Rozwój społeczny Vasta K.

1.Poznawcza teoria rozwoju:

1. Dzieci obiektami zachowania i źródłem jego zmiany

2. Piaget - dziecko podporządkowuje się autorytetowi rodziców traktując ich sądy jako sztywną koncepcje dobra i zła, relacje z rówieśnikami wymagają bardziej współrzędnego charakteru i pomagają rozwinąć rozumienie relatywizmu moralnego

3. Teoria rozwoju moralnego Kohlberga - konieczność przyjęcia perspektyw rówieśników rozwija moralnie

4. Myślenie o rówieśnikach przejawem poznania społecznego

5. Poznanie społeczne jest podobne do fizykalnego, ale różni się tym, że:

• Inni ludzie w odróżnieniu od przedmiotów sami się zachowują

• Stosunki z ludźmi polegają także na interakcjach

2. Teoria uczenia się

1. Rówieśnicy wpływają na dziecko dostarczając wrażeń zarówno pozytywnych jak i negatywnych (wzmocnienia)

2. Rówieśnicy stanowią modele zachowania

3. Przez obserwację rówieśników dziecko rozwija swoje poczucie skuteczności

4. Interakcja z rówieśnikami dobrym przykładem zasady współdeterminizmu Bandury:

• Uwzględnia współdziałanie trzech czynników: osoby, zachowania osoby, środowiska

• Każdy z tych czynników oddziałuje na dwa pozostałe i je modyfikuje

3. Teoria etologiczna:

1. Podkreślenie wrodzonych postaw zachowania ukształtowanych w wyniku ewolucji

2. Zachowania dzieci zostały wyselekcjonowane ewolucyjnie dzięki ich wartości adaptacyjnej

3. Opiera się także na porównaniu z innymi gatunkami

4. Duży nacisk na badania w naturalnym środowisku

5. Np. agresja:

• Kontrolowana agresja jest bardziej adaptacyjna od niekontrolowanej

• Dzieci tak samo jak i szympansy tworzą hierarchie ważności poszczególnych jednostek w grupie

• Dzięki tej hierarchii agresja występuje bardzo rzadko

4.Wiek niemowlęcy:

1. Dzieci przebywają ze sobą bo rodzice zorganizowali takie spotkanie

2. Już od 6 miesiąca niemowlę interesuje się innymi niemowlęciem

3. Interakcja skupiona na obiekcie, często jest to jakaś zabawka wzbudzająca wspólne zainteresowanie

4. Najbardziej widoczna zmiana ilościowa kontaktów z rówieśnikami

5. Interakcje od prostych do bardziej złożonych

6. Większość wymian społecznych ma charakter pozytywny

7. Znani rówieśnicy także mogą podnosić poziom bezpieczeństwa niemowlęcia

8. Poziom relacji niemowlęcia z dorosłym ma wpływ na jego relacje społeczne. Jeśli niemowlę czuje się wystarczająco bezpieczne częściej wchodzi w interakcje z nieznanymi rówieśnikami.

5. Wiek przedszkolny:

1. Rówieśnicy stają się drugim ważnym systemem społecznym (po rodzicach)

2. Bardziej zróżnicowany świat społeczny - dziecko w różny sposób zachowuje się z różnymi rówieśnikami

3. Złożoność interakcji wzrasta w miarę jak symboliczne postacie zachowania zaczynają dominować

4. Dominuje zabawa tematyczna

5. Częste modelowanie zachowania na wzór rówieśników

6. Dzieci poprzez naśladowanie czyjegoś zachowania wkupiają się w jego łaski

6. Klasyfikacja zabawy ze względu na jej poziom poznawczy:

1. Funkcjonalna - Proste powtarzające się ruchy mięśniowe wykonywane z przedmiotami lub bez przedmiotów (potrząsanie grzechotka, podskakiwanie)

2. Konstrukcyjna - manipulowanie przedmiotami w celu stworzenia czegoś (budowanie wieży z klocków, wycinanie i klejenie obrazków

3. Tematyczna (symboliczna, dramatyczna) - wykorzystanie przedmiotu lub osoby jako symbolu czegoś innego (udawanie że patyk jest statkiem, zabawa z kolegą w Batmana lub Robin Hooda ) zabawa z kolegą w Marie Kielar Turską to pewnie wyższa szkoła jazdy ;) - przyp. autora

