OBRÓBKA SKRAWANIEM METALI
•
Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i Ŝycie pracowników przez zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć
nauki i techniki.
•
Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy.
W szczególności jest on obowiązany :
•
organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
uwzględniając:
o
*wymagania dotyczące rodzajów prac wymagających szczególnej
sprawności psychofizycznej (określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r w sprawie rodzajów prac
wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej,
Dz. U. 1996 r. nr 62,
poz. 287
), takich np. jak:
- prace przy obsłudze podnośników i platform hydraulicznych
- prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu
dozorowi technicznemu
- prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych
o
*wymagania dotyczące rodzajów prac, które powinny być wykonywane
przez co najmniej dwie osoby (określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r w sprawie rodzajów prac, które
powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby,
Dz. U. 1996 r. nr 62,
poz. 288
), takich np. jak:
- prace związane z konserwacją, montaŜem i naprawą dźwigów, suwnic,
Ŝ
urawi wieŜowych i samojezdnych, układnic magazynowych i schodów
ruchomych
o
*wymagania dotyczące prac na wysokości (kaŜda praca wykonywana
powyŜej 1 m od podłoŜa jest pracą na wysokości)
•
zapewniać przestrzeganie w zakładzie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia stwierdzonych uchybień w tym
zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń
•
zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych
przez organy nadzoru nad warunkami pracy
•
znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciąŜących na nim obowiązków,
przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy
•
zaznajamiać pracowników z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania
pracy na wyznaczonych stanowiskach, w tym zapewnić przeszkolenie pracowników w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem ich do pracy oraz
zapewnić prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie
•
informować pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą
oraz o zasadach ochrony przed zagroŜeniami
•
zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby
zatrudnionych pracowników
•
utrzymać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a takŜe
tereny i urządzenia z nimi związane, w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne
warunki pracy
•
wyposaŜać stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia
pracy, które uzyskały wymagany obowiązującymi przepisami certyfikat na znak
bezpieczeństwa i zostały oznaczone tym znakiem albo mają deklarację zgodności
z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami
określonymi właściwy- mi przepisami
•
wyposaŜać maszyny, inne urządzenia techniczne oraz narzędzia pracy w odpowiednie
zabezpieczenia (środki ochrony zbiorowej)
•
dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej, odzieŜ i obuwie
robocze
•
zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz
dostarczyć pracownikom niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy
•
odbywać szkolenie podstawowe i okresowe
•
zawiadamiać na piśmie, w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności,
właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o
miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie
pracowników, a takŜe złoŜyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych
w celu spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
dotyczących danej dziedziny działalności.
•
zawiadamiać na piśmie, w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności, właściwego
inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju
i zakresie prowadzenia działalności
•
wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną, w
razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni
przez róŜnych pracodawców
•
Naruszenie praw pracowników wynikających z przepisów lub zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy moŜe rodzić odpowiedzialność karną lub wykroczeniową.
Obróbka skrawaniem metali jest podstawową techniką wytwarzania części maszyn, urządzeń,
przedmiotów uŜytkowych, itp., polegającą na nadawaniu przedmiotowi obrabianemu
Ŝą
danego kształtu, wymiarów i właściwości warstwy wierzchniej poprzez usunięcie części
materiału za pomocą narzędzia skrawającego. MoŜna wyróŜnić następujące rodzaje obróbki
skrawaniem:
•
obróbka ścierna - obróbka skrawaniem wykonywana ziarnami ściernymi luźnymi lub
związanymi spoiwem; m.in.: szlifowanie, docieranie, gładzenie, polerowanie.
•
obróbka wiórowa - obróbka skrawaniem narzędziami o określonym kształcie i
geometrii ostrza (np. noŜem tokarskim, frezem), które usuwają materiał w postaci
wiórów; m.in. poprzez: toczenie, wiercenie, frezowanie, struganie, dłutowanie,
przeciąganie.
•
obróbka ubytkowa - obróbka, podczas której następuje usunięcie określonej części
materiału obrabianego przedmiotu, m. in. poprzez: obróbkę skrawaniem lub obróbkę
erozyjną.
•
obróbka obwiedniowa - obróbka skrawaniem, podczas której zarys obrabianego
elementu (np. zębów) stanowi obwiednię kolejnych, blisko siebie leŜących krawędzi
skrawających narzędzia, najczęściej stosowana przy obróbce uzębień kół zębatych.
W obróbce skrawania metali stosuje si
ę
obrabiarki:
•
do skrawania metali, takie jak:
o
tokarki (wielonoŜowe, kopiarki, półautomaty i automaty tokarskie,
uchwytowe, kłowe, tarczowe, rewolwerowe, karuzelowe, zataczarki),
o
wiertarki (stołowe, kolumnowe, promieniowe, współrzędnościowe,
wielowrzecionowe),
o
frezarki (pionowe i poziome, uniwersalne, do kół zębatych, do gwintów,
wiertarko-frezarki, frezarko-wytaczarki, kopiarki),
o
wytaczarki,
o
przecinarki (taśmowe, włośnicowe, tarczowe),
o
strugarki (ogólnego przeznaczenia (wzdłuŜne, poprzeczne i pionowe (tzw.
dłutownice) oraz specjalizowane (do kół zębatych , do obróbki krawędzi blach,
do łóŜ obrabiarek , kopiarki)),
o
przeciągarki (do otworów i do płaszczyzn),
o
szlifierki (do płaszczyzn, do otworów, honownice , dogładzarki, docieraczki,
polerki),
Ogólne zasady BHP dotycz
ą
ce u
Ŝ
ytkowania obrabiarek do obróbki metali
•
do pracy na obrabiarce powinien być dopuszczony pracownik mający odpowiednie
umiejętności,
•
obrabiarka powinna być sprawna technicznie,
•
osłony stałe lub ruchome powinny mieć niezawodne blokady uniemoŜliwiające ich
przypadkowe otwarcie. JeŜeli istnieje moŜliwość pracy na obrabiarce z otwartą osłoną,
to osłona powinna być wyposaŜona w urządzenie blokujące uniemoŜliwiające jej
otwarcie bez zatrzymania pracy obrabiarki.,
•
urządzenia sterujące i inne zabezpieczenia powinny być zgodne z dokumentacją
techniczno-ruchową oraz oznakowane w wyraźny sposób,
•
obrabiarka powinna być wyposaŜona w odpowiednie urządzenia ochronne osłaniające
przestrzeń roboczą, chroniące przed odpryskującymi wiórami, rozpryskującymi się
płynami smarująco-chłodzącym i medium roboczym,
•
obrabiarka powinna być wyposaŜona w odpowiednie urządzenia zapobiegające
zalewaniu podłogi przez płyn smarujaco-chłodzący.
•
osłony stałe wystające poza obrys obrabiarki oraz osłony ruchome zmieniające swoje
połoŜenie podczas pracy obrabiarki powinny być oznakowane barwami i znakami
bezpieczeństwa,
•
lampy elektryczne przeznaczone do oświetlania miejscowego na stanowisku pracy
powinny być zasilane napięciem bezpiecznym, a natęŜenie tego oświetlenia powinno
zapewniać widoczność pozwalającą na bezpieczne wykonywanie pracy,
•
obrabiany przedmiot powinien być zamocowane w odpowiednim uchwycie lub imadle
w sposób pewny,
•
do pracy na obrabiarkach stosowane powinny być tylko narzędzia ostre i właściwe dla
danej obróbki,
•
ręczne pomiary powinny być dokonywane po zatrzymaniu obrabiarki,
•
obrabiarki powinny być wyposaŜone w urządzenia do usuwania powstających
wiórów,
•
podczas naprawy, konserwacji i czyszczenia obrabiarka powinna być odłączona od
zasilania prądem elektrycznym,
•
przed przystąpieniem do naprawy lub czyszczenia obrabiarki naleŜy sprawdzić, czy jej
napęd jest odłączony od zasilania oraz, czy jest moŜliwe jej przypadkowe włączenie.
W widocznych miejscach powinny być umieszczone czytelne tablice, „NAPRAWA.
Nie uruchamiać”,
•
pracownik obsługujący obrabiarkę powinien być ubrany w odzieŜ roboczą, ściśle
przylegającą, dotyczy to przede wszystkim rękawów przy nadgarstkach
obsługującego, które powinny być opięte. Obsługujący powinien pracować z nakrytą
głową i obuwiu roboczym.
