Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – cały tekst dostępny był na wykładzie

1

Konkurencja doskonała i pełny monopol

dr Joanna Nowicka


Obszary decyzyjne przedsiębiorstw

Wolna ko

nkurencja/konkurencja doskonała

(‐ ile produkować).

Monopol (

‐ ile produkować, ‐ po jakiej cenie sprzedawać).

Konkurencja monopolistyczna
‐ ile produkować

‐ po jakiej cenie sprzedawać
‐ jak różnicować dany produkt wobec podobnych produktów innych firm.

Zatem siła wpływu przedsiębiorstwa na cenę również zależy od struktury rynku.

konkurencja doskonała

Przedsiębiorstwo działające na rynku doskonale konkurencyjnym maksymalizuje zysk,
zwiększając produkcję aż do osiągnięcia takiej jej wielkości, przy której koszt krańcowy
zrównuje się z ceną rynkową.

Cechy (założenia) modelu konkurencji doskonałej m.in.

Duża liczba kupujących i sprzedających

Cena= dana przez rynek

do

skonała mobilność czynników produkcji

Nie ma zatem barier wejścia na rynek

Towary mają podobne cechy użytkowe

Koszty produkcji

Cena

W warunkach konkurencji doskonałej zwiększenia podaży przez firmę nie wpływa
na poziom ceny.

Krótkookresowa krzywa podaży firmy doskonale konkurencyjnej to:

Jest to fragment

krzywej kosztu marginalnego od punktu zamknięcia (progu produkcji) do granicy
możliwości produkcyjnych.

F

irma kieruje się kryterium maksymalizacji zysków, które wymaga zrównania Kc’=E’.

Kc’ > p → zysk maleje
Kc’ < p → zysk rośnie

Kc’ = p →

zysk osiąga max

Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – cały tekst dostępny był na wykładzie

2

Podejmując decyzje dotyczące rozmiarów produkcji firma kieruje się kryterium
maksymalizacji zysków, które wymaga zrównania Kc’=E’.

kcp > p → strata
kcp < p → zysk

(pojawia się zysk jednostkowy)

kcp =

p →

zysk zerowy/normalny

Sytuacja na wykresie

p>min Kcp

Jeśli przyjąć, że koszty firmy obejmują nie tylko typowe koszty księgowe, ale
uwzględniają także koszty alternatywne to zysk ten określa się mianem zysku
ekonomicznego (nadzwyczajnego). Z>0

p=min Kcp

Z kolei gdy cena, po której firma sprzedaje produkty pokrywa jedynie koszty
przeciętne całkowite wówczas firma realizuje jedynie zysk normalny (zerowy)
należy jednak pamiętać, że koszty alternatywne wliczone do kosztów całkowitych
umożliwiają w tym przypadku „opłacenie” wszystkich czynników produkcji.
Optimum ekonomiczne= próg zysku, Z=0

p < min Kcp

Jeśli cena rynkowa jest niższa od kosztu przeciętnego całkowitego to firma ponosi
straty.
O tym czy powinna w tej sytuacji zaprzestać działalności decyduje to czy cena
rynkowa

jest wyższa czy niższa od Kzp.Z<0

min Kzp<p < min Kcp

Cena od min KCP od min Kzp zapewnia firmie odtwarzanie kapitału obrotowego i
umożliwia minimalizację strat w toku dalszej działalności.
Z<0

p =min Kzp

Cena racjonalnych strat
Optimum techniczne = próg produkcji
W przypadku ceny niższej od minimum Kzp (tzw. cena zamknięcia firmy) firma
musi zaprzestać działalności, gdyż prowadziłoby to do powiększania strat.

Jakie są warunki wyboru optymalnej ilości produkcji w okresie krótkim?
Warunek dostateczny: p = kc’.
Warunek konieczny: p = kc’ > kcp.

Zmieniają się ilości i wielkość producentów, dzięki wolnemu wejściu i wyjściu.
Zmiany te polegają na uzyskiwaniu korzyści skali przez poszczególne firmy i całą
branżę.

Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – cały tekst dostępny był na wykładzie

3

W jaki sp

osób mechanizm konkurencji doskonałej działa na rzecz wyrównywania

kosztów przedsiębiorstw działających w danej branży w długim okresie?



Spadki ceny poniżej poziomu zamknięcia niektórych firm powoduje ich wycofanie się
z branży.



W długim okresie pozostaną więc w branży tylko przedsiębiorstwa o zbliżonych
poziomach kosztów (tzw. firmy reprezentatywne).

Jak zmieniają się warunki działania firmy doskonale konkurencyjnej w okresie
długim, w porównaniu z okresem krótkim?



