- początki UE:

- traktat paryski z 1951 . Utworzenie EWWiS (obowiązywał do 2002 roku). Wspólna koordynacja sektorów węgla i stali największych gospodarek europejskich (Niemcy, Francja, Holandia, Belgia, Luksemburg, Włochy)

- traktaty rzymskie z 1957 r. Utworzenie EWG i Euratomu - celem stała się unia celna.

- etapy integracji gospodarczej:

- obszar wolnego handlu (charakteryzuje się usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami objętymi jego zasięgiem. Państwa uczestniczące w nim nie prowadzą jednak wspólnej polityki handlowej, tj. W szczególności nie stosują jednolitych stawek celnych, kontyngentów i plafonów wobec państw nie uczestniczących w obszarze wolnego handlu (państw trzecich).

- unia celna (charakteryzuje się nie tylko usunięciem wszelkich ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami w niej uczestniczącymi, ale również tym, iż stosują one wspólną politykę handlową (celną) wobec państw trzecich. Tak więc regulacje dotyczące ceł, kontyngentów i plafonów są w unii celnej ujednolicone, bez względu na to, które państwo je stosuje wobec kraju trzeciego.)

- wspólny rynek (oznacza jeszcze wyższy poziom integracji- funkcjonuje w nim nie tylko unia celna, ale, co ważniejsze, państwa uczestniczące w tym przedsięwzięciu przyjmują wiele wspólnych polityk: w dziedzinie rolnictwa, transportu, prawa konkurencji, opodatkowania i polityki regionalnej.)

- unia gospodarcza i walutowa ( u. g to forma integracji, w której zapewniony jest swobodny przepływ kapitału, zniesione są wszelkie bariery w świadczeniu w którymkolwiek z państw uczestniczącym w niej usług (bez względu na kraj pochodzenia usługodawcy i usługobiorcy), jak również może występować pewna, niekiedy daleko idąca, koordynacja polityk makroekonomicznych państw członkowskich. W europejskiej wersji unii gospodarczej obejmuje ona: jednolity rynek (charakteryzujący się czterema swobodami- przepływu osób, usług, towarów i kapitału), wspólne polityki w dziedzinie konkurencji oraz stymulowania rozwoju strukturalnego i regionalnego, jak również koordynacji polityk makroekonomicznych (także w ich komponencie budżetowo-fiskalnym; u. w charakteryzuje się pełną liberalizacją przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi, pełną integracją rynków usług bankowych i finansowych, nieodwołalnym zamrożeniem kursów walutowych tych państw, prowadzeniem jednolitej polityki kursowej i pieniężnej (powołanie ponadnarodowego organu decyzyjnego, którego decyzje są wiążące dla całego ugrupowania), wprowadzeniem jednej waluty.)

- w UE do czynienia mamy z 4 swobodami:

- swoboda przepływu siły roboczej

- swoboda przepływu usług

- swoboda przepływu kapitału

- swoboda przepływu towarów

- Wspólny rynek został oficjalnie uznany w Jednolitym Akcie Europejskim z roku 1986.

- traktat z Maastricht z 1992 roku utworzył Unię Europejską. UE stanowią Wspólnoty Europejskie, uzupełnione politykami i formami współpracy przewidzianymi traktatem UE.

- Wspólnoty Europejskie posiadają osobowość prawną nadaną im przez państwa w danym zakresie. Osobowość prawna Wspólnot zapisana jest w Traktacie WUE. Unia Europejska nie posiada osobowości prawnej i tym różni się od Wspólnot. Wspólnoty Europejskie wchodzą w skład UE.

- umowy z państwami trzecimi w ramach I filaru (współpraca gospodarcza) zawiera Wspólnota.

- w ramach II filaru (Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE) i III filaru (Współpraca Sądownicza i Policyjna) zawierane są z państwami trzecimi umowy wielostronne.

- UE nie może zawierać umów międzynarodowych, osobowość prawną posiadają państwa i organizacje międzynarodowe.

- wspólnota zyskała w prawie krajowym szeroka osobowość prawną.

- stając się członkiem UE państwo członkowskie przystępuje do wszystkich trzech filarów UE, nie ma innej możliwości. Przystępując do UE państwo jednocześnie przystępuje do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (umowa, która podpisały państwa Wspólnot i państwa obszaru EFTA, z wyjątkiem Szwajcarii).

- Europejski Obszar Gospodarczy - obszar na którym działają 4 swobody, polityka konkurencji, nie jest on jednak cały objęty prawem wspólnotowym - jedynie w zakresie polityk gospodarczych i rynku wewnętrznego działa tu prawo unijne).

