„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Halina Włodarczyk
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych 743[04].Z2.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inŜ. Maria Michalak
mgr inŜ. Ewelina Śmiszkiewicz
Opracowanie redakcyjne:
mgr inŜ. Halina Włodarczyk
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[07].Z2.03
„Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu rękodzielnik wyrobów włókienniczych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1.
Wprowadzenie
3
2.
Wymagania wstępne
4
3.
Cele kształcenia
5
4.
Materiał nauczania
6
4.1.
Wiadomości podstawowe
6
4.1.1.
Materiał nauczania
6
4.1.2.
Pytania sprawdzające
19
4.1.3.
Ćwiczenia
19
4.1.4.
Sprawdzian postępów
20
4.2.
Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych
21
4.2.1.
Materiał nauczania
21
4.2.2.
Pytania sprawdzające
31
4.2.3.
Ćwiczenia
31
4.2.4.
Sprawdzian postępów
33
5.
Sprawdzian osiągnięć
34
6.
Literatura
39
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sposobie wytwarzani dzianin
na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych.
W poradniku znajdziesz:
−
wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
−
cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
−
materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
−
zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,
−
ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
−
sprawdzian postępów,
−
sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
−
literaturę uzupełniającą.
JeŜeli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania lub wykonanie niektórych ćwiczeń
sprawi Ci trudności zawsze moŜesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela.
Schemat układu jednostek modułowych
743[04].Z2
Wyroby dziane
743[04].Z2.01
Wykonywanie podstawowych form konstrukcyjnych dziewiarskich wyrobów odzieŜowych
743[04].Z2.02
Wykonywanie ręczne dzianin
743[04].Z2.03
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych
743[04].Z2.04
Wykonywanie dziewiarskich wyrobów odzieŜowych
743[04].Z2.05
Naprawa, renowacja I konserwacja dzianin I dziewiarskich wyrobów odzieŜowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
korzystać z róŜnych źródeł informacji,
−
przestrzegać przepisów bhp,
−
organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,
−
klasyfikować surowce włókiennicze,
−
rozróŜniać sploty dziewiarskie,
−
przygotowywać przędzę do dziania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
–
wyjaśnić budowę i zasady działania maszyn dziewiarskich ręcznie sterowanych,
–
scharakteryzować zasady formowania oczek dzianiny,
–
określić obszar pracy falowarki, szydełkarki płaskiej oraz osnowarki,
–
określić zastosowanie dziewiarskich splotów maszynowych,
–
scharakteryzować technologie wytwarzania dzianin na maszynach ręcznie sterowanych,
–
zaplanować proces technologiczny wykonywania dzianin na maszynach dziewiarskich
ręcznie sterowanych,
–
przygotować surowce do wytwarzania dzianin,
–
dobrać parametry dzianin,
–
obsłuŜyć maszyny i urządzenia zgodnie z instrukcjami obsługi,
–
wykonać dzianiny o róŜnych splotach na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych,
–
skontrolować przebieg procesu wytwarzania dzianin,
–
rozpoznać i usunąć powstałe wady,
–
zdjąć elementy wyrobów dzianych z maszyn,
–
sporządzić dokumentację wytworzonych dzianin,
–
wykonać czynności związane z konserwacją i magazynowaniem wyrobów dzianych,
–
dokonać konserwacji maszyn i urządzeń,
–
zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Wiadomości podstawowe
4.1.1. Materiał nauczania
Charakterystyka dzianin
Oczka powiązane ze sobą tworzą dzianinę. Dzianiny dzielą się na dwie zasadnicze grupy:
rządkowe i kolumienkowe. W dzianinach rządkowych oczka są formowane wzdłuŜ rządków
z jednej lub wielu nitek. W dzianinach kolumienkowych oczka są formowane wzdłuŜ
kolumienek z jednej lub kilku układów równoległych nitek, czyli z jednej lub wielu osnów
rys. 1a,b przedstawia dzianiny rządkowe wytwarzane w postaci płaskiej, rys. 2 a, b w postaci
rękawa, rys. 1a i rys. 1b z jednej nitki, rys. 2b z czterech nitek.
a)
b)
Rys. 1. a b Dzianiny rządkowe [5]
a)
b)
Rys. 2. a b Dzianiny rządkowe [5]
gdzie: 1, 2, 3, 4 – nitki.
W dzianinach kolumienkowych z jednej nitki osnowy oczka mogą być tworzone tylko
wzdłuŜ jednej kolumienki lub kolejno w coraz to wyŜszym rządku w wielu kolumienkach.
Liczba nitek w osnowach moŜe być róŜna i moŜe wynosić od kilkunastu do kilku tysięcy nitek
w zaleŜności od wzoru tworzonej dzianiny i charakterystyki technicznej maszyny. Dzianiny
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
kolumienkowe wytwarza się na osnowarkach. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej
osnowy przedstawia rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów przedstawia
rys. 4.
Rys. 3. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z jednej osnowy [5]
Rys. 4. Dzianiny kolumienkowe wytwarzane z dwóch osnów [5]
Dzianiny mogą być wytwarzane jako metraŜowe w postaci płaskiej lub rękawa oraz jako
wyroby odpowiednio ukształtowane w postaci wyrobów odpasowanych lub półodpasowanych
lub elementów tych wyrobów.
Splot dziewiarski – jest najmniejszym elementem budowy dzianiny, utworzonym przez
charakterystyczne dla danego splotu połączenie oczek lub przeploty przędz, powtarzającym
się w określonym porządku wzdłuŜ rządków i wzdłuŜ kolumienek. Splot charakteryzuje się
określonym raportem.
Raport splotu R jest to najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której
powtarza się porządek tworzenia oczek.
W raporcie splotu rozróŜnia się raport rządkowy R
r
i raport kolumienkowy R
k.
Raport rządkowy R
r
jest to liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się
wzdłuŜ linii kolumienek.
Raport kolumienkowy R
k
jest to liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą
określa się wzdłuŜ linii rządków.
W dzianinach wzorzystych naleŜy rozróŜnić raport lub raporty splotów składowych i raport
ogólny wzoru dzianiny charakteryzowany określoną szerokością S(R
k
) i wysokością H (R
r
).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
W skład ogólnego raportu wzoru dzianiny mogą wchodzić róŜne sploty, a takŜe dzianiny
o danym splocie mogą charakteryzować się róŜnymi raportami wzoru.
Kolejne raporty wzoru mogą układać się wzdłuŜ jednego rzadka lub mogą być
przesunięte względem siebie o kilka rządków. Przykłady ułoŜenia raportów wzorów pokazuje
rys. 5.a,b.
a)
b)
Rys. 5 a i b. Przykłady ułoŜenia raportów wzorów [5]
gdzie:
a – kolejne raporty wzoru układają się wzdłuŜ jednego rządka,
b – kolejne raporty wzoru przesunięte względem siebie o kilka rządków.
Podział dzianin według rodzajów splotów i według przeznaczenia
Dzianiny rządkowe i kolumienkowe według stopnia złoŜoności budowy splotu i wyglądu
zewnętrznego dzielą się na: gładkie i wzorzyste.
Dzianiny gładkie charakteryzuje ujednolicona wyrównana gładka powierzchnia. Odnosi
się to zarówno do struktury dzianiny jak i do jej barwy.
Dzianina wzorzysta – to dzianina jedno- lub wielobarwna o widocznym wzorze barwnym
lub strukturalnym.
W kaŜdej z dwóch głównych grup dzianin wyróŜnia się sploty podstawowe, pochodne
i wzorzyste.
Sploty podstawowe – to najprostsze sploty zbudowane z oczek o jednakowej, typowej
budowie.
Sploty pochodne – to proste sploty o zwiększonych raportach względem raportów
splotów podstawowych, tworzone przez poszerzenie raportu kolumienkowego lub
rządkowego oraz przez łączenie róŜnych splotów podstawowych.
Sploty wzorzyste – charakteryzują się bardziej skomplikowaną budową, chociaŜ stopień
jej złoŜoności moŜe być róŜny. Powstają one najczęściej przez zmianę kształtu oczek
charakterystycznych dla splotów podstawowych i pochodnych lub przez wprowadzenie do
tych oczek dodatkowych nitek w postaci wątku, pętli, okrywy włókiennej, pętelkowej itp.
Efekty wzorzyste w dzianinach uzyskuje się w róŜny sposób, np. przez:
–
wprowadzanie przędz o róŜnych barwach, grubościach lub przędz z róŜnych surowców
do dzianin o splotach podstawowych i pochodnych.
–
okresowe wyłączanie lub ciągłą przemienną selekcję igieł na maszynie podczas
wytwarzania dzianiny – powstają wtedy dzianiny Ŝakardowe.
