PODEJŚCIE

BEHAWIORALNO-

POZNAWCZE

Założenia

• Środowiskowość – wszelkie organizmy

kształtowane są przez środowisko – uczymy
się przyszłości przez skojarzenia z
przeszłością

• Eksperymentalizm – za pomocą

eksperymentu możemy stwierdzić jaki
czynnik środowiskowy spowodował
zachowanie i jak je zmienić

• Optymizm- zachowanie zmienia się wraz ze

zmianą środowiska

Uczenie się

• Warunkowanie klasyczne
• Warunkowanie sprawcze
• Modelowanie

Warunkowanie klasyczne

•

Warunkowanie klasyczne (I. Pawłow) –

uczenie się tego co z czym występuje:
- wytwarzanie odruchu – jest uczeniem się

reakcji na zasadzie styczności między

bodźcem warunkowym i bezwarunkowym
- wygaszanie odruchu – bodziec warunkowy

traci moc wywoływania uprzednio wyuczonej

reakcji

•

Generalizacja bodźca – uwarunkowana

reakcja występuje na skutek podobnych

bodźców

•

Różnicowanie bodźców

Uczenie się reakcji

psychicznych

• Podstawowym mechanizmem wszelkich

wyuczonych stanów emocjonalnych jest
skojarzenie obojętnego obiektu z
bezwarunkowym stanem emocjonalnym

• Podobny mechanizm występuje przy

tworzeniu się zaburzeń emocjonalnych

• Zdrowy jest ten człowiek, który posiada

przystosowawcze umiejętności, racjonalne
przekonania i jest zdolny do samoregulacji

Warunkowanie sprawcze

• Warunkowanie sprawcze (instrumentalne) –

E. Thorndike - uczenie się co robić, aby

otrzymać to co chcemy – utrwalanie lub

eliminowanie reakcji jako wynik

wzmacniania pozytywnego lub negatywnego

• „Prawo efektu” – zasada, że gdy w danej

sytuacji bodźcowej nastąpią pozytywne

konsekwencje reakcji, powstanie tendencja

do powtarzania takiej reakcji; jeśli zaś

konsekwencje będą negatywne, zauważy się

tendencję do nie powtarzania reakcji

Pojęcia warunkowania

sprawczego

(B. Skinner)

• Wzmocnieniem pozytywnym jest zdarzenie,

którego wystąpienie zwiększa

prawdopodobieństwo powtórzenia się

poprzedzającej je reakcji

• Wzmocnienie negatywne to zdarzenie, którego

usunięcie zwiększa prawdopodobieństwo

powtórnego wystąpienia poprzedzającej je reakcji

• Kara to zdarzenie, którego wystąpienie zmniejsza

prawdopodobieństwo powtórnego wystąpienia

poprzedzającej je reakcji

• Reakcja sprawcza to reakcja, której

prawdopodobieństwo można zwiększyć lub

zmniejszyć za pomocą wzmocnienia pozytywnego

lub negatywnego

Modelowanie (A. Bandura)

• Modelowanie to uczenie się przez

obserwowanie innych

• Uczenie się odbywa się nie tylko przez

obserwowanie ale także przez
naśladowanie zachowań innych

• Świadome modelowanie ma wpływ

zarówno na pojawianie się nowych
zachowań jak i na eliminowanie
dotychczasowych zachowań

Zasady modelowania

•

Efekt wyniku – nauczenie się, że zachowanie

daje wynik

•

Efekt rozhamowania – obserwując pozytywne

efekty patologicznego zachowania dochodzi

do rozhamowania dotychczasowej kontroli

•

Efekt zahamowania – obserwacja, że

szkodliwe zachowanie jest ukarane

•

Efekt własnej skuteczności – obserwacja, że

efekt zachowania jest wynikiem własnej

aktywności

Koncepcje poznawcze

ZAŁOŻENIA: zachowanie uwarunkowane jest

nie tylko nawykami powstającymi w wyniku

procesu wzmocnień pozytywnych i

negatywnych, ale zależy także od procesów

poznawczych.

Poznawcza perspektywa rozumienia

zachowania oznacza koncentrowanie się na

tym jak ludzie kształtują własne

doświadczenia, jakie nadają im znaczenie, jak

wykorzystują je jako informacje potrzebne do

planowania i realizowania przyszłości

Procesy poznawcze

• Spostrzeganie
• Rozpoznawanie
• Ocenianie
• Nadawanie znaczenia
• Świadome planowanie działania
• Schematy poznawcze

Beck’a teoria zaburzeń

• Myśli automatyczne – negatywne i niezgodne

z rzeczywistością myśli i wyobrażenia,

pojawiające się w sposób niezamierzony i

trudne do usunięcia ze świadomości

• Dysfunkcjonalne przekonania – ukryte

założenia, przekształcające się w określone

negatywne myśli w trudnych sytuacjach

życiowych

• Automatycznym myślom towarzyszą

negatywne stany emocjonalne

• Dysfunkcjonalne przekonania powodują

trwalsze negatywne emocje

Triada depresyjna (Beck)

• Wszystko to co działo się

dotychczas było negatywne i
nieudane

• Wszystko to co zdarzy się w

przyszłości będzie negatywne i
nieudane

• Jedno i drugie jest takie z naszego

powodu i naszej winy

Teoria racjonalno-

emocjonalna

(A. Ellis)

Zachowanie można opisać jako następujący

proces (ABC):
- czynnik (zdarzenie), z którym

skonfrontowana jest osoba (Activating event)
- zdarzenie to jest spostrzegane i

interpretowane zgodnie z własnymi

przekonaniami (Beliefs)
- W efekcie takiej percepcji i interpretacji

zdarzenia osoba doświadcza konsekwencji

tego co się zdarzyło (Consequences)

Przekonania

• Korzystne dla zdrowia: racjonalne i

realistyczne, które powodują, że człowiek
zaspokaja swoje potrzeby respektując
potrzeby innych, umie przystosować się do
społecznych wymagań, jest autonomiczny,
toleruje wieloznaczność i odmienność,
jego myślenie jest obiektywne i giętkie.

• Przekonania nielogiczne, nieracjonalne i

nierealistyczne są źródłem zaburzeń

Przekonania nieracjonalne i

patologiczne

• Dorosły człowiek powinien być kochany i

szanowany przez każdą osobę

• Wartość człowieka zależy od jego sukcesów

• Ludzie są źli, niegodziwi i powinni być

surowo karani, wybaczanie jest

nieusprawiedliwione

• Człowiek potrzebuje idei lub innej silniejszej

osoby, aby się w życiu na nich opierać

• Istnieje stały i właściwy sposób

rozwiązywania ludzkich problemów, którego

nie znamy i to jest straszne

Strukturalne rozumienie

zachowania

(M. Mahoney, S.H.

Toukmanian)

• Człowiek zachowuje się celowo
• Poznanie służy tworzeniu schematów, użytecznych

dla konstruowania rzeczywistości na taką, która

będzie sprzyjała osiąganiu własnych celów.

• Konstruowanie rzeczywistości odbywa się poprzez

umieszczanie spostrzeganej rzeczywistości w

schematach poznawczych

• Schematy poznawcze mogą mieć charakter wiedzy

ukrytej i zawsze mają charakter „osobistego

znaczenia”, a więc charakter wartościująco-

emocjonalny – procesy ponadświadome