Pracownik zanim przyst
ą
pi do pracy na obrabiarce do metali, powinien:
•
zapoznać się z dokumentacją wykonawczą, z instrukcją obsługi obrabiarki i tabliczką
znamionową maszyny,
•
zaplanować kolejność wykonywania poszczególnych czynności,
•
przygotować odpowiednie urządzenia pomocnicze umoŜliwiające składowanie
materiałów, półfabrykatów i odpadów,
•
przygotować materiał do obróbki ustawiając go w sposób zapewniający maksymalne
bezpieczeństwo i łatwość pobierania,
•
przygotować niezbędne pomoce warsztatowe, tj.: przyrządy pomiarowe, narzędzia
pracy, zmiotki, haczyki, itp.,
•
zastosować odpowiednie środki ochrony osobistej, np. okulary, maski, ochronniki
słuchu, fartuchy skórzane, itp.,
•
sprawdzić stan techniczny obrabiarki, oświetlenia stanowiska, a w szczególności
wizualnie stan instalacji elektrycznej,
•
próbnie uruchomić obrabiarkę i sprawdzić jakość jej działania,
•
sprzątnąć stanowisko pracy po wykonaniu powierzonych zadań.
Ogólne wymagania dotycz
ą
ce stanowisk pracy do obróbki metali:
•
montaŜ i eksploatacja obrabiarek w miejscu pracy powinno być zgodna
z dokumentacją techniczno-ruchową lub instrukcją obsługi,
•
dojście do stanowiska pracy powinno być bezpieczne i wygodne, przy czym wysokość
dojścia na całej długości nie powinna być mniejsza niŜ 2 m. JeŜeli wysokość ta nie
moŜe być spełniona (np.: ze względów konstrukcyjnych maszyny i innych urządzeń
technicznych) dopuszcza się zmniejszenie jej do 1,8 m przy odpowiednim
zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa. Przejścia między maszynami
a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń
powinny mieć szerokość, co najmniej 0,75 m, jeŜeli w przejściach tych odbywa się
ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić, co najmniej 1 m. [1],
•
szerokość dróg transportowych powinna być dostosowana do potrzeb panujących w
zakładzie, lecz nie węŜszych niŜ 1,2 m,
•
transportowanie przedmiotów przeznaczonych do obróbki skrawaniem i ich odbiór po
wykonanej obróbce powinno być tak zorganizowane, aby nie powodowało zagroŜenia
bezpieczeństwa dla ruchu pieszego,
•
narzędzia pomocnicze i pomiarowe stosowane w procesie skrawaniem metali powinny
być oddzielone od miejsca składowania przedmiotów przed i po obróbce skrawaniem
(np.: trzymane na stole warsztatowym, stole, wózki warsztatowe),
•
wióry powstające podczas pracy obrabiarek powinny być odprowadzane
z pomieszczenia lub hali fabrycznej na składowisko zakładowe,
•
w przypadku gdy obsługa obrabiarki wymaga kilku pracowników, o jej uruchomieniu
i przebiegu procesu skrawania powinien decydować pracownik odpowiedzialny za
całość procesu skrawania na obrabiarce. Jego stanowisko pracy powinno być
usytuowane w takim miejscu, aby mógł on bez przeszkód obserwować pracę
nadzorowanych obrabiarek.,
•
stanowisko pracy przy obrabiarce powinno znajdować się na powierzchni równej,
przyczepnej i bez progów,
•
stanowisko wokół obrabiarki powinno być utrzymane w czystości,
•
przedmioty obrabiane powinny być składowane w miejscach wyznaczonych (przed i
po obróbce),
•
obrabiarki zainstalowane przy ciągu komunikacyjnym (pieszym lub transportowym)
lub ustawione obok siebie, powinny być odpowiednio zabezpieczone przed
zagroŜeniami (np.: odpryski wiórów lub chłodziwa) stwarzanymi dla (sąsiednich
stanowisk pracy, ruchu pieszego, transportu),
•
do podnoszenia i zakładania przedmiotów przeznaczonych do obróbki, o duŜej masie
powinno się stosować urządzenia transportowe (np.; Ŝurawie, suwnice, wciągniki,
wciągarki, wózki jezdniowe z odpowiednim wyposaŜeniem, itp.) zmniejszające
wysiłek pracownika.
Wymagania dotycz
ą
ce oraganizacji stanowiska pracy
Stanowisko pracy powinno mieć dostateczną powierzchnię umoŜliwiającą swobodne
wykonywanie przez pracownika czynności związanych z obróbką skrawaniem metali. Na
stanowisku powinno być miejsce na maszynę wraz z jej wyposaŜeniem i stołem
warsztatowym, wolną przestrzeń zapewniającą pracownikowi swobodę ruchu niezbędną do
wykonania powierzonego zadania w procesie skrawaniem metali w sposób bezpieczny
i z uwzględnieniem wymagań ergonomii. Na stanowisku powinno być przewidziane miejsce
na składowanie półfabrykatów i gotowych wyrobów, itp.. W przypadku instalowania maszyn
blisko siebie naleŜy zachować odległości bezpieczeństwa pomiędzy nimi tak aby nie
ograniczać swobody ruchów pracownika.
Przejścia między maszynami, a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko
do obsługi tych urządzeń powinny być szerokość co najmniej 0,75 m; jeŜeli w przejściach
tych odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić co najmniej 1 m.
Ponadto pomiędzy tymi maszynami powinny być zainstalowane osłony (np.: ekrany
zamocowane do maszyn lub wolno stojące) chroniące innych pracowników przed
wyrzucanymi wiórami, uszkodzonymi przedmiotami lub narzędziami oraz płynami
chłodniczymi. Wysokość stanowiska pracy na całej długości nie powinna być mniejsza niŜ
2m. JeŜeli wysokość ta nie moŜe być spełniona (np.: ze względów konstrukcyjnych maszyny
i innych urządzeń technicznych) dopuszcza się zmniejszenie jej do 1,8 m przy odpowiednim
zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa. – wg rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U.
2003r. nr 169, poz.1650).
Wyznaczenie miejsca składowania narzędzi, półfabrykatów i gotowych wyrobów w
duŜej mierze zaleŜy od rodzaju procesu skrawaniem metali (np. produkcji seryjnej lub
jednostkowej). Przy produkcji seryjnej wskazane jest ustawienie pojemników na półwyroby
i wyroby gotowe bliŜej obrabiarki, a szafkę narzędziową w pewnym oddaleniu. Uzasadnione
jest tym, Ŝe przy produkcji masowej obsługujący wybiera przed rozpoczęciem pracy
wszystkie niezbędne dla danej operacji narzędzia i rozkłada je na stole. Eliminuje to potrzebę
częstego sięgania po narzędzia do szafki.
W przypadku, gdy wykonywanie pracy niewymaga stale pozycji stojącej w procesie
skrawaniem meatli naleŜy przwidzieć dla pracownika siedzenie. Natomiast przy
wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia przy maszynie naleŜy
zapewnić pracownikowi moŜliwość odpoczynku w pobliŜu miejsca pracy w pozycji
siedzącej.
Zatrudniając pracowników niepełnosprawnych naleŜy im zapewnić odpowiednie warunki
na stanowisku pracy. Stanowisko oraz dojście do niego powinno być dostosowane do potrzeb
i moŜliwości tych osób niepełnosprawnych, wynikających ze zmniejszonej sprawności.
Wymagania dotycz
ą
ce obiektów budowlanych, pomieszcze
ń
pracy,
stanowisk do obróbki metalu
Obiekty budowlane wraz ze związanymi z nimi urządzeniami budowlanymi naleŜy
projektować i budować zgodnie z zasadami wiedzy technicznej i prawa budowlanego (Dz. U.