–
łączenie w róŜny sposób splotów podstawowych:
1.
przewieszanie (przekładanie) wierzchołków lub podstaw oczek – dzianiny rządkowe
aŜurowe,
2.
nabieranie oczek – dzianiny nagraniowe,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
3.
wzajemne krzyŜowanie i przemieszczanie oczek,
4.
wprowadzanie do dzianiny nieprzerobionej w oczka przędzy wątku lub tez luźnych
włókien tworzących okrywę futerkową – dzianiny wątkowe, podbiciowe, futerkowe,
5.
tworzenie na powierzchni dzianiny pętli przez wydłuŜenie podstaw lub łączników
oczek – dzianiny welurowe, pluszowe.
Podział dzianin rządkowych według splotów
W grupie dzianin rządkowych splotami podstawowymi są:
−
lewoprawy Lp,
−
dwuprawy Dp,
−
dwulewy Dl.
Splot lewoprawy – charakteryzuje się najprostsza budową i najmniejszym
sprowadzającym się do jednego oczka raportem. W splocie tym wzdłuŜ rządków i wzdłuŜ
kolumienek występują obok siebie oczka ułoŜone tą samą stroną: prawą po prawej stronie
dzianiny i lewą po stronie lewej. NapręŜenia w przędzy wynikające z procesu dziania i jej
przeplotu w tym splocie powodują zwijanie się brzegów dzianiny. Rządki zwijają się na
zewnątrz prawą stroną oczek, a kolumienki – lewą. Splot ten charakteryzuje się duŜą
skłonnością do spruwania („lecenia”) oczek. Splot lewoprawy przedstawia rys. 6.
Rys. 6. Splot lewoprawy [5]
Splot dwuprawy – tworzą dwa – uszeregowane obok siebie wzdłuŜ rządka oczka,
z których jedno jest ułoŜone stroną prawą, a drugie obok – stroną lewą. Powtarzalność tego
raportu sprawia, Ŝe w dzianinie obok siebie występują na przemian: jedna kolumienka oczek
ułoŜonych stroną prawą i druga – ułoŜonych stroną lewą. Przeplot przędzy w tym splocie
i wynikające z niego napręŜenia w przędzy powodują zbliŜanie się i wzajemne zachodzenie
na siebie kolumienek oczek. Po obu stronach dzianiny widać głównie kolumienki prawej
strony oczek – stąd nazwa splotu – dwuprawy. Kolumienki lewej strony oczek są widoczne
tylko po rozciągnięciu dzianiny wzdłuŜ rządków. Dzianina ta nie zwija się wzdłuŜ brzegów,
nazywana jest dzianiną ściągaczową. Splot dwuprawy przedstawia rys. 7.
Rys. 7. Splot dwuprawy [5]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Splot dwulewy – tworzą dwa oczka 1 i 2 przeplecione jedno nad drugim w tej samej
kolumience i ułoŜone względem siebie przeciwnymi stronami: jedno stroną prawą, drugie nad
nim stroną lewą. Przez powtarzalność tego raportu w dzianinie występują przemiennie dwa
rządki oczek: jeden rządek oczek ułoŜonych stroną prawą, drugi nad nim – lewą. Dzianinę
wykonaną tym splotem charakteryzuje duŜa puszystość, dobra ciepłochronność i duŜa
rozciągliwość wzdłuŜ kolumienek. Dzianina nie zwija się na brzegach, po obu stronach
widoczne są łuki lewej strony oczek – stad nazwa dzianiny dwulewa. Splot dwulewy
pokazano na rys. 8.
Rys. 8. Splot dwulewy [5]
Dzianiny o splotach pochodnych
W grupie dzianin lewoprawych splotem pochodnym jest splot powstały przez połączenie
dwóch splotów lewoprawych i rozsuniętych (oddalonych i przesuniętych względem siebie)
kolumienkach oczek. Podstawy oczek jako łączniki jednego splotu układają się po lewej
stronie oczek splotu drugiego. Rys. 9. przedstawia splot pochodny.
Rys. 9. Splot pochodny [5]
Splot interlokowy – jest połączeniem dwóch splotów dwuprawych. Powstaje on przez
ułoŜenie naprzeciwko siebie dwóch splotów dwuprawych przesuniętych wzdłuŜ rządka
o jedno oczko względem siebie. W wyniku tego przesunięcia otrzymuje się dzianinę
dwuprawą dwuwarstwową, w której wszystkie oczka ułoŜone są naprzeciwko siebie lewymi
stronami do środka dzianiny, a prawe strony oczek tworzą zewnętrzną powierzchnię dzianiny.
Dzianina ta nie zwija się na brzegach i dlatego jest łatwa w krojeniu i konfekcjonowaniu.
Splot interlokowy pokazano na rys. 10.
Rys. 10. Splot interlokowy [5]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Dzianinami aŜurowymi nazywamy dzianiny z nieprującymi się (trwałymi) prześwitami
(aŜurami). Efekty aŜurowe w dzianinach rządkowych uzyskuje się przez:
a)
okresowe przerywanie ciągłości kolumienek w wyniku dołączania (przez przekładanie)
określonych wzorem kolumienek oczek do kolumienek sąsiednich lub dalszych,
a następnie ponownego tworzenia oczek w tych kolumienkach (rys. 11. a),
b)
okresowe przerywanie ciągłości rządków uzyskiwane przez zawieszanie (jako wynik
przekładania) podstaw oczek z rządka przerywanego z wierzchołkami sąsiednich oczek
w wyŜszych (później wykonanych) rządkach – dzianiny te nazywa się ananasowymi
(rys. 11. b),
c)
połączenie obu wymienionych sposobów.
Kształt i wielkość aŜurowych prześwitów mogą być róŜne. RóŜne teŜ moŜe być
rozmieszczenie aŜurów na powierzchni dzianiny. Najczęściej są to dzianiny lewoprawe,
dwuprawe i dwuprawe pochodne, rzadziej dwulewe.
a)
b)
Rys. 11. a.b. Dzianiny rządkowe aŜurowe [5]
Podział dzianin kolumienkowych według splotów
Kolumienkowe sploty podstawowe róŜnią się długością łączników pomiędzy dwoma
sąsiednimi oczkami tworzonymi z jednej nitki osnowy i układem tych oczek względem siebie.
Są to następujące sploty:
−
łańcuszek,
−
trykot,
−
sukno,
−
aksamit,
−
atłasy.
Dzianiny o tych splotach mogą być wykonywane jako lewoprawe i dwuprawe. Dzianiny
lewoprawe są wytwarzane na osnowarkach jednogrzebieniowych, a dwuprawe na
dwugrzebieniowych. Wszystkie sploty podstawowe mogą być zbudowane z oczek otwartych,
zamkniętych lub łącznie z obu rodzajów oczek, uzyskując odpowiednio nazwę splotu
o oczkach otwartych, zamkniętych lub mieszanych. Podstawowe sploty kolumienkowe
przedstawiają rys. 12, 13, 14, 15 i 16.
Rys. 12. Łańcuszek [5]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Rys. 13. Trykot [5]
Rys. 14. Sukno [5]
Rys. 15. Aksamit [5]
Rys. 16. Atłas [5]
Podstawowe parametry strukturalne dzianin:
−
długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm),
−
wymiary płaskie oczka – wysokość rządka oczka B(mm) i szerokość kolumienki oczek
A(mm),
−
ścisłość rządkowa P
r
, kolumienkowa P
k
, powierzchniowa P
rk
,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
−
współczynnik kształtu oczka K,
−
wrobienie rządkowe W
r
i kolumienkowe W
k
,
−
zapełnienie dzianiny.
Podstawową cechą strukturalna wynikającą z rodzaju splotu, a takŜe struktury przędzy,
jest spruwalność dzianin.
Długość przędzy w pojedynczym oczku l (mm) określonego splotu dzianiny powinna być
odpowiednio dobrana do grubości i rodzaju przędzy, z której ma być wytworzona dzianina.
[ ]
mm
n
l
l
w
=
l
w
– długość odcinka przędzy wrobionego i zmierzonego np. w czasie jednego lub wielu cykli
maszyny,
n – liczba oczek powstałych z odcinka przędzy
l
w
.
Długość wrobionej w oczko przędzy
l
na danej maszynie dziewiarskiej zaleŜy od
wielkości kilku parametrów technologicznych:
−
grubość, budowa i napięcie wstępne przędzy oraz prędkość jej podawania,
−
numer uiglenia maszyny i grubość igieł,
−
głębokość spychania igieł i odległość między krawędziami łoŜysk,
−
siła i prędkość odbioru dzianiny.
