Pobierz cały dokument
2009 SP Kat prawo cywilne cz II.pdf
Rozmiar 547,9 KB

2009 SP Kat prawo cywilne cz II

background image

1 

 

Szkoła Policji w Katowicach

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Prawo cywilne cz. II 

Charakterystyka stosunku cywilnoprawnego 

oraz zdarzeń cywilnoprawnych 

 

Opracowanie: 

nadkom. Piotr Górnik 

podkom. Janusz Kaleta 

Zakład SłuŜby Kryminalnej 

 

 
 
 
 
 
 
 

 

S

Z

K

O

ŁA  POL

IC

J

I

 

Wydawnictwo  
Szkoły Policji w Katowicach 
2009 

 

background image

2 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



  Wszelkie prawa zastrzeŜone – Szkoła Policji w Katowicach 2009 

KsiąŜki  nie  wolno  reprodukować  (adaptować)  ani  w  całości,  ani  w  części,  niezaleŜnie  od  zastosowanej 
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy. 

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach 

 

background image

3 

 

 

Spis treści 

 

 

Wykaz waŜniejszych skrótów

 

 

 

 

 

 

 

 

5

 

Wstęp  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7 

1. Charakterystyka stosunku cywilnoprawnego  

 

 

 

 

9 

2. Charakterystyka zdarzenia cywilnoprawnego  

 

 

 

 

10 

3. Konsekwencje zdarzeń cywilnoprawnych 

 

 

 

 

 

11 

4. Klasyfikacja zdarzeń cywilnoprawnych 

 

 

 

 

 

11 

5. Elementy zdarzeń cywilnoprawnych   

 

 

 

 

 

15

 

Literatura 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

4 

 

 

 

background image

5 

 

 

Wykaz waŜniejszych skrótów 

 

art. 

 

 

artykuł 

Dz. U.  

 

Dziennik Ustaw 

k.c. 

ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny  

(Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) 

k.k. 

ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny 

 

(Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) 

s. 

 

 

strona 

n. 

 

 

następne 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

6 

 

 

 

 

background image

7 

 

 

Wstęp 

 

 

 

Z sytuacjami  uregulowanymi przez prawo cywilne spotykamy się na co dzień. 

RównieŜ  policjanci  w  trakcie  wykonywania  codziennych  czynności  słuŜbowych 

bardzo często mają do czynienia z zagadnieniami wchodzącymi w zakres tego prawa. 

W  związku  z  tym  znajomość  zagadnień  z  zakresu  prawa  cywilnego  pozwoli 

funkcjonariuszom Policji lepiej wykonywać czynności słuŜbowe, a takŜe wykorzystać 

tę wiedzę w Ŝyciu codziennym. 

 

Publikacja  ta  jest  kontynuacją  opracowania  z  zakresu  prawa  cywilnego,  

w którym przedstawiono charakterystykę prawa cywilnego, jego systematykę, zasady 

w nim występujące oraz źródła prawa cywilnego.  

W  skrypcie  przedstawione  zostały  róŜne  podziały  zdarzeń  cywilnoprawnych, 

opierając  się  przede  wszystkim  na  zdarzeniach  cywilnoprawnych  wyodrębnionych 

przez

 

Aleksandra  Woltera,  Jerzego  Ignatowicza  i  Krzysztofa  Stefaniuka.  W  pracy 

korzystano  z  najnowszej  literatury  z  zakresu  prawa  cywilnego,  komentarzy, 

orzecznictwa sądów oraz glosów autorytetów prawa cywilnego.  

Wskazane  jest  zapoznanie  się  przez  policjantów  z  proponowanym 

opracowaniem,  tym  bardziej  Ŝe  w  programach  szkoleń  na  realizację  tego  przedmiotu 

przeznaczona jest niewielka liczba godzin dydaktycznych. 

W pracy oparto się o stan prawny na dzień 31 sierpnia 2009 r. 

 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

background image

8 

 

 

 

background image

9 

 

 

1. Charakterystyka stosunku cywilnego  

 

W codziennym Ŝyciu mamy do czynienia z róŜnego rodzaju zdarzeniami, wśród 

których  moŜemy  wyróŜnić  sytuacje  prawnie  obojętne  oraz  sytuacje  wiąŜące  się, 

poprzez przepisy, z róŜnorodnymi skutkami normatywnymi. Stosunki społeczne, które 

są uregulowane za pomocą norm prawnych nazywamy stosunkami cywilnoprawnymi

1

.  