Zmieniają się ilości i wielkość producentów, dzięki wolnemu wejściu i wyjściu.



Zmiany te polegają na uzyskiwaniu korzyści skali przez poszczególne firmy i całą
branżę.

MONOPOL

Monopol pełny jest to forma rynku, na którym jest jedynym producentem lub
sprzedającym na rynku i dlatego krzywa popytu na jego produkty jest równoznaczna z
krzywą popytu rynkowego.

Monopol pełny jest równoznaczny z gałęzią przemysłu.

Skutki monopolu



Monopol produkuje mniej i żąda wyższej ceny aniżeli firmy z konkurencji
doskonałej.



Nie dąży w długim okresie do minimalizacji kosztów, ze względu na utrzymujące
się długo zyski nadzwyczajne.



Niepożądana redystrybucja dochodów.



Możliwość nieefektywnego wykorzystania zasobów.



Złe procesy zarządzania formą.

Aby firma została uznana za monopolistę, musi:



być cenodawcą



jedynym nabywcą czynnika produkcyjnego



być jedynym producentem dobra, które nie ma biskich substytutów



napotykać tylko kilku konkurentów produkujących podobny produkt.

Cena, która pozwala maksymalizować zyski monopolu zależy od c

enowej

elastyczności popytu

.

S

iła rynkowa monopolisty zależy od elastyczności cenowej popytu.

Należy przy tym pamiętać, że monopolista ma dwie możliwości: zmieniać cenę lub
zmieniać wielkość produkcji.

Ogólny warunek maksymalizacji
E’=kc’ oraz kc’ rosnący.

Warunki maksymalizacji zysku monopolu pełnego:
Warunek konieczny: E’= Kc’

Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – cały tekst dostępny był na wykładzie

4

Warunki wystarczające: kc’ rosnący lub kc’ malejący ale wolniej niż E’.

Zadanie

Pewien producent kawy

ma liniową funkcję cena-zbyt na swój produkt.

Pokaż na

rysunkach, jak zmieni się optymalna wielkość produkcji i optymalna cena tego
producenta

, oraz określ, jak zmieni się jego zysk maksymalny, jeżeli dojdzie do:

spadku cen preparatów wykorzystywanych w palarni kawy
wzrostu cen cukru (zakładamy, że ludzie słodzą kawę)
wzrostu kosztów dzierżawy hal fabrycznych.

Jeżeli monopol sprzedaje każdą jednostkę produktu po tej samej cenie mówimy o
monopolu

niedyskryminującym.

Jeżeli różne jednostki tego samego produktu sprzedawane są po różnych cenach mamy
do czynienia z

dyskryminacją monopolistyczną.

METODY RÓŻNICOWANIA CEN

Różnicowanie cen I STOPNIA
Ta metoda polega na sprzedawaniu kolejnej jednostki dobra, po możliwej do osiągnięcia
maksymalnej ceny.
Różnicowanie cen II STOPNIA
Ta metoda polega

na pobieraniu różnych cen od nabywców, z zależności od spełnienia

prz

ez nich wyznaczonych kryteriów.

Różnicowanie cen III STOPNIA
Ta metoda polega na dzieleniu klientów na segmenty, których krzywa popytu
charakteryzuje się różną elastycznością. Dla każdych z tych grup określona jest odrębna
cena.

W monopolu nie wy

stępuje natomiast krzywa podaży- monopolista sam

Zadanie

Monopolista sprzedaje na dwóch rynkach. Funkcje popytu na tych rynkach

dane są następującymi wzorami: y

1

= 55

– p

1

i y

2

= 70

– 2p

2

,

gdzie P to ceny, a y to ilości sprzedawane odpowiednio na obu rynkach. gdzie y- w tys.
szt, kc-

w tys. zł, p- zł/szt.

Monopolista ma stały koszt krańcowy równy
kc’= 5 i żadnych kosztów stałych. Monopolista może wybrać różne ceny na obu rynkach.
Znajdź wielkości sprzedaży maksymalizujące zysk monopolisty na obu rynkach

Zadanko do powtórzenia na egzamin

Odwrócona funkcja popytu na wyroby przedsiębiorstwa monopolistycznego przyjmuje
postać: p = 137 – 2y

1

gdzie y- w tys. szt, kc-

w tys. zł, p- zł/szt.

Koszt k

rańcowy wynosi: kc’ = 6, niezależnie od wielkości produkcji. Oblicz:

wielkość produkcji, która w krótkim okresie zapewni temu przedsiębiorstwu
maksymalizację zysku, cenę, jaką ustali monopolista