trwaj

ą

cym nie dłu

Ŝ

ej ni

Ŝ

 3 tygodnie, nie 

nale

Ŝ

y ustala

ć

 rozpoznania ostrego 

zapalenia oskrzeli, chyba 

Ŝ

e nie ma 

klinicznych i radiologicznych zapalenia płuc               
i wykluczono jako przyczyn

ę

 kaszlu 

przezi

ę

bienie, zaostrzenie astmy                                 

i zaostrzenie POCHP. 

background image



O zapaleniu płuc świadczą takie objawy 
kliniczne jak:

-

Częstość rytmu serca > 100/min;

-

Częstość oddechów > 24 min;

-

Temperatura ciała mierzona w jamie ustnej > 

-

Temperatura ciała mierzona w jamie ustnej > 
38 st. C;

-

Objawy przedmiotowe nacieku w płucach, 
egofonia lub wzmożone drżenie głosowe. 

background image

Kaszel przewlekły wywołany przez 

przewlekłe zapalenie oskrzeli 



U chorych z kaszlem przewlekłym                      
i odksztuszaniem plwociny wyst

ę

puj

ą

cymi 

przez wi

ę

kszo

ść

 dni przez co najmniej 3 

przez wi

ę

kszo

ść

 dni przez co najmniej 3 

miesi

ą

ce w roku w co najmniej 2 kolejnych 

latach nale

Ŝ

y rozpozna

ć

 przewlekłe 

zapalenie oskrzeli, o ile wykluczono inne 
oddechowe i kardiologiczne przyczyny 
przewlekłego kaszlu produktywnego. 

background image



Ocena chorych z kaszlem przewlekłym 
powinna obejmowa

ć

 szczegółowy wywiad 

dotycz

ą

cy nara

Ŝ

enia na substancje 

dra

Ŝ

ni

ą

ce drogi oddechowe, takie jak dym 

papierosowy, dym z cygara lub fajki, 
biernej ekspozycji na dym oraz nara

Ŝ

enia 

ś

rodowiskowego w domu i miejscu pracy.



Po zaprzestaniu palenia tytoniu kaszel 
ust

ę

puje u 90% chorych. 

background image

Nieastmatyczne eozynofilowe

zapalenie oskrzeli



Rozpoznaje si

ę

 u chorych z kaszlem 

przewlekłym oraz prawidłowym RTG klatki 
piersiowej, prawidłowymi wynikami 

piersiowej, prawidłowymi wynikami 
spirometrii i bez objawów zmiennej 
obturacji dróg oddechowych lub 
nadreaktywno

ś

ci oskrzeli .

background image



Potwierdzenie rozpoznania uzyskuje si

ę

 

przez :

-

stwierdzenie eozynofilli dróg 

-

stwierdzenie eozynofilli dróg 
oddechowych w plwocinie indukowanej 
albo w popłuczynach oskrzelowych 
uzyskanych podczas bronchoskopii, 

-

zmniejszenie si

ę

 kaszlu w wyniku 

kortykoterapii. 

background image

Rozstrzenie oskrzeli 



Wynik innej choroby np. mukowiscydozy;



Idiopatyczne.

background image

Nierostrzeniow

ą

ropn

ą

 chorob

ę

 dróg 

oddechowych (zapalenie oskrzelików)



Nale

Ŝ

y podejrzewa

ć

 u chorych z kaszlem  

i niecałkowitym lub nieodwracalnym 
ograniczeniem dro

Ŝ

no

ś

ci dróg 

ograniczeniem dro

Ŝ

no

ś

ci dróg 

oddechowych, z bezpo

ś

rednimi lub 

po

ś

rednimi chorobami drobnych dróg 

oddechowych w TKWR lub z ropn

ą

 

wydzielin

ą

 widoczn

ą

 podczas 

bronchoskopii .

background image

Przyczyny



Zaka

Ŝ

enia bakteryjne;



Nara

Ŝ

enie na substancje toksyczne; 



Nara

Ŝ

enie na alergeny;



Polekowe;



Choroby zapalne jelit – ch. Le

ś

niowskiego 

i Crohna oraz wrzodziej

ą

ce zapalenie 

jelita grubego. 

background image

Kaszel poinfekcyjny



Je

Ŝ

eli chory skar

Ŝ

y si

ę

 na kaszel trwaj

ą

cy co 

najmniej 3 tygodnie, ale nie dłu

Ŝ

ej ni

Ŝ

 8 tygodni, 

poprzedzony objawami ostrego zapalenia dróg 
oddechowych.



