SYTUCJA POLSKIEJ RADIOLOGII

WOBEC NOWYCH PRZEPISÓW

UNII EUROPEJSKIEJ

dr nauk techn. Edward Araszkiewicz

Dyrektywa Rady Unii Europejskiej Nr 97/43/ Euratom z
dnia 30 czerwca 1997r. dotyczy ochrony sanitarnej
ludności przed ryzykiem związanym z promieniowaniem
jonizującym przy naświetlaniach dla celów medycznych,
wprowadza ogólne zasady ochrony ludzi przed
promieniowaniem w przypadku naświetlań:

a.    pacjentów w ramach diagnostyki lub leczenia

indywidualnego,

b.

medycznej kontroli zawodowej,

c.    w ramach programów wczesnego wykrywania

chorób,

d.    w programach wsparcia i opieki nad osobami

poddanymi napromieniowaniom dla celów medycznych.

z dnia 1 grudnia 2004 r.

•  

w sprawie substancji, preparatów, czynników lub

procesów technologicznych o działaniu

rakotwórczym lub mutagennym w środowisku

pracy

•  

(Dz. U. z dnia 29 grudnia 2004 r.)

•  

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA

• Na podstawie

art. 222

§ 3 ustawy z dnia 26

czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z
1998 r. Nr 21, poz. 94).

Obowiązki pracodawcy

wynikające z rozporządzenia:

• wykonywanie pomiarów

substancji, preparatów,

czynników lub procesów technologicznych o
działaniu rakotwórczym lub mutagennym;

• w szczególności

stosowanie metody wczesnego

wykrywania narażenia

podczas awarii lub w

przypadku wystąpienia innych nieprzewidzianych
okoliczności;

prowadzenie rejestru prac

• prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie

substancji,

preparatów,

czynników

lub

procesów

technologicznych

o

działaniu

rakotwórczym

lub

mutagennym i przechowywać go przez okres 40 lat po
ustaniu narażenia, a w przypadku likwidacji zakładu pracy
- przekazać właściwemu państwowemu wojewódzkiemu
inspektorowi sanitarnemu, lub w przypadku jednostek
organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej
i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji rejestr-
właściwemu komendantowi wojskowego ośrodka medycyny
prewencyjnej i właściwemu państwowemu inspektorowi
sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji;

• przekazywanie wszystkich danych

, o których

mowa

w

rozporządzeniu

właściwemu

państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi

sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu

inspektorowi pracy

niezwłocznie po rozpoczęciu

działalności oraz

corocznie w terminie do dnia

15 stycznia

na druku "Informacji o substancjach,

preparatach,

czynnikach

lub

procesach

technologicznych o działaniu rakotwórczym lub

mutagennym", według wzoru stanowiącego

załącznik nr 2 do rozporządzenia;

szkolenie pracownika w

zakresie:

• wymagań higienicznych, które powinny być

spełnione w celu ograniczenia narażenia;

• konieczności

używania

środków

ochrony

indywidualnej,

w

tym

noszenia

ubrania

ochronnego;

• działań

zapobiegających

wypadkom

oraz

koniecznych do podjęcia przez pracowników, w
tym pełniących obowiązki ratownicze, podczas
wypadków oraz działań ratowniczych;

• zapewnianie udziału pracownikom lub ich

przedstawicielom w projektowaniu i realizacji

działań

zapobiegających

narażeniu

na

substancje, preparaty, czynniki lub procesy

technologiczne o działaniu rakotwórczym lub

mutagennym lub ograniczających jego poziom;

• tworzenie warunków do dokonania wyboru

rodzaju środków ochrony indywidualnej,

zapewniających

bezpieczeństwo

i

zdrowie

pracowników;

• umożliwianie pracownikom i ich przedstawicielom

kontrolę

stosowania

wymagań

określonych

w

rozporządzeniu i innych przepisach regulujących zasady

bezpieczeństwa i higieny pracy;