W stosunku cywilnoprawnym moŜemy wyróŜnić następujące elementy: 

 

1)

 

podmioty  stosunku  prawnego,  między  którymi  stosunek  zachodzi.  Zgodnie  

z art. 1 k.c. są nimi osoby fizyczne oraz osoby prawne. Uznanie podmiotowości 

osób  fizycznych  i  osób  prawnych  oznacza  moŜność  występowania  

w  charakterze  podmiotu  praw  i  obowiązków  wynikających  ze  stosunków 

cywilnoprawnych  i  określamy  je  jako  zdolność  prawną.  Jednocześnie,  poza 

ograniczeniami,  przyznaje  im  zdolność  do  czynności  prawnych,  a  więc 

zdolność  do  nabywania  prawa  i  zaciągania  zobowiązań  za  pomocą  czynności 

prawnych; 

 

2)

 

przedmiot  stosunku  prawnego,  którym  jest  określone  –  dozwolone,  nakazane 

czy zakazane – zachowanie się uczestników stosunku cywilnoprawnego, oparte 

o wzorzec postępowania zawarty w normie prawa cywilnego. Jest to wszystko, 

na  co  są  skierowane  obowiązki  i  uprawnienia  podmiotów  tego  stosunku. 

Przedmiotem  stosunku  prawnego  jest  zawsze  zachowanie  się  człowieka,  

a  niekiedy  równieŜ  pewien  obiekt  materialny  lub  niematerialny,  którego  to 

zachowanie  się  dotyczy,  np.  zgodnie  z  art.  734  k.c.  stosunek  prawny  zlecenia,  

z którego dla przyjmującego zlecenie wynika obowiązek dokonania określonej 

czynności prawnej dla dającego zlecenie; 

 

3)

 

treść stosunku prawnego czyli prawa i obowiązki jego stron, a więc podmiotów 

tego stosunku. Uprawnienia oznaczają moŜliwość określonego zachowania się, 

obowiązek zaś  oznacza powinność  nakazanego zachowania  się Prawu jednego 

                                                 

1

 Por. P. Kubiński, Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i gospodarczego. Zarys wykładu, Olsztyn 1996, s. 20. 

 

background image

10 

 

 

podmiotu  odpowiada  zawsze  określony  obowiązek  innego  podmiotu,  przy 

czym  często  podmiot  mający  prawo  ma  równieŜ  obowiązek  w  stosunku  do 

osoby zobowiązanej. Wzajemne prawa i odpowiadające im obowiązki stanowią 

treść stosunku prawnego

2

. 

 

2. Charakterystyka zdarzenia cywilnoprawnego 

 

Ze  stosunkiem  cywilnoprawnym  ścisły  związek  ma  zdarzenie  cywilnoprawne. 

Wynika  on  z  tego,  Ŝe  powstanie,  zmiana  lub  ustanie  kaŜdego  stosunku  prawnego,  

a  więc  równieŜ  stosunku  cywilnoprawnego,  zaleŜne  jest  od  istnienia  stanu 

faktycznego,  z  którym  dyspozycja  normy  prawnej  łączy  skutek.  Wszystkie  fakty 

wiąŜące  się  ze  skutkami  normatywnymi  mającymi  znaczenie  w  obszarze  stosunków 

cywilnoprawnych  zaliczamy  do  zdarzeń  cywilnoprawnych

3

.  A  więc  zdarzeniami 

cywilnoprawnymi  nazywany  jedynie  takie  fakty  lub  okoliczności,  z  którymi  hipotezy 

norm  wiąŜą  określone  w  dyspozycjach  norm  konsekwencje  cywilnoprawne

4

.  Chodzi 

więc tutaj o zjawiska realne chociaŜ mogące wywołać odmienne w swym charakterze 

skutki  cywilnoprawne,  np.  ukończenie  18  lat  pozwala  człowiekowi  osiągnąć  szerszy 

zakres  zdolności  do  czynności  prawnych,  czy  teŜ  zapłata  naleŜnego  odszkodowania 

spowoduje  wygaśnięcie  zobowiązania.  NaleŜy  pamiętać,  Ŝe  zakres  zdarzeń 

cywilnoprawnych nie jest stały i ulega ciągłym zmianom, wraz ze zmianami systemu 

prawnego.  

