Język bengalski
1
Język bengalski
বাংলা (bangla)
Obszar
Indie, Bangladesz i inne
Liczba mówiących
ok. 181 mln jako pierwszy język[1]
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
Język bengalski
Status oficjalny
Bangladesz, Indie (Bengal Zachodni, Tripura)
Regulowany przez
Kody języka
bn
ISO 639-2
ben
ISO 639-3
ben
W Wikipedii
Język bengalski
2
Zasięg geograficzny języka bengalskiego.
Zasięg języka bengalskiego na terenie Bangladeszu.
Język bengalski (bengalski: বাংলা bangla, ang.:
Bengali) - język z grupy indoaryjskiej języków
indoeuropejskich, którym posługuje się jako językiem
ojczystym ponad 180 mln mówiących, głównie w
Bangladeszu (120 mln) i Indiach (60 mln)
[1]
. Jest on
jednocześnie językiem urzędowym w tych dwóch
państwach (w Indiach w stanach Bengal Zachodni i
Tripura ). Liczba osób używających bengalskiego jako
drugiego języka wynosi około 70 mln
[1]
.
Do jego zapisu używa się pisma bengalskiego.
Odmiany lokalne
Poza standardowym bengalskim używa się kilku odmian
tego języka:
• dialektu চাটগাঁইয়া বুলি Chaţgãia buli (ang.
Chittagonian) - ok. 14 mln., używanego w
południowo-wschodnim Bangladeszu, traktowanego
niekiedy jako odrębny język
[2]
,
• sylheti w północno-wschodnim Bangladeszu (ok. 5
mln)
• czakma w okolicach miasta Ćottogram (250 tys.).
Gramatyka
Zaimki osobowe
Bengalski system zaimków osobowych jest bardzo
skomplikowany, obejmuje różne ich warianty w
zależności od stopnia zażyłości, statusu rozmówcy,
fizycznej lokalizacji itp. Poniższa tabelka przedstawia
zaimki osobowe w mianowniku.
Język bengalski
3
Spółgłoski alfabetu bengalskiego
Gazeta bengalska Ananda Bazar Patrika
Język bengalski
4
Zaimki osobowe (w mianowniku)
Osoba
Bliskość
Stopień uprzejmości
Liczba poj.
Liczba mnoga
1
ami (ja)
amra (my)
2
intymne
tui (ty)
tora (wy)
poufałe
tumi (ty)
tomra (wy)
uprzejme
apni (pan/pani) apnara (pan/pani/państwo)
3
bliżej
poufałe
e (on/ona)
era (oni/one)
uprzejme
ini (on/ona)
ẽra (oni/one)
dalej
poufałe
o (on/ona)
ora (oni/one)
uprzejme
uni (on/ona)
őra (oni/one)
gdzie indziej
poufałe
she (on/ona)
tara (oni/one)
uprzejme
tini (on/ona)
tãra (oni/one)
Rzeczownik
Rzeczowniki bengalskie zachowały częściowo fleksję, odziedziczoną z sanskrytu. Istnieją cztery przypadki
gramatyczne:
Ożywione Nieożywione
Mianownik
ছাত্রটা
chhatro-ţa
studen
জুতাটা
juta-ţa
but
Biernik
ছাত্রটাকে
chhatro-ţa-ke
studenta
জুতাটা
juta-ţa
but
Dopełniacz
ছাত্রটার
chhatro-ţa-r
studenta
জুতাটার
juta-ţa-r
buta
Miejscownik -
জুতাটায়
juta-ţa-(t)e
on/w bucie
Ożywione
Nieożywione
Mianownik
ছাত্ররা
chhatro-ra
studenci
জুতাগুলা
juta-gula
buty
Biernik
ছাত্রদের(কে)
chhatro-der(ke)
studentów
জুতাগুলা
juta-gula
buty
Dopełniacz
ছাত্রদের
chhatro-der
studentów
জুতাগুলার
juta-gula-r
butów
Miejscownik -
জুতাগুলাতে
juta-gula-te
on/w butach
|+Liczba pojedyncza
|+Liczba mnoga
Postpozycje
Polskim przyimkom odpowiadają w języku bengalskim tzw. postpozycje ("poimki") stojące po rzeczowniku w
określonym przypadku:
Postpozycje wymagające dopełniacza
• oi pare 'przez': nodi-r oi pare 'przez rzekę'
• kachhe 'obok': janala-r kachhe 'obok okna'
• jonno 'dla': shikkhôk-er jonno 'dla nauczyciela'
• shôngge 'z': am-ar shôngge 'ze mną'
• shômmondhe 'o': itihash-er shômmondhe 'o historii'
• shathe 'z': ma-er shathe 'z matką'
Język bengalski
5
• shamne 'przed': gaŗi-r shamne 'przed samochodem'
Postpozycje wymagające biernika
• kore 'za pomocą': ţêksi kore 'taksówką'
• theke 'z' (miejsca): Bangladesh theke 'z Bangladeszu'
• porjonto 'aż do': dôshţa porjonto 'do dziesiątej'
Postpozycje wymagające miejscownika
• bina 'bez': bina onumoti-te 'bez pozwolenia' (wyjątkowo jest to prepozycja)
Czasownik
Język bengalski posiada dziesięć czasów gramatycznych.