• informowanie

na

bieżąco

pracowników

i

ich

przedstawicieli

o narażeniu na substancje, preparaty,

czynniki

lub

procesy

technologiczne

o

działaniu

rakotwórczym lub mutagennym,

a w przypadkach

narażenia powstałego w wyniku awarii i innych zakłóceń

procesu technologicznego lub w wyniku podejmowanych

prac remontowych, konserwacyjnych i w innych

okolicznościach - o przyczynach powstałego narażenia

oraz o środkach zapobiegawczych

, jakie już zostały lub

które będą podjęte w celu poprawy sytuacji;

• zlecenie przeprowadzenia dodatkowych badań

stanu zdrowia pracowników, dokonywanie
weryfikacji

uprzedniej

oceny

narażenia

zawodowego,

a w razie potrzeby zastosować

odpowiednie dodatkowe środki zapobiegawcze

w

przypadku rozpoznania lub podejrzenia u
jednego z pracowników zmian w stanie
zdrowia, o których można przypuszczać, że
powstały w wyniku narażenia zawodowego

• Obowiązki lekarza

sprawującego profilaktyczną

opiekę zdrowotną nad pracownikami (narażonymi
na działanie substancji, preparatów, czynników
lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym) wynikające z
rozporządzenia:

• zapoznawanie się z warunkami pracy

pracowników i posiadanie udokumentowa-
nych informacji dotyczące rodzaju
i wielkości narażenia

udzielanie informacji:

• każdemu pracownikowi - o wynikach badań i ocenie

jego stanu zdrowia oraz o zakresie profilaktycznej

opieki zdrowotnej

, jakiej powinien się poddać po ustaniu

pracy w warunkach narażenia na działanie substancji,

preparatów, czynników lub procesów technologicznych o

działaniu rakotwórczym lub mutagennym;

• pracodawcy, przedstawicielom pracowników

oraz

działającej w zakładzie pracy

komisji bezpieczeństwa i

higieny pracy - o ocenie stanu zdrowia pracowników

,

dokonanej z uwzględnieniem tajemnicy lekarskiej;

Dane, o których mowa w

rozporządzeniu są:

przechowywane przez:

• centralny rejestr danych

o narażeniu na substancje, preparaty, czynniki lub

procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym

prowadzony przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr J. Nofera w
Łodzi

na podstawie danych przekazanych przez państwowych wojewódzkich

inspektorów sanitarnych;

•

Wojskowy Instytut Medyczny

, gdy substancje, preparaty, czynniki lub

procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym występują
w jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej;

• Głównego Inspektora Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i

Administracji

, gdy w/w substancje znajdują się w jednostkach

organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji;

udostępniane:

• lekarzom

sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną

nad pracownikami, których dane dotyczą,

oraz

przedstawicielom instytucji wykonujących

z mocy

odrębnych przepisów

nadzór nad realizacją zadań z

zakresu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia
pracowników

- bez ograniczeń;

• pracownikom

- w zakresie informacji, które dotyczą ich

osobiście, oraz przedstawicielom pracowników - w
zakresie anonimowych informacji zbiorowych.

WZÓR

Załącznik nr 2

Załącznik nr 2

INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH,

CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O

DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

• A. DANE IDENTYFIKACYJNE
• 1. Nazwa pracodawcy:
•   ............................................................
• 2. NIP: ...................................
• 3. Adres (numer kodu pocztowego, miejscowość, ulica):

.........

•   Województwo: .................       Gmina: ................
•   Telefon: .....................       Fax: ..................
• 4. Dział Gospodarki wg PKD: ...................................