Jednocześnie  zdarzenie  cywilnoprawne,  poza  wywołaniem  skutków  w  obrębie 

prawa  cywilnego,  moŜe  ponadto  wywołać  konsekwencje  w  innej  gałęzi  prawa. 

Uszkodzenie  ciała  jest  zdarzeniem  cywilnoprawnym  mogącym  spowodować  m.in. 

konieczność  pokrycia  kosztów  leczenia  (art.  444  k.c.),  a  jednocześnie  jest  takŜe 

zdarzeniem  karnym,  gdyŜ  względem  sprawcy  moŜliwe  jest  zastosowanie  sankcji 

przewidzianej w kodeksie karnym (art. 156 lub 157 k.k.)

5

.  

                                                 

2

  Z. Szczurek, Prawo cywilne dla studentów administracji, Zakamycze 2001, s. 43 - 44. 

3

  Por.  A.  Wolter,  J.  Ignatowicz,  K.  Stefaniuk,  Prawo  cywilne.  Zarys  części  ogólnej,  wyd.  II  zmienione, 

Warszawa 2000, s. 114-115. 

4

  Por. Z. Radwański, Prawo cywilne-część ogólna, wyd. 6, Warszawa 2003, s. 209. 

5

  Por. E. Gniewek,  Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 2005, s. 108-109. 

background image

11 

 

 

3. Konsekwencje zdarzeń cywilnoprawnych  

 

 

Zdarzenia  cywilnoprawne  mogą  przejawiać  się  w  róŜnorodny  sposób,  dlatego 

mogą one spowodować: 

1)

 

powstanie  stosunku  cywilnoprawnego,  przy  czym  naleŜy  pamiętać,  Ŝe  kaŜdy 

stosunek cywilnoprawny powstaje w wyniku zdarzenia prawnego; 

2)

 

zmianę  jego  podmiotu  (podmiotów)  z  tym,  Ŝe  nie  we  wszystkich  stosunkach 

prawnych zmiana taka jest dopuszczalna; 

3)

 

zmianę  treści  stosunku  cywilnoprawnego.  JeŜeli  jednak  zmiana  ta  jest  tak 

doniosła,  Ŝe  powoduje  przekształcenie  określonego  w  ustawie  typu  danego 

stosunku  cywilnoprawnego,  wówczas  naleŜy  przyjąć,  Ŝe  w  miejsce  dawnego 

stosunku cywilnoprawnego powstaje nowy; 

4)

 

zgaśnięcie  stosunku  cywilnoprawnego,  przy  czym  jedynie  prawo  własności 

moŜe utrzymać się dosłownie wieczyście

6

. 

Ponadto  przepisy  prawne  przewidują  róŜnorodne  inne  konsekwencje  prawne, 

które  jednak  są  funkcjonalnie  podporządkowane  wspomnianym  wyŜej  skutkom 

prawnym  i  dlatego  są  brane  pod  uwagę  w  procesie  stosowania  prawa  z  uwagi  na 

konieczność  rozstrzygnięcia  kwestii  bezpośrednio  dotyczących  samego  stosunku 

cywilnoprawnego

7

. 

NaleŜy  podkreślić,  Ŝe  w  skład  stanu  faktycznego,  od  którego  norma  prawna 

uzaleŜnia  powstanie,  zmianę  lub  ustanie  stosunku  cywilnoprawnego  mogą  wchodzić 

równieŜ  elementy,  które  nie  są  zdarzeniami  prawnymi  w  podanym  wyŜej  znaczeniu, 

np. wpływ na powstanie skutku prawnego mogą mieć pewne stany psychiczne

8

. 

 

4. Klasyfikacje zdarzeń cywilnoprawnych 

 

Nauka  stara  się  uporządkować  zdarzenia  według  pewnych  kryteriów.  Sposób 

przeprowadzania  klasyfikacji  zdarzeń  prawnych  nie  jest  w  doktrynie  jednolicie 

                                                 

6

 

Por. Z. Radwański, op. cit., s. 209-210.

 

7

 TamŜe, s. 215.

 

8

  A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 115. 