4. Gry z regułami - granie w gry zgodnie z góry ustalonymi regułami (gra w klasy, warcaby)

7. Klasyfikacja zabaw ze względu na ich poziom poznawczy:

1. Obserwowanie - Obserwowanie zabawy innych osób bez brania w niej udziału

2. Zabawa samotna - Bawienie się w pojedynkę bez prób zbliżania się do innych dzieci

3. Zabawa równoległa - Bawienie się obok innych dzieci takimi samymi przedmiotami ale bez prawdziwej interakcji i współpracy

4. Zabawa asocjacyjna - Bawienie się z innymi dziećmi we wspólną zabawę, ale bez podziału pracy i bez podporządkowania jakiemuś ogólnemu celowi grupowemu (taki sejm w miniaturze - przyp. autora)

5. Zabawa korporacyjna - Bawienie się w grupie zorganizowanej dla wykonania jakiegoś działania lub osiągnięcie celu z koordynacją zachowania poszczególnych członków dla dojścia do tego celu

6. Dzieci nie muszą przechodzić każdej z tych rodzajów zabawy po kolei. Wraz z przyswojeniem kolejnego rodzaju zabawy wcześniejszy nie musi zaniknąć

8. Wiek szkolny

1. Głównie zabawy kooperacyjne i z regułami

2. Wzrost znaczenia grupy jako środowiska

3. Kryteria Hartupa pozwalające orzekać o istnieniu grupy

• Regularnie zachodząca interakcja społeczna

• Uznawanych jest więcej wartości ponad te które są przestrzegane przez całe społeczeństwo

• Poszczególni członkowie mają poczucie przynależności

• Istnieje struktura wspierająca postawy, które powinni wykazywać wobec siebie członkowie grupy

Grupy są źródłem samoidentyfikacji i gratyfikacji

Wpływ rówieśników i rodziców różni się od dziedziny życia - ubieranie się, muzyka - rówieśnicy; edukacja i aspiracje zawodowe - rodzice

Efektywna socjalizacja pomaga rozwijać własne poglądy i suwerenne sposoby myślenia

9.Czynniki sytuacyjne - jedna z determinant dziecięcych interakcji (obok wieku):

1. Zatłoczenie

• Powoduje wzrost agresji, podwyższony poziom pobudzenia emocjonalnego i obniżenie poziomu rozwiązywania problemów, zarówno u szczurów jak i u ludzi (pewnie specjalnie nas tłoczą w salach, żeby nikt nie mówił, że na psychologii jest łatwo - przyp. autora)

• Nie zawsze samo zatłoczenie jest przyczyną spadku chęci współpracy i wzrostu chęci rywalizacji, często mała przestrzeń wiąże się z mniejszą ilością zasobów. (np. dzieci bawiące się w mniejszej sali w przedszkolu prawdopodobnie mają też mniej zabawek do dyspozycji)

Zasoby

• Niedobór zasobów może prowadzić do większej rywalizacji (np. o zabawki), jak i do częstszej współpracy (jak nie ma się czym bawić to trzeba się bawić z sobą)

• Istotny jest rodzaj zasobów, np. kąciki książkowe sprzyjają zabawom równoległym, zaś kąciki lalkowe zabawom tematycznym

• Znajomość

• Im bardziej znajome otoczenie tym dziecko jest bardziej skłonne do interakcji społecznych (więcej zachowań pozytywnych- inicjowanie zabawe, mniej zachowań negatywnych - agresja)

• Dzieci potrafią się zachowywać zupełnie inaczej w domu niż w poza nim (presyndrom krótkiego łańcucha? - przyp. autora)

• Im bardziej znane są osoby wchodzące w interakcje z dzieckiem tym ono jest bardziej śmiałe do takich interakcji (poznawczy poziom zabawy wzrasta, częstsze stają się zabawy wspólne i kooperacyjne)

• Wielkość grupy

• W wieku poniemowlęcym i przedszkolnym preferują grupy 2 osobowe

• Starsze dzieci również większe grupy, ale 2 osobowe pozostają ważne

• Chłopcy przeważnie bawią się w większych grupach niż dziewczynki

• Jest zmienną zależną jak i niezależną

• Dzieci w mniejszych grupach częściej angażują się w wymianę słowną (czyżby było łatwiej się przekrzyczeć? - przyp. autora), zadają więcej pytań dorosłym i wykazują wyższy poziom wyobraźni w zabawie

10. Wpływ zmiennych poznawczych

1. Umiejętność rozwiązywania problemów społecznych (dzielenie się zasobami, inicjowanie przyjaźnie)- bardzo istotna

2. Umiejętność przyjmowania cudzej perspektywy

3. Umiejętność podejmowania roli

4. Zmiany zachodzące z wiekiem

• W wieku niemowlęcym w miarę rozwoju interakcje stają się coraz bardziej złożone i odwzajemnione, dzięki wzrostowi ogólnej umiejętności stałego i zintegrowanego zachowania