Wymiary oczek i ścisłość dzianiny
Jako jednostkę długości przyjmuje się najczęściej 100 mm, stąd:
B
P
r
2
10
=
;
A
P
k
2
10
=
;
B
A
P
rk
⋅
=
4
10
gdzie:
B – wysokość rządka w mm,
A – szerokość kolumienki w mm.
Współczynnik kształtu oczka
r
k
P
P
B
A
k
=
=
W większości uŜytkowych dzianin rządkowych i kolumienkowych wartość k zawiera się
w granicach 0,66 – 0,85
Wrobienie przędzy w dzianinie
A
l
W
r
=
;
B
l
W
k
=
;
Na podstawie wartości tych wrobień moŜna przewidywać przybliŜone wymiary oczek po
relaksacji w dzianinach o danej długości przędzy w oczku, a takŜe obliczyć długość przędzy
L
w
w próbce dzianiny lub w wyrobie oraz szerokość S i długość L dzianiny.
b
a
A
w
L
r
w
⋅
⋅
⋅
=
lub
b
a
B
w
L
k
w
⋅
⋅
⋅
=
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
r
w
a
l
S
⋅
=
;
k
w
b
l
L
⋅
=
;
gdzie:
a – liczba oczek w szerokości dzianiny,
b – liczba oczek w długości dzianiny.
Dzianiny rządkowe są wytwarzane na maszynach szydełkujących i falujących,
kolumienkowe na maszynach osnowowych.
Dzianiny rządkowe mogą być jednołoŜyskowe – jednostronne i dwułoŜyskowe –
dwustronne. Dzianiny jednołoŜyskowe są wytwarzane na maszynach z jednym układem
igłowym – łoŜyskiem; dwułoŜyskowe – na maszynach z dwoma układami łoŜyskowymi.
Maszyny dziewiarskie dzieli się na:
–
szydełkarki,
–
osnowarki,
–
falowarki.
KaŜdą z klas dzieli się na dwie grupy: płaskie i cylindryczne, a te z kolei dzieli się na
dwie podgrupy: jedno- i dwułoŜyskowe lub jedno- lub dwugrzebieniowe.
Szydełkarki pracują metodą szydełkowania jednostopniowego lub dwustopniowewgo.
Metodą szydełkowania jednostopniowego wytwarzane są dzianiny o splocie
lewoprawym, dwuprawym i dwulewym na maszynach jednołoŜyskowych i płaskich
dwułoŜyskowych.
Metodą szydełkowania dwustopniowego są wytwarzane dzianiny i splocie dwuprawym
i interlokowym na maszynach dwułoŜyskowych. Metoda ta polega na kolejnym tworzeniu
oczek, najpierw na igłach jednego układu, a następnie z pewnym opóźnieniem wynoszącym
kilka igieł na igłach drugiego układu.
Dla bliŜszego scharakteryzowania maszyny naleŜy podać jej wielkość i numer uiglenia.
Wielkość maszyny charakteryzują:
−
w maszynach płaskich – długość robocza łoŜysk,
−
w maszynach cylindrycznych – średnica cylindra.
Numer uiglenia Nu określa liczbę igieł a więc podziałek uiglenia tu zawartych
w jednostce długości grzebienia lub łoŜyska igłowego.
tu
l
Nu
=
gdzie:
l – jednostka długości,
tu – podziałka uiglenia.
Podziałką uiglenia nazywa się odległość pomiędzy osiami symetrii dwóch sąsiadujących
igieł znajdujących się w układzie igłowym maszyny (łoŜysku lub grzebieniu), a więc jest to
suma grubości poprzecznego przekroju igły oraz odległości pomiędzy igłami.
tu= d+δ
gdzie:
d – grubość igły,
δ – odległość między igłami.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Dla maszyn w których igły są osadzone względem siebie równolegle, podziałka uiglenia
jest wielkością stałą. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich obrazuje rys. 17.
Rys. 17. Wyznaczanie podziałki uiglenia dla maszyn płaskich [3]
WspółzaleŜność numeru uiglenia i grubości przędzy
Z numerem uiglenia maszyny wiąŜą się wymiary poszczególnych elementów
bezpośrednio biorących udział w procesie formowania oczek. Jeśli wyŜszy jest numer uiglenia
(dla określonego systemu numeracji), to cieńsza jest igła i płaszczka oraz mniejsze są
odległości między igłami. Aby zapewnić prawidłowe warunki przerobu, naleŜy przestrzegać
zasady, Ŝe na maszynie określonego numeru uiglenia moŜe być przerabiana przędza o takiej
grubości, aby mogła się swobodnie zmieścić między płaszczką lub Ŝeberkami łoŜyska a igłą,
tzn. powinien być spełniony warunek
δ
⋅
≥
f
η [mm]
gdzie:
δ – odległość między płaszczką lub Ŝeberkami a igłą w punkcie jej styku z przędzą,
η – współczynnik nierównomierności przędzy,
f
– grubość przędzy w stanie ściśniętym.
Zasadnicze elementy współpracujące przy formowaniu oczka
Igły
Budowę igły języczkowej jednostronnej stosowanej w szydełkarkach płaskich
przedstawia rys. 18.
Rys. 18. Budowa igły języczkowej [5]
gdzie:
1 – trzon igły,
2 – haczyk (główka),
3 – języczek z osią,
4 – kolanko,
5 – stopka.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Igła haczykowa umoŜliwia przeciąganie przędzy przez oczko po wciśnięciu ostrza
haczyka do wycięcia w trzonie igły. Igły haczykowe w szydełkarkach wykonują w maszynach
przewaŜnie ruch razem, rys. 19. przedstawia igłę haczykową.
Rys. 19.
Igła haczykowa [5]
Igły języczkowe posiadają charakterystyczny element – języczek słuŜący do zamykania
haczyka podczas przeciągania przędzy przez oczko, rys. 20 przedstawia igłę języczkową.
Rys. 20.
Igła języczkowa [5]
Igły dwudzielne – do zamykania haczyka słuŜy pręcik prowadzony wewnątrz trzonu igły
(igła rurkowa) – rys. 21.
Rys. 21. Igła dwudzielna – rurkowa [5]
Igłę suwakową – przedstawia rys. 22.
Rys. 22. Igła suwakowa [5]
Igły pręcikowe wykorzystywane są przy tworzeniu splotów złoŜonych, najczęściej
pluszów dziewiarskich, rys. 23. przedstawia igłę pręcikową.
Rys. 23. Igła pręcikowa [5]
Igły dziewiarskie występują w jednym lub dwóch układach odpowiadając jednemu lub
dwu łoŜom igłowym w maszynie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Z igłami współpracują płaszczki, które dzieli się na:
–
płaszczki spychające,
–
płaszczki przytrzymujące,
–
płaszczki przytrzymująco-spychające,
–
płaszczki falujące i rozdzielające.
Płaszczki to odpowiednio ukształtowane płytki stalowe, które dla jednego określonego
typu maszyny mają jednakowe kształty i wymiary. Ich grubość zaleŜy od numeru uiglenia
maszyny. Płaszczki znajdują zastosowanie w szydełkarkach jednołoŜyskowych płaskich
i okrągłych. Rola ich sprowadza się do przytrzymywania dzianiny w momencie wysuwania
igły w przednie połoŜenie. Płaszczkę przytrzymującą szydełkarki płaskiej przedstawia rys. 24.
Rys. 24. Płaszczka przytrzymująca szydełkarki płaskiej [5]
Płaszczki osnowarek przedstawia rys. 25 i 26.
Rys. 25. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami haczykowymi i dwudzielnymi [5]
Rys. 26. Płaszczka stosowana w maszynach pracujących igłami języczkowymi [5]
W procesie formowania oczka płaszczki wycięciem 1 przytrzymują dzianinę w czasie
ruchu igły z tylnego w przednie połoŜenie, ścianka 2 odciąga oczko poprzednio
uformowanego rządka ku tyłowi igły, występ 3 przytrzymuje dzianinę przy pionowym ruchu
igły i oddziela podaną na igłę nitkę od uprzednio uformowanego oczka, górna krawędź
płaszczki 4 spełnia rolę grzebienia spychającego, nasuwając oczko poprzednio uformowanego
rzadka na „zaprasowany” haczyk igły. Płaszczki posiadają odpowiednie ruchy posuwisto –
zwrotne najczęściej w jednej płaszczyźnie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Podpychacze – przygotowują igły lub płaszczki do spełnienia technologicznego zadania
w szydełkarkach płaskich i okrągłych. Konstrukcja ich zaleŜy od konstrukcji zamków.
Podpychacz jest obsadzony w tym samym rowku, w którym znajduje się igła.