 

background image

12 

 

 

ustalony  i  moŜemy  się  spotkać  z  róŜnymi  ich  podziałami.  RóŜnorodne  klasyfikacje 

zdarzeń prawnych, dokonywane według tych kryteriów, pozwalają  na uzmysłowienie 

sobie róŜnorodności faktów, z którymi normy prawa cywilnego łączą skutki prawne. 

Według Aleksandra Lipińskiego zdarzenia prawne dzielą się na: 

1)

 

zachowania się podmiotów prawa, w tym przybierające postać oświadczeń woli 

(zgodnych z prawem, bezprawnych); 

2)

 

akty organów państwa zarówno generalne, jak i indywidualne; 

3)

 

upływ czasu; 

4)

 

inne okoliczności.

9

 

Natomiast  według  Zbigniewa  Szczurka  zdarzenia  cywilnoprawne  moŜemy 

podzielić na dwie zasadnicze grupy: 

1)

 

zdarzenia  niezaleŜne  od  woli  ludzkiej,  jak  np.  poŜar  nie  będący  wynikiem 

podpalenia,  naturalna  śmierć  człowieka,  upływ  czasu  (zdarzenia  te  mogą 

powodować  wyrządzenie  szkody  i  obowiązek  wypłaty  odszkodowania, 

wygaśnięcie określonych stosunków prawnych, przedawnienie roszczeń); 

2)

 

zdarzenia zaleŜne od woli ludzkiej, które mogą polegać na działaniu (czynnym 

zachowaniu  się),  np.  na  zawarciu  umowy,  wystawieniu  weksla,  jak  i  na 

zaniechaniu  (biernym  zachowaniu),  np.  niewłączeniu  przez  kierowcę  w  nocy 

ś

wiateł  w  samochodzie  i  spowodowaniu  wypadku;  zdarzenie  to  moŜe 

powodować obowiązek naprawienia szkody. 

Ponadto zdarzenia prawne moŜna podzielić równieŜ na: 

1)

 

akty prawne  nienormatywne – to akty  prawne, do  których powstania dochodzi 

w trybie wykonywania obowiązujących przepisów. Akty te nie tworzą nowych, 

powszechnie obowiązujących reguł postępowania. Nie są  one źródłami prawa,  

a  celem  ich  jest  rozstrzygnięcie  konkretnej  sytuacji.  Są  to  więc  zawsze  akty  

o charakterze indywidualno – konkretnym; 

2)

 

czyny  –  są  to  działania  następujące  z  woli  działającego,  zmierzające  do 

wywołania  skutków  prawnych,  jak  i  czyny  dokonywane  bez  zamiaru 

wywołania  skutków  prawnych,  ale  skutki  takie  wywołujące.  Czyny  moŜna 

podzielić na: 

                                                 

9

  A. Lipiński, Kompendium prawa cywilnego. Część ogólna i prawo rzeczowe, Zakamycze 2004, s. 79. 

background image

13 

 

 

a)

 

dozwolone  –  czyny,  które  nie  są  przez  prawo  zabronione  i  nie  są 

podejmowane  z  zamiarem  wywołania  skutków  prawnych,  ale  skutek  taki 

wywołują, 

b)

 

niedozwolone  (bezprawne)  –  są  to  działania  obiektywne  sprzeczne  

z  ustanowionymi  w  przepisach  prawa  nakazami  lub  zakazami  określonego 

zachowania

10

. 

Podział  zdarzeń  cywilnoprawnych  przedstawia  równieŜ  Z.  Radwański,  który 

dzieli je na  czynności  konwencjonalne  i inne zdarzenia.  Jako  podstawę tego podziału 

formułuje  sposób  określenia  przez  normę  prawną  zdarzenia  prawnego.  Natomiast 

jeŜeli  norma  prawna  zdarzenie  to  dopiero  konstruuje,  wyznaczając  przesłanki  jego 

dokonania  przez  odpowiednie  działania  ludzkie,  wtedy  chodzi  o  czynności 

konwencjonalne.  Ponadto  przedstawia  typologię  zdarzeń  prawnych  poprzez 

wyróŜnienie pewnych ich typów ze względu na normatywnie ustanowioną ich ogólną 

regulację  prawną.  Na  podstawie  tego  wyróŜnia  następujące  ogólne  typy  zdarzeń 

prawnych: 