• Zabawa w wieku niemowlęcym staje się mniej skoncentrowana na przedmiocie i bardziej symboliczna, oraz skierowana na rówieśników, dzięki wzrostowi umiejętności decentracji

• Korelacja wewnątrz grup wieku

• Występuje dodatnia korelacja pomiędzy poziomem rozwoju poznawczego, a poziomem stosunków z rówieśnikami (czyżby inteligentni odbywali stosunki na wyższym poziomie? - przyp. autora)

• Istnieje dodatnia korelacja pomiędzy poziomem umiejętności komunikacyjnych zarówno mówienia jak i słuchania, a poziomem interakcji społecznych

• Poziom ocen moralnych, atrybucja dotycząca zamiarów, które leżą u podłoża zachowań są skolerowane z poziomem interakcji społecznych

• Agresja, zabawa, zachowanie prospołeczne są związane z rozwojem poznawczym

• Nie znaleziono zależności pomiędzy umiejętnościami poznawczymi, a zachowaniem w stosunku do rówieśników

• Pomimo że powyższe korelacje są istotne to nie są one bardzo wysokie, to znaczy że rozwój poznawczy wyjaśnia tylko część wariancji sposobu zachowania się dzieci w stosunku do rówieśników (ciężko jest uwzględnić jednocześnie wszystkie aspekty rozwoju poznawczego)

6. Trening - wyćwiczenie funkcji poznawczych wpływa na polepszenie relacji z rówieśnikami, jednak w nie dużym stopniu - ćwiczenie podejmowania roli obniża poziom agresji i do wzrostu tendencji udzielania pomocy.

11. Przyjaźń

1. Małe dzieci skupiają się na jej zewnętrznych aspektach (przyjaciel, to ktoś z kim dobrze jest się bawić), starsze biorą pod uwagę bardziej abstrakcyjne aspekty, np. troszczenie się o drugiego człowieka.

2. Dla młodszych dzieci przyjaźń jest stanem chwilowym, dla starszych częściej stałym związkiem pomimo konfliktów

3. Wybór przyjaciół

• Podobieństwo - główna determinanta

• Względem wieku - bardzo istotne

• Względem płci - ta preferencja powstaje w wieku przedszkolnym (przez większość część dzieciństwa płeć jest lepszym prognostykiem przyjaźni niż wiek)

• Względem rasy pojawia się na początku okresu szkolnego i wzrasta wraz z wiekiem

• Względem orientacji wobec szkoły - aspiracje i podejście do edukacji

• Orientacja wobec kultury dziecięcej - ulubiony sposób spędzania czasy

• Zależność jest dwukierunkowa - zarówno dzieci przyjaźnią się bo są do siebie podobne jak i z czasem przyjaźni jeszcze bardziej się do siebie upodabniają

• Popularność, im większa tym lepiej

• Status społeczno-ekonomiczny, im wyższy tym lepiej

• Powstawanie przyjaźni - częściej się zaprzyjaźniają dzieci , które podczas relacji:

• Znajdowały wspólne pola aktywności

• Wykazywały większą jasność komunikacyjną

• Osiągały wyższy poziom powodzenia w wymianie informacyjnej

• Lepiej rozwiązywały konflikty

• Chętniej dokonywały samoujawnień, czyli dzielenia się informacjami o własnym ja

5. Zachowanie wobec przyjaciół

• Częstsze zachowania prospołeczne - (współpraca, dzielenie się). Czasem występuje współzawodnictwo z przyjacielem, dlatego łatwiej może przyjść dzielenie się z kolegą niż z przyjacielem, taka sytuacja zanika w adolescencji

• Konflikty

• częstość wśród przyjaciół wysoka, pewnie dlatego, że często razem przebywają

• wśród przyjaciół są mnie ostre i łatwiej ulegają załagodzeniu i częściej kończą się w sposób sprawiedliwy, wzajemnie satysfakcjonujący

• Intymność

• Często używana jako prototypowa cecha przyjaźni w okresie adolescencji

• Dzieci zaczynają być świadome jej znaczenia w przyjaźni w wieku szkolnym, ale zaczyna się zaznaczać już w wieku przedszkolnym

• Wraz z wiekiem rośnie znajomość informacji intymnych u przyjaciół

• Wraz z wiekiem rośnie zdolność rozpoznawania podobieństw i różnic między sobą, a przyjacielem