Do najprostszych podpychaczy naleŜą spręŜynki uŜywane w maszynach saneczkowych
ręcznych. SpręŜynka słuŜy do wynoszenia igły do połoŜenia pracującego. Podpychacze
przedstawia rys. 27.
Rys. 27. Podpychacze [5]
Wygięciem 1 spręŜynka naciska na igłę.
Wygięcie 2 słuŜy do zamocowania.
Kolanko 3 zakłada się na wygięty trzon igły języczkowej w celu umoŜliwienia włączenia jej
do pracy.
Wodziki igieł – są to płytki odpowiednio ukształtowane, wyposaŜone w jedno lub dwa
kolanka. Wodziki igieł przedstawia rys. 28.
Rys. 28. Wodziki igieł [5]
gdzie:
1 – wgłębienie,
2 – garbik,
3 – kolanko,
6 – dolna krawędź wodzika.
Wgłębienie słuŜy do umieszczenia haczyka igły, garbik chroni haczyk przed
wysunięciem. Wodzik słuŜy do prowadzenia igieł o dwóch haczykach. Są one głównym
wyposaŜeniem szydełkarek płaskich i cylindrycznych przeznaczonych do wytwarzania
splotów dwulewych. Aby podczas przesuwania igły haczyk nie wysunął się z wgłębienia 1,
wodziki są stale dociskane do igieł. Wodzik uŜywany w szydełkarkach płaskich ma zazwyczaj
jedno kolanko. Dolna krawędź jest ścięta, co umoŜliwia mu uniesienie się podczas
przejmowania lub przekazywania igły.
Iglice – słuŜą do podawania nitek osnowy do igieł formujących oczko. Najczęściej
stosowane są igielnice wykonane ze stalowego drutu spłaszczonego w jednym końcu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
W miejscu spłaszczonym znajduje się otwór 1, który słuŜy do przewlekania nitki osnowy.
Iglice osnowarki przedstawia rys. 29.
Rys. 29. Iglica osnowarki [5]
Prasa – jest to listwa metalowa o grubości około 1 do 1,5 mm. Krawędź naciskająca
haczyki igieł jest zaokrąglona. Prasy mogą być o krawędzi pełnej lub wycinanej.
Kolejną wielkością charakterystyczną maszyn dziewiarskich jest liczba obszarów pracy
informująca o liczbie utworzonych rządków splotu na jeden pełny cykl maszyny np. przesuw
zamka, obrót cylindra.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Co to jest podziałka uiglenia?
2.
Jakie zasadnicze elementy uczestniczą w formowaniu oczka?
3.
Jakie znasz rodzaje igieł stosowanych w maszynach dziewiarskich?
4.
Od czego zaleŜy grubość płaszczek?
5.
Co to jest raport splotu?
6.
Jak obliczyć długość przędzy w pojedynczym oczku?
7.
W jaki sposób obliczysz zuŜycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych
wymiarach?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal dziewiarskie sploty maszynowe jakimi zostały wykonane próbki dzianin, które
otrzymałeś od nauczyciela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
przejrzeć katalogi splotów dziewiarskich,
2)
porównać sploty w katalogach ze splotami próbek dzianin,
3)
ustalić sploty próbek,
4)
ponumerować próbki i zapisać nazwy ustalonych splotów,
5)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
katalogi maszynowych splotów dziewiarskich,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
−
próbki dzianin o róŜnych splotach wykonane na maszynach dziewiarskich,
−
lupa.
Ćwiczenie 2
Sklasyfikuj otrzymane igły dziewiarskie ze względu na ich rodzaj i zastosowanie. Podaj
ich charakterystyczne cechy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
wyszukać informacje o dziewiarskich igłach maszynowych,
2)
podać charakterystyczne cechy poszczególnych rodzajów igieł,
3)
ustalić róŜnice w budowie igieł,
4)
dokonać klasyfikacji igieł,
5)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
katalogi dziewiarskich igieł maszynowych,
−
dziewiarskie igły maszynowe,
−
katalogi maszyn dziewiarskich.
Ćwiczenie 3
Na podstawie otrzymanej próbki dzianiny określ jakie będzie zuŜycie surowca na
wykonanie dzianiny o podanych wymiarach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
policzyć liczbę oczek wzdłuŜ rządków i kolumienek,
2)
określić liczbę oczek wzdłuŜ rządków i kolumienek potrzebną do wykonania dzianiny
o określonych wymiarach,
3)
spruć jeden rządek,
4)
zmierzyć długość wyprutej przędzy,
5)
wyliczyć zuŜycie surowca na wykonanie dzianiny o określonych wymiarach,
6)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
próbka dzianiny wykonana na maszynie dziewiarskiej,
−
lupa,
−
miara krawiecka,
−
kalkulator.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1)
zdefiniować pojęcie podziałki uiglenia?
2)
rozróŜnić dziewiarskie igły maszynowe?
3)
określić zuŜycie surowca do wykonania dzianiny?
4)
rozróŜnić elementy dzianiny?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
4.2. Wykonywanie dzianin na szydełkarkach ręcznie sterowanych
4.2.1. Materiał nauczania
Szydełkarki płaskie są powszechnie nazywane maszynami saneczkowymi. W zaleŜności
od modelu i wielkości słuŜą do produkcji dodatków, np.: kołnierzy, mankietów, plis a takŜe
do wytwarzania całych wyrobów, elementów lub odcinków dzianin.
W kaŜdej szydełkarce płaskiej, niezaleŜnie od budowy i przeznaczenia, wyodrębnia się
następujące zespoły (przedstawione na rys. 31):
−
jedno lub dwa łoŜyska igłowe z igłami, podpychaczami, spręŜynkami 1,
−
łoŜa 2 do których przymocowane są łoŜyska,
−
podstawy pod łoŜa 3,
−
sanki 4,
−
głowica zamkowa z zamkami 5,
−
urządzenie podające przędzę 6,
−
mechanizm napędowy sanek 7,
−
mechanizm do przesuwu łoŜyska 8,
−
mechanizm do odsuwania łoŜyska 9,
−
urządzenie do odbioru dzianiny 10,
−
stojak do cewek z przędzą 11.
Rys. 31. Szydełkarka płaska [6]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
ŁoŜyska igłowe szydełkarek płaskich nazywane powszechnie płytami o grubości
8–15 mm i długości 200–1800 mm. Szerokość łoŜyska pozostaje w ścisłym związku
z rodzajem i długością igieł i innych elementów z nimi współpracujących. ŁoŜysko igłowe
szydełkarki zwykłej przedstawia rys. 32.
Rys. 32. ŁoŜysko igłowe szydełkarki zwykłej [6]
gdzie:
1 – rowek,
2 – Ŝeberka,
3 – łata,
4 – listwa,
5 – grzebień spychający,
6 – igły,
7 – podpychacze i spręŜyny.
Szerokość rowka odpowiada grubości igły. Dopuszczalna tolerancja luzu między igłą
a Ŝeberkiem nie przekracza 0,05 mm. Grubość Ŝeberka i szerokość rowka tworzą podziałkę
igłową. Podziałka jest stała na całej długości łoŜyska.
ŁoŜysko moŜe być jednolite lub składane z segmentów. ŁoŜyska jednolite mają maszyny
o przeznaczeniu przemysłowym, łoŜyska składane z segmentów – aparaty dziewiarskie
domowe.
Sanki stanowią korpus dla głowic zamkowych, zabieraków wodzikowych, mechanizmów
do automatycznego ustawiania kształtek zamkowych, szczotek i noŜy do otwierania
języczków igieł i mechanizmów do programowania pracy kształtek.
Głowica zamkowa
jest korpusem, do którego przymocowane są kształtki zamków oraz
mechanizmy z nimi związane.
Zamki to zespół kształtek nadający kolankom igieł ruchy posuwisto zwrotne podczas
kaŜdego suwu sanek.
Zamki dzielimy na:
–
podstawowe proste, składające się z dwóch rodzajów kształtek: wynoszącej i spychającej,
pozwalające na wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych,
–
podstawowe złoŜone, w których kształtki wynoszące są najczęściej dzielone
i indywidualnie sterowane, pozwalające na formowanie splotów podstawowych,
pochodnych i wzorzystych,
–
podstawowe wtórne, wyposaŜone w dwie pary kształtek spychających,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
–
podstawowe ze wspomaganiem, wyposaŜone w dodatkowe kształtki wynoszące lub
spychające umoŜliwiające formowanie splotów pochodnych i dzianin wzorzystych.
KaŜdy zamek składa się z kilku lub kilkunastu kształtek o nazwach związanych z ich
funkcjami.
