Zabiegi ratujące życie - reanimacja dorosłych i dzieci.

Terminów reanimacja i resuscytacja używa się często w języku potocznym zamiennie, jako równoznacznych określeń zabiegów ratunkowych mających na celu przywrócenie funkcji życiowych. Tymczasem czynnikiem różnicującym te pojęcia jest stan świadomości chorego.

Jeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu nerwowego, choremu wraca świadomość, to jest to stan reanimacji.

Działania reanimacyjne zamykają się w trzech punktach A, B, C:

1. udrożnienie dróg oddechowych (airway),

2. sztuczna wentylacja (breathing),

3. masaż pośredni serca (circulation).

Jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych funkcji życiowych bez powrotu świadomości, to jest to stan resuscytacji. Występuje on wtedy, gdy czynności ratownicze zostały podjęte po upływie dłuższego okresu czasu od momentu zaniknięcia objawów życia.

Diagnostyka objawów życiowych

Ratujący powinien głośno odezwać się do pacjenta np. Słyszysz mnie? oraz sprawdzić reakcję na dotyk np. delikatnie potrząsnąć ramionami poszkodowanego.

Jeżeli poszkodowany nie reaguje ani na głos ratownika, ani na dotyk, na pewno
jest nieprzytomny.
Jeżeli mamy do czynienia z osobą nieprzytomną, możliwe jest, że dojdzie u niej
do zaburzeń funkcji krążenia i oddychania. Należy więc natychmiast sprawdzić,
czy osoba ta oddycha poprzez:

- obserwację ruchów klatki piersiowej i brzucha osoby poszkodowanej,

- nasłuchiwanie oddechu poszkodowanego

- wyczucie wydychanego powietrza poprzez przyłożenie grzbietowej części dłoni do twarzy poszkodowanego.
Objawy nagłego zatrzymania krążenia występują w następującym porządku czasowym:

1. natychmiast: brak tętna na tętnicy szyjnej,

2. po 10-20 sekundach: utrata przytomności,

3. po 15-30 sekundach: zatrzymanie oddechu lub "chwytanie powietrza",

4. po 60-90 sekundach: szerokie źrenice, bez reakcji na światło (tzw. "sztywne")

Bladość lub sinica skóry oraz szerokie źrenice nie stanowią jednak pewnych objawów zatrzymania krążenia, gdyż mogą towarzyszyć innym stanom chorobowym.

Badanie tętna: tętno może być badane w trzech miejscach:

• na tętnicy szyjnej

• na tętnicy udowej

• na tętnicy promieniowej

• u dziecka poniżej 1 roku życia na tętnicy ramiennej.

Prawidłowe tętno:

 u niemowląt: 130/min

 u dzieci: 100/min

 u młodzieży: 85/min

 u dorosłych: 70/min

 u ludzi starszych: 60/min

Gdy u nieprzytomnego pacjenta nie ma bezpośredniego podejrzenia zatrzymania krążenia, można najpierw kontrolować tętno na tętnicy promieniowej. Przy niewyczuwalnym tętnie promieniowym, należy badać tętnicę szyjną. Wskazane jest badanie tętna najpierw po jednej, później po drugiej stronie szyi, ale nigdy jednocześnie. Z powodu np. obrzęku tętno może być niewyczuwalne po jednej stronie, dlatego więc sprawdzamy obustronnie.

Przyczyn powodujących zatrzymanie lub niewydolność akcji serca jest wiele. Do najczęstszych należą: bezdech, nagłe choroby serca lub płuc (zawał mięśnia sercowego, zator płucny), wypadki związane z utratą krwi lub uszkodzeniem czaszkowo-mózgowym, zatrucia, wstrząs elektryczny, uszkodzenie symulatora serca, nagłe zanurzenie w zimnej wodzie, wstrząs anafilaktyczny (uczulenie).

U pacjenta nieprzytomnego i nieoddychającego (domniemanie niewydolności krążenia)
trzeba podjąć zastępcze oddychanie i pośredni masaż serca.
Całość diagnostyki oznak życia powinna zająć około 10 - 15 sekund.

Zanim przystąpimy do reanimacji należy udrożnić drogi oddechowe usunąć należy wszystko co mogłoby spowodować ich niedrożność. W celu sprawdzenia przyczyny niedrożności do wnętrza jamy ustnej włożyć należy dwa palce ( kciuk i palec wskazujący ) i usunąć przeszkodę. Najczęstszą przyczyną zablokowania dróg oddechowych u osób nieprzytomnych jest zapadnięcie się języka na tylną ścianę gardła. Należy wówczas odgiąć głowę do tyłu a żuchwę przesunąć do przodu i do góry napina to szyję i unosi język. Niedrożność dróg oddechowych może być również spowodowana wymiocinami, piaskiem, wodorostami, protezą zębową i innymi czynnikami.

