Temat: Podkultura
więzienna- źródła, rodzaje i jej specyfika
W każdym społeczeństwie występują różne grupy społeczne. Ich podział
i wielkość jest charakterystyczna dla danego społeczeństwa. Podkultura więzienna, jest ze względu
na specyficzne cechy występuje wyłącznie w warunkach izolacji więziennej.
W każdej grupie społecznej jako elementy składowe można wyróżnić: członków, ich cechy
i zasady ustalające identyczność i ciągłość trwania grupy, zadania grupy służące realizacji zadań,
mechanizmy psychospołeczne wytwarzane dla realizacji zadań; czynniki utrzymujące spójność
wewnętrzną grupy, instytucje i system kontroli społecznej, wzory wzajemnych oddziaływań, wzory
zachowania i normy regulujące stosunki pomiędzy członkami; instytucje i środki regulowania
styczności i stosunków z innymi grupami. Cechą podkultury więziennej jest nieformalny system
zasad, norm i wartości i zaliczana jest do podkultur dewiacyjnych.
1. Geneza podkultury więziennej:
Ø Dwie koncepcje powstania:
1. Deprywacyjna
•
W obrębie jednostki penitencjarnej
•
Proces resocjalizacji
2. Transmisyjna
2.
Dlaczego tworzy się podkultura więzienna?
•
Izolacja i podporządkowanie się wymaganiom regulaminu
•
Odrzucenie przez społeczeństwo
•
Aktywne uczestnictwo w podkulturze chroni przed uczuciem wyobcowania
Ø Badania przeprowadzone przez Niedźwiecką na więźniach odbywających karę
pozbawienia wolności, a dotyczących podkultur można stwierdzić, iż aktywne uczestnictwo
w podkulturze więziennej chroni osadzonych przed przeżywaniem silnych emocji
negatywnych i przed uczuciem wyobcowania.
3. Dwa rodzaje więzi w społeczności więziennej
•
Formalna
•
Nieformalna
4. Motywy łączenia się osadzonych w grupy
Subkultury więzienne były, są i będą, ponieważ są nieodłącznym elementem instytucji więzienia.
Istnienie nieformalnych grup w zakładach karnych stanowi obiektywną konieczność, ponieważ tego
typu grupy istnieją dosłownie wszędzie, ich istnienie związane jest ze społeczną egzystencją
człowieka i w tym znaczeniu stanowi trwałe zjawisko, niezależnie od swych aspektów
politycznych, ekonomicznych i innych.
5. Funkcje gwary więziennej w subkulturze
A. Funkcja szkoleniowa- gwara więzienna jest podstawowym środkiem przekazywania norm
subkultury więziennej, jej celów i zasad funkcjonowania, wpływa na osobowość jej
użytkowników, przyczynia się do tworzenia subkulturowego, grypserskiego sposobu
formułowania myśli i wypowiedzi
B. Funkcja różnicująco-integracyjna- posługiwanie się wspólnym językiem, trudno
zrozumiałym dla osób postronnych, jest z jednej strony silnym czynnikiem integrującym
członków grupy, z drugiej - czynnikiem tworzącym i utrzymującym odrębność grupy
grypserskiej od innych grup, nie używających tego języka.
C. Funkcja konspiracyjna- gwara więzienna powstała w tym celu, aby posługujący się nią
reprezentanci grypsery nie byli rozumiani przez otoczenie, a zarazem by ułatwić im
porozumiewanie się między sobą.
6. Charakterystyka i podział grup nieformalnych w podkulturze więziennnej
A. Więźniowie „grypsujący” („git-ludzie”, „ludzie”)
Do grupy należy się z wyboru, dlatego nie każdemu jest dane być jej członkiem i ,,grypsować”.
„Grypsujący” czują się niejako predestynowani do rządzenia i decydowania o całym światku
więziennym, dlatego też skazani spoza grupy „ludzi” muszą pozostać w relacji podrzędności i
uległości do rządzącej ekipy „grypsujących”. Grypsera jest dynamiczna, elastycznie się rozwija i
dostosowuje do określonych warunków. Posiada własną obrzędowość grypserską, specyficzną
hierarchię władzy, przywódców, ludzi pracujących na rzecz grupy, własne „organy sądowe”,
nieformalny kodeks postępowania, specyficzne słownictwo grupowe i wiele innych cech
charakteryzujących to zjawisko podkultury „grypsujących”.
B. Więźniowie niegrypsujący („frajerzy”, „nieludzie”)
Więźniowie niezaangażowani w sprawy podkulturowe, to tzw. niegrypsujący. To populacja
gorsza, gdyż nie bierze czynnego udziału w kształtowaniu zjawiska „drugiego życia”.