WyróŜniamy:
–
kształtki wynoszące, przemieszczające igły z tylnego w określone, przednie połoŜenie,
–
kształtki spychające, przemieszczające igły z przedniego w tylne połoŜenie,
–
kształtki prowadzące,
–
kształtki pomocnicze,
–
kształtki zabezpieczające,
–
mostki.
Przy udziale kształtek spychających regulowana jest ścisłość dzianiny. Do dokładnego
ustawienia tych kształtek słuŜą tabliczki podziałkowe.
Wszystkie kształtki zamkowe przedstawia rys. 33.
W celu określenia połoŜenia poszczególnych kształtek zamka wprowadzono ich
oznaczenia, dla tylnego łoŜyska podany jest układ kształtek zamka zwykłego, dla przedniego
łoŜyska układ kształtek zamka wtórnego.
Rys. 33. Oznaczenie kształtek zamka [2]
Kształtki wynoszące oznacza się literami A, B, C, D, E, F, G, H.
Litera A oznacza prawą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego łoŜyska.
Litery B i C oznaczają ruchome kształtki wynoszące tylnego łoŜyska.
Litera D oznacza lewą ruchomą kształtkę wynoszącą przedniego łoŜyska.
Taki sam kierunek oznaczeń przyjęto dla ruchomych części E, F, G, H kształtek
wynoszących w zamkach specjalnych do nabierania. JeŜeli na rysunku części ruchome
kształtek są zakreskowane oznacza to wyłączenie części z pracy.
Kształtki spychające zamka zwykłego oznacza się cyframi rzymskimi I, II, III, IV, zamka
wtórnego V, VI.
Urządzenie podające szydełkarki płaskiej pracuje na zasadzie negatywnego podawania
przędzy. Przędza przewleczona przez prowadniki, napręŜacz talerzykowy, kompensator
utrzymujący stałe jej napięcie i wodzik odwija się z nawoju gdyŜ ciągnięta jest przez igły
podczas przesuwania głowicy zamkowej.
Urządzeniem odbierającym w szydełkarkach z ręcznym napędem jest grzebień
odciągający z zawieszonymi cięŜarkami, natomiast w szydełkarkach z napędem
mechanicznym, dzianina odbierana jest przez wałki odbierające.
Efekty wzornicze na dzianinach wytwarzanych na szydełkarkach płaskich moŜna uzyskać
przez:
–
odpowiednie ustawienie kształtek zamkowych,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
–
wyłączanie z pracy grup igieł co pozwala na tworzenie wzorów prąŜkowych, których
struktura wpływa na obniŜenie masy produkowanej dzianiny,
–
ręczne przekładanie pojedynczych oczek z jednej igły na sąsiednie, co umoŜliwia
tworzenie splotów aŜurowych,
–
wykorzystanie przędz o róŜnych barwach, co powoduje powstanie kolorowych pasów
w produkowanej dzianinie.
Najciekawsze efekty wzornicze moŜna otrzymać łącząc róŜne sposoby wzorowania.
Przygotowanie przędzy i maszyny do dziania
Przędza do dziania na szydełkarce płaskiej jest nawinięta na cewkach. Nawój zawsze
powinien wykazywać jednakową gęstość. Ilość przędzy nawiniętej na cewkach jest
ograniczona miejscem ustawienia cewek na stojaku. Przerabia się przędzę barwioną w jednej
partii, niedopuszczalne jest mieszanie partii, gdyŜ występują na dzianinie odcienie
w rządkach.
Maszynę przed ustawieniem cewek z przędzą naleŜy oczyścić z kurzu i brudu. Nie naleŜy
przed dzianiem dzianiny z przędzy o jasnych kolorach smarować igieł. Jeśli zajdzie taka
konieczność naleŜy po smarowaniu przerobić trochę innej przędzy i w ten sposób igły
oczyścić.
Włączenie do pracy określonej liczby igieł odbywa się przez wciśnięcie spręŜynek. Igła
brzegowa w przednim łoŜysku jest zawsze z lewej strony, a tylnym łoŜysku – z prawej strony.
Przędzę ze stojaka przewleka się przez prowadnik zbierający, a następnie przeprowadza
się ją między talerzykami hamulca i prowadnikiem kompensatora do prowadnika końcowego,
z którego nitka przechodzi do lejka podającego. Lejek z przewleczoną przędzą ustawia się po
prawej stronie maszyny.
Kształtki wynoszące ustawia się w połoŜenie pracujące, a kształtki spychające na
właściwą wysokość. Po tym ustawieniu wykonuje się dwa próbne suwy i sanki ustawia się po
prawej stronie. Włącza się do pracy wodzik z nitką, nastawia się licznik obrotów na „zero”
i maszyna jest przygotowana do działania.
Zarabianie
ZaleŜnie od raportu włączonych do pracy igieł proces zarabiania ma inny przebieg.
Zarabianie maszyn do wykonania dzianiny o splocie lewoprawym na jednym łoŜysku
sprowadza się do następujących czynności:
1.
Wybór łoŜyska do pracy, na którym będzie wykonywana dzianina. Najczęściej dzianinę
o splocie lewoprawym wykonuje się na tylnym łoŜysku.
2.
Sanki ustawia się po prawej stronie maszyny, gdzie uprzednio był ustawiony wodzik.
3.
W tylnym łoŜysku włącza się do pracy określoną ilość igieł. Włącza się do pracy zamki
tylnego łoŜyska.
4.
Odsuwa się przednie łoŜysko.
5.
Grzebień odciągający bierze się do lewej ręki usuwa z niego drut i wsuwa go od dołu
między łoŜyska. Iglice grzebienia odciągającego ustawia się naprzeciw zębów
spychających tylnego łoŜyska i nieznacznie je odchyla, aby nie zawadziły o lejek
wodzika.
6.
W tym połoŜeniu (trzymając lewą ręką grzebień) przesuwa się sanki z wodzikiem
z prawej na lewą stronę maszyny. Nastąpi wtedy podanie nitki na igły. Po osiągnięciu
przez sanki lewej strony, prawą ręką wprowadza się drut w otwory iglic grzebienia
odciągającego, po czym na grzebieniu zawiesza się obciąŜniki.
Zarabianie szydełkarki jednołoŜyskowej przedstawia rys. 34.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Rys. 34. Zarabianie szydełkarki jednołoŜyskowej [5]
Wytwarzanie dzianin o splotach podstawowych i pochodnych
W zaleŜności od liczby łoŜysk w maszynie wytwarzanie dzianin moŜna ująć w dwie
grupy: dzianiny wykonane na jednym łoŜysku splotem podstawowym lewoprawym i dzianiny
wykonane na dwóch łoŜyskach splotem podstawowym dwuprawym. Na szydełkarkach
jednołoŜyskowych moŜe być wykonana pierwsza grupa dzianin, natomiast na szydełkarkach
dwułoŜyskowych mogą być wytwarzane dzianiny obu grup. W warunkach przemysłowych
i domowych najczęściej spotykaną maszyną jest szydełkarka dwułoŜyskowa.
Zarabianie szydełkarki dwułoŜyskowej przy włączeniu igieł do pracy 1x1 (jedna igła
z przedniego, druga z tylnego łoŜyska) wykonuje się następująco.
1.
Ustawia się sanki po prawej stronie maszyny.
2.
Włącza się do pracy kształtki wynoszące, a kształtki spychające ustawia się na środkową
podziałkę skali tabliczki.
3.
Włącza się do pracy określoną liczbę igieł w jednym i drugim łoŜysku.
4.
Włącza się zbierak do wodzika i razem z sankami wolno przesuwa z lewej na prawą
stronę maszyny. Kształtki wynoszące przesuwają igły z tylnego w przednie połoŜenie.
Podczas tego ruchu igły zostaną zasilone i, po osiągnięciu przez nie tylnego połoŜenia
z podanej nitki, utworzą drabinkę nazywaną powszechnie rządkiem wyjściowym.
5.
Po ustawieniu sanek po lewej stronie naleŜy wziąć grzebień odciągający w lewą rękę,
wyciągnąć drut z iglic i od dołu między łoŜyska wsunąć iglice, tak aby wystawały ponad
drabinkę.
6.
Prawą ręką wprowadza się drut w otwory igielnic, po czym opuszcza się grzebień na
drabinkę.
7.
Zawiesza się obciąŜniki na grzebień, dobierając je stopniowo.
8.
Sprawdza się czy drut nie wisi na haczykach igieł. W takim przypadku igłę naleŜy
ostroŜnie usunąć z pod drutu.
9.
