ORTOPEDIA

orthos- prosty, poprawny

paideia- wychowanie, leczenie

chirurgia urazowa i ortopedia wady dziedziczne, rozwojowe i schorzenia urazowe

układu kostno-stawowego / narządu ruchu

dotyczy: kości

stawów

kręgosłupa

KULAWIZNA: zaburzenia prawidłowego poruszania się

-bolesna

-niebolesna- mechaniczna (np. przykurcze)

przyczyny: (u Eq przyczyna leży najczęściej w kopycie- wg.prof.Ratajczaka, ale coś w tym jest)

-skaleczenia kopyt- zagwożdżenia, nagwożdżenia

-gnicie i rak strzałki

-szczeliny w rogu kopytowym

-zatrat

-zapalenie ścięgien

-zwichnięcie stawu

-zapalenie stawu

-szpat (zniekształcające zwyrodnienie...)

-zerwanie ścięgien

-złamanie

-ochwat (rozlane zapalenie tworzywa kopytowego)

-mięśniochwat

-porażenie mm.

-miozyty, miopatie

I : zwierzę pewnie opiera się na chorej kończynie

lekko utyka

II : na chorej kończynie zwierzę może się tylko lekko opierać

silnie utyka

(przy schorzeniach kopyta)

III : zwierzę porusza się z trudnością

na chorej kończynie w ogóle się nie opiera

(zawsze przy złamaniu)

KOPYTO: dolna część kończyny Eq pokryta puszką rogową

części: zewnętrzna: -puszka

wewnętrzna: -kości -chrząstki -więzadła -ścięgna -stawy

-tworzywo kopytowe -naczynia -nerwy

PUSZKA:

-ściana- paries ungulae

-podeszwa- solea

-strzałka- furca

-piętki- pulvini cornea

ŚCIANA: przednia

boczna i przyśrodkowa

przedkątna- boczna i przyśrodkowa

wsporowa- boczna i przyśrodkowa

brzeg: koronowy

podeszwowy / podstawowy

kąty ściany: połączenie ścian przedkątnych i wsporowych

3 warstwy: polewa - z tworzywa koronki

warstwa środkowa - z tworzywa koronki; róg rureczkowy

warstwa wewnętrzna - z tworzywa listewkowego ze śc. kości kopytowej;

róg listewkowy

PODESZWA: trzon + ramiona

róg rureczkowy

linea alba- połączenie podeszwy ze ścianą; róg listewkowy

STRZAŁKA: trzon + grot + 2 ramiona

kształt klina o dwóch ramionach przechodzących w piętki

tworzywo strzałkowe (róg rureczkowy) na strzałce gąbczastej

PIĘTKI: rozdzielone rowkiem

od podeszwy oddzielone rowkami bocznymi przechodzącymi w ściany wsporowe, a te w narożniki kopyta

opuszka rogowa przechodzi w opuszkę skórną

TWORZYWO- corium: miazga rogotwórzca, bogato unaczyniona i unerwiona

-KORONKI

-KORONY

-ŚCIENNE- listewkowe

-PODESZWOWE

-STRZAŁKOWE

-tworzywo koronki-

-tworzywo koronowe, podeszwowe i strzałkowe- charakter (?)

-tworzywo listewkowe- silnie zrośnięte z okostną i częściowo z ochrzęstną chrząstek (kopytowych ?)

-róg wytwarzany przez komórki tworzywa strzałkowego jest miękki i sprężysty- rola w mechanice kopyta !

-strzałka gąbczasta stanowi główny „amortyzator” stawu kopytowego

KOŚCIEC KOPYTA:

kość kopytowa- ph. III (3)

częściowo kość koronowa- ph. II (2)

trzeszczka kopytowa / nieparzysta (4):