Czynniki etiologiczne:

-

powirusowe zapalenie dróg oddechowych;

-

nadreaktywno

ść

 oskrzeli;

-

nadmierne wydzielanie 

ś

luzu;

-

upo

ś

ledzenie oczyszczania 

ś

luzowo-rz

ę

skowego

background image



Je

Ŝ

eli kaszel trwa >2 tygodni bez innej 

widocznej przyczyny i wyst

ę

puj

ą

 napady 

kaszlu, wymioty pokaszlowe lub piej

ą

cy 

wdech krztu

ś

cowy, i nie potwierdzono 

wdech krztu

ś

cowy, i nie potwierdzono 

innego rozpoznania, nale

Ŝ

y rozpozna

ć

 

zaka

Ŝ

enie Bordatella pertussis. 

background image

Kaszel wywołany przez 

nowotwory płuca



U chorych z kaszlem i czynnikami ryzyka 
zachorowania na raka płuca albo 
stwierdzonym lub podejrzanym nowotworem 
w innej lokalizacji mog

ą

cym przerzutowa

ć

 do 

w innej lokalizacji mog

ą

cym przerzutowa

ć

 do 

płuc nale

Ŝ

y wykona

ć

 RTG klatki piersiowej.



U chorych z podejrzeniem zaj

ę

cia dróg 

oddechowych przez nowotwór zło

ś

liwy (np. u 

palaczy tytoniu z krwiopluciem) wskazane 
jest wykonanie bronchoskopii, nawet przy 
prawidłowym RTG klatki piersiowej.   

background image

Kaszel oraz aspiracja pokarmu i płynów 

wskutek dysfagii ustno-gardłowej 



U chorych z kaszlem nale

Ŝ

y zebra

ć

 

wywiad ukierunkowany zwłaszcza na 
choroby zwi

ę

kszaj

ą

ce 

choroby zwi

ę

kszaj

ą

ce 

prawdopodobie

ń

stwo  dysfagii ustno-

gardłowej i aspiracji 

background image

Choroby zwi

ę

kszaj

ą

ce prawdopodobie

ń

stwo  

dysfagii ustno-gardłowej i aspiracji 



Zaburzenia neurologiczne:

-

choroby naczyniowe mózgu;

-

urazy głowy;

-

uszkodzenie odcinka szyjnego rdzenia 
kr

ę

gowego;

-

niedotlenienie;

-

choroby drgawkowe;

-

pora

Ŝ

enie fałdów głosowych;

background image

-

choroby zwyrodnieniowe takie jak :

a)

wtr

ę

towe zapalenie mi

ęś

ni,

b)

stwardnienie rozsiane,

c)

choroba Parkinsona,

d)

stwardnienie boczne zanikowe,

e)

choroba Huntingtona, 

e)

choroba Huntingtona, 

f)

guzy mózgu i pnia mózgu,

g)

miastenia, 

h)

zespół Guillaina i Barrego,

i)

ot

ę

pienne zaburzenia 

ś

wiadomo

ś

ci,

j)

choroba Alzheimera

background image



Zwi

ą

zane z operacjami:

-

operacje nowotworów głowy i szyi, 

-

skutki popromienne, 

-

operacje odcinka szyjnego rdzenia 
kr

ę

gowego, 

kr

ę

gowego, 

-

operacyjne uszkodzenie mi

ęś

ni lub 

nerwów,

-

pora

Ŝ

enie fałdów głosowych,

-

operacje mózgu,

-

pomostowanie aortalno-wie

ń

cowe,

-

ezofagogastrektomia

background image



Choroba zaka

ź

ne:

-

toksyna botulinowa,

-

błonica, 

-

choroba z Lyme,

-

zaka

Ŝ

enie HIV,

-

zaka

Ŝ

enie HIV,

-

kandydoza,

-

zaka

Ŝ

enie wirusem cytomegalii,

-

zaka

Ŝ

enie wirusem opryszczki,

-

kiła. 

background image



Nieprawidłowo

ś

ci anatomiczne:

-

osteofity,

-

uogólniona idiopatyczna hiperosteoza 
szkieletu,

-

guzy jamy ustnej i gardła,

-

glossektomia, 

-

zły stan uz

ę

bienia,

-

choroby przyz

ę

bia,

-

wady wrodzone jamy nosowej, ustnej lub krtani,

-

rozszczep podniebienia, 

-

przetoka tchawiczo-przełykowa 

background image



Choroby gruczołów wydzielania wewn

ę

trznego:

-

cukrzyca,

-

choroba tarczycy



Choroby serca



Choroby przewodu pokarmowego:

-

uchyłek Zenkera,

-

dysfagia przełykowa,

-

refluks przełykowo-krtaniowy,

background image



Choroby płuc:

-

zapalenie płuc,

-

zapalenie oskrzeli,

-

POCHP



Tracheotomia



Tracheotomia



Intubacja:

-

>48 godz.,

-

chorzy wentylowani mechanicznie

background image



Skutki uboczne leków:

-

chemioterapia,

-

leki sedatywne,

-

neuroleptyki,

-

leki przeciwpsychotyczne 

background image

Objawy i diagnostyka 



Chorym z kaszlem i ich opiekunom nale

Ŝ

zada

ć

 pytania dotycz

ą

ce postrzegania 

problemów z połykaniem, w tym zale

Ŝ

no

ś

ci 

mi

ę

dzy kaszlem a jedzeniem lub piciem 

mi

ę

dzy kaszlem a jedzeniem lub piciem 

oraz obaw

ą

 przed zadławieniem si

ę

 

podczas jedzenia lub picia. 



Je

Ŝ

eli chory zgłasza problemy z połykaniem, 

wskazana jest dalsza ocena w kierunku 
dysfagii ustno-gardłowej.

background image



U chorych z kaszlem lub chorobami wi

ąŜą

cymi si

ę

 z 

aspiracj

ą

 nale

Ŝ

y rozwa

Ŝ

y

ć

 dalsze badania w tym RTG 

klatki piersiowej  i ocen

ę

  stanu od

Ŝ

ywienia.



Chorych z dysfagi

ą

 ustno-gardłow

ą

 i kaszlem nale

Ŝ

skierowa

ć

 do oceny ustno-gardłowej fazy połykania, 

najlepiej przez logoped

ę

.



Przytomnych chorych z kaszlem, nale

Ŝą

cych do 

grupy obci

ąŜ

onej du

Ŝ

ym ryzykiem aspiracji , nale

Ŝ

obserwowa

ć

 podczas picia niewielkiej ilo

ś

ci wody 

(około 100 ml). W razie kaszlu lub klinicznych  
objawów zwi

ą

zanych  z aspiracj

ą

 chorego nale

Ŝ

skierowa

ć

 na szczegółowe badania połykania. 

background image

Kaszel wywołany przez 

inhibitory ACE



U chorych z kaszlem przewlekłym, w celu 
ustalenia czy inhibitor ACE  jest jego przyczyn

ą

nale

Ŝ

y ten lek odstawi

ć

, bez wzgl

ę

du na relacj

ę

 

czasow

ą

 pomi

ę

dzy pocz

ą

tkiem wyst

ę

powania 

czasow

ą

 pomi

ę

dzy pocz

ą

tkiem wyst

ę

powania 

kaszlu a rozpocz

ę

ciem stosowania leku.



Ust

ą

pienie kaszlu, zazwyczaj w czasie 1-4 tygodni 

od odstawienia leku, potwierdza rozpoznanie.



U cz

ęś

ci chorych czas ten mo

Ŝ

e ulec wydłu

Ŝ

eniu 

do 3 miesi

ę

cy.

background image

Kaszel nawykowy, tik kaszlowy             

i kaszel psychogenny



To rozpoznanie można ustalić jedynie po 
przeprowadzeniu szczegółowej diagnostyki, 
obejmującej wykluczenie zaburzeń tikowych  

obejmującej wykluczenie zaburzeń tikowych  
i rzadkich przyczyn kaszlu i zmniejszeniu 
nasilenia kaszlu po zastosowaniu terapii 
behawioralnej lub psychoterapii.

background image

Kaszel wywołany przez choroby 

ś

ródmi

ąŜ

szowe płuc



Sarkoidoza,



Alergiczne zapalenie p

ę

cherzyków 

płucnych.