1)

 

czynności  prawne  –  jest  to  skonstruowana  przez  system  prawny  czynność 

konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, której treść określa konsekwencje 

prawne tego zdarzenia prawnego, 

2)

 

działania  prawne  zbliŜone  do  czynności  prawnych  i  dlatego  wymagające 

łącznego  rozwaŜenia  z  czynnościami  prawnymi,  np.  oświadczenia  wiedzy  lub 

przejawy uczuć, 

3)

 

orzeczenia sądowe oraz decyzje administracyjne, 

4)

 

niewykonywanie uprawnień w określonym czasie

11

. 

Inny  podział  zdarzeń  cywilnoprawnych  przedstawiają  m.  in.  A.  Wolter,  

J. 

Ignatowicz 

i 

K. 

Stefaniuk. 

Wymienieni 

dokonują 

podziału 

zdarzeń 

cywilnoprawnych  zgodnie  ze  schematem  graficznym,  który  zostanie  omówiony  

w dalszej części pracy:  

 

                                                 

10

 

Z. Szczurek, op. cit., s. 42.

 

11

 Por. Z. Radwański, op. cit., s. 211-212.

 

background image

14 

 

 

 
 

 
Rys.  1.  Schemat  graficzny  klasyfikacji  zdarzeń  cywilnoprawnych  wg  A.  Woltera,  
J. Ignatowicza i K. Stefaniuka

12

 

 

 

 

                                                 

12

 

A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 124, E. Gniewek, op. cit., s. 109-111.

 

 

ZDARZENIA 

CYWILNOPRAWNE 

 

 

 

 

 

 

zdarzenia w ścisłym tego słowa 

znaczeniu 

 

działania 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

czyny 

 

czynności zmierzające do 

wywołania skutków prawnych 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

czyny 

bezprawne 

 

czyny 

zgodne  

z prawem 

 

czynności 

prawne 

(oświadczenia 

woli) 

 

akty 

administracyjne 

 

orzeczenia 

sądowe 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kategorie normatywne 

obejmujące czyny i zdarzenia 

w ścisłym tego słowa 

znaczeniu 

 

przejawy woli 

podobne do 

oświadczeń woli 

 

zawiadomienia 

o pewnych 

zdarzeniach 

 

czynności 

czysto 

faktyczne 

 

 

 

 

 

czyny niedozwolone 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

bezpodstawne 

wzbogacenie 

 

 

 

 

background image

15 

 

 

5. Elementy zdarzeń cywilnoprawnych

13

 

 

Zgodnie  z  przedstawionym  przez  A.  Woltera,  J.  Ignatowicza  i  K.  Stefaniuka 

schematem, zdarzenia cywilnoprawne moŜna podzielić na: 

1)

 

 zdarzenia  w  ścisłym  tego  słowa  znaczeniu  –  są  to  wszystkie  zdarzenia 

niezaleŜne  od  woli  ludzkiej,  tj.  upływ  czasu,  urodzenie  się  człowieka,  śmierć 

człowieka, poŜar; 

2)

 

 działania  –  rozumie  się  przez  nie  zachowanie  człowieka,  które  jest  wynikiem 

jego  woli.  Dlatego  zachowanie  się  człowieka  pod  wpływem  przymusu 

fizycznego nie będzie działaniem, a jedynie zdarzeniem w ścisłym tego słowa 

znaczeniu.  Jednocześnie  naleŜy  zaznaczyć,  Ŝe  znaczenie  tego  terminu 

(działanie)  nie  pokrywa  się  z  potocznym  znaczeniem,  poniewaŜ  poprzez 

działanie  rozumie  się  niekiedy  takŜe  zaniechanie,  czyli  powstrzymanie  się  od 

działania

14

. 

 

W grupie działań wyróŜniamy dwojakiego rodzaju zachowania się podmiotów  

z podziałem na: 

1)

 

czynności  zmierzające  do  wywołania  skutków  prawnych  –  są  to  zachowania 

podmiotów  zmierzające  bezpośrednio  i  celowo  do  wywołania  z  góry 

załoŜonych skutków prawnych; 

2)

 

czyny  –  w  wyniku  zachowania  podmiotów  wystąpienie  skutków  jest 

niezamierzone, np. uszkodzenie lub zniszczenie cudzego przedmiotu uruchomi 

odpowiedzialność odszkodowawczą sprawcy, choć zazwyczaj nie zamierzał on 

wywoływać tego rodzaju następstw swego działania

15

. 