Wykonuje się jeden obrót (2 suwy) „na okrągło”. W tym celu wyłącza się z pracy dwie
kształtki wynoszące po przekątnej, następnie włącza się wszystkie kształtki i maszyna jest
przygotowana do dziania. Rządek „na okrągło” jest niezbędny w celu uzyskania trwałego
i elastycznego brzegu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Metody dziania splotów podstawowych techniką szydełkowania
Proces formowania oczek techniką szydełkowania polega na kolejnym włączaniu do
pracy pojedynczych igieł w celu uchwycenia podawanej nitki, z której – przeciągając ją przez
oczka uprzednio uformowanego rządka – igły formują początkowo pętle, a następnie oczka.
Ogólne zasady szydełkowania są we wszystkich szydełkarkach jednakowe. RóŜnica polega na
kolejności przebiegu poszczególnych faz formowania, budowie uczestniczących w nim
elementów oraz ustawieniu mechanizmów sterujących.
Metody dziania splotów lewoprawych rządkowych.
Formowanie splotu na jednym łoŜysku szydełkarki płaskiej przeprowadza się dwoma
sposobami:
−
przy podawaniu nitki podczas ruchu zamków, sposób powszechnie stosowany przy pracy
na jednym łoŜysku, we wszystkich szydełkarkach dwułoŜyskowych i w większości
szydełkarek jednołoŜyskowych,
−
przy podawaniu nitki przy zamkach nieruchomych, sposób stosowany w niektórych
ręcznych aparatach dziewiarskich jednołoŜyskowych.
Sposób pierwszy jest powszechnie stosowany przy pracy na jednym łoŜysku, we
wszystkich szydełkarkach dwułoŜyskowych i w większości szydełkarek jednołoŜyskowych.
Sposób drugi w niektórych ręcznych aparatach dziewiarskich jednołoŜyskowych.
Proces formowania splotu lewoprawego na jednym łoŜysku szydełkarki płaskiej przedstawiają
rys. 35. a i b.
a)
b)
Rys. 35. Proces formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej [5]
Opis formowania splotu lewoprawego na szydełkarce płaskiej
Kształtka wynosząca 6 przesuwająca się z głowicą zamkową (w kierunku zaznaczonym
strzałką) spotyka kolanka igieł znajdujące się w tylnym połoŜeniu (punkt a), naciskając na nie
wymusza ich przesuw w kierunku osi x (pozycja I). Pod zamkniętym haczykiem igły znajduje
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
się oczko uprzednio uformowane z nitki n (igły są zarobione). Pod działaniem kształtki 6 igły
przemieszczają się do punktu b. Zawieszone na igłach oczka n przytrzymane grzebieniem
spychającym obracają języczki igieł w kierunku ich trzonów (pozycja II – otwieranie
języczków). Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu c, gdzie oczka
poprzedniego rządka nasuną się na odchylone języczki igieł (pozycja III – zrzucenie oczek).
W punkcie c kolanka igieł napotykają na kształtkę wynoszącą 11, która przesunie je
w połoŜenie przednie d. Oczka n zsuną się z języczków na trzony igieł (pozycja IV –
wyniesienie). Od punktu d na kolanka igieł działa kształtka spychająca – mostek 8, która
przesuwa je w kierunku powrotnym. Oczka n opierają się o grzebień spychający łoŜyska.
W czasie ruchu powrotnego igieł oczka przesuną się do języczków, a potem nieznacznie je
uniosą (punkt g). W tym połoŜeniu lejek mija igły, podając przędzę n
1
(pozycja V podawanie).
Przy dalszym ruchu zamka igły przesuną się do punktu e – oczko obróci języczek w kierunku
haczyka, nakrywając go. Pod zamkniętym haczykiem znajduje się nowa nitka n
1
(pozycja VI
prasowanie). Igły pozostają teraz pod działaniem kształtki 10, która powoduje dalsze
przesuwanie ich w dół. W punkcie f nastąpi spotkanie oczka n z uchwyconą pod haczykiem
nitką n
1
(nazywane połączeniem) i od tego punktu rozpoczyna się przeciąganie nitki przez
oczko (spychanie ), w wyniku czego powstaje nowe oczko z nitki n
1
po osiągnięciu przez igły
punktu h(pozycja VII formowanie). Zakończenie procesu formowania nastąpi po opuszczeniu
przez kolanka igieł punktu h i odpręŜeniu przędzy w utworzonym oczku. Igły unoszą się
nieznacznie, oczko przyjmuje ostateczną formę.
Po zmianie kierunku ruchu głowicy zamkowej, cykl formowania oczek rozpoczyna się od
nowa (z igłami współpracują kształtki: wynosząca 7 i spychająca 12).
Inne moŜliwości technologiczne szydełkarek płaskich
Na szydełkarkach płaskich moŜna przeprowadzić poszerzenie wykonywanej dzianiny
przez dodawanie igieł, nadrobienie dzianiny po napchnięciu dzianiny na igły, trwałe
zakończenie dzianiny zabezpieczające przed pruciem, wykonanie rządków rozdzielających
miedzy dwiema sztukami.
Poszerzenie przez dodawanie igieł ma na celu zwiększenie szerokości wykonywanych
rządków w wyrobie. Odbywa się w dwojaki sposób – przez przełoŜenie skrajnych oczek na
włączoną do pracy igłę, albo przez włączenie igieł bez przekładania oczek. Włączenie igieł
odbywa się z tej strony, po której w danej chwili znajdują się sanki. JeŜeli sanki są po lewej
stronie maszyny, to włączenie igieł następuje przez nacisk na spręŜynkę równieŜ z lewej
strony w tylnym łoŜysku. Potem sanki przesuwa się na drugą stronę, wykonując rząd oczek,
a igła włączona formuje pętlę. W połoŜeniu sanek po drugiej stronie maszyny moŜna dodać
igłę po prawej stronie w przednim łoŜysku. Następnie przesuwa się sanki w poprzednie
połoŜenie i teraz dopiero moŜna ponownie dodać igłę po lewej stronie, lecz w przednim
łoŜysku.
Napychanie dzianiny oznacza nałoŜenie na haczyki igieł oczek wykonanej juŜ dzianiny.
Najczęściej czynność ta znajduje zastosowanie w razie przypadkowego zrzucenia dzianiny
z igieł.
Trwałemu zakończeniu podlegają części wyrobów wykonane jako dopasowane
z trwałymi brzegami. Na ręcznej szydełkarce płaskiej wykończenie wykonuje się dwoma
sposobami.
Sposób pierwszy polega na ustawieniu sanek po prawej stronie maszyny, przełoŜeniu
oczek z igieł przedniego na igły tylnego łoŜyska i następnie wykonaniu jednego rządka oczek
lewoprawych, potem sczepia się je pierwszy od prawej w stronę lewą. Sczepianie rozpoczyna
się od przełoŜenia oczek z ostatniej igły na przedostatnią, którą następnie unosi się tak aby
oczka zsunęły się na trzon igły, a pod haczyk podprowadza się dalszy odcinek nitki. Igłę
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
przesuwa się w tylne połoŜenie i formuje na niej oczko, które przekłada się znowu na
przedostatnią igłę. Powtarza się tę czynność, aŜ do wykonania całkowitego sczepienia
tj. zakończenia dolnej części wyrobu.
Drugi sposób zakończenia jest następujący. Sanki ustawia się z lewej strony maszyny,
z igły przedniego łoŜyska przekłada się oczka na igły tylnego łoŜyska, wykonuje się rządek
o splocie lewoprawym na igłach tylnego łoŜyska. Powtórnie włącza się do pracy kształtki
wynoszące i wykonuje jeden suw dla uformowania jednego rządka oczek dwuprawych.
Wyłącza się z pracy wodzik i kształtkę wynoszącą w tylnym zamku, po czym wykonuje się
suw na lewą stronę, wtedy pętle z igły z przedniego łoŜyska zostaną zrzucone. Kosztem tych
pętli na igłach tylnego łoŜyska powstanie rządek wydłuŜonych oczek. Rządek ten zakańcza
się za pomocą igły do zarabiania lub zwykłej igły języczkowej po usunięciu obciąŜenia
dzianiny. Ostatnie oczko zarabia się nitką, a jej końce wciąga się w dzianinę. Sposób
zakończania dzianin na szydełkarce dwułoŜyskowej przedstawia rys. 36.
Rys. 36.
Sposób zakończania dzianin na szydełkarce dwułoŜyskowej [5]
Urządzenie do odsuwania łoŜyska. Aby ułatwić ręczne nakładanie dzianiny na igły,
załapanie zrzuconych oczek podczas wykonywania dzianiny, usuwanie usterek w dzianinie,
oraz kontrolę przyczyn powstawania zrywów, zwiększa się rozstaw łoŜysk. Przy normalnym
ustawieniu łoŜysk odstęp między łoŜyskami równa się podziałce uiglenia, a więc jest bardzo
wąski i wszystkie manipulacje przy naprawie dzianiny są utrudnione. Najczęściej odsuwa się
łoŜysko przednie. Rys. 37. przedstawia urządzenie do odsuwania łoŜyska.