- różnica pomiędzy I filarem a pozostałymi dwoma polega na tym, że I filar powstał na mocy TWE, a II i III filar powstały na mocy TUE. W ramach pierwszego filaru mamy do czynienia z prawem pierwotnym - traktatami założycielskimi - państwa w ramach I filaru przekazały część swoich kompetencji na rzecz Wspólnot, w ramach II i III filaru państwa członkowskie zachowały swoje kompetencje w stanowieniu prawa. W I filarze Wspólnota posiada swoje organy, które mogą podejmować decyzje i stanowić prawo - jest tu bardzo mocno posunięta współpraca - występuje ETS, organ sądowy, mogący nakazać państwu członkowskiemu wykonanie decyzji. I filar upodabnia się trochę do państwa. W II i III filarze brak jest organów, a wszelkie decyzje ustanawiane są na forum międzyrządowym.

- prawo w I filarze inaczej jest stanowione niż w filarze II i III.

- prawo II i III filaru ustalane na forum międzyrządowym ma charakter umów międzynarodowych i muszą zostać wprowadzone do porządku prawnego danego kraju członkowskiego zgodnie z obowiązującą w danym kraju procedurą. Prawo I filaru staje się niejako prawem obowiązującym automatycznie w danym państwie, po uzyskaniu przez nie członkostwa unijnego, nie wymaga wprowadzenia do porządku prawa krajowego.

- państwo przystępujące do UE podpisuje umowę akcesyjną z każdym państwem członkowskim z osobna. Dzieje się tak, gdyż to państwa członkowskie nadały osobowość prawną wspólnotą, a traktat akcesyjny jest jednym z rodzajów prawa pierwotnego - i Wspólnota jako całość nie może zawierać umów akcesyjnych - nowa umowa akcesyjna staje się nowym traktatem prawa pierwotnego. Wszystkie państwa (nowe i stare) nadają nowy charakter rozszerzonej wspólnocie.

- sprawa Costa vs. Engel:

- ETS poruszył 2 kwestię: zasadę autonomii prawa wspólnotowego i zasadę nadrzędności prawa wspólnotowego. Ustawa włoska z roku 1962 zadecydowała o znacjonalizowaniu firm energetycznych (zajmujących się produkcją i wytwarzaniem energii elektrycznej). Akcjonariusz jednej z firm i odbiorca energii odmówił płacenia rachunków za prąd - wskazywał na niezgodność ustawy z prawem wspólnotowym - ustawa ta naruszała prawo wspólnotowe - naruszała prawo konkurencji, które zapobiegało tworzeniu monopoli. Firma została pozwana przez sąd włoski, który to zwrócił się do ETS-u w kwestii obowiązywania prawa wspólnotowego we Włoszech. Rząd włoski twierdził, że mieszanie się ETS-u do tej sprawy jest bezzasadne - gdyż to sad krajowy ma moc władczą na terenie Włoch - tym bardziej że ustawa włoska była uchwalona po traktacie EWG - a więc istniała tu kwestia nieważności starszej z ustaw. ETS stwierdził, że Traktat został włączony w porządek prawny Włoch wraz z jego powstaniem i należy zastosować zasadę autonomii - to nie była zwykła umowa międzynarodowa (Traktat EWG) - była czymś więcej. Umowa ta ustanawia własny porządek prawny, państwa podpisując TWE zobowiązywały się do przyjęcia prawa wspólnotowego. Prawo to obowiązywało w taki sam sposób jak prawo krajowe. Państwa nie mogą nie-respektować prawa wspólnotowego. Przyjmując postanowienia TWE tworzy się odrębny system prawny, który to ma pozycję ważniejszą niż prawo krajowe.

- reżim wspólnotowy - odrębność prawa wspólnotowego, od prawa krajowego

- źródła prawa wspólnotowego (oparcie się o system prawa common law)

- prawo pierwotne:

- traktaty założycielskie (rzymskie, z Maastricht) (zawierają kwestie kompetencji, cele umowy państw, jakie to państwa, sposoby działania organów i instytucji, określenie jakie prawo wtórne mogą stanowić poszczególne organy) porównywalne do konstytucji

- umowy uzupełniające traktaty założycielskie

- Jednolity Akt Europejski

- traktaty akcesyjne

- ogólne zasady, szanowane w porządkach prawnych poszczególnych państw (praworządność, demokracja, poszanowanie prawa)

- prawo wtórne (tworzone na podstawie prawa pierwotnego) (art. 249 TWE)

- rozporządzenia - ma zasięg ogólny - adresatem jest cała wspólnota (wszystkie podmioty prawa - państwa członkowskie i jednostki), wiąże w całości - nie można się uchylać przed wykonaniem rozporządzenia obowiązuje w całości, jest stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich - nie jest potrzebny żaden akt ze strony instytucji państwowy, rozporządzenie jest stosowane bezpośrednio w państwach członkowskich - to odróżnia prawo wspólnotowe od prawa międzynarodowego. Rada UE, Rada UE wspólnie z Parlamentem, Komisja UE. Unifikacja prawa.