 

W  ramach  czynności  zmierzających  do  wywołania  skutków  prawnych 

wyróŜniamy zachowania trojakiego rodzaju: 

 

                                                 

13

 Por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 115-123. 

14

 Por.

 

TamŜe, s. 116. 

15

 E. Gniewek, op. cit., s. 109.

 

background image

16 

 

 

1)

 

oświadczenia  woli  jako  element  czynności  prawnej  –  wśród  zdarzeń 

cywilnoprawnych 

czynności 

prawne 

spełniają 

najdonioślejszą 

rolę. 

Nieodzownym  elementem  czynności  prawnych  jest  co  najmniej  jedno 

oświadczenie  woli.  Pojęcie  to  jest  utoŜsamione  z  wolą  osoby  dokonującej 

czynności  prawnej,  wyraŜoną  przez  kaŜde  zachowanie  się  tej  osoby,  które 

ujawnia  jej  wolę  w  sposób  dostateczny,  w  tym  równieŜ  przez  ujawnienie  tej 

woli  w  postaci  elektronicznej.

16

  Oświadczenie  woli  jest  wynikiem  procesu 

rozpoczynającego  się  w  psychice  osoby  je  składającej.  Jednak  do  wywołania 

skutku prawnego konieczne jest wyraŜenie woli w postaci jakiegoś zachowania. 

W  związku  z  powyŜszym  dane  zachowanie  się  ludzi  moŜe  być  uznane  za 

oświadczenie woli, jeŜeli: 

a)

 

jest  na  tyle  zrozumiałe,  aby  przynajmniej  w  drodze  wykładni  moŜna  było 

ustalić jego sens, 

b)

 

wynikająca  z  niego  decyzja  dotyczy  spraw  normowanych  przez  prawo 

cywilne, a nie prawnie obojętnych, 

c)

 

nie jest spowodowane przymusem fizycznym, 

d)

 

złoŜone jest na serio. 

Oświadczenie woli nie musi być wyraźne, moŜe być dorozumiane;  

 

2)

 

orzeczenia 

sądowe 

– 

zdarzeniami 

cywilnoprawnymi 

są 

orzeczenia  

o  charakterze  konstytutywnym,  a  więc  te,  które  statuują  nowy  stan  prawny.  

W tej grupie moŜna wyróŜnić: 

a)

 

orzeczenia 

stwierdzające 

obowiązek 

złoŜenia 

oświadczenia 

woli 

zastępujące  to  oświadczenie  –  w  wypadku  uchylenia  się  podmiotu,  na 

którym  ciąŜy  obowiązek  złoŜenia  oświadczenia  woli,  od  jego  spełnienia, 

sąd na Ŝądanie osoby, której przysługuje roszczenie będące korelatem tego 

obowiązku,  stwierdza  obowiązek  złoŜenia  oświadczenia  określonej  treści,  

a  z  chwilą  uprawomocnienia  orzeczenie  to  zastępuje  to  oświadczenie. 

Obowiązek  złoŜenia  oświadczenia  woli  moŜe  wynikać  z  róŜnych  zdarzeń,  

z  którymi  norma  prawna  wiąŜe  taki  skutek,  np.  moŜe  być  skutkiem 

                                                 

16

 Por. TamŜe, s. 113-114. 

background image

17 

 

 

czynności  prawnej  czy  teŜ  wynikać  z  aktu  administracyjnego.  NaleŜy 

pamiętać,  Ŝe  orzeczenie  sądowe  zastępuje  oświadczenie  woli  bez  względu 

na  to,  czy  i  jaka  forma  szczególna  wymagana  jest  z  mocy  ustawy  lub 

umowy  dla  czynności  prawnej  będącej  przedmiotem  obowiązku 

pozwanego; 

b)