wzmacnia staw kopytowy

zwiększa kąt przyczepu śc. m. gin. palców głębokiego

niweluje wstrząsy

tu: podotrochleoza

1. kość pęcinowa

2. ścięgno m. zginacza powierzchownego palców

3. ścięgno m. zginacza głębokiego palców

4. przyczep ścięgna m. zginacza głębokiego palców do kości koronowej

5. więzadło koronowo-trzeszczkowe

6. kaletka maziowa kopytowa

7. trzeszczka kopytowa

8. więzadło kopytowo-trzeszczkowe

9. skora właściwa podeszwy

10. linia biała

11. kość kopytowa

12. kość koronowa

13. ścięgno mięśnia prostownika palców

A- staw kopytowy

B- staw koronowy

C- staw pęcinowy

1. kość kopytowa

2. trzeszczka kopytowa

3. kość koronowa

4. kość pęcinowa

5. kość śródręcza

6. trzeszczka pęcinowa

7. ścięgno m. zginacza głębokiego palców

8. ścięgno m. zginacza powierzchownego palców

9. ścięgno m. prostownika wspólnego palców

-po stronie grzbietowej przebiega jeden wspólny prostownik

-po stronie dłoniowej- ścięgna m. zginacza palców głębokiego, ścięgna m. zgin. palców powierzchownego, śc. m. międzykostnego; na odcinku B+C przebiegają we wspólnej pochewce ścięgnowej

CHRZĄSTKI KOPYTOWE: znajdują się po obu stronach palca

więzadła chrząstkowe: -chrząstkowo-koronowe - z kością koronową

-chrząstkowo-kopytowe - z kością kopytową

-chrząstkowo-pęcinowe - z kością pęcinową

-chrząstkowo-ścięgnowe - z prostownikiem wspólnym palców

skostnienie martwica

ZAPALENIA TWORZYWA: pododermatitis

ograniczone np. nagniot/podbitek, słupek rogowy

aseptyczne rozlane czyli ochwat

płytkie dot. samego tworzywa, np. zagwożdżenie nagwożdżenie

septyczne często + wysięk ropny głębokie obejmuje też inne struktury: chrząstki, ścięgna, trzeszczkę, staw, kość

pododermatitis aseptica circumscripta diffusa pododermatits septica superficialis profunda

NAGNIOT: pododermatitis aseptica circumssripta uraz krwiak

przyczyny: -praca na twardym podłożu -wadliwe podkucie -zbytnie wystruganie -wady kopyta: płaska lub wypukła podeszwa, kopyto ścieśnione -wady postawy przeciążenia -też: skostniała chrząstka kopytowa

lokalizacja: -ściana przedkątna -ściana wsporowa -podeszwa: tuż przed strzałką (podbitek) -na strzałce

diagnoza: -lekka kulawizna -po rozczyszczeniu: ciemnoczerwone przebarwienia rogu, najczęściej i najlepiej widoczne- w linii białej -chwyt czułkami za podeszwę i ścianę

leczenie: -rozkuć -zimne okłady -NSAIDs (2mg butapirazolu/kg m.c.) -dobre podłoże (?)

SŁUPEK ROGOWY: keratocele

patologiczny rozrost wewnętrznej, listewkowej warstwy rogu na przedniej, bocznej lub przyśrodkowej ścianie puszki kopytowej

linia biała się poszerza do wnętrza, w kierunku kości kopytowej w postaci równoległobocznego wałeczka/stożka

na puszce kopytowej często nic nie widać, nie uwypukla się na zewnątrz róg rozrasta się do środka, mogą być impresje na k. koptyowej

przyczyny: -zapalenie tworzywa -szczelina infekcje -ściana pusta -urazy korony

objawy/diagnoza: -brak zmiany kształtu puszki kopytowej, z wyj. poszerzenia linii białej i ścińczenia tworzywa ściennego, ale dopóki nie zejdzie do podeszwy - nie widać -głuchy odgłos wypuku młoteczkiem (trzonkiem lub bezpośrednio)

leczenie: -podejmuje się, jeśli słupek rogowy powoduje kulawiznę -ścięcie/ścienienie ściany zewn. uelastycznienie puszki, co zmniejsza ucisk na tworzywo i kość kopytową -jeśli to nie pomaga- zdejmuje się część ściany wraz ze słupkiem OS PEDIS SHOWING THE GROOVE IN IT CAUSED BY ATROPHY AND ABSORPTION INDUCED BY PRESSURE OF A KERAPHYLLOCELE.

A PORTION OF THE HORN OF THE WALL AT THE TOE REMOVED IN ORDER TO SHOW A KERAPHYLLOCELE ON ITS INNER SURFACE.

OCHWAT: pododermatits asepica diffusa 'laminitis'-ang.

*ostre *powierzchowne *aseptyczne *rozlane zapalenie tworzywa kopytowego

szybkie zmiany kalectwo

-obejmuje wszystkie kategorie tworzywa -najczęściej dotyczy kończyn przednich, ale może objąć wszystkie cztery -predyspozycje: konie ciężkie, o skośnych, krzywych, płaskich lub wypukłych kopytach, o postawie podsiebnej (nadmierne obciążenie ściany przedniej)

przyczyny: -głównie żywieniowe intoksykacje pokarmowe (pasza wysokobiałkowa, nagła zmiana karmy, świeże, nie wysezonowane zboże, morzyska) -napojenie dużą ilością zimnej wody po wytężonej pracy -intoksykacje w wyniku infekcji dróg rodnych ochwat poporodowy (powikłanie przy zatrzymaniu łożyska u klaczy) -infekcje oddechowe -przeciążenie: pracą, szczególnie na twardym podłożu lub wynikające z wadliwych postaw

endotoksyny (pokarmowe/infekcyjne) uwolnienie PG wpływ na anastomozy i przepuszczalność kapilar zaburzenia krążenia, wysięk w przestrzeni: róg tworzywo ścienne i podeszwowe ucisk martwica rozluźnienie połączeń: listewki puszki listewki tworzywa pionizacja kości powstaje wolna przestrzeń narastanie rogu listewkowego poszerzenie linii białej w wyniku rotacji kości wgłębienie nad brzegiem koronowym, stroszenie włosów na koronie, zapalenie korony wzrost produkcji rogu puszka zgrubiała, wklęsła ściana przednia, pierścienie ucisk kości na tworzywo podeszwowe osłabienie podeszwy, róg kruchy przebicie podeszwy oddzielenie tworzywa (szczególnie listewkowego) od puszki kopytowej rozluźnienie połączeń niestabilność kości przemieszczenie, rotacja, pionizacja (dodatkowo ciągnie śc. prostownika palców)

zmiany prowadzące do rotacji kości

kopyto ochwatowe- charakterystyczne prążki dla porównania- prążek „odżywczy” obrazujący uwaga: podobne przy kostnieniu chrząstki kopyt. zmianę żywienia konia

objawy ostrej fazy: -katalepsja unieruchomienie + poty ( ból ! ) -tachykardia ( ból ) -tachypnoe ( ból ) objawy -przekrwienie spojówek wstrząsopodobne -↑ czas wypełnienia kapilar (CRT) ↓ perfuzji -ostrożne, utrudnione poruszanie się silna kulawizna lub unieruchomienie -postawy odciążające: przedsiebna kk. piersiowych, podsiebna kk. miednicznych -↑ T kopyta, może być też ogólnej -tętnienie naczyń palcowych (na wys. trzeszczek pęcinowych) -reakcje bólowe: czułki- podeszwa i ściana (głównie podeszwa) młoteczek Szczudłowskiego- opukiwanie ściany przedniej

objawy fazy przewlekłej: ↑2tyg. i/lub gdy nastąpiła rotacja kości (z reguły nastąpiła, jeżeli trwa ↑2.tyg.- patrz obrazki poniżej) -okresowa lub ciągła kulawizna -rotacja kości martwica tworzywa -zapadnięcie korony nad ścianą przednią -odklejenie puszki kopytowej w okolicy korony -pierścienie ochwatowe -zgrubienie, wydłużenie, wklęśnięcie ściany przedniej („butowaty” kształt, o kt.mówił Henkl.) -kość uwypukla podeszwę (do przebicia włącznie)

zmiany po 8 dniach po 14 dniach

po 3 tyg. po kilku latach

postępowanie: -rozkuć -dieta -środki przeczyszczające- jeśli przyczyna pokarmowa -płyny -NLPZ: flunixin- Finadyna Butapirazol -ewentualnie znieczulenie okołonerwowe- ulga, (?)↓ przekrwienia -okłady (np.z gliny), basen/strumyk, oczywiście postój-zwolnienie z pracy -fenestracja, tj. zdjęcie lub ścieńczenie ściany przedniej (odbarczenie- ↓ucisku przez wysięk)

-kucie: podkowa pantoflowa (tj. bez gryfu, bez haceli) pełna podkowa sercowata

rozczyszczając oszczędzać ściany wsporowe ochrona podeszwy -podłoże piaskowe -tenotomia śc. zgin. pow. palca -heparyna

ZAPALENIE ROPNE POWIERZCHOWNE TWORZYWA: pododermatitis purulenta superficialis

przyczyny: -rana kłuta: zagwożdżenie, nagwożdżenie -ściana oddzielona, ściana pusta -ubytki rogu: szczelina, rozpadlina -nieumiejętne, niepotrzebne wycinanie nagniotu- droga wejścia infekcji

objawy: -nagła kulawizna z podparcia -tętnienie tętnic palcowych, ↑ ciepłoty kopyta -oddzielenie podeszwy od tworzywa -ropa szara, rzadka niecuchnąca -nie leczone przetoki korony

zejście: -przez wchłonięcie: małe ubytki w linii białej z szarą masą lub podwójna podeszwa -przez wybicie ropnia: -na koronie -na piętce jeśli po upuście ropy brak poprawy proces głęboki

leczenie: -rozkuć -rozczyścić do świeżego, białego rogu znaleźć przyczynę: uszkodzenie, ciało obce jeśli nie widać, to: -czułki kopytowe- znaleźć miejsce o największej bolesności i tam otworzyć -otwarcie puszki: -na strzałce -na trzonie podeszwy w łączności z linią białą dalej: -eter jodoform, Vagothyl lub nalewka jodowa -opatrunek uciskowy -okłady / kąpiele: KmnO4, kreolina, chloramina 2,5%, Virkon -lekki ruch po miękkim (tu nie do końca sie zgodzę) -profilaktyka przeciwtężcowa

ZAPALENIE ROPNE GŁĘBOKIE TWORZYWA: pododermatitis purulenta profunda obejmuje stratum papillare + głębsze warstwy: więzadłaq, stawy, kości

przyczyny: -j.w.

objawy: -jak przy powierzchownym, ale bardziej nasilone -odstawienie kończyny, grzebanie nogą -ropa: gęsta, biała, cuchnąca po upuście- brak poprawy -odklejenie puszki od tworzywa -ropowica korony -ropowica strzałki gąbczastej -zapalenie kości- osteomyelitis, zapalenie ścięgna, zapalenie stawu -exungulatio

leczenie: -upust ropy przy linii białej lub tam, gdzie róg(...?) -nacięcie ropni- na koronie w dołku piętkowym -ścinanie rogu przy koronie ulga w bolesności, jeśli ropowica korony -przy martwicy tworzywa- zdjęcie rogu ściany, podeszwy- tam, gdzie oddzielony od tworzywa -kąpiele, okłady (tinctura iodi) + opatrunek uciskowy -3 m-ce, a rokowanie ostrożne, często deformacja kopyta

ZAGWOŻDŻENIE: błąd kowala

bezpośrednie- gwóźdź wchodzi w tworzywo

pośrednie- gwóźdź w dużej bliskości tworzywa, ugniata je

inne błędy: -za wysokie, za głębokie wbicie gwoździa -nadmierne wybranie brzegu podstawowego tworzywo pod cienką warstwą rogu -wykrzywienie gwoździa, który zaczyna uciskać tworzywo

objawy: -nagła silna kulawizna z podparcia -postawa odciążająca -↑ ciepłoty kopyta + tętnienie tętnic palcowych (↓ po kilku dniach) -obrzęk- może być rozlany,obejmować pęcinę i nadpęcie -ból czułki kopytowe

NAGWOŻDŻENIE: uraz

najczęściej trzon strzałki (tu skomplikowane struktury- kaletka itp.) w linii białej- kk. piersiowe na granicy podeszwy i grotu strzałki- kk. miedniczne

postępowanie: -otwór: lejkowaty, okrągły lub owalny, wlk. monety 20, nawet 50gr, róg do odsłonięcia tworzywa- do rogu białego, po jego odsłonięciu zwykle pojawia się ropa, wlewać środki odkażające

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ZABIEG FRICKA / FENESTRACJA / ZDJĘCIE ŚCIANY- PRZEDNIEJ LUB BOCZNEJ

wskazania: -ropne, głębokie zapalenie tworzywa -martwica tworzywa -słupek rogowy -też przy usuwaniu chrząstki kopytowej

1) 3 rowki zgodnie z przebiegiem rogu rureczkowego 2) podważka 3) kleszcze dziobowe 4) opatrunek uciskowy

RZEKOMY RAK STRZAŁKI I KOPYTA: pododermatitis chronica verrucosa migrans

przewlekła hipertrofia miazgi (?) i rogu strzałki kopytowej

przyczyny: -bakterie, wirusy, grzyby, (?) nowotwory miejscowo (?) złośliwe -wilgotne, ciepłe środowisko, ↓ higiena, ↓ korekcja kopyt + wysokobiałkowa pasza

objawy: -fetor gnilny -kruchy róg -martwica + serowaty wysięk -najczęściej kk. miedniczne, czasem kulawizna

postępowanie: -usunąć tkanki zmienione -kąpiele: kreolina, chloramina przymoczki: Vagothyl 10%, altacet (tzw. „kwaśna woda”: 50g siarczanu cynku, 20g octanu ołowiu, 500ml wody) + opatrunek uciskowy antybiotyki -dieta, ruch, czysty, suchy boks -rokowanie ostrożne -ewentualnie: podkowa opatrunkowa- listewkowa lub z pokrywą

GRUDA: dermatitis regionis phalangis primae egsematosa s. verrucosa

głównie zgiętek pęcinowy, kk. piersiowe

przyczyny: -bakterie, wirusy -predyspozycje osobnicze -zła higiena -obfite żywienie, a mało ruchu -pęknięcia, uszkodzenia skóry

POSTAĆ WYPRYSKOWA- egsematosa: -alergiczna, złe warunki zoohigieniczne -nad piętkami, w zgiętku pęcinowym -po wysiłku: opuchlizna skóry, pęknięcia, pęcherzyki, wysięk, strupy -odciążanie przodka, czasem kulawizna z oparcia

POSTAĆ BRODAWKOWA- verrucosa: sucha wilgotna- zgorzelinowa -włosy nastroszone, nadżerki, owrzodzenia, rozpadliny -zmiany mogą sięgać nawet do garstka -czasem kulawizna

postępowanie: -wygolić, usunąć wysięk, oczyścić okolicę -maści antybiotykowe, r-ry ściągające, maść cynkowa (postać wypryskowa) -usunąć brodawki (postać brodawkowa)

rokowanie: korzystne przy suchej niekorzystne przy wilgotnej

SZCZELINA: ↕ -od korony- zstępująca -od podeszwy- wstępująca -przez całą puszkę kopytową- koronowo-podeszwowa ROZPADLINA: ↔ powierzchowne przerwanie ciągłości rogu głębokie -brama wejścia infekcji -mechaniczne przyszczypywanie tworzywa kulawizna -potencjalna przyczyna ropnego zapalenia tworzywa przyczyny: -kruchość, łamliwość rogu -urazy okolicy koronki -wadliwe kucie, wadliwe postawy, strome, skośne kopyta postępowanie: -poprawić elastyczność rogu: moczenie, maści utrzymujące wilgotność, witaminy- biotyna, mikroelementy (Zn, Se) -zapobiegać wydłużaniu się pęknięcia: prostopadły rowek wypełnienie masą plastyczną, klejem akrylowym okucie podkową zwartą drutowanie, nitowanie (rozklepany drut po obu stronach), klamry

ŚCIANA ODDZIELONA: oddzielenie ściany rogowej od podeszwy w linii białej, przyczyny, predyspozycje: -najczęściej na granicy ściany bocznej z przedkątną -kk. piersiowe -konie ciężkie o szerokich kopytach -nieprawidłowe postawy i kopyta -nadmierne struganie brzegu podstawowego -ochwat -martwica tworzywa objawy: -tworzy się wolna przestrzeń, bruzda wypełniona słabym, kruchym, gipsowatym rogiem -wypuk zajawny -jeśli głęboka- bolesność przy sondowaniu leczenie: -oczyszczenie mechaniczne -wałeczki z pakuł z dziegciem -podkowa pantoflowa -jeśli stan ropny- odsłonięcie tworzywa + wycięcie oddzielonej części ściany rokowanie: -pomyślne- jeśli powierzchowne -wątpliwe- gdy głębokie i ropne zapalenie tworzywa

ŚCIANA PUSTA: oddzielenie rogu rureczkowego od listewkowego -zwykle krawędź przednia lub przednio-boczna -może przesuwać się ku górze przyczyny: mechaniczne: -wady nieprawidłowe obciążanie kopyta -urazy, np. nagwożdżenia -róg złej jakości- suchy lub zbutwiały -praca na twardym podłożu objawy: -małe i bez ropy- brak kulawizny -duże- kulawizna, bo ropne zapalenie tworzywa -wypuk jawny lub zajawny -po rozczyszczeniu: wydrążenie w rogu ściany, może być odsłonięte tworzywo, może sięgać korony leczenie: -przestrugać brzeg podstawowy pustej ściany, by nie dotykał podkowy wyłączenie z oparcia -kucie podkową szerokoramienną -cięcie odbarczające Bayera (półkolisty rowek) też wyłączenie oparcia

CHRZĄSTKI KOPYTOWE:

MARTWICA I PRZETOKA: ossificatio et fistula cartilago ungulae

tkanka włóknista, odżywiana naczyniami ochrzęstnej podatność na zakażenia i martwice infekcje ochrzęstnej- Corynebacterium, gronkowce, paciorkowce

przyczyny: rany korony (zatrat, strychowanie) nagwożdżenie szczeliny głębokie

objawy: zielonkawe ogniska martwicy pokryte szaro-czerwoną ziarniną przetoki ropne korony lub linii białej patologiczne zgrubienia na ścianie przedkątnej ........? brzegu koronowego otwór w kształcie maliny otoczony ziarniną (szaro-czerwoną - zakażoną), z otworu: ropa z fragmentami chrząstki kopytowej rozszerzenie brzegu koronowego

leczenie: wycięcie chrząstki kopytowej- resectio cartilago ungulae : metoda Bayera: cięcie półkoliste od korony do korony, aż do tworzywa, podważyć ścianę, oderwać kleszczami dziobowymi, przeciąć skórę, tworzywo listewkowe 0,5 cm od rogu, płat do góry- odsłonięta chrząstka usunąć nożem laurowym, zespolić szwem pojedynczym + opatrunek uciskowy

metoda Soleysela: nacięcie skóry nad koroną, wycięcie chrząstki kawałkami ! staw przeprostrowany, cięcie 6-8 cm, równolegle do korony nóż pętelkowy lub laurowy, równolegle do stawu, pod kontrolą palca + przeciwotwór w ścianie puszki

KOSTNIENIE CHRZĄSTEK KOPYTOWYCH: ossificatio cart. ungulae

częściej na kończynie przedniej, z reguły dotyczy jednej z kończyn, zwykle jednostronne- z jednej strony kości kopytowej, rzadziej z obu

przyczyny/predyspozycje: praca na twardym złe kucie wady postawy, kopyt + nagnioty, obrączki zmiany wytwórcze w obrębie stawu koronowego i pęcinowego, zap. kaletki trzeszczkowej, naderwanie więzadeł, zapalenie ochrzęstnej

objawy: wypchnięcie piętki wydłużonym ramieniem kości kopytowej kulawizna- najsilniejsza w czasie kostnienia bolesność przy opukiwaniu, ale nie przy badaniu czułkami

leczenie: cięcia odbarczające zmniejszenie kulawizny: cięcie Collina cięcie Smitha cięcie Lungwitza ułatwienie rozszerzania tylnej cz. kopyta, poprawa elastyczności, zmniejszenie ucisku chrząstki na tkanki miękkie, na śc. przedkątną cięcia do rogu listewkowego- białego

TRZESZCZKI:

PODOTROCHLEOZA- ZAPALENIE: TRZESZCZKI NIEPARZYSTEJ KALETKI KOPYTOWEJ ZGINACZA GŁĘBOKIEGO PALCÓW podotrochleosis aseptica chronica 'navicular disease'

schorzenie zapalne, zwyrodnieniowe

-trzeszczka kopytowa + przyczep zginacza głębokiego + kaletka + więzadło trzeszczkowo-kopytowe -erozje chrząstki włóknistej otoczone brązowymi przebarwieniami -osteosclerosis, osteoporosis- jamy kości, martwice, rozrost- osteofity -zmiany dotyczą powierzchni stawowej (chyba miało być zginaczowej), kaletka grubieje -najczęściej: kończyny przednie, konie lekkie, sportowe, 5-7 lat -tło przeciążeniowe, postawy, złe kucie, wąskie kopyta -u 50% obustronnie -kulawizna z podparcia, szczególnie przy nawrocie -kość wysunięta do przodu (?) -kończyna zgięta w pęcinie, krok krótki, kopyto ściera się zanik strzałki (?) -nieuleczalna, gwałtowne nawroty

3. ścięgno m. zginacza głębokiego palców

4. przyczep ścięgna m. zginacza głębokiego palców do kości koronowej

5. więzadło koronowo-trzeszczkowe

6. kaletka maziowa kopytowa

7. trzeszczka kopytowa

8. więzadło kopytowo-trzeszczkowe

powierzchnia zginaczowa trzeszczki- tam, gdzie kaletka, gdzie więzadło trzeszczkowe dalsze, tu: wszystkie zmiany AP- nadżerki chrząstki włóknistej pokrywającej kaletkę, przebarwienia kości, jamki (poszerzone kanały odżywcze)- przejaśnienia w obrazie RTG

rozpoznanie: próby zgięciowe i rotacyjne opukiwanie i uciskanie trzonkiem młoteczka trzonu strzałki i dołka piętowego ściany przedkątne, boczne i wsporowe (?) próba klinowa (klin Lungwitza), próba z deską- ustawiamy kończynę na klinie/desce tak, aby piętka była niżej- lekki przeprost w stawie koronowym zdrowy koń ustoi, „trzeszczkowy”- nie znieczulenie okołonerwowe- nn. digitales palmares scyntygrafia RTG- osteofity na krawędzi górnej i dolnej, poszerzenie kanałów naczyniowych, kolbowate ubytki w trzeszczce

leczenie: ścięcie przodka kopyta odciążenie ścięgna zginacza głębokiego palców rowki odciążające na ścianie bocznej i przedkątnej- zmniejszają obciążenie, zwiększają elastyczność; co 1,5- 2cm, pionowe- od korony do brzegu podeszwowego szeroka podkowa zwiększenie powierzchni podparcia + miękka podkładka lub podkowa z klinowatymi ramionami, ew. niski hacel uniesienie piętek, odciążenie leki rozszerzające naczynia obwodowe (isoxsuprin chydrochloridum) przerwa w treningu- łąka 3-4 m-ce powstrzymanie choroby na 1-2 sezony neurektomia- nn. digitales palmares, ale ryzyko zaburzeń troficznych, może dojść do eksungulacji desmotomia- lig. collaterale laterale et mediale

ZAPALENIE TRZESZCZKI PĘCINOWEJ: sesamoiditis, „Gleichbeimlamheit”

konie wierzchowe, jedna kończyna patologia miejsca przyczepu ścięgna mięśnia międzykostnego do trzeszczki pęcinowej dominuje proces zapalny trzeszczek pęcinowych, m.międzykostny i więzadła trzeszczek- zwapnienie

pozastawowe: -łagodniejszy przebieg -poszerzenie kanałów odżywczych, liczniejsze (RTG) -2-3 latki w treningu wyścigowym, sportowym -kulawizna po wysiłku, po odpoczynku- ustępuje -reakcja dodatnia na ucisk trzeszczek i mmk (m. międzykostnego), na próbę zgięciową stawu pęcinowego -scyntygrafia -znieczulenie nn. palmares

stawowe: -chroniczne(?) -osteofity (RTG)- wynik długotrwale toczącego się procesu zapalnego, wytwórczego -konie starsze -jedna trzeszczka k. piersiowej -nieregularne kontury trzeszczki (RTG) -zapalenie mmk (USG)

diagnoza- różnicowa: -złamania trzeszczek -zapalenie pochewek ścięgnistych- tendovaginitis -zapalenie mmk

leczenie: postać pozastawowa: -przerwa w treningu- 3 m-ce -unieruchomienie palca- gips na palec i garstek 2-3 tyg. -miejscowo maści rozgrzewające, łagodne blistry -podkowy otwarte -leki usprawniające perfuzję postać stawowa: -podkowa lekka, otwarta -maści, kauteryzacja skóry w okolicy trzeszczek -krioterapia- ciekły azot (działanie przeciwbólowe, poprawiające ukrwienie) -pływanie -neurektomia- nn. palmares/plantares, n. ulnaris -dłuższa przerwa w użytkowaniu -rokowanie ostrożne niepomyślne, zależnie od: -wielkości odczynu okostnej (osteofity) -obszaru zapalenia mmk (zmiany pozapalne) (stawowa- gorzej)

ZŁAMANIA TRZESZCZEK:

KOPYTOWEJ: przyczyny: -silny wysiłek, skoki, wytężona praca (uciśnięcie napiętym zginaczem palców głębokim) -po podotrochleozie -po neurektomii, gdy zmiany troficzne -po głębokim nagwożdżeniu (w okolicy grotu lub trzonu strzałki rozklinowanie kości) objawy: -silna bolesność, kulawizna -pulsacja naczyń okolicy pęciny -silna reakcja przy opukiwaniu podeszwy i przy ucisku czułkami -RTG przy użyciu klina Lungwitza (pozycja Oxspring???) leczenie: -kucie ortopedyczne -artrodeza/ankyloza stawu kopytowego przy nagwożdżeniu rokowanie niepomyślne- infekcja !

PĘCINOWYCH: należą do aparatu zawieszającego pęcinę, łączą elastyczny mmk ze sztywnym więzadłem dalszym trzeszczek

konie wyścigowe, kłusaki, konie skokowe, rzadziej zaprzęgowe złamania horyzontalne lub wertykalne

przyczyny: -przeciążenie w ruchu

objawy: -pozycja ulgowa silne zgięcie, oparcie na przodku -kulawizna z podparcia w stępie -ciepła, tkliwa okolica -silny obrzęk -RTG

postępowanie: -zimny okład, potem gips i spokój rokowanie ostrożne: nadmiar kostniny trwała kulawizna

RZEPKA: rzadkie złamania horyzontalne, wertykalne lub gruzowe- wieloodłamowe (gdy bezpośrednie uderzenie: kopnięcie, uderzenie o przedmiot, wypadki komunikacyjne)

objawy: -silna kulawizna z wykroku -bolesny obrzęk okolicy stawu -RTG

postępowanie: osteosynteza

ZŁAMANIA KOŚCI KOPYTOWEJ:

skrzydełek bocznych ph. III

przez staw (śródstawowe): silna bolesność- nie obarcza kończyny znieczulenie nn. dłoniowych jedynie zmniejsza, nie znosi bólu

leczenie: zachowawcze- podkowa zamknięta, po 3 m-cach ruch kontrolowany przy śródstawowym: śruby kostne (?)

wyrostka wyprostnego: doprowadza do oderwania przyczepu prostownika wspólnego palca

-różne nasilenie objawów: obrzęk korony grzbietowej, kulawizna lub nie -znieczulenie dostawowe i okołonerwowe znosi kulawiznę -db widać na RTG

leczenie: niekulejące- nie leczy się („siły natury”) „duże”- śruby stabilizacyjne małe odłamy- usunięcie met. artroskopową lub przez artrotomię

może dojść do wtórnego zapalenia stawu kopytowego

ZATRAT: vulne(ra?) regionis coronis- otarcia, zranienia okolicy korony (do martwicy)

rana korony, najcz. przedni lub przyśrodkowy (w wyniku strychowania) odcinek korony, też okolica piętek (przy ściganiu- tylna kończyna kaleczy przednią)

przyczyny: -złe kucie, ostre hacele, szerokie ramiona podkowy, sterczące podkowiaki (źle zanitowane zakówki), ostro wystrugany brzeg podstawowy -wady postawy -drugi koń -nawrót w miejscu (ale nie bardzo wiem, dlaczego)

objawy: świeża rana, otarcie, potem ropieje obrzęk kulawizna może prowadzić do wykopycenia (exungulatio)

leczenie: oczyścić, zajodynować, głębsze rany- H2O2

ŻABKA, OBRĄCZKA: periostitis chronica deformans

ŻABKA- z jednej, OBRĄCZKA- z obu stron

przewlekły stan zapalny stawu kopytowego, koronowego lub obu

kalafiorowate narośla na stawie kopytowym od strony grzbietowej i dłoniowej „zamurowanie” stawu, przewlekłe schorzenie powodujące rozrost kostniny

-charakterystyczne wybrzuszenia -artroza stawu kopytowego i/lub koronowego -u koni w młodości przeciążanych pracą, źle kutych, z wadami postawy naciąganie, draznienie torebki stawowej i więzadeł

objawy: -twarde, zimne, niebolesne zgrubienie nad kopytem -kulawizna: początkowo silna, z czasem maleje -zaawansowane stadia: spadek ruchomości do całkowitej ankylozy stawu koronowego

leczenie: trudne i długotrwałe wczesne stadium: -dostawowo sterydy -NLPZ- ogólnie -wcierka z 10% sublimatu -korekcja kopyt artrodeza:zniszczenie chrząstki szklistej stawu + śruby

zapobieganie: nie używać młodych koni do ciężkiej pracy odpowiednie kucie

ŚCIĘGNA:

dla procesów gojenia uszkodzonych narządów ważne jest ich UNACZYNIENIE

ścięgna mają słabo rozwiniętą sieć naczyń- pochodzą one z: mięśni kości krezki ościęgnowej-vinculum tendinosum (?) pochewki ścięgnowej

gojenie przez NAPRAWĘ, nie odnowę!- procesy rozrostowe, nie ma powrotu do pełnej sprawności

ZAPALENIE ŚCIĘGIEN ZGINACZY PALCÓW I M. MIĘDZYKOSTNEGO:

charakter urazowy, proces jałowy, brak obrażeń zewnętrznych

18 Z 18

---