2003 nr 207 poz. 2016 z póź. zm.), zapewniając:
•
spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:
bezpieczeństwa konstrukcji,
bezpieczeństwa poŜarowego,
bezpieczeństwa uŜytkowania,
odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony
ś
rodowiska,
ochrony przed hałasem i drganiami,
oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród;
•
warunki uŜytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie:
zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do
potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy załoŜeniu efektywnego
wykorzystania tych czynników,
usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów;
•
warunki bezpieczeństwa i higieny pracy;
•
niezbędne warunki do korzystania z wybudowanych obiektów uŜyteczności publicznej
przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach
inwalidzkich;
•
odpowiednie usytuowanie obiektów na działce budowlanej;
•
odpowiednie dostosowanie obiektów do rodzaju prowadzonej działalności oraz liczby
zatrudnionych pracowników;
•
poszanowanie, występujących w obszarze obiektu, uzasadnionych interesów osób
trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej.
Budowę nowych, modernizację lub rozbudowę dotychczasowych obiektów powinno
prowadzić się na podstawie projektu pozytywnie zaopiniowanego pod względem zgodności
z wymaganiami:
•
bezpieczeństwa i higieny pracy (przez rzeczoznawcę do spraw bezpieczeństwa i
higieny pracy - uprawnionego przez Głównego Inspektora Pracy),
•
ochrony przeciwpoŜarowej (przez właściwą ze względu na lokalizację komendę
Wojewódzkiej Państwowej StraŜy PoŜarnej lub rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń
przeciwpoŜarowych),
•
higieniczno – sanitarnymi (przez rzeczoznawcę do spraw sanitarno- higienicznych -
uprawnionego przez Głównego Inspektora Sanitarnego).
Wymagane kwalifikacje przy obsłudze i konserwacji urz
ą
dze
ń
technicznych
W rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania
kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych. (Dz. U. 2001r.
nr 79 poz.849) w załączniku 2 przedstawiono wykaz urządzeń technicznych przy których
obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, a mianowicie:
•
Urządzenia techniczne, przy których obsłudze wymagane jest posiadanie kwalifikacji:
suwnice, Ŝurawie, wciągarki i wciągniki, z wyjątkiem urządzeń z
napędem ręcznym wszystkich mechanizmów,
układnice przeznaczone do składowania ładunków w magazynach,
układnice przeznaczone do układania torów,
dźwigi, z wyjątkiem dźwigów osobowych, dźwigów towarowych ze
sterowaniem zewnętrznym, dźwigów towarowych małych i urządzeń
do transportu osób niepełnosprawnych,
wyciągi towarowe,
podesty ruchome, z wyjątkiem załadowczych podestów burtowych,
dźwignice linotorowe,
urządzenia do manipulacji kontenerami,
osobowe i towarowe koleje linowe oraz wyciągi narciarskie,
pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach
promowych,
zbiorniki stałe z zespołami napędowymi na skroplone gazy
węglowodorowe oraz zbiorniki przenośne o pojemności powyŜej 350
cm3 - w zakresie napełniania,
urządzenia do napełniania i opróŜniania zbiorników transportowych.
•
Urządzenia techniczne, przy których konserwacji wymagane jest posiadanie
kwalifikacji:
suwnice, Ŝurawie, wciągarki i wciągniki,
układnice przeznaczone do składowania ładunków w magazynach,
układnice przeznaczone do układania torów,
dźwigi,
wyciągi towarowe,
podesty ruchome,
dźwignice linotorowe,
dźwigniki (podnośniki), z wyjątkiem dźwigników stanowiących
fabryczne wyposaŜenie pojazdów oraz mechanizmów wywrotu skrzyń
ładunkowych pojazdów i mechanizmów pochylania stołów
technologicznych,
urządzenia do manipulacji kontenerami,
przenośniki osobowe i towarowe,
osobowe i towarowe koleje linowe oraz wyciągi narciarskie,
pomosty ruchome z zespołem napędowym w przystaniach promowych.
„Człowiek w środowisku pracy moŜe być naraŜony na oddziaływanie róŜnorodnych
czynników zagraŜających jego zdrowiu i Ŝyciu.
Z punktu widzenia ich oddziaływania na organizm człowieka czynniki te dzieli się na:
niebezpieczne, szkodliwe lub uciąŜliwe.
ZaleŜnie od stęŜenia lub natęŜenia, czynniki uciąŜliwe mogą stać się szkodliwymi
(zagraŜającymi zdrowiu) lub niebezpiecznymi (zagraŜającymi Ŝyciu).
W aspekcie ich natury, czynniki środowiska pracy dzieli się, zgodnie z obowiązującą w
normach klasyfikacją, na czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne.
Praca w warunkach ekspozycji na oddziaływanie wymienionych czynników stwarza
moŜliwość wystąpienia niekorzystnych skutków dla zdrowia i Ŝycia człowieka, a
prawdopodobieństwo i zakres wystąpienia tych następstw określa się jako ryzyko
zawodowe…
Ryzyko zawodowe, związane z wykonywaną pracą wynika, więc z naraŜenia pracownika na
działanie czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciąŜliwych występujących na
stanowisku pracy.
Czynnik niebezpieczny to czynnik, którego oddziaływanie moŜe prowadzić do urazu lub
innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do zejścia
ś
miertelnego.
Czynnik szkodliwy oznacza czynnik, którego oddziaływanie moŜe prowadzić do pogorszenia
stanu zdrowia człowieka.
Czynnik uciąŜliwy nie stanowi wprawdzie zagroŜenia dla Ŝycia lub zdrowia człowieka, lecz
utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniŜenia jego zdolności do
wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa na zmniejszenie wydajności.
W zaleŜności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik uciąŜliwy moŜe stać
się szkodliwym, a szkodliwy - niebezpiecznym.
Wykonywanie czynności związanych z obsługą maszyn w procesie obróbki skrawaniem
metali wiąŜę się z naraŜeniem operatora obrabiarki na oddziaływanie większości powyŜszych
czynników, stwarzających potencjalne moŜliwości występowania wypadków przy pracy
i wymaga zachowywania, na co dzień szczególnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
regulowanych na ogół stosownymi aktami prawnymi.
Do czynników niebezpiecznych powodujących u operatora obrabiarki natychmiastowe
urazy, naleŜą przede wszystkim czynniki mechaniczne, takie jak:
•
ruchome elementy obsługiwanych maszyn, w szczególności:
- obracające się głowice frezarskie lub rewolwerowe, uchwyty tokarskie, wrzeciona,
ś
ruby, wały, itp.,
- miejsca zbiegania się obracających elementów maszyn, np. koła zębate, koła cierne,
koła pasowe, koła łańcuchowe, itp.,
- narzędzia poruszające się ruchem prostoliniowym, np.: piły ramowe i taśmowe,
•
przemieszczające się elementy maszyn, przemieszczane przedmioty, np.: suport
maszyn (strugarki porzeczne, tokarki, itp.), ruchome stoły maszyn (frezarki, strugarki,
szlifierki, itp.),
•
ostre, wystające i chropowate elementy maszyn, np.: elementy konstrukcyjne maszyn,
narzędzia, wióry, zadziory na obrabianych przedmiotach, itp.,
•
spadające elementy maszyn, np.: cięŜkie obrabiane przedmioty, uchwyty, imadła,
konik, itp.,
•
ś
liskie i nierówne powierzchnie wokół maszyn (np.: w skutek rozprysku lub rozlania
się płynów technologicznych (oleje, płyny chłodzące, itp.),
•
powierzchnie gorące lub zimne ( gorące powierzchnie, części maszyn i obrabianych
przedmiotów, gorącą wodę, płyn chłodzący, olej i parę),
•
wyrzut obrabianych elementów lub narzędzi podczas procesu skrawania metali, np.:
wiórów, odprysków, przedmiotów obrabianych, uszkodzonych narzędzi (ściernicy,
noŜy tokarskich, frezów, itp.).
Do czynników niebezpiecznych naleŜy równieŜ zaliczyć zagroŜenia związane z poraŜeniem
prądem elektrycznym w skutek:
•
bezpośredniego kontaktu z elementem maszyny znajdującym się pod napięciem,
•
pośredniego kontaktu z częściami maszyny pod napięciem w warunkach uszkodzenia
(np.: pojawienie się napięcia na obudowie maszyny bądź na innym elemencie, które
powinny być odizolowane).
Do szkodliwych czynników fizycznych występujących przy obsłudze maszyn do obróbki
metali naleŜą:
•
hałas i drgania związane z pracą maszyn do metali, np.: gilotyny do cięcia metalu,
przecinarek, itp.),
•
mikroklimat (głównie wysoka lub niska temperatura otoczenia oraz wysoka
wilgotność powietrza) powoduje obniŜenie komfortu pracy, złe samopoczucie
operatora oraz zmniejszenie zdolności wykonywanej pracy.