 

orzeczenia  wydawane  na  podstawie  szczególnych  upowaŜnień  ustawowych  

w  sprawach  określonych  w  tych  przepisach  –  stosunek  prawny  moŜe 

powstać, ustać lub ulec przekształceniu z mocy orzeczenia sądowego tylko 

wtedy,  gdy  taka  kompetencja  sądu  wynika  z  uregulowania  ustawowego 

określającego  sytuację,  w  której  sąd  na  wniosek  oznaczonej  osoby  lub  

z urzędu moŜe ukształtować nowy stan prawny. Orzeczenia konstytutywne 

wydawane  na  podstawie  szczególnych  upowaŜnień  ustawowych  pełnią 

róŜną  rolę.  Szczególne  znaczenie  niektórych  z  nich  polega  na  tym,  Ŝe 

skutków prawnych związanych z ich wydaniem nie moŜe wywołać zgodna 

decyzja  stron  stosunku  cywilnoprawnego,  lecz  mogą  one  nastąpić  jedynie  

z  mocy  orzeczenia  sądu.  Poza  tym  jednak  ustawa  przewiduje  równieŜ 

sytuacje,  w  których  wydanie  orzeczenia  kształtującego  określony  stosunek 

prawny  jest  swoistą  alternatywą  dla  zgodnych  oświadczeń  woli  stron 

danego stosunku prawnego; 

 

3)

 

akty  administracyjne  –  przez  akt  administracyjny  rozumie  się  jednostronne 

oświadczenie  organu  administracji  publicznej  określające  władczo,  na 

podstawie ustawy lub przepisów wydanych z jej upowaŜnienia, sytuację prawną 

konkretnego  adresata  w  konkretnej  sprawie.  Do  zdarzeń  cywilnoprawnych 

zaliczamy  te  akty  administracyjne,  które  powodują  samodzielnie  lub  stanowią 

przesłankę  powstania,  zmiany  bądź  ustania  stosunku  cywilnoprawnego.  Bez 

względu na to, Ŝe akt administracyjny moŜe wywołać skutki cywilnoprawne lub 

stanowić  przesłankę  powstania  takich  skutków,  a  więc,  Ŝe  moŜe  być 

zdarzeniem  cywilnoprawnym,  jest  on  instytucją  prawa  administracyjnego. 

background image

18 

 

 

Dlatego  teŜ  przepisy  tego  prawa  regulują  podstawy  i  tryb  wydawania  aktów 

administracyjnych oraz przesłanki waŜności i sankcje wadliwości

17

. 

 

Czynami  nazywamy  te  działania,  z  którymi  norma  prawna  łączy  określony 

skutek  prawny  niezaleŜnie  od  tego,  czy  wola  osoby  działającej  była  skierowana  na 

wywołanie go. Działania określane mianem czynów dzieli się na: 

 

1)

 

czyny  bezprawne  –  to  wszelkie  działania  podjęte  wbrew  zakazowi 

wynikającemu z normy prawnej oraz zaniechania wykonania, nałoŜonego przez 

normę w określonych sytuacjach, obowiązku działania, z którymi ustawa wiąŜe 

niekorzystne  dla  działającego  skutki  prawne.  Do  tej  kategorii  działań  naleŜy 

zaliczyć  czyny  niedozwolone,  wyraźnie  wyodrębnione  w  art.  415  –  449  k.c.,  

a  ponadto  wszystkie  przypadki  naruszenia  zakazów  statuowanych  przepisami 

prawa cywilnego

18

; 

 

2)

 

czyny  zgodne  z  prawem  –  to  wszelkie  działania,  które  nie  podpadają  pod 

czynności  zmierzające  do  wywołania  skutków  prawnych,  ani  nie  są  czynami 

bezprawnymi, a wywołują skutki w sferze prawa cywilnego. Czyny te stanowią 

zbiór  róŜnorodnych  działań,  dla  których  w  zasadzie  brak  jest  wspólnych  norm 

prawnych. W tej grupie wyróŜnia się: 

a)

 

przejawy  woli  podobne  do  oświadczeń  woli  –  róŜniące  się  od  oświadczeń 

woli  tym,  Ŝe  skutek  prawny  następuje  niezaleŜnie  od  woli  działającego,  np. 

zgodnie  z  art.  455  k.c.  wezwanie  dłuŜnika  do  wykonania  powoduje 

wymagalność  wierzytelności,  jeŜeli  termin  spełnienia  świadczenia  nie  był 

oznaczony,  ani  nie  wynikał  z  właściwości  zobowiązania;  w  takiej  sytuacji 

uznanie roszczenia ze strony zobowiązanego przerywa bieg przedawnienia, 

b)

 

zawiadomienia  o  pewnych  zdarzeniach  –  są  to  wszystkie  działania 

wywołujące  skutki  w  prawie  cywilnym,  np.  zgodnie  z  art.  563  §  1  k.c. 

kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeŜeli 

nie  zawiadomi  sprzedawcy  o  wadzie  w  ciągu  miesiąca  od  jej  wykrycia,  

                                                 

17

 

Por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 119-120.