Rys. 37. Urządzenie do odsuwania łoŜyska: 1 – łoŜysko igłowe, 2 – łoŜe maszyny, 3 – wkręty z podkładkami,
4 – otwór jarzmowy, 5 – wałek, 6 – rączka, 7 – kułak, 8 – dźwignia podpychająca, 9 – zasuwka
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
ŁoŜysko opuszcza się po obróceniu rączką 6 wałka 5. Następuje zwolnienie nacisku
kułaka 7 na łoŜysko i usunięcie zasuwki 9 dźwignią 8. ŁoŜysko odsuwa się pod wpływem
własnego cięŜaru.
Wykończanie dzianin
Półprodukty w postaci dzianiny lub wyrobów są poddawane procesom obróbki
chemicznej, mechanicznej lub termicznej, które mają na celu:
–
podniesienie ich walorów estetycznych i uŜytkowych,
–
wygładzenie powierzchni i nadanie odpowiedniej formy lub kształtu.
W wyniku operacji barwiarsko-wykończalniczych dzianiny uzyskują lepszy chwyt i stają
się bardziej przydatne do dalszego przetwarzania. Dobór przebiegu procesu oraz kolejność
operacji zaleŜą od rodzaju surowca, z którego wykonano dzianinę, od jej formy (metraŜ,
odcinki dzianin, wyroby odpasowane) oraz przeznaczenia.
Dzianiny lub wyroby wykonane z przędz naturalnych barwionych wymagają wyłącznie
operacji wykończeniowych, natomiast produkty wytwarzane z przędz surowych wymagają
takŜe operacji barwienia.
Podstawowe operacje wykończania dzianin:
−
pranie – usuwanie wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń zawartych w dzianinie. Polega na
fizykochemicznym działaniu środków piorących przy zastosowaniu względnego ruchu
cieczy i materiału pranego,
−
płukanie – płukanie ma na celu usuwanie zanieczyszczeń za pomocą czystej wody przez
wielokrotną wymianę kąpieli,
−
bielenie – usunięcie z włókien zanieczyszczeń naturalnych oraz nabytych
w operacjach dziania, oraz nadania włóknom miękkości i naturalnej bieli,
−
barwienie – polega na wiązaniu barwnika z włóknem w środowisku wodnym lub za
pomocą reakcji termicznej;
−
odwadnianie – moŜe być mechaniczne lub termiczne. Odwadnianie mechaniczne ma na
celu usunięcie wody zawartej w dzianinie przez wirowanie, odsysanie, wyŜymanie.
Suszenie jest to usuwanie z dzianiny wilgoci za pomocą energii cieplnej;
−
gładzenie – ma na celu wyrównywanie powierzchni dzianiny przy jednoczesnym
nieznacznym jej rozszerzeniu;
−
stabilizacja – celem stabilizacji jest nadanie dzianinie lub wyrobom określonych
właściwości, np. – stabilności wymiarów liniowych i kształtu:
−
odporności na deformację w dalszych procesach technologicznych (pranie,
barwienie), a takŜe w warunkach uŜytkowania,
−
odpowiedniego wyglądu zewnętrznego i układności wyrobu.
Dzianiny stabilizuje się w formie nawoju, nawinięte na specjalny wałek,
−
wykończanie ozdobne – do najczęściej stosowanych metod zdobienia dzianin naleŜą:
drukowanie i wytłaczanie. Drukowanie jest procesem, który pozwala na naniesienie na
powierzchnię dzianiny wzorów wielobarwnych. Wytłaczanie jest to zdobienie
powierzchni dzianiny przez nanoszenie efektów imitujących skórę w wyniku działania
siły docisku i temperatury,
−
apreturowanie ma na celu nadanie dzianinie pewnych właściwości odpowiadających
wymaganiom, jakie stawia się wykonanym z niej wyrobom finalnym. Rodzaje
stosowanych apretur są następujące: przeciwgniotliwe, przeciwkurczliwe, hydrofobowe,
hydrofilowe, brudospieralne, antyelektrostatyczne, antypillingowe, zmiękczające,
usztywniające, ognioodporne, przeciwgrzybiczne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
Przyczyny powstawania błędów w dzianinie
Błędy powstałe w procesie dziania klasyfikuje się na: wynikające z jakości przędzy,
spowodowane źle pracującą lub źle ustawioną maszyną, spowodowane niestaranną obsługą
maszyny.
a)
poprzeczne zgrubienia i pocienienia występujące okresowo wzdłuŜ rządków powstają
wskutek nierównomierności grubości przędzy. Przędze źle wybarwione oraz mieszanie
przędz o róŜnych odcieniach powodują powstanie w dzianinie poprzecznych pasów
o róŜnych odcieniach. Często spotykanym błędem jest wrobienie przędzy zabrudzonej.
Nie naleŜy smarować części maszyny w pobliŜu przędzy i dzianiny. NaleŜy zabezpieczać
wycieki oleju. WaŜnym błędem powodującym obniŜenie jakości dzianiny, są oczka
zrzucone. Występują one w miejscach nadmiernych zgrubień, duŜych węzłów, oraz
w wyniku niewłaściwego podawania. Błędy powstałe na dzianinie wskutek zrzuconych
oczek przedstawiają rys. 38. i rys. 39.
Rys. 38. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie lewo – prawym [5]
Rys. 39. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie dwuprawym [5]
Dzianiny rządkowe wykazują duŜą skłonność do prucia, więc niezabezpieczone
zrzucone oczko powoduje „ lecenie oczek”, tworząc w dzianinie drabinkę.
Dziury powstające w dzianinie z winy przędzy występują głównie na skutek zbyt
niskiej średniej wytrzymałości przędzy oraz duŜej nierównomierności wytrzymałości.
b) błędy w dzianinie powstałe w wyniku nieprawidłowej pracy maszyny mogą być
spowodowane złą pracą igieł, płaszczek, kształtek zamków, urządzeń podających, złym
ustawieniem lejków lub urządzeń odbierających.
Oczka nabrane mogą powstać wskutek uszkodzenia igieł, a szczególnie haczyka
i języczka, zbyt duŜego luzu w rowku, niewłaściwego ustawienia kształtek zamków,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
nieprawidłowego odbierania dzianiny, złej pracy płaszczek lub zabrudzenia kanałów
igłowych.
Najczęściej spotykane uszkodzenia igieł to złamany haczyk, wygięty języczek lub
haczyk, co powoduje , Ŝe haczyk jest źle przykrywany języczkiem.
Igły za ciasno lub za luźno osadzone w łoŜysku, igły ocierające się o płaszczki,
zacinające się języczki są często przyczyną przecinania przędzy.
Dziury w dzianinie powstają równieŜ przy niewłaściwym ustawieniu kształtek
spychających względem urządzeń podających lub przy uszkodzeniu kształtek
i elementów prowadzących przędzę.
c) błędy powstałe z winy dziewiarza to:
−
nierówne rządki oczek powstałe na skutek złego ustawienia kształtek spychających,
−
nierówne oczka w rządkach powstałe w wyniku złej pracy igieł – igła nie została
wymieniona zaraz po uszkodzeniu,
−
okresowe spadanie oczek i tworzenie się dziur wskutek nieprawidłowego ustawienia
lejków podających,
−
zabrudzenia przędzy i dzianiny spowodowane nieuwaŜnym obchodzeniem się
z surowcem, zanieczyszczeniem maszyny lub nieprawidłowym smarowaniem.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.
Od czego zaleŜy grubość płaszczek?
2.
Czy znasz elementy szydełkarki płaskiej?
3.
Jak obliczyć liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej szerokości?
4.
Jak obliczyć liczbę obrotów do wykonania dzianiny o określonej długości?
5.
Czy wiesz jaki rodzaj igieł stosowany jest w szydełkarkach płaskich?
6.
Jakie elementy szydełkarki płaskiej uczestniczą w tworzeniu oczek?
7.
Jakie mogą występować błędy dziania?
4.2.3.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz liczbę igieł do wykonania dzianiny z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2
splotem lewoprawym na szydełkarce płaskiej. Szerokość dzianiny – 50 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
pobrać przędzę oraz narzędzia pomocnicze,
2)
sprawdzić numer i stan uiglenia maszyny, zamków, kształtek, ustawienia i przesuwu
wodzika,
3)
określić wielkość próbki dzianiny,
4)
wykonać próbkę dzianiny,
5)
ustalić ilość igieł, które powinieneś włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,
6)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
−
narzędzia pomocnicze,
−
szydełkarka płaska,
−
fartuch ochronny.