Hałas pochodzący od maszyn do obróbki metali moŜna obniŜyć przez dokładne wywaŜenie
statyczne i dynamiczne obracających się części maszyny, regularne sprawdzanie i dokręcanie
obluzowanych śrub oraz smarowanie. Maszyny i urządzenia powodujące uciąŜliwy hałas
i drgania naleŜy ustawiać na amortyzatorach lub osobnych fundamentach niezwiązanych
z konstrukcją budynku. Bardzo dobrą metodą jest wyłoŜenie wykładziną dźwiękochłonną
osłon maszyn lub sufitu i ścian zwłaszcza w małych pomieszczeniach. W walce z hałasem
korzystne jest zwiększenie odległości pomiędzy maszynami do 2-3 metrów oraz zastosowanie
ekranów dźwiękochłonnych między stanowiskami. pracy oraz tłumiących hałas.
Po wyczerpaniu moŜliwości obniŜenia hałasu powyŜszymi sposobami, gdy hałas nadal
przekracza wartości dopuszczalne trzeba zastosować rotację pracowników ze stanowisk
hałaśliwych do cichszych oraz zastosować atestowane ochronniki słuchu.
Natomiast do szkodliwych czynników chemicznych, które mogą występować przy obsłudze
maszyn do obróbki metali naleŜą mgły olejowe lub pyły szlifierskie.
Niemal wszystkie prace obróbcze metali powodują powstawanie pewnej ilości mgły
olejowej. Płyny uŜywane do chłodzenia narzędzi i obrabianych przedmiotów (podczas
obróbki metali) wskutek działania sił mechanicznych oraz oddziaływania ciepła
generowanego w wyniku tarcia przekształcają się w lekką mgiełkę. Mgiełka ta stwarza
potencjalne zagroŜenie dla zdrowia operatorów i szkodliwie oddziaływuje na środowisko
pracy maszyn. Natomiast podczas prac szlifierskich ściernica wytwarza duŜo pyłu
szlifierskiego (cząsteczki zeszlifowanego materiału oraz wykruszone ziarna ściernicy), co
daje efekt w postaci snopu świecących iskier. Większa cześć rozrzuconego pyłu szlifierskiego
zatrzymywana zostaje przez osłonę, lecz znaczna część wydostaje się na zewnątrz.
Przebywanie w takim środowisku pracy (duŜe zapylenie pyłem szlifierskim lub mgłą
olejową) moŜe powodować problemy z układem oddechowym – moŜna je łatwo zauwaŜyć,
gdyŜ objawia się w postaci kaszlu, cięŜkiego lub płytkiego oddechu. W zaleŜności od stopnia
oddziaływania i częstotliwości przebywania w takim środowisku moŜe powodować reakcje
alergiczne lub podraŜnienia skóry u pracownika jak równieŜ przewlekłe choroby zawodowe
(np.: astmę). Ponadto oprócz bezpośredniego wpływu na zdrowie operatorów maszyn i
przerw w produkcji, warto wspomnieć, Ŝe mgła olejowa osadza się na wszelkich
powierzchniach wokół maszyny, sprawiając, Ŝe podłoga i powierzchnie miejsca pracy się
niebezpiecznie śliskie, co moŜe prowadzić do poślizgnięcia się pracownika i w konsekwencji
do jego upadku.
Podczas obsługi obrabiarki mogą występować równieŜ niekorzystnie wpływające na
operatora czynniki uciąŜliwe, które mogą zaistnieć z powodu:
•
wielogodzinnej pracy w pozycji stojącej przy maszynie niedostosowanej do cech
fizycznych i psychicznych operatora,
•
podnoszenia, przenoszenia, przesuwania cięŜkich elementów i przedmiotów,
•
stresu wywołanego pośpiechem w pracy.
Praca przy obrabiarkach wykonywana jest zwykle w pozycji stojącej. Pozycja stojąca ma
niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Powoduje ona zwiększenie zuŜycia energii w
stosunku do pozycji siedzącej oraz jest przyczyną powstawania Ŝylaków, płaskostopia,
zniekształceń stawów kolanowych oraz skrzywień kręgosłupa. Z tych względów stanowisko
robocze przy obrabiarce powinno być zaopatrzone w siedzisko, aby pracownik mógł co
pewien czas usiąść, co zapobiega jego zmęczeniu oraz sprzyja regeneracji sił pracownika,
nawet przy krótkotrwałym wykorzystywaniu siedziska w czasie przerw w pracy lub
odpoczynku.
Podnoszenie, przesuwanie cięŜkich przedmiotów, zwłaszcza jeśli czynności te powtarzane
są często, mogą być przyczyną nadmiernego zmęczenia fizycznego, przeciąŜenia mięśni,
stawów, a przede wszystkim kręgosłupa. Skutkami mogą być: wycieńczenie organizmu,
zmniejszenie wydolności fizycznej, zwiększenie podatności na wypadki, powstawanie urazów
ś
cięgien i kręgosłupa. W przypadku ręcznego dźwigania cięŜkich przedmiotów moŜe
powodować urazy rąk i nóg.
Środkiem prowadzącym do zapobiegania niekorzystnym skutkom dźwigania jest
przestrzeganie wymagań dotyczących dźwigania cięŜkich przedmiotów z uwzględnieniem
róŜnic w wydolności indywidualnej lub poszczególnych grup pracowników (młodociani,
kobiety). Wymagania dotyczące dźwigania cięŜkich przedmiotów przez pracowników jak
równieŜ przez pracowników młodocianych i kobiety, podano w rozporządzeniu Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy ręcznych pracach transportowych. (Dz. U. nr 26, poz. 313). Ponadto naleŜy dąŜyć do
zmniejszania lub ograniczania ręcznego przenoszenia cięŜkich przedmiotów przez
pracowników poprzez określenie prawidłowych sposobów podnoszenia i przenoszenia
cięŜarów na poszczególnych stanowiskach pracy, prowadzenie szkoleń pracowników w
zakresie bezpiecznej techniki dźwigania lub stosowanie odpowiednich urządzeń
transportowych, np.: wciągników, Ŝurawi, suwnic lub wózków jezdniowych z odpowiednim
osprzętem.
Stres moŜe powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej,
zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji
czynności manualnych. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości błędów
popełnianych podczas obróbki metali, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz
braku motywacji do pracy. Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja pracy, zbyt
szybkie i wymuszone tempo pracy, zbyt duŜa ilość pracy oraz złe stosunki międzyludzkie.
Stres moŜe powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej,
zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji
czynności manualnych. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości błędów
popełnianych podczas obróbki metali, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz
braku motywacji do pracy. Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja pracy, zbyt
szybkie i wymuszone tempo pracy, zbyt duŜa ilość pracy oraz złe stosunki międzyludzkie.
Problem: Podnoszenie i przenoszenie cięŜkich przedmiotów obrabianych
lub części maszyn
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy masa cięŜarów
podnoszonych i
przenoszonych przekracza
dopuszczalne wartości?
Masa (kg)
Wiek
(lata)
kobiety
praca powtarzalna dorywcza
15-16
5
10
17-18
8
20
ponad
18
12
20
Stosowanie urządzeń transportowych eliminujących pracę
ręczną (np. wózków, podnośników, transporterów).
Zapoznanie pracowników z normami i technikami
dźwigania cięŜkich przedmiotów oraz przestrzeganie ich
stosowania. Stosowanie przenoszenia zespołowego przez
dwóch lub trzech pracowników. Zastosowanie rotacji
pracowników na stanowiskach pracy związanych z
przenoszeniem i podnoszeniem cięŜkich
wyrobów/półwyrobów.
Masa (kg)
Wiek
(lata)
męŜczyźni
praca powtarzalna dorywcza
15-16
8
15
17-18
12
25
ponad
18
30
50
Problem: ZagroŜenia powodowane przez przemieszczające się elementy maszyn lub
przedmioty oraz transportowane materiały.
•
wciągniki,
•
dźwignice,
•
Ŝ
urawie,
•
suwnice,
•
wózki jezdniowe z odpowiednim wyposaŜeniem,
•
materiały lub przedmioty metalowe do obróbki, gotowe wyroby/półwyroby.