 

18

 Por. E. Gniewek, op. cit., s. 111. 

background image

19 

 

 

a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeŜeli 

nie  zawiadomi  sprzedawcy  o  wadzie  w  ciągu  miesiąca  po  upływie  czasu,  

w którym przy zachowaniu naleŜytej staranności mógł ją wykryć, 

c)

 

czynności  czysto  faktyczne  –  czyli  czynności  zmierzające  do  osiągnięcia 

pewnego skutku pozaprawnego, z którymi ustawa łączy  następstwa prawne, 

np.  zgodnie  z  art.  183  k.c.  i  n.  k.c.  z  faktem  znalezienia  rzeczy  wiąŜe  się 

wiele praw i obowiązków znalazcy.

19

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                 

19

 A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, op. cit., s. 122-123. 

background image

20 

 

 

Literatura 

 
 

1.

 

Ustawa  z  dnia  23  kwietnia  1964  r.  –  Kodeks  cywilny  (Dz.  U.  Nr  16,  poz.  93  

z późn. zm.). 

2.

 

Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego – Księga pierwsza 

– Część ogólna, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2003. 

3.

 

Gniewek E.,  Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 2005. 

4.

 

Kubiński  P.,  Wybrane  zagadnienia  prawa  cywilnego  i  gospodarczego.  Zarys 

wykładu, Olsztyn 1996. 

5.

 

Lipiński  A.,  Kompendium  prawa  cywilnego.  Część  ogólna  i  prawo  rzeczowe,  

Zakamycze 2004. 

6.

 

Piotrowski  M.,  Prawo  cywilne.  Krótki  wykład,  Wydawnictwo  WSB,  Poznań 

2002. 

7.

 

Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 6 zmienione i poszerzone, 

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003. 

8.

 

Szczurek Z., Prawo cywilne dla studentów administracji, Zakamycze 2001. 

9.

 

Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo Cywilne – Zarys części ogólnej, 

wyd. 2 zmienione, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000. 

 

 

 

 

 

Pobierz cały dokument
2009 SP Kat prawo cywilne cz II.pdf
Rozmiar 547,9 KB
Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2010 SP Kat prawo cywilne cz III
2010 SP Kat prawo cywilne cz Iid 27078
2010 SP Kat prawo cywilne cz IV
dr Robaczyński, Wykłady - Prawo cywilne cz. II(2)
Prawo rzymskie cz II Proces cywilny
Prawo rzymskie cz.II Proces cywilny, prawoznawstwo, polskie prawo konstytucyjne, Logika i wykładnia
UMOWY CAŁE, PRAWO UŁ, III rok, Zobowiązania - Cywilne cz II
Prawo Cywilne Cz oglna, Prawo UŁ, II rok, Prawo Cywilne
Prawo rzymskie cz.II Proces cywilny, UAM PRAWO, Prawo rzymskie Dajczak
prawo cywilne II - umowy, PRAWO UŁ, III rok, Zobowiązania - Cywilne cz II
Rozdzial X cz 2 postep przygotowawcze, prawo cywilne, prawo cywilne część II, Zobowiązania
prawo cywilne II - spadki(1), PRAWO UŁ, III rok, Zobowiązania - Cywilne cz II
2009 SP Kat zdarzenia nadzwyczajne
2007 SP Kat prawo karne procesowe
2009 SP Kat zwalczanie przemocy w rodzinie
PRZYROST, prawo cywilne, prawo cywilne część II, Zobowiązania
Odpowiedzialność hotelarzy, prawo cywilne, prawo cywilne część II, Zobowiązania
2009 SP Kat Straże Gminne
prawo cywilne skrypt II wersja mini

więcej podobnych podstron

Kontakt | Polityka prywatności