Ćwiczenie 2
Na podstawie próbki wykonanej w ćwiczeniu 1 oblicz liczbę obrotów do wykonania
dzianiny o długości 200 cm i wykonaj dzianinę o podanych wymiarach (50 cm x 200 cm).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
na podstawie próbki dzianiny obliczyć liczbę obrotów, które naleŜy wykonać by uzyskać
właściwą długość dzianiny,
2)
zarobić dzianinę,
3)
wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,
4)
wykonać dzianinę zgodnie z załoŜeniami (splot i wymiary),
5)
skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,
6)
zakończyć i zdjąć dzianinę,
7)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
próbka dzianiny z ćwiczenia 1,
−
przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
−
narzędzia pomocnicze,
−
szydełkarka płaska,
−
fartuch ochronny.
Ćwiczenie 3
Wykonaj dzianinę z anilany o masie liniowej (32 tex x 2) 2 splotem dwustronnie
nabieranym. Dzianinę wykonaj na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia Nu 8. Wymiary
dzianiny 30 cm x 100 cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
określić wielkość próbki,
2)
wykonać próbkę dzianiny o określonym splocie w celu obliczenia liczby obrotów, które
naleŜy wykonać aby uzyskać właściwą długość dzianiny, oraz liczby igieł, które naleŜy
włączyć by uzyskać właściwą szerokość dzianiny,
3)
zarobić dzianinę,
4)
wykonać rządek rozpoczynający dzianinę,
5)
wykonać dzianinę zgodnie z załoŜeniami (splot i wymiary),
6)
skontrolować przebieg dziania, usuwając ewentualne błędy,
7)
zakończyć i zdjąć dzianinę,
8)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
przędza anilana o masie liniowej (32 tex x 2) 2,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
−
narzędzia pomocnicze,
−
szydełkarka płaska,
−
fartuch ochronny.
Ćwiczenie 4
Na podstawie instrukcji obsługi szydełkarki płaskiej ustal punkty smarowania i dokonaj
bieŜącego czyszczenia i konserwacji maszyny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1)
zapoznać się z instrukcją obsługi i konserwacji szydełkarki oraz przepisami bhp,
2)
ustalić punkty smarowania,
3)
ustalić środki smarujące,
4)
ustalić narzędzia i przybory potrzebne do przeprowadzenia konserwacji,
5)
zgromadzić odpowiednie narzędzia, przybory i środki potrzebne do konserwacji,
6)
odszukać punkty smarowania na maszynie,
7)
dokonać czyszczenia i konserwacji szydełkarki,
8)
zastosować przepisy bhp,
9)
zaprezentować swoją pracę.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
−
szydełkarka płaska,
−
instrukcja obsługi szydełkarki,
−
narzędzia i przybory niezbędne do przeprowadzenia konserwacji,
−
zestaw środków smarujących,
−
fartuch ochronny,
−
przepisy bhp.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1)
omówić zasadę działania szydełkarki płaskiej?
2)
ustalić liczbę igieł potrzebną do wykonania dzianiny o określonej
szerokości?
3)
określić zadania kształtek w maszynach dziewiarskich?
4)
rozróŜnić elementy szydełkarki płaskiej?
5)
dokonać konserwacji szydełkarki płaskiej?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
5.
SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.
Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.
Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.
Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.
5.
Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7.
JeŜeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8.
Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Do głównych elementów szydełkarki płaskiej (saneczkowej) zalicza się
a)
łoŜysko i igły.
b)
łoŜysko i głowicę.
c)
głowicę i zamek.
d)
igły i głowicę.
2. Raport splotu jest to
a) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
łączenia oczek.
b) największa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
łączenia oczek.
c) jednakowa liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
łączenia oczek.
d) najmniejsza liczba oczek w rządku i największa liczba oczek w kolumience, po
której powtarza się porządek łączenia oczek.
3.
Do ręcznego wytwarzania dzianych wyrobów rękodzielniczych ma zastosowanie
a) przeszywarka.
b) falowarka.
c) szydełkarka.
d) osnowarka.
4.
Na szydełkarce płaskiej moŜna wykonać splot
a) atłas.
b) lewoprawy.
c) aksamit.
d) interlok.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
5.
Dzianina kolumienkowa jest to dzianina
a) w której kolejne oczka są formowane wzdłuŜ kolumienek z jednego lub kilku
układów nitek ułoŜonych równolegle obok siebie.
b) wykonana splotem lewoprawym.
c) w której kolejne oczka są formowane z jednej lub wielu nitek wzdłuŜ rządków.
d) wykonana splotem dwulewym.
6.
Oznaczenie literowe Dp określa splot dziewiarski
a) dobierany.
b) dwuprawy.
c) interlokowy.
d) dzersej.
7.
Raport rządkowy jest to
a) liczba kolumienek oczek w szerokości raportu, którą określa się wzdłuŜ linii
rządków.
b) najmniejsza liczba oczek w rządku lub kolumience, po której powtarza się porządek
tworzenia oczek.
c) największa liczba oczek w rządku, po której powtarza się porządek tworzenia oczek.
d) liczba rządków oczek w wysokości raportu, którą określa się wzdłuŜ linii
kolumienek.
8.
Na rysunku przedstawiono splot
a) dwulewy.
b) atłas.
c) dwuprawy.
d) interlok.
9.
Rządki zwijają się na zewnątrz prawą stroną oczek, a kolumienki – lewą w dzianinie
a) lewoprawej rządkowej.
b) dwuprawej rządkowej.
c) trykocie.
d) dwulewej rządkowej.
10.
Wyrób włókienniczy wytworzony splotem dwulewym to
a) koronka.
b) tkanina.
c) dzianina rządkowa.
d) plecionka.
11.
Dzianiny kolumienkowe wytwarzane są na maszynach
a) szydełkujących.
b) falujących.
c) przędzarkach.
d) osnowowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
12.
Numer uiglenia Nu określa
a) liczbę igieł zawartych w jednostce długości grzebienia lub łoŜyska igłowego.
b) grubość igieł.
c) liczbę igieł zawartych w całym grzebieniu.
d) liczbę igieł zawartych w łoŜysku igłowym.
13.
Na rysunku pokazano igłę
a) haczykową.
b) pręcikową.
c) rurkową.
d) suwakową.
14.
Element maszyny dziewiarskiej pokazany na rysunku to
a) igła.
b) płaszczka.
c) podpychacz.
d) wodzik.
15.
Rysunek przedstawia
a) lecenie oczek wzdłuŜ kolumienkowych.
b) lecenie oczek wzdłuŜ rządków.
c) dzianinę aŜurową.
d) dzianinę wzorzystą.
16.
Apreturowanie dzianin polega na
a) gładzeniu powierzchni dzianiny.
b) zdobieniu powierzchni dzianiny.
c) nadaniu dzianinie stabilności wymiarów liniowych i kształtu.
d) nadaniu dzianinie właściwości jakie mają posiadać wyroby finalne z niej wykonane.
17.
Elementy pokazane na rysunku występują
a) w maszynach saneczkowych ręcznych
b) w osnowarkach.
c) w falowarkach.
d) w krosnach.
18.
Sploty pochodne od podstawowych powstają między innymi w wyniku
a) wprowadzenia dodatkowej nitki do splotu podstawowego.
b) przekładania oczek.
c) przesunięcia oczek względem siebie.
d) nabierania dodatkowych oczek.
19.
Dzianina, w której w stanie nierozciągniętym, po obu stronach widoczne są tylko oczka
prawe wykonana jest splotem
a) trykot.
b) dwulewym.
c) lewoprawym.
d) dwuprawym rządkowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
20.
Rysunek przedstawia
a) dzianinę aŜurową.
b) lecenie oczek wzdłuŜ kolumienek.
c) lecenie oczek wzdłuŜ rządków.
d) dzianinę wzorzystą.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych
Zakreśl poprawną odpowiedź
.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
6.
LITERATURA
1.
Bartos J.: Włókiennictwo. Poradnik inŜyniera. Tom 1 i 2. WNT, Warszawa 1988
2.
Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. Technologia dla ZSZ, WSiP, Warszawa
1987
3.
Korliński W.: Podstawy dziewiarstwa. WNT, Warszawa
4.
Kornobis E. (red.): Laboratorium podstaw dziewiarstwa. Politechnika Łódzka, Łódź 1997
5.
Kornobis E.: MroŜewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1990
6.
Stajniak K.: Technologia dziewiarstwa – maszyny szydełkujące
7.
Waśniewski S.: Dziewiarstwo maszynowe. WSiP, Warszawa 1988