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy stosowane urządzenia transportowe
są odpowiednie do wykonywanych
zadań?
Stosowanie urządzeń transportowych, mających
odpowiedni certyfikat bezpieczeństwa, np.:
•
dla dźwignic, Ŝurawi, suwnic - decyzję
Urzędu Dozoru Technicznego (UDT) o
dopuszczeniu do eksploatacji po
zmontowaniu przez przeszkolonych
(uprawnionych) montaŜystów na placu
budowy i dokonaniu odbioru przez
inspektora UDT lub o dopuszczeniu do
obrotu, zgodnie z przeznaczeniem wg
instrukcji obsługi lub DTR .
Czy urządzenia transportowe są w stanie
pełnej sprawności i z kompletnym
wyposaŜeniem?
Zapewnienie montaŜu urządzeń przez
przeszkolonych (uprawnionych) montaŜystów.
Czy istnieje zagroŜenie przygniecenia
przez manewrujące urządzenia
transportowe, spowodowane: nie
wyznaczeniem dróg przejazdu, złą
widocznością lub brakiem wyznaczenia
strefy niebezpiecznej, podczas
przemieszczania ładunków?
Prowadzenie transportu poziomego po
wyznaczonych i uporządkowanych drogach
komunikacyjnych i transportu pionowego w
wyznaczonych przestrzeniach; wyznaczenie stref
niebezpiecznych, wynikających z koniecznych
manewrów urządzeń transportowych.
Czy przewoŜony lub podnoszony
ładunek ogranicza widoczność i moŜe
spowodować utratę stateczności
urządzenia transportowego lub jego
przeciąŜenie ?
Przestrzeganie dopuszczalnej nośności i udźwigu
urządzeń transportowych. Stosowanie sprawnego
technicznie urządzenia z wyposaŜeniem zgodnym z
instrukcją obsługi lub DTR. Zapewnienie
odpowiednich kwalifikacji dla operatorów
obsługujących dane urządzenie. Prawidłowe
układanie i mocowanie ładunku.
Problem: NaraŜenie na hałas emitowany przez:
•
obrabiarki do metali,
•
narzędzia:
- zmechanizowane (z napędem elektrycznym, pneumatycznym, itp.),
- ręczne (młotki, przecinaki, pilniki, piłki ręczne, wkrętaki (śrubokręty), klucze),
•
czynności wykonywane w hali produkcyjnej:
- związane ze transportem,
- składowaniem itp..
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy występują przekroczenia
wartości dopuszczalnych (NDN)
hałasu na stanowiskach pracy?
Okresowe dokonywanie pomiarów hałasu.
Informowanie pracowników o wynikach pomiarów.
Okresowe dokonywanie pomiarów
hałasu. Informowanie pracowników
o wynikach pomiarów. ?
Eliminowanie hałaśliwych metod pracy. Stosowanie
obudów dźwiękochłonno-izolacyjnych maszyn.
Ekranowanie stanowisk pracy (ekrany dźwiękochłonno-
izolacyjne). Ograniczenie czasu pracy operatora.
Oznakowanie stref zagroŜonych hałasem.
Czy są stosowane właściwie
dobrane środki ochrony
indywidualnej słuchu (wkładki lub
nauszniki przeciwhałasowe)?
Stosowanie właściwie dobranych środków ochrony
indywidualnej słuchu.
Czy są przeprowadzane wstępne
i okresowe badania lekarskie?
.
Problem: ZagroŜenia urazami powodowanymi ruchomymi lub wirującymi elementami
maszyn, narzędzi, przedmiotów obrabianych podczas obsługi:
•
tokarek
•
frezarek,
•
wiertarek,
•
szlifierek,
•
strugarek,
•
i innych obrabiarek,
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy maszyna jest prawidłowo posadowiona i
podłączona do instalacji oraz uŜytkowana
zgodnie z przeznaczeniem?
Posadowienie i/lub zamocowanie oraz
podłączenie do instalacji i utrzymywanie
maszyn w stanie technicznym zgodnym z
wymaganiami aktualnych przepisów i norm
oraz stosowanie w zakresie i warunkach
podanych w instrukcji obsługi lub
dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR).
Wprowadzanie do eksploatacji wyłącznie
maszyn, urządzeń oraz narzędzi:
•
oznaczonych znakiem bezpieczeństwa
i posiadających aktualny certyfikat
uprawniający do oznaczania tym
znakiem, jeśli znajdują się one w
wykazie wyrobów podlegających
obowiązkowi zgłaszania do
certyfikacji na znak bezpieczeństwa i
oznaczania tym znakiem
•
posiadających deklarację zgodności z
normami
Czy jest moŜliwy dostęp rąk, nóg lub innych
części ciała do ruchomych i wirujących
elementów obrabiarek do metali (np. kół
pasowych i zębatych, wałów napędowych),
narzędzi skrawających (np. pił, wałów
noŜowych) lub przedmiotów obrabianych,
mogących powodować następujące
zagroŜenia:
•
pochwyceniem,
•
wciągnięciem,
•
uderzeniem,
•
wplątaniem,
•
dotknięciem,
•
obcięciem,
Wykonywanie przeglądów, napraw i
podłączeń tylko przez elektryka z
uprawnieniami odpowiednimi do stosowanych
urządzeń i napięcia zasilania.
•
przecięciem,
•
zgnieceniem, zmiaŜdŜeniem,
•
stłuczeniem,
•
otarciem.
Czy narzędzia skrawające są właściwie
dobrane, w dobrym stanie technicznym i
odpowiednio zamocowane?
Stosowanie narzędzi właściwie dobranych (np.
frezy, noŜe o wielkości i kształcie do
odpowiednich operacji obróbczych i
odpowiednio dobrane do gatunku obrabianego
materiału) z oraz w dobrym stanie
technicznym (ostre, niewyszczerbione).
Wyeliminowanie narzędzi niesprawnych, np.
ś
ciernic z pęknięciami.
Odpowiednie mocowanie narzędzi
skrawających np. noŜa tokarskiego w imaku
noŜowym lub oprawce noŜowej.
Czy na obrabianych przedmiotach pojawiają
się zadziory mogące spowodować skaleczenia
rąk zwłaszcza przy zdejmowaniu
przedmiotów z obrabiarki, układaniu ich w
pojemnikach, itp.
UŜywanie odpowiedniego i prawidłowo
zaostrzonego narzędzia oraz właściwych
parametrów obróbki. Usuwanie zadziorów
pilnikiem, uŜywanie rękawic ochronnych.
Czy prędkości dopuszczalne narzędzi
skrawających są właściwe dla danej
obrabiarki?
Stosowanie narzędzi o prędkościach
dopuszczalnych równych lub większych od
obrotów obrabiarek. Odpowiednie dobranie
parametrów obróbki.
Czy wytrzymałość, usytuowanie i mocowanie
osłon jest właściwe (kompletność, pewność
mocowań, kształt i wielkość otworów oraz
odpowiednie odległości bezpieczeństwa)?
Sprawdzenie i zapewnienie usytuowania osłon
i innych urządzeń ochronnych w odległościach
bezpieczeństwa uniemoŜliwiających dostęp
rąk i nóg oraz innych części ciała do stref
niebezpiecznych. Nie zdejmowanie osłon i
innych urządzeń ochronnych. Nie otwieranie
osłon podczas ruchu maszyny.
Czy przedmioty obrabiane są właściwie
zamocowane i czy oprzyrządowanie słuŜące
do mocowania są właściwie dobrane i
sprawne
Sprawdzenie i zapewnienie właściwego
funkcjonowania oprzyrządowania słuŜącego
do właściwego mocowania przedmiotu
obrabianego np. czy szczeki uchwytu
tokarskiego mają nie zuŜyte nacięcia dające
pewność zamocowania.
Czy funkcjonowanie, lokalizacja i
oznakowanie elementów sterowniczych, w
Sprawdzenie i zapewnienie właściwego
funkcjonowania elementów sterowniczych
tym wyłączania awaryjnego i informacyjnych
są właściwe?
(zwłaszcza wyłączników „Start" i „Stop",
wyłącznika awaryjnego, wyłączników
krańcowych) oraz elementów informacyjnych,
pewnie zamocowanych, łatwo dostępnych
i odpowiednio oznakowanych.