background image

Kaszel przewlekły wywołany 

zaka

Ŝ

enia 



Gru

ź

lica ,



Grzybica,



Infekcje paso

Ŝ

ytnicze. 

background image

Rzadkie przyczyny kaszlu



Choroby układu oddechowego:

-

rozmi

ę

kanie tchawicy lub oskrzeli,

-

zw

ęŜ

enie dróg oddechowych,

-

skrobiawica tchawicy i oskrzeli,

-

skrobiawica tchawicy i oskrzeli,

-

ciała obce w drogach oddechowych,

-

limfangioleiomiomatoza,

-

histiocytoza z komórek Langerhansa,

-

mikrokamica p

ę

cherzyków płucnych,

-

przebywanie na du

Ŝ

ych wysoko

ś

ciach nad 

poziomem morza,

background image

-

przerost migdałków,

-

guzy 

ś

ródpiersia,

-

obrz

ę

k płuc,

-

zatorowo

ść

 płucna,

-

kaszel polekowy, 

background image



Inne choroby:

-

układowe choroby tkanki ł

ą

cznej,

-

układowe zapalenia naczy

ń

 (np. 

ziarniniakowato

ść

 Wegenera, 

olbrzymiokomórkowe zapalenie t

ę

tnic),

-

choroby przełyku (przetoka tchawiczo-

-

choroby przełyku (przetoka tchawiczo-
przełykowa i oskrzelowo-przełykowa),

-

nieswoiste zapalenia jelit,

-

choroby tarczycy (wole, zapalenie),

-

inne (np. zespół Tourett’a)

background image

Kaszel idiopatyczny



Jest rozpoznawany przez wykluczenie.



Nie nale

Ŝ

y ustala

ć

 takiego rozpoznania, 

dopóki nie przeprowadzi si

ę

 dogł

ę

bnej 

dopóki nie przeprowadzi si

ę

 dogł

ę

bnej 

diagnostyki, nie potwierdzi 
nieskuteczno

ś

ci swoistego i wła

ś

ciwego 

leczenia i nie wykluczy rzadkich przyczyn 
kaszlu. 

background image
background image



Pomocne w ocenie nasilenia kaszlu s

ą

 

podane przez chorego odpowiedzi na 
pytania: 

-

czy kaszel przeszkadza w codziennej 
aktywno

ś

ci,

background image



W skali ERS ocenia si

ę

 zarówno kaszel 

dzienny, jak i nocny. 



Skale numeryczne i analogowe, chocia

Ŝ

 oparte 

na subiektywnej ocenie chorego, s

ą

 proste i 

powtarzalne. 



Kwestionariusze jako

ś

ci 

Ŝ

ycia z reguły 

wymagaj

ą

 po

ś

wi

ę

cenia dłu

Ŝ

szego czasu na ich 

wypełnienie, jednak zawarte w nich informacje 
pozwalaj

ą

 uzyska

ć

 pełniejszy obraz 

niekorzystnego wpływu kaszlu na społeczn

ą

rodzinn

ą

 i zawodow

ą

 aktywno

ść

 chorego.

background image



W badaniach naukowych w celu 
oceny progu wrażliwości dla kaszlu 
lub oceny badanych leków 
przeciwkaszlowych w wybranych 
przypadkach przeprowadza się 

próby prowokacyjne z kapsaicyną 

lub kwasem cytrynowym.

background image

Obiektywna ocena nasilenia kaszlu i jego 

cz

ę

sto

ś

ci



Urządzenia rejestrujące dźwięki lub ruchy 
przepony.

przepony.

background image
background image

Diagnostyka kaszlu



Charakter i czas dolegliwo

ś

ci zwi

ą

zanych z kaszlem 

nie zawsze pozwalaj

ą

 na ustalenie jego przyczyny.



W wi

ę

kszo

ś

ci przypadków konieczne s

ą

 badania 

dodatkowe:

-

RTG, 

-

TK klatki piersiowej, 

-

bronchoskopia, 

-

posiewy plwociny, 

-

posiewy plwociny, 

-

testy alergiczne, 

-

pH-metria, 

-

Manometria,

-

impedancj

ę

 przełyku. 

Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka w 98 proc. 

przypadków umo

Ŝ

liwia prawidłowe rozpoznanie.

background image

Dziękuję za uwagę 

Dziękuję za uwagę