12. Sieć społeczna - obsada postaci w świecie społecznym danej jednostki

1. Bada się z kim dziecko wchodzi w interakcje i o jakim są one charakterze

2. W dobrze rozwiniętej sieci społecznej łatwiej o wsparcie społeczne - środki dostarczane przez innych ludzi w okresie niepewności lub stresu, wyróżniamy wsparcia:

• Emocjonalne - zachowanie innych ludzi dostarczające pocieszenia lub ukojenia i podwyższa samoocene

• Instrumentalne - zasoby środków namacalnych, służących do rozwiązywania zadań praktycznych

• Informacyjne - zasoby informacji i rad na temat tego jak radzić sobie z problemami

• Towarzyskie (wspólne działania i doświadczenia)

• Dzieci z lepszym wsparcie społecznym uzyskują lepsze wyniki w pomiarach przystosowania społecznego - zależność może być dwukierunkowa

13. Popularność

1. W badaniach stosuje się techniki socjometryczne - pyta się grupę rówieśniczą o to kto jest najpopularniejszy

• Technika nominacyjna - każde dziecko wymienia określoną liczbę lubianych rówieśników

• Technika skalowania - dziecko ocenia na skali każdego członka grupy rówieśniczej względem wybranego kryterium

• Technika porównywania parami - przedstawia się za każdym razem imiona 2 rówieśników i prosi się o wskazanie bardziej lubianej

• Wyniki uzyskane w badaniach socjometrycznych korelują z opiniami nauczycieli i wynikami obserwacji zachowań dzieci

• Pierworodniaki są częściej lubiane - możliwe, że dlatego iż wykasują silniejszą potrzebę rozwijania umiejętności interpersonalnych na łonie rodziny, co im pomaga w relacjach z rówieśnikami

• Iloraz inteligencji i osiągnięcia szkolne korelują z popularnością (więc w Beverly Hils kłamią? - przyp. autora)

• Atrakcyjność fizyczna koreluje z popularnością (więc w Beverly Hils tylko częściowo mijają się z prawdą...- przyp. autora)

• Dzieci o bardziej atrakcyjnych i bardziej typowych imionach są bardziej popularne

• Albo rodzice nadający dzieciom nietypowe imię także nietypowo je traktują obniżając im zdolności społeczne

• Albo dzieci z nietypowymi imionami są wyśmiewane przez to obniża się im samoocene i szanse zdobycia popularności

6. Dzieci popularne potrafią:

• Inicjować interakcje z rówieśnikami

• Wchodzić do istniejących grup

• Zawiązują przyjaźnie ostrożnie ale z poczuciem pewności

• Nie narzucają się innym

• Nie zniechęcają się przy najmniejszym oporze

• Utrzymywać interakcje

• Są wrażliwe na cudze potrzeby i pragnienia

• Komunikują się efektywnie

• Umieją rozwiązywać konflikty

14. Trudności w kontaktach

1. Także stosuje się techniki socjometryczne, jak i ocenę nauczyciela, oraz obserwacje

2. Dziecko odrzucane - otrzymuje od rówieśników nieliczne wybory pozytywne i liczne wybory negatywne

• Częściej wykazują się agresją

• Często prezentują zachowania nieadekwatne

• Odrzucenie cechuje się dużą trwałością i koreluje z problemami w toku dalszego rozwoju

• Dziecko izolowane - otrzymuje od swoich rówieśników nieliczne wybory zarówno negatywne jak i pozytywne

• Postrzegane jako nieśmiałe

• Małomówne i mniej aktywne społecznie

• Reputacja może być czynnikiem samowzmacniającym się, czyli dziecko mające trudności może być we wszystkich rodzajach swojej aktywności z góry traktowane negatywnie

• Przyczyną mogą być braki poznawcze

• Programy interwencyjne - programy mające na celu pomóc dziecku przezwyciężyć trudności w kontaktach

• Modelowanie w celu zwiększenia uczestnictwa społecznego dzieci nieśmiałych i wycofujących się

• Kształtowanie pożądanych społecznie zachowań poprzez wzmocnienia

• Ćwiczenia podejmowania roli

• Trenowanie umiejętności rozwiązywania problemów społecznych

15. Wpływ rodziny

• Dzieci z ciepłych rodzin mają mniej trudności w życiu społecznym

• Rodzice dzieci popularnych wykazują pośredni poziom kontroli dziecka nie kierują sztywno jego działaniem, ani nie pozwalają na zbyt wiele, są zaangażowani w życie swoich dzieci, ale pobudzają także ich autonomie

• Dzieci mające trudności w kontaktach fizycznych często pochodzą z domu gdzie się stosuje kary fizyczne

---