Czy usytuowanie oraz działanie pozostałych
urządzeń ochronnych i zabezpieczających (tj.:
fotokomórek, zaworów, bezpieczników) jest
właściwe?
Sprawdzenie i zapewnienie właściwego
funkcjonowania pozostałych urządzeń
ochronnych i zabezpieczających.
Czy na stanowisku pracy jest dostępna pełna
informacja o uŜytkowaniu maszyny
(instrukcja obsługi, bhp, znaki i napisy na
maszynie)?
Zapewnienie właściwej informacji o
uŜytkowaniu dla operatora: instrukcja obsługi,
bhp, znaki i napisy na maszynie.
Czy mogą występować zagroŜenia podczas
czyszczenia, smarowania i konserwacji
maszyn i narzędzi?
Zachowanie szczególnej ostroŜności podczas
czyszczenia, konserwacji i napraw
(wyłączenie zasilania).
Czy są prowadzone okresowe przeglądy
techniczne i przewidziane wymiany części w
maszynach bądź ich naprawy, wg instrukcji
obsługi lub dokumentacji techniczno-
ruchowej (DTR)?
Wykonywanie okresowych przeglądów
technicznych oraz napraw zgodnie z instrukcją
obsługi lub DTR.
Czy operatorzy stosują właściwe środki
ochrony indywidualnej oraz odpowiednie
ubranie i obuwie robocze?
Stosowanie środków ochrony indywidualnej
oznaczonych znakiem bezpieczeństwa
i posiadających waŜny certyfikat
upowaŜniający do takiego oznaczania.
Stosowanie odpowiedniego ubrania i obuwia
roboczego.
Problem: ZagroŜenia związane z występowaniem niskiej lub wysokiej temperatury na
stanowisku pracy
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy przeprowadzono pomiary
mikroklimatu w środowisku
pracy?
Przeprowadzenie pomiarów mikroklimatu w środowisku
pracy.
Czy wystąpiły przekroczenia
Informowanie pracowników o wynikach pomiarów.
wartości dopuszczalnych
(NDN)?
Czy podjęto działania
eliminujące bądź ograniczające
niekorzystne warunki
mikroklimatu?
Ograniczanie prac na zewnątrz budynku. Podjęcie działań
redukujących lub ograniczających niekorzystne warunki
mikroklimatu. Stosowanie mechanicznej wentylacji
nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji.
Czy jest stosowana odzieŜ
ochronna?
WyposaŜenie pracowników w odpowiednią odzieŜ
ochronną.
Problem: ZagroŜenia urazami z powodowane narzędziami ręcznymi, takim jak:
•
młotki,
•
przecinaki,
•
pilniki,
•
pilniki,
•
wkrętaki (śrubokręty),
•
uchwyty, imadła,
•
wiertarki,
•
szlifierki (ręczne, stacjonarne),
•
i inne,
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy narzędzia ręczne są właściwie
dobrane do wykonywanych zadań?
Stosowanie właściwie dobranych narzędzi ręcznych
zgodnie z ich przeznaczeniem. Prawidłowe
zamocowanie (osadzenie) narzędzia na rękojeści.
Prawidłowe wymiary (wielkość) uŜywanego narzędzia
(długość, kąt ostrza, wymiar klucza dostosowany do
nakrętki).
Czy narzędzia ręczne są w stanie
pełnej sprawności, kompletne?
Utrzymywanie ręcznych narzędzi w pełnej sprawności i
kompletności oraz sprawdzenie przed uŜyciem.
Czy narzędzia ręczne w czasie
przerw w pracy są właściwie
zabezpieczone przed dostępem do
nich osób nie upowaŜnionych?
Składowanie narzędzi ręcznych w wyznaczonych
miejscach w sposób uniemoŜliwiający ich spadanie.
Czy narzędzia ręczne z własnym
napędem są kompletne i w stanie
pełnej sprawności?
WyposaŜenie zakładu w ręczne narzędzia z własnym
napędem oznaczone znakiem bezpieczeństwa,
posiadające waŜny certyfikat uprawniający do takiego
oznaczania i instrukcję obsługi lub DTR w języku
polskim.
Czy pracownicy stosują
odpowiednie środki ochrony
indywidualnej (dłoni,
przedramienia, tułowia i części
udowej kończyn dolnych)?
Stosowanie właściwie dobranych środków ochrony
indywidualnej oznaczonych znakiem bezpieczeństwa
i posiadających waŜny certyfikat uprawniający do
takiego oznaczania.
Problem: ZagroŜenia urazami z powodowane ostrymi naroŜami i krawędziami:
•
elementów konstrukcji maszyn uŜywanych w procesie skrawaniem metali,
•
elementów urządzeń transportowych uŜywanych przy przenoszeniu, podnoszeniu
przedmiotów obrabianych i części maszyn,
•
narzędzi ręcznych (tj.: młotki, przecinaki, pilniki, piłki ręczne, itp.),
•
pojemników (skrzynie) na wyroby lub półwyroby.
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy istnieje moŜliwość kontaktu z
ostrymi elementami konstrukcyjnymi
maszyn (krawędzie, naroŜa) mogącymi
powodować urazy:
•
przecięciem,
•
przekłuciem,
•
starciem,
•
obtarciem?
Eliminowanie wystających źródeł zagroŜeń poprzez
osłonięcie, zaokrąglenie ostrych krawędzi
konstrukcji maszyny, stępienie wystających
elementów maszyn. Stosowanie rękawic
chroniących przed urazami mechanicznymi, np.
skórzano-tkaninowych lub z dzianin powlekanych
gumą.
Czy części, które muszą wystawać i ze
względów technologicznych nie mogą
być osłonięte oraz strefy ich
aktywności są oznakowane barwami i
znakami bezpieczeństwa?
Zapewnienie właściwego oznakowania barwami
i znakami bezpieczeństwa.
Czy uŜytkowane narzędzia, a
przynajmniej ich ostrza (np.
przecinaków, dłut), są odpowiednio
przechowywane, gdy nie są uŜywane?
Zapewnienie prawidłowego przechowywania na
półkach i przenoszenia narzędzi, np.: w futerałach,
oraz chronienia ich ostrzy, np.: pochwami.
Czy występują postrzępione,
chropowate elementy narzędzi, maszyn
i materiałów?
Zapewnienie gładkiego wykończenia i dobrego stanu
narzędzi (bez ścięć, zbić, rozklepów, tzw. grzybków
itp.), właściwego ich uŜywania do określonych
czynności oraz wymiany lub naprawy zuŜytych
narzędzi, a takŜe prawidłowego osadzenia narzędzi
ręcznych na trzonku i stosowania rękawic.
Problem:ZagroŜenie urazami powodowanymi upadkami ludzi z wysokości podczas
wykonywania czynności związanych z procesem skrawania metali
•
do zagłębień wokół maszyn,
•
podczas przechodzenia z jednego do drugiego pomieszczenia, gdzie pomieszczenia
połoŜone są na róŜnych kondygnacjach,
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy wokół stanowisk jest
utrzymywany porządek?
Zachowanie porządku wokół stanowiska pracy, (uprzątanie
odpadów metalowych, porozrzucanych przedmiotów).
Czy istnieje moŜliwość upadku
osób z wysokości:
•
ze schodów,
•
z drabin, podestów i
ramp,
•
do kanałów lub
zagłębień wokół
maszyny?
Stosowanie schodów odpowiadających wymaganiom norm i
przepisów. Stosowanie drabin (metalowych lub
drewnianych) zgodnie z przeznaczeniem (oznaczonych
znakiem bezpieczeństwa, posiadających waŜny certyfikat
uprawniający do takiego oznaczania). Zapewnienie
właściwego stanu technicznego drabin, schodów i
pomostów. Powierzchnia schodów (wejść do pomieszczeń
lub zejść do zagłębień wokół maszyn), pomostów, drabin
powinna zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa
i higieny pracy. Przestrzeganie zakazu wchodzenia na regały
i stoły warsztatowe.
Czy przy pracach
prowadzonych na wysokości
powyŜej 1 m od podłoŜa
stosowane są właściwe środki
ochronne, np. podest z
balustradą?