„Niegrypsujący” są mniej skonsolidowani wewnętrznie, a zróżnicowanie w tej grupie jest dosyć
znaczne. W zasadzie nie mają celu, który by ich scalał, może z wyjątkiem odbywania kary w
pokojowej atmosferze. Tutaj większość działań jest podejmowana indywidualnie. „Nieludzie” przez
elitę więzienną „grypsujących” są uznani za jednostki bez własnego zdania, bez honoru, zdolne do
donosów i kompromisów. W miarę możliwości „ludzie” wykorzystują frajerów. Są uważani za
grupę niższą , a co za tym idzie i służebną w stosunku do grupy „ludzi”.
C. Więźniowie „poszkodowani” (cwele)
Cwele tworzą margines niejawnego „drugiego życia” dlatego, że są zbiorowiskiem ludzi
odrzuconych przez innych więźniów z grup nieformalnych. Skazany nie zgłasza swojego akcesu do
grupy „cweli” dobrowolnie, zostaje do tego przymuszony. Zasady więzienne pod groźbą sankcji
zabraniają jakiegokolwiek kontaktu z taką osobą. Interakcje na podłożu koleżeńskim, pomiędzy
„cwelem”, a „nie-cwelem”, mogą zatem powodować przykre konsekwencje dla tego drugiego.
Przynależność do grupy poszkodowanych dotyczy osób, które m. in. popełniły przestępstwa uznane
według skazanych więźniów za hańbiące; są biernymi homoseksualistami lub za takich zostały w
więzieniu uznane; pracowały w organach ochrony porządku prawnego lub z nimi współpracowały.
Inne grupy nieformalne:
Więźniowie „feści” (fest ludzie)
Istnienie grupy „festów” było charakterystyczne dla Zakładów Karnych w Iławie i Nysie.
Nie ma bliższych informacji co do funkcjonowania tej grupy w innych więzieniach. Członkowie
zbiorowości ”festów” rekrutowali się w większości z młodocianych skazanych „niegrypsujących”,
którzy powołali tę grupę niejako dla równowagi sił w więziennym środowisku. Skazani
przynależący do tej grupy byli raczej pozytywnie nastawieni do personelu penitencjarnego i nie
przysparzali mu poważniejszych problemów wychowawczych. „Feści” chętnie też, w
przeciwieństwie do „grypsujących” podejmowali edukację szkolną i pracę. Przejawiali
pejoratywny stosunek do zjawiska samouszkodzeń.
Więźniowie „cwaniacy”
Jest to grupa na tyle nowa, że nie dysponujemy na chwilę obecną względnie spójnymi
informacjami na ich temat. Można stwierdzić, że rekrutują się oni w większości z osobników
relegowanych z grupy „grypserów”. Toteż raczej cała społeczność izolowana jest ustosunkowana
do nich nieprzychylnie. Cwaniacy walczą o równość w kryminale, nie uznają żadnych subkultur
więziennych, a zwłaszcza grypsowania, nie uznają poniżania, ani wywyższania osób słabszych i
mniej obrotnych.
7. Populacja osób „grypsujących” posługuje się zestawem wartości, w ramach którego
można wyróżnić tzw. wartości nadrzędne, stanowiące równocześnie cele grupowe. Są to:
-walka z prawem i stojącymi na jego straży instytucjami,
-solidarność grupowa,
-godność osobista i grypserski honor
8. Normy i zasady obowiązujące w grypserce (K. Braun):
1) Zasada postępowania „grypserów” ze skazanymi „niegrypserami”
2) Grupa norm określająca stosunek „grypserów” do administracji ZK, organów ścigania,
wymiaru sprawiedliwości.
3) Grupa norm określająca stosunek „grypserów” do norm moralnych, obowiązków
społecznych, do pracy i nauki.
4) Zasady grypserskie dotyczące higieny.
5) Grupa norm mająca na celu wzmocnienie własnego „ja” przestępcy.
6) Grupa norm dotycząca sposobu komunikowania się gwarą więzienną
7) Zasada regulująca funkcjonowanie i działalność grupy nieformalnej
9. Funkcjonalna natura podkultury więziennej
1. Potrzeba bezpieczeństwa
2. Potrzeba stymulacji.
3. Potrzeba seksualna
4. Potrzeba agresji
5. Potrzeba przynależności
6. Potrzeba odrębności
7. Potrzeba uznania
Opracowanie:
Ewelina Raguza
Kinga Terlecka
Monika Zawadzińska
I SDS POW z Res. gr. A
ŻRÓDŁO:
http://chomikuj.pl/basiek21_87/Dokumenty++-+Przedmioty+i+
+Materia*c5*82y/Resocjalizacja/Podkultura+wi*c4*99zienna,1005332697.doc