Przykłady odmiany czasowników
• czas teraźniejszy:
Czasownik
1
2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)
bôla
ami boli
tui bolish
tumi bôlo
she bôle
apni bôlen
বলা
আমি বলি
তুই বলিস
তুমি বলো
সে বলে
আপনি বলেন
khola
ami khuli
tui khulish
tumi kholo
she khole
apni kholen
খোলা
আমি খুলি
তুই খুলিস
তুমি খোলো
সে খোলে
আপনি খোলেন
khêla
ami kheli
tui khelish
tumi khêlo
she khêle
apni khêlen
খেলা
আমি খেলি তুই খেলিস
তুমি খেলো
সে খেলে
আপনি খেলেন
chena
ami chini
tui chinish
tumi cheno
she chene
apni chenen
চেনা
আমি চিনি
তুই চিনিস
তুমি চেনো
সে চেনে
আপনি চেনেন
jana
ami jani
tui janish
tumi jano
she jane
apni janen
জানা
আমি জানি তুই জানিস
তুমি জানো
সে জানে
আপনি জানেন
hôoa
ami hoi
tui hosh
tumi hôo
she hôe
apni hôn
হওয়া
আমি হই
তুই হোস
তুমি হও
সে হয়
আপনি হন
dhoa
ami dhui
tui dhush
tumi dhoo
she dhoe
apni dhon
ধোয়া
আমি ধুই
তুই ধুস
তুমি ধোও
সে ধোয়
আপনি ধোন
khaoa
ami khai
tui khash
tumi khao
she khae
apni khan
খাওয়া
আমি খাই
তুই খাস
তুমি খাও
সে খায়
আপনি খান
deoa
ami dii
tui dish
tumi dao
she dêe
apni dên
দেওয়া
আমি দিই
তুই দিস
তুমি দাও
সে দেয়
আপনি দেন
• czas przeszły dokonany
Język bengalski
6
Czasownik
1
2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)
bôla
ami bollam
tui bolli
tumi bolle
she bollo
apni bollen
বলা
আমি বললাম
তুই বললি
তুমি বললে
সে বললো
আপনি বললেন
khola
ami khullam
tui khulli
tumi khulle
she khullo
apni khullen
খোলা
আমি খুললাম
তুই খুললি
তুমি খুললে
সে খুললো
আপনি খুললেন
khêla
ami khellam
tui khelli
tumi khelle
she khello
apni khellen
খেলে
আমি খেললাম তুই খেললি
তুমি খেললে সে খেললো
আপনি খেললেন
chena
ami chinlam
tui chinli
tumi chinle
she chinlo
apni chinlen
চেনা
আমি চিনলাম
তুই চিনলি
তুমি চিনলে
সে চিনলো
আপনি চিনলেন
jana
ami janlam
tui janli
tumi janle
she janlo
apni janlen
জানা
আমি জানলাম তুই জানলি
তুমি জানলে সে জানলে
আপনি জানলেন
hôoa
ami holam
tui holi
tumi hole
she holo
apni holen
হওয়া
আমি হলাম
তুই হলি
তুমি হলে
সে হল
আপনি হলেন
dhoa
ami dhulam
tui dhuli
tumi dhule
she dhulo
apni dhulen
ধোওয়া
আমি ধুলাম
তুই ধুলি
তুমি ধুলে
সে ধুলো
আপনি ধুলেন
khaoa
ami khelam
tui kheli
tumi khele
she khelo
apni khelen
খাওয়া
আমি খেলাম
তুই খেলি
তুমি খেলে
সে খেলো
আপনি খেলেন
dêoa
ami dilam
tui dili
tumi dile
she dilo
apni dilen
দেওয়া
আমি দিলাম
তুই দিলি
তুমি দিলে
সে দিলো
আপনি দিলেন
• czas przeszły dokonany
Czasownik
1
2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)
bôla
ami boltam
tui boltish
tumi bolte
she bolto
apni bolten
khola
ami khultam tui khultish
tumi khulte
she khulto
apni khulten
khêla
ami kheltam tui kheltish
tumi khelte
she khelto
apni khelten
chena
ami chintam tui chintish
tumi chinte
she chinto
apni chinten
jana
ami jantam
tui jantish
tumi jante
she janto
apni janten
hôoa
ami hotam
tui hotish
tumi hote
she hoto
apni hoten
dhoa
ami dhutam tui dhutish
tumi dhute
she dhuto
apni dhuten