- dyrektywa - adresatem są tylko państwa członkowskie (niekoniecznie wszystkie państwa), wiąże co ocelu, nie co do środku - na szczeblu wspólnoty następuje określenie wspólnego celu, lecz nie jest już wskazane w jaki sposób osiągnąć ten cel - w okresie wyznaczonym przez dyrektywę państwo powinno ją implementować przy pomocy ustawy, rozporządzenia ministra - wprowadzenie nowego prawa. Dwustopniowe tworzenie prawa. Harmonizacja prawa. Gdy dyrektywa nie zostanie implementowana w czasie państwo ponosi sankcje w stosunku do Wspólnoty, po upłynięciu czasu implementacji dyrektywa może wywierać efekt skutku bezpośredniego - obywatele mogą wnioskować o odszkodowanie w wyniku nie wdrożenia dyrektywy, w ostateczności państwo może zostać pozwane do ETS-u o naruszenie prawa wspólnotowego. Rada UE, Rada UE wspólnie z Parlamentem, Komisja UE.

- decyzje - może być skierowana zarówno do państwa, przedsiębiorstwa, jak i osoby fizycznej, lub do grupy, którą można skonkretyzować. Decyzja wiąże w całości adresatów do których jest skierowana.

- zalecenia i opinie - nie mają mocy wiążącej. Ich adresatami są zarówno do państw jak i osób prawnych, przedsiębiorstw, instytucji, organów. Na podstawie opinii i zaleceń można podjąć odpowiednią decyzję.

- umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty, lub przez Wspólnoty i państwa członkowskie z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi (traktaty stowarzyszeniowe, Europejski Obszar Gospodarczy)

- zasada pomocniczości - art. 5 TWE „Wspólnota działa w granicach powierzonych jej kompetencji niniejszym Traktatem oraz celów w nim wyznaczonych. W dziedzinach, które nie należą do jej kompetencji wyłącznej, Wspólnota podejmuje działania, zgodnie z zasadą pomocniczości, tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Wspólnoty”

- podział kompetencji:

- wyłączne (unia celna, polityka handlowa, rybołówstwo, polityka rolna i konkurencja)

- niewyłączne (inne niż wyłączne)

- alternatywne (albo wspólnota, albo państwa)

- jednocześnie (i Wspólnota i państwo)

- wyłączne kompetencje państw:

- polityka fiskalna (podatki bezpośrednie)

- polityka zagraniczna

- polityka obrony

- prawo własności

- treści nauczania

- według prawa wspólnotowego nabywanie nieruchomości podlega swobodzie przepływu kapitału

- Grecy wprowadzając ograniczenia nabywania ziemi przygranicznej przez cudzoziemców w tym kraju naruszyli prawo wspólnotowe, gdyż tereny te stanowiły ok. 50% terytorium kraju.

- jeżeli wchodzą w grą kwestie naruszenia prawa, nadzoru nad instytucjami finansowymi i jeżeli chodzi o bezpieczeństwo publiczne, wówczas państwo członkowskie może wprowadzić pewne ograniczenia w przepływie kapitału, osób, czy usług.

- państwo może ograniczyć swobodę przepływu osób gdy rozchodzi się o zdrowie publiczne i kontrolę granic zewnętrznych

- zasada pomocniczości - rozwiązywanie problemów na jak najniższym poziomie administracyjnym. Wszystko musi być jak najprostsze, jak najbliżej obywateli.

- zasada proporcjonalności - zachowanie adekwatności środka do zamierzonego celu

- wspólnota działa wtedy, gdy państwa nie są w stanie podjąć działań, lub gdy działania podjęte na poziomie Wspólnot będę efektywniejsze.

- zasada bezpośredniego obowiązywania - przepis prawa wspólnotowego obowiązuje w danym porządku sądowym bez dodatkowych procedur jego wdrożenia - obowiązuje tak jak przepis praw krajowego.

…

---