• b. substancje, preparaty, czynniki o działaniu

rakotwórczym lub

•  mutagennym stosowane lub uwalniane w różnych

procesach

•  występujące na stanowiskach pracy

II. Promieniowanie jonizujące

• Rodzaj promieniowania
• Liczba osób narażonych  (kobiety

i mężczyźni)

• Uzasadnienie

konieczności

stosowania

substancji, preparatów lub czynników o
działaniu rakotwórczym lub mutagennym

INFORMACJE O

STANOWISKACH PRACY

• Wykaz stanowisk pracy, na których występuje

narażenie na substancje, preparaty, czynniki lub
procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym

• Dla każdego stanowiska pracy należy wypełnić

część szczegółową

D. ŚRODKI PROFILAKTYCZNE

(tak/nie)

• stosowanie środków ochrony indywidualnej
• wyznaczenie obszarów zagrożenia i zaopatrzenie

ich w znaki   ostrzegawcze i informacyjne,
dotyczące bezpieczeństwa    pracy

• sporządzenie instrukcji postępowania na wypadek

awarii

lub

innych

zakłóceń

procesów

technologicznych o działaniu rakotwórczym lub
mutagennym

• oszacowanie wielkości ryzyka zawodowego

związanego z narażeniem na substancje, preparaty,
czynniki lub procesy technologiczne o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym

• jeśli oszacowano, należy podać wielkość tego

ryzyka dla każdego czynnika

• nazwa substancji, preparatu lub czynnika
• wielkość ryzyka (małe, duże, średnie)

Część szczegółowa

Część szczegółowa

C. CHARAKTERYSTYKA

NARAŻENIA NA

PROMIENIOWANIE

JONIZUJĄCE

Izotopowe

Izotopowe

źródła promieniowania

źródła promieniowania

C1. IZOTOPOWE ŹRÓDŁA

PROMIENIOWANIA

(zgodnie z kartami ewidencyjnymi źródeł)

• nazwa izotopu

• aktywność [Bq] na dzień

• typ źródła (otwarte/zamknięte)

C2. URZĄDZENIA EMITUJĄCE

PROMIENIOWANIE

• nazwa urządzenia

• typ urządzenia

• typ promieniowania

C3. WZMOŻONE PROMIENIOWANIE

NATURALNE

• nazwa izotopu

• stężenie promieniotwórcze 
• [Bq/kg] 
• [Bq/m

3

]

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ZDROWIA

w sprawie minimalnych wymagań dla

jednostek ochrony zdrowia

udzielających świadczeń zdrowotnych z

zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii

zabiegowej oraz diagnostyki i terapii

radioizotopowej chorób

nienowotworowych

• Na podstawie art. 33e ust. 6 ustawy z dnia

29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe
(Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1689, z późn.
zm.

[1]

)

) zarządza się, co następuje:

§ 1.

• Rozporządzenie określa:

1) minimalne wymagania dla jednostek

ochrony

zdrowia

udzielających

świadczeń

zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki,

radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii

radioizotopowej

chorób

nienowotworowych

dotyczące:

a) wyposażenia w urządzenia radiologiczne,
b)  wyposażenia pomocniczego,
c)  kwalifikacji personelu;

• zakres dokumentacji niezbędnej do uzyskania

zgody, o której mowa w art. 33e ust. 1 i 2 ustawy
z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe,
zwanej dalej „ustawą”.

§ 2.

1.

Minimalne

wyposażenie

w

urządzenia

radiologiczne,

w

poszczególnych

rodzajach

pracowni badań podstawowych polegających na

tworzeniu dokumentacji zdjęciowej w jednostce

ochrony zdrowia stanowi:

1) w pracowni radiologii klasycznej – aparat

rentgenowski, ze statywem płucnym i stołem

kostnym;

2 w pracowni tomografii komputerowej –

tomograf komputerowy z opcją osiową;

3) w pracowni mammograficznej – mammograf

z anodą molibdenową

2.

