KONCEPCJA BEHAWIORALNA I TEORIA SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ

AUTORZY:

Iwan Pawłow, Jon Watson, Burrhus Skinner, Jerzy Koronowski

• BEHAWIORYZM

Wcześni behawioryści stawiali sobie za cel prowadzenie badań nad psychiką człowieka, opierając je na tak solidnych zasadach empirycznych, jak te przyjęte w naukach fizycznych.

Przyjmując za punkt wyjścia prace Pawłowa, możemy zaobserwować, że znaczna część uczenia się przebiega w ramach procesu znanego jako warunkowanie. Pojęcie to dotyczy uczenia się zachowania pod warunkiem, że jest ono skojarzone z innymi wydarzeniami. Wyróżniono dwie główne odmiany

• warunkowania klasyczne ( uczenia się zachowania ze wzg. Na skojarzenie z pojawiającym się w tym samym czasie określonym bodźcem, z którym dotychczas nie było ono skojarzone np. lęk u hospitalizowanego uprzednio dziecka na widok białego fartucha.)

• warunkowanie sprawcze (uczenie się zachowań na podstawie ich konsekwencji i wpływu na środowisko. Tendencja do powtarzania zachowań wywołujących przyjemne rezultaty lub reakcje. Natomiast gdy wynik zachowania jest negatywny lub przykry, to maleje prawdopodobieństwo jego ponownego wystąpienia. np. wypowiedź nieśmiałego studenta zostanie dobrze odebrana to w przyszłości zwiększa się szansa, że student jeszcze się zgłosi. A jeśli zostanie ośmieszonyto zniechęci się do zabierania głosu.

Na człowieka oddziałowywuje środowisko, jego zachowanie jest przez nie całkowicie kontrolowane i zależne ⇒ człowiek zewnatrzsterowany (środowisko to geny, instytucje kulturalne, szkoły, rodzina itp.)

Ważne są fakty fizyczne, mierzalne za pomocą miar obiektywnych.→uwagę skierowano na proces uczenia się

Środowisko jest konfiguracją lub mozaiką bodźców [S]. Bodźce te sterują reakcjami człowieka [R]. Głównym zadaniem w tej koncepcji dla psychologa jest badanie relacji istniejących między R i S

Współcześni badacze nie ograniczają się do stwierdzenia, że środowisko oddziałowywuje na człowieka, ale zwracają uwagę, ze działanie człowieka, może wpływać na zmianę środowiska.

• TEORIA SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ

Teoria społecznego uczenia skupiona jest na sposobach przyswajania sobie przez jednostkę określonych wzorów zachowań pozwalających jej radzić sobie z problemami, ale znacznie większy nacisk kładzie na rolę tej jednostki i systemów w obrębie których funkcjonuje.

W teorii społecznego uczenia rozróżniamy trzy ważne pojęcia:

1.uczenie się przez wzmocnienie i sprzężenie zwrotne

pozytywne wzmocnienie lub sprzężenie zwrotne (nagroda)

jest to wydarzenie, którego wynikiem jest wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia poprzedzającego je zachowania np. docenianie, pochwała, uznanie, wypłata

negatywne wzmocnienie lub sprzężenie zwrotne

jest to nieprzyjemne wydarzenie, którego brak postrzegany jest jako nagroda → często oznaczę karę

Kara

Jest to każde wydarzenie, którego skutkiem jest zmniejszenie się prawdopodobieństwa wystawienia poprzedzającego je zachowania np. krytykowanie. obwinianie, ignorowanie. Dziecko, którego szkolne wyniki spotykają się z krytyką , najprawdopodobniej przestanie się starać. Dla niektórych dzieci jednak jakakolwiek poświęcona im uwaga - choćby skarcenie czy klaps jest lepsza niż nic. Tak to więc, co wydaje się karą, może w rzeczywistości być nagrodą

2. uczenie się przez naśladowanie i modelowanie

Modelowanie zjawisko naśladowania innych, zwłaszcza tych którzy wywierają na pozostałych znaczny wpływ. Pierwszymi modelami dzieci są ich rodzice czy opiekunowie. Dzieci uczą się określonych ról przynajmniej częściowo przez naśladownictwa.

Istnieją dane wskazujące na to, że wiele zachowań pro- i antyspołecznych nabywa się na zasadzie naśladownictwa.

3. uczenie się za sprawą procesów poznawczych

Każdy ma swój sposób myślenia , osądzania i wartościowania przyczyniające się do niepowtarzalnego sposobu naszego postrzegania rzeczywistości i zachowania na co dzień. Tak więc wyznawane przez nas wartości i przyświecające nam aspiracje wpływają na to co uważamy za nagrodę. np. dziecko, któremu mam kazała iść spać idzie do taty i pyta się czy może oglądać film. Te procesy poznawcze pomagają maksymalizować osobiste satysfakcje i unikać frustracji.

• Praca socjalna

Praca socjalna może pomóc aby zmieniać wyuczony sposób myślenia klientów.

Ujęcia behawioralne wymagają precyzyjnej oceny sytuacji, interwencji i określenia jej skuteczności. Zasady wynikające z teorii społecznego uczenia się mogą być stosowane przez pracowników socjalnych . w celu poprawy sytuacji ich klientów. Badania wykazały b, że mają one zastosowanie w rozmaitych sytuacjach, zwłaszcza związanych z maltretowaniem dzieci, pracą z rodzinami i w domach opieki.

Wyznaczanie celów Technika korzysta ze zdobyczy różnych obszarów badawczych. Ustalenie wspólnie z klientem jasnych, możliwych do zrealizowania celów skutecznie pomaga doprowadzić do pożądanych zmian. Z badań wynika, że postępowanie takie korzystne w wielu rodzajach interwencji, ( zwiększenie asertywności, zmaganie się z problemem alkoholowym, narkotykowym, oraz u osób upośledzonych umysłowo)

---