Stosowanie podestu z balustradą (poręcz o wysokości co
najmniej 1,1 m, krawęŜnik o wysokości 0,15 m i poprzeczka
w środku) przy pracach prowadzonych na wysokości
powyŜej 1 m od podłoŜa.
Problem: ZagroŜenia poraŜeniem prądem elektrycznym przez:
•
instalację elektryczną (przewody) występującą w pomieszczeniach pracy,
•
maszyny i urządzenia zasilane energią elektryczną (stacjonarne i przenośne) uŜywane
w procesie skrawaniem metali.
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy są prowadzone okresowe
kontrole skuteczności ochrony
przeciwporaŜeniowej i stanu
izolacji przewodów? Czy przeglądy
Okresowe (jeden raz w roku) kontrole skuteczności
ochrony przeciwporaŜeniowej i stanu izolacji
przewodów. Wykonywanie przeglądów, napraw
i podłączeń tylko przez elektryka z uprawnieniami
i naprawy urządzeń i instalacji
elektrycznych wykonują osoby
uprawnione?
odpowiednimi do stosowanych urządzeń i napięcia
zasilania.
Czy są uŜytkowane urządzenia
elektryczne i instalacje:
•
niewłaściwie dobrane do
warunków pracy i instalacji
elektrycznej (m.in.
bezpieczniki, wyłączniki),
•
z uszkodzoną lub
naprawianą izolacją (tzw.
gołe przewody),
•
z prowizorycznie
podłączanymi odbiornikami,
•
z niesprawnymi gniazdami i
wtykami,
•
z otwartymi lub
niezabezpieczonymi przed
otwarciem przez osoby
niepowołane obudowami
wyposaŜenia elektrycznego,
•
z otwartymi pokrywami
elektrycznych skrzynek
zaciskowych?
Wykonywanie napraw i konserwacji urządzeń
elektrycznych po wyłączeniu zasilania. UŜywanie
zgodnie z przeznaczeniem osprzętu i przewodów
elektrycznych oznaczonych znakiem bezpieczeństwa
i posiadających aktualny certyfikat uprawniający do
oznaczania takim znakiem. Zapobieganie uszkodzeniom
mechanicznym przewodów elektrycznych
(podwieszanie, prowadzenie pod osłoną, np. korytka,
rury itp.). Podłączanie urządzeń energetycznych
i prowadzenie przewodów na stałe (unikanie
prowizorycznych podłączeń i instalacji). Zamknięcie
wyposaŜenia elektrycznego w obudowach o
wystarczającej wytrzymałości mechanicznej i stopniu
ochrony IP odpowiednim do warunków uŜytkowania.
UniemoŜliwienie, środkami technicznymi
i organizacyjnymi, otwierania szaf pod napięciem
i skrzynek zaciskowych przez osoby nieupowaŜnione.
Stosowanie nadmiarowych wyłączników instalacyjnych
(w starych instalacjach bezpieczników topikowych)
i róŜnicowoprądowych, o parametrach zgodnych z
projektem instalacji. Wymienianie (a nie naprawianie)
spalonych bezpieczników topikowych. Nie uŜywanie
urządzeń, gdy są zawilgocone, bądź gdy przewody
zasilające leŜą w wodzie.
Czy na tablicach rozdzielczych,
skrzynkach zaciskowych maszyn i
obudowach sterowniczych są znaki
ostrzegawcze i informacyjne?
Opisywanie i oznakowanie instalacji elektrycznych
(kombinacja barw Ŝółtej i zielonej zarezerwowana dla
przewodu ochronnego i połączeń wyrównawczych,
barwa niebieska - dla przewodu neutralnego).
WyposaŜenie maszyn i urządzeń w wyraźnie oznaczony
i łatwo dostępny główny wyłącznik zasilania.
Czy instalacja i przyłączone do niej
maszyny objęte są systemem
połączeń wyrównawczych?
Stosowanie połączeń wyrównawczych między
instalacjami i elementami metalowymi wyposaŜenia
pomieszczeń pracy.
Czy występują strefy zagroŜenia
wybuchem?
Oznaczenie stref zagroŜonych wybuchem.
Czy instalacja eksploatowana w
strefach zagroŜonych wybuchem
jest w wykonaniu
przeciwwybuchowym?
Zastosowanie instalacji i urządzeń tylko w wykonaniu
wymaganym w protokole klasyfikującym daną strefę
jako strefę zagroŜenia wybuchem.
Problem: ZagroŜenia związane z oparzeniami powodowanymi przez:
•
gorące powierzchnie, części maszyn i obrabiane przedmioty metalowe,
•
gorącą wodę, płyn chłodzący, oleje, itp.,
Pytania /
obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy istnieje ryzyko
oparzeń:
•
gorącymi
powierzchniami
(rozgrzane
elementy silnika),
•
gorącymi cieczami
(np. płyny z
chłodnic) parą
wodną?
Stosowanie izolacji termicznej gorących powierzchni lub ich
wychłodzenie. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy
otwieraniu korków spustowych oleju i chłodnic, zaworów
z gorącymi płynami oraz przy ich wypływie. Stosowanie rękawic
i odzieŜy chroniących przed oparzeniami .
Problem: ZagroŜenie poŜarem
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy są stosowane
substancje łatwo palne (np.
benzyna, oleje,
rozpuszczalniki, lakiery)?
Właściwe składowanie i oznakowanie opakowań substancji łatwo
palnych.
Czy występują uszkodzone
urządzenia i instalacje
elektryczne?
Prowadzenie okresowej konserwacji urządzeń elektrycznych
przez elektryków z odpowiednimi uprawnieniami.
Czy są wytyczone i
oznakowane drogi
ewakuacyjne?
Zapewnienie wolnych dróg komunikacyjnych i ewakuacyjnych
oraz dostępu do bram i wejść z/do pomieszczeń pracy, ponadto
oznakowanie dróg ewakuacyjnych.
Czy istnieją moŜliwości
zaprószenia ognia?
Przestrzeganie zakazu palenia tytoniu w pomieszczeniach pracy.
Przestrzeganie zakazu uŜywania otwartego ognia w
pomieszczeniach zagroŜonych poŜarem. Dobór sprzętu i środków
gaśniczych odpowiednich do uŜywanych substancji.
Czy jest dostępny sprawny
sprzęt przeciwpoŜarowy?
Prowadzenie okresowych kontroli sprzętu przeciwpoŜarowego
i pomieszczeń. Zapewnienie łatwego dostępu do sprzętu
przeciwpoŜarowego. WyposaŜenie obiektów w systemy
sygnalizacji poŜaru: półautomatyczne (przyciski alarmowe),
automatyczne (czujniki np. dymowe, optyczne itp.) w
pomieszczeniach i telefon.
Czy są prowadzone
szkolenia pracowników
z zakresu ochrony
przeciwpoŜarowej ?
Szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpoŜarowej
i postępowania w razie poŜaru.
Czy są oznakowane
pomieszczenia zagroŜone
poŜarem?
Oznakowanie pomieszczeń zagroŜonych poŜarem.
Problem:ZagroŜenie urazami z powodowane spadającymi:
•
cięŜkimi obrabianymi przedmiotami (wyroby/półwyroby),
•
narzędziami,
•
częściami maszyn,
•
uchwytami lub imadłami.
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy wyznaczono i przygotowano
miejsca do składowania
wyrobów/półwyrobów?
Wyznaczenie i przygotowanie miejsc składowania
wyrobów/półwyrobów.
Czy są przekraczane dopuszczalne
obciąŜenia stropów, podłóg, regałów
oraz innych miejsc i urządzeń do
składowania wyrobów/półwyrobów?
Określenie dopuszczalnego obciąŜenia stropów,
posadzek, stojaków, regałów oraz innych miejsc
i urządzeń do składowania wyrobów/półwyrobów.
Zapewnienie informacji o wartościach obciąŜenia, np.:
przez wywieszanie czytelnych napisów. Zapewnienie,
aby masa wyrobów/półwyrobów nie przekraczała
dopuszczalnego obciąŜenia stojaków, regałów i innych
urządzeń do składowania, a takŜe podłóg, stropów
i innych miejsc, na których są składowane.
Czy są spełnione wymagania
bezpieczeństwa dotyczące
składowania i uŜytkowania butli
z gazami technicznymi?
Zabezpieczenie butli z gazami technicznymi przed:
przewróceniem, promieniami słonecznymi, opadami
atmosferycznymi i dostępem osób nieupowaŜnionych.