Minimalne

wyposażenie

w

urządzenia

radiologiczne w poszczególnych rodzajach
pracowni badań specjalistycznych polegających na
tworzeniu

dokumentacji

zdjęciowej

z

zastosowaniem

technik

inwazyjnych

oraz

prześwietleniach, w tym rejestrujących czynności
narządów, w jednostce ochrony zdrowia stanowi:

• w pracowni radiologii klasycznej – aparat rentgenowski ze

statywem płucnym i stołem kostnym oraz ścianką do
prześwietleń z torem wizyjnym lub aparat rentgenowski zdalnie
sterowany (telekomando);

• w

pracowni

radiologii

klasycznej

w

szpitalu

wielospecjalistycznym poza wymaganiami pkt 1 dodatkowo
aparat przyłóżkowy lub aparat do badań na sali operacyjnej;

• w pracowni tomografii komputerowej – tomograf spiralny, z

możliwością zastosowania techniki wysokiej rozdzielczości
(HR) lub spiralny minimum czterorzędowy z automatyczną
strzykawką do iniekcji kontrastu sprzężoną z aparatem oraz
dodatkową konsolą roboczą;
4) w pracowni mammograficznej – mammograf z filtrem lub
anodą rodową i przystawką do biopsji stereotaktycznej.

§ 3.

Minimalne wyposażenie w urządzenia radiologiczne
w poszczególnych rodzajach pracowni radiologii
zabiegowej stanowi:

1) w pracowni naczyniowej diagnostycznej –

zabiegowy aparat rentgenowski z cyfrową
rejestracją obrazu i opcją subtrakcji cyfrowej,
wyposażony w strzykawkę automatyczną;

2) w pracowni naczyniowej diagnostyczno-

terapeutycznej - zabiegowy aparat rentgenowski

sprzężony ze strzykawką automatyczną, z cyfrową

rejestracją obrazu i opcją pomiarową, a także z

opcją subtrakcji cyfrowej;

3) w pracowni terapeutycznej innej niż

naczyniowa – aparat rentgenowski z torem

wizyjnym

i

możliwością

dokumentowania

obrazów, wyposażony w urządzenia odpowiednie

dla określonej procedury medycznej.

1.

Minimalne

wyposażenie

w

urządzenia

pomocnicze, poza wymaganiami określonymi w

przepisach, o których mowa w § 4, w

diagnostycznych pracowniach rentgenowskich

stanowi:

1) oprogramowanie do archiwizacji danych

pacjenta w systemie komputerowym, w tym

numeru PESEL, daty urodzenia, daty i rodzaju

badania;

2) lampa bakteriobójcza;
3) sprzęt do pozycjonowania pacjenta

§ 5.

2.

W pracowniach radiologii klasycznej, w

których są wykonywane badania z dożylnym
podaniem

środka

kontrastowego

oraz

w

pracowniach tomografii komputerowej, minimalne
wyposażenie pomocnicze, poza wymaganiami
określonymi w przepisach, o których mowa w § 4,
stanowi zestaw przeciwwstrząsowy oraz worek
samorozprężalny do prowadzenia sztucznej
wentylacji podczas zabiegów ratowniczych
(ambu).

• W

pracowni

rentgenowskiej

tomografii

komputerowej minimalne

wyposażenie w

urządzenia pomocnicze, poza wymaganiami
określonymi w ust. 1 i 2, stanowi system
telewizyjny

do

obserwacji

pacjenta

poddawanego badaniu.

• W

pracowni

rentgenowskiej

tomografii

komputerowej, ze skanerem powyżej 8-rzędów
instaluje się dodatkowo system elektronicznej
archiwizacji obrazów oraz „surowych” danych
z badania, z możliwością ich późniejszej obróbki
oraz przesyłania i odbioru obrazów.

1.

W

jednostce

ochrony

zdrowia

udzielającej świadczeń zdrowotnych w zakresie
rentgenodiagnostyki i radiologii zabiegowej
zatrudniony jest co najmniej 1 lekarz specjalista w
dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej w
każdej

pracowni

wykonującej

badania

radiologiczne.

2.

Jeżeli pracownia jest czynna na więcej

niż jedną zmianę, wymagania ust. 1 dotyczą
każdej zmiany.

§ 7.

3.

W przypadku wykonywania procedur z zakresu

radiologii zabiegowej lekarz, o którym mowa w ust.

1, posiada dodatkowe następujące kwalifikacje:

1)

dla procedur diagnostyki naczyniowej – 2-

letni staż pracy w zakresie wykonywania procedur

naczyniowych diagnostyki radiologicznej;

2)

dla procedur diagnostyki i terapii

naczyniowej – 2 - letni staż pracy w zakresie

wykonywania procedur radiologii zabiegowej;

3)

dla

procedur

radiologii

zabiegowej

nienaczyniowej,

specjalizację

kliniczną

odpowiadającą rodzajowi wykonywanych zabiegów.

§ 8.

• W jednostce ochrony zdrowia udzielającej

świadczeń

zdrowotnych

w

zakresie

rentgenodiagnostyki i radiologii zabiegowej,
zatrudnia

się

co

najmniej

1

technika

elektroradiologii w każdej pracowni i na każdą
zmianę roboczą.

§ 9.

• Jeżeli

procedury

medyczne

tego

wymagają, w jednostce ochrony zdrowia
w pracowniach
rentgenowskich zatrudnia się pielęgniarki
posiadające umiejętności w zakresie
obsługi strzykawek automatycznych.

§ 10.

• W pracowniach radiologii zabiegowej zapewnia

się opiekę anestezjologiczną na czas trwania
procedury lekarza specjalisty w dziedzinie
anestezjologii

i

intensywnej

terapii

oraz

pielęgniarki anestezjologicznej.

Dokumenty potrzebne do

wydania zgody na działalność

związaną z narażeniem na

promieniowanie jonizujące w

celach medycznych

 

• Na podstawie art.33e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 listopada

2000 r. – Prawo atomowe (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004
r. Nr 161, poz. 1689) zgodę na działalność związaną z
narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach
medycznych polegającą na udzielaniu świadczeń
zdrowotnych z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,
badań

diagnostycznych

i

leczenia

chorób

nienowotworowych oraz paliatywnego leczenia chorób
nowotworowych

z

wykorzystaniem

produktów

radiofarmaceutycznych oraz zabiegów z zakresu radiologii
zabiegowej wydaje państwowy wojewódzki inspektor
sanitarny.

• Wyjątek stanowią zakłady opieki zdrowotnej podległe lub

podporządkowane Ministrowi Obrony Narodowej lub
nadzorowane przez niego albo dla których jest on organem
założycielskim, dla których zgodę wydaje komendant
wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej, a w
przypadku zakładów opieki zdrowotnej podległych lub
podporządkowanych ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych albo dla
których jest on organem założycielskim - państwowy
inspektor sanitarny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Administracji

§ 12.

• Jednostka ochrony zdrowia ubiegająca się o uzyskanie

zgody, o której mowa w art. 33e ust. 1 i 2 ustawy, do
wniosku o wydanie takiej zgody załącza następujące
dokumenty:

1) wykaz komórek organizacyjnych jednostki ochrony

zdrowia, które będą prowadzić działalność objętą zgodą
wraz z adresem;

2) imienny wykaz osób uczestniczących w

procedurach medycznych w poszczególnych pracowniach
wraz z określeniem ich kwalifikacji, w szczególności
specjalizacji, staży, ocen kształcenia ustawicznego, jeżeli
są wymagane;

3)

wykaz

medycznych

procedur

radiologicznych, które będą wykonywane;

4) wykaz urządzeń radiologicznych oraz

urządzeń pomocniczych wraz z podaniem ich
podstawowych parametrów i daty uruchomienia;

5) aktualny protokół z wykonania testów

wewnętrznych parametrów fizycznych urządzeń
radiologicznych lub testów akceptacyjnych
urządzeń nowo instalowanych;

6) księgę jakości, o której mowa w przepisach

wydanych na podstawie art. 33c ust. 9 ustawy.