khaoa
ami khetam
tui khetish
tumi khete
she kheto
apni kheten
dêoa
ami ditam
tui ditish
tumi dite
she dito
apni diten
• czas przyszły
Język bengalski
7
Czasownik
1
2 (intymne) 2 (poufałe) 3 (poufałe) 2/3 (uprzejme)
bôla
ami bolbo
tui bolbi
tumi bolbe
she bolbe
apni bolben
khola
ami khulbo tui khulbi
tumi khulbe
she khulbe
apni khulben
khêla
ami khelbo tui khelbi
tumi khelbe
she khelbe
apni khelben
chena
ami chinbo tui chinbi
tumi chinbe
she chinbe
apni chinben
jana
ami janbo
tui janbi
tumi janbe
she janbe
apni janben
hôoa
ami hôbo
tui hobi
tumi hôbe
she hôbe
apni hôben
dhoa
ami dhubo tui dhubi
tumi dhube
she dhube
apni dhuben
khaoa
ami khabo
tui khabi
tumi khabe
she khabe
apni khaben
dêoa
ami debo
tui dibi
tumi debe
she debe
apni deben
Bibliografia
• Elżbieta Walter: Gramatyka języka bengalskiego, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2008 ,ISBN
978-83-61203-06-3
• Bimal Maity: Bengali Phrasebook Lonely Planet Publications, 1996 ,ISBN 0-86442-312-8
• Bidhu Bhusan Das Gupta: Learn Bengali Yourself Das Gupta Prakashan, Calcutta 1985
Zobacz też
Przypisy
[1] Ethnologue report for language code: ben (http:/
[2] cit has been changed (http:/
Linki zewnętrzne
Źródła i autorzy artykułu
8
Źródła i autorzy artykułu
Język bengalski Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=25126322 Autorzy: Aotearoa, Bacus15, Buldożer, Derbeth, Equadus, Gautamma, Gdarin, Hippietrail, Indu, Mzopw, OTB,
PG, PiotrekSzwecja, Quiser, Qurqa, Saforrest, Sławojar, TAMM, Trinanjon, Wicki, conversion script, 5 anonimowych edycji
Źródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Wikipedia-logo.png Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikipedia-logo.png Licencja: logo Autorzy: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772,
Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89
Plik:Logo Wikisłownika.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Logo_Wikisłownika.svg Licencja: logo Autorzy: User:ABX, user:tsca
Plik:Bengalispeaking region.png Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bengalispeaking_region.png Licencja: Public Domain Autorzy: User:Trinanjon
Plik:Languages of Bangladesh map.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Languages_of_Bangladesh_map.svg Licencja: Creative Commons Attribution 3.0 Autorzy:
User:MapMaster
Plik:Bengali alphabets.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bengali_alphabets.svg Licencja: Creative Commons Attribution 3.0 Autorzy: User:Jayantanth
Plik:Anandabazarsnap1.JPG Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Anandabazarsnap1.JPG Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Autorzy: Original
uploader was Dwaipayanc at en.wikipedia
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/