Zabezpieczenie butli z gazami
Ustalenie zasad i sposobów układania oraz pobierania
technicznymi przed: przewróceniem,
promieniami słonecznymi, opadami
atmosferycznymi i dostępem osób
nieupowaŜnionych.?
wyrobów/półwyrobów, zapewniających przede
wszystkim:
•
zachowanie stateczności stosów: przez
ustalenie i przestrzeganie wysokości stosów
odpowiednio do rodzaju składowanych
wyrobów/półwyrobów i powiązania między
warstwami, zapewnienie, aby środek cięŜkości
pozostawał w obrysie stosu, a odległości
między stosami zapewniały bezpieczeństwo
przy układaniu, pobieraniu i przemieszczaniu
wyrobów/półwyrobów.
Czy właściwie zamocowane są
uchwyty, imadła mocujące obrabiane
przedmioty.
NaleŜy sprawdzić przed rozpoczęciem prac
skrawaniem i ewentualnie odpowiednio zamocować
uchwyty, imadła do maszyny..
Problem: Stres psychologiczny w pracy
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy występują przyczyny
stresu w pracy: jazda
zmianowa (nocna),
•
praca w godzinach
nadliczbowych,
•
praca w nocy,
•
konflikty między
pracownikami,
•
narzucone tempo
pracy,
•
długa monotonna
pracy?
Przestrzeganie norm dziennych i tygodniowych dotyczących
czasu pracy. RozwaŜenie moŜliwości zatrudnienia dodatkowych
pracowników. AngaŜowanie pracowników w ustalanie sposobów
i terminów wykonania poszczególnych prac i ustalanie grafików
czasu wolnego. Doskonalenie metod instruktaŜu i szkoleń.
Ustalenie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar
regulaminowych. Dbanie o poprawne stosunki międzyludzkie.
Ustalenie jasnego podziału obowiązków między pracowników.
Problem: ZagroŜenia urazami z powodowane poślizgnięciem, potknięciem i upadkiem
na podłogę lub innym podłoŜu stanowiska pracy w skutek wycieku płynów
technologicznych lub nierówności podłoŜa przy:
•
obrabiarkach do metali (tj.: tokarek, frezarek, wiertarek, szlifierek, strugarek, gilotyn,
przecinarek, itp.),
•
centrach obróbczych.
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy mogą wystąpić potknięcia,
poślizgnięcia i upadki na skutek:
•
nierównych i
uszkodzonych podłóg w
pomieszczeniach,
•
znajdującej się na podłodze
cieczy technologicznych
(olejów, płynów
chłodzących),
•
wystających progów
między pomieszczeniami,
w drzwiach wejściowych
i na drogach
komunikacyjnych,
•
dziur i pęknięć w
podłodze,
•
nieodpowiedniego obuwia
roboczego?
Wykonanie podłóg z materiałów nienasiąkliwych
i zapobiegających poślizgom. Zapewnienie równej
powierzchni podłogi. Zlikwidowanie progów między
pomieszczeniami, ograniczenie ich wysokości w
drzwiach wejściowych. Likwidowanie na bieŜąco
nierówności i ubytków podłoŜa. Uzupełnianie na bieŜąco
ubytków podłoŜa (wyrównywanie nawierzchni).
Stosowanie odpowiednio dobranego obuwia ochronnego
i roboczego.
Czy istnieje łatwe przejścia
miedzy stanowiskiem pracy a
drogami transportowymi w hali
produkcyjnej?
Zapewnienie wolnych, nie zastawionych przedmiotami
szerokość dróg komunikacyjnych o szerokości
umoŜliwiającej swobodne poruszanie się pracowników
i przenoszenie lub przewoŜenie materiałów, gotowych
wyrobów, itp.. Zapewnienie najkrótszej drogi transportu
obrabianych wyrobów/półwyrobów co wymaga
ustawienia obrabiarek w kolejności wykonywanych przez
nie operacji. Pozostawienie pomiędzy obrabiarkami
wolnych przestrzeni – gwarantujących prawidłową pracę
oraz pełne bezpieczeństwo obsługujących je osób.
Czy wokół stanowisk jest
utrzymywany porządek?
Zachowanie porządku wokół stanowiska pracy
(uprzątanie porozrzucanych części, przedmiotów).
Stosowanie schodów odpowiadających wymaganiom
norm i przepisów.
Problem: ZagroŜenie wybuchem
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy wszystkie eksploatowane
urządzenia, w których są zawarte
ciecze lub gazy pod ciśnieniem
róŜnym od atmosferycznego,
mają decyzję UDT, zezwalającą
Stosowanie urządzeń ciśnieniowych dopuszczonych
decyzją UDT do produkcji, obrotu i eksploatacji.
Przeprowadzanie przeglądów eksploatowanych urządzeń
ciśnieniowych podlegających dozorowi technicznemu.
Sprawdzenie wykonania zaleceń UDT.
na ich eksploatację?
Czy są dokonywane okresowo
przeglądy urządzeń
ciśnieniowych?
Systematyczne poddawanie instalacji ciśnieniowych
wymaganym przeglądom i konserwacjom.
Czy występują zagroŜenia
wybuchem na skutek:
•
ulatniania się gazu z
niesprawnej instalacji
gazowej na propan-butan,
•
tworzenia się mieszanek
wybuchowych z
powietrzem (np. olejów,
pyłów,
rozpuszczalników)?
Zainstalowanie czujników gazu. Zapewnienie skutecznej
wentylacji pomieszczeń. Przywrócenie pełnej szczelności
instalacji.
Problem: Wymuszona pozycja ciała przy pracy
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy często występują wymuszone
pozycje ciała przy pracy, jak np.:
•
długie stanie podczas
wykonywanych prac
związanych ze skrawaniem,
•
praca siedząca,
•
pochylanie i skręcenie tułowia,
•
kucanie, klękanie,
•
z rękoma uniesionymi powyŜej
linii głowy,
•
wymuszona pozycja,
wynikająca z ograniczonej
przestrzeni (bardzo małe,
niskie pomieszczenia)?
Zapewnienie pracownikom moŜliwości zmiany
pozycji przy pracy. Zapewnienie łatwego dostępu do
wyposaŜenia na stanowisku pracy. Dostosowanie
struktury przestrzennej stanowiska pracy do wzrostu
pracownika i zasięgu jego kończyn. Stosowanie
przerw w pracy. Stosowanie rotacji pracowników.
Problem: NaraŜenie na szkodliwe substancje chemiczne (mgły olejowe i pyły szlifierskie)
w skutek wykonywania czynności związanych z procesem skrawaniem metali
Pytania / obserwacje
Dzialania poprawiajace stan bhp
Czy personel warsztatu jest
naraŜony na oddziaływanie
substancji chemicznych i pyłów
w stęŜeniach przekraczających
wartości najwyŜszych
dopuszczalnych stęŜeń (NDS)?
Dokonywanie okresowych pomiarów stęŜenia szkodliwych
substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach
pracy. Informowanie personelu o przekroczeniach wartości
NDS czynników chemicznych.
Czy są stosowane rozwiązania
techniczne i organizacyjne
ograniczające naraŜenie na
szkodliwe substancje chemiczne
i pyły?
Zastosowanie odpowiedniej wentylacji w pomieszczeniach
pracy. Zapewnienie odprowadzenia spalin z pomieszczeń
pracy. Ograniczanie w procesie pracy w pomieszczeniach
czynności wymagających uruchamiania silnika
spalinowego. Zainstalowanie mierników stęŜeń tlenku
węgla. Ograniczenie czasu pracy.
Czy są zapewnione środki
ochrony indywidualnej?
Stosowanie prawidłowo dobranych środków ochrony
indywidualnej.
Czy narzędzia ręczne z własnym
napędem są kompletne i w stanie
pełnej sprawności?
WyposaŜenie zakładu w ręczne narzędzia z własnym
napędem oznaczone znakiem bezpieczeństwa, posiadające
waŜny certyfikat uprawniający do takiego oznaczania
i instrukcję obsługi lub DTR w języku polskim.
Czy są przeprowadzane wstępne
i okresowe badania lekarskie?
Przeprowadzanie wstępnych i okresowych badań
lekarskich.
Special thanks to: www.ciop.pl