Sztuczne oddychanie metodą „usta - usta” z masażem zastępczym serca u dorosłych.

Postępowanie: ułożyć poszkodowanego na twardym podłożu, na plecach, udrożnić drogi oddechowe.

Jeden ratownik: trzymając głowę stale w odchyleniu do tyłu, wdmuchuj spokojnie powietrze (ok. 1 - 1,5s) do momentu wyraźnego uniesienia się klatki piersiowej. Odczekaj na wydech, patrz czy klatka piersiowa opadła. Wykonaj drugie wdmuchnięcie. Po dwóch zastępczych oddechach trzeba podjąć także masaż pośredni serca. W tym celu należy odsłonić klatkę piersiową poszkodowanego, określić wcięcie szyjne
mostka i kąt podżebrowy. Należy ułożyć dłonie na dolnej połowie mostka i nie odrywając
ich, rytmicznie uciskać klatkę piersiową, tak aby uchylała się o 3 - 5 centymetrów.
Po każdych 30 uciśnięciach klatki piersiowej należy wykonać 2 oddechy zastępcze.
Częstotliwość uciskania klatki piersiowej powinna wynosić 100 na minutę.

Dwóch ratowników: ratownicy rozmieszczają się po przeciwnych stronach poszkodowanego. Na każde jedno wdmuchnięcie powietrza wykonuj serię pięciu ucisków mostka.

Opisałyśmy metodę „usta -usta” istnieje również metoda: „usta- nos”

Metoda „Usta - nos”

Zapewnia lepsze uszczelnienie, zmniejsza ryzyko rozdęcia żołądka i wywołania wymiotów. Postępowanie:

1. Odchyl głowę pacjenta jedną rękę kładąc na jego czole, drugą pod brodą jednocześnie zamykając mu usta

2. Nabierz głęboki wdech, obejmij ustami nos i mocno wdmuchnij powietrze.

3. Pod koniec wdechu otwórz usta pacjenta, aby ułatwić ucieczkę powietrza.

Sztuczne oddychanie i masaż zastępczy serca u dzieci powyżej 1 roku życia.

Robimy naturalny wdech, obejmujemy szczelnie ustami usta malca, zatykamy mu palcami nos i wdmuchujemy powietrze tak, by pierś dziecka uniosła się jak przy głębokim wdechu.

Masaż serca prowadzimy go równolegle ze sztucznym oddychaniem w rytmie pięć uciśnięć klatki piersiowej na jeden wdech. Technika różni się nieco w zależności od wieku dziecka, tempo natomiast niezależnie od wieku ratowanego powinno wynosić mniej więcej 100 uciśnięć na minutę. Jeśli wcześniej nie było na to czasu, po minucie reanimacji wzywamy pogotowie, o ile to możliwe, nie przerywając akcji ratowniczej.

Jeżeli dziecko nie oddycha, ale tętno jest już wyczuwalne, w dalszym ciągu prowadzimy sztuczne oddychanie w tempie 1 oddech co 3 sekundy i po każdych 20 oddechach upewniamy się, czy tętno nie zanikło. Jeśli nie udało się przywrócić tętna, nie rezygnujemy z masażu serca.

Sztuczne oddychanie metodą „usta - usta - nos” z masażem zastępczym serca u niemowląt.

1. W przypadku trudności oddechowych połóż niemowlę na plecach na stole lub twardym łóżeczku. Jeśli dziecko jest nieprzytomne: UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE poprzez uniesienie dolnej szczęki i odchylenie główki delikatnie do tyłu.

 

2. Sprawdź oddech nasłuchując oddech przez nos i usta niemowlęcia jednocześnie obserwując klatkę piersiową. Jeśli dziecko nie oddycha: ZRÓB SZTUCZNE ODDYCHANIE. Delikatnie dwukrotnie wdmuchaj powietrze do ust i nosa dziecka obserwując ruchy klatki piersiowej.

3. SPRAWDŹ TĘTNO na tętnicy ramieniowej. Jeśli jest tętno kontynuuj sztuczne oddychanie. Jeden oddech co trzy sekundy. Jeśli nie ma tętna - rozpocząć masaż serca połączony za sztucznym oddychaniem. Jeden oddech na pięć ucisków serca.

4. MASAŻ SERCA. Należy ucisnąć klatkę piersiową dwoma palcami w odległości jednego palca poniżej linii sutków. Uciskać na głębokość około 1,5cm. Jeden oddech na pięć uścisków.

Uwagi:

1. Resuscytację Krążeniowo - Oddechową przerywamy jeżeli:

• Ratownik opadnie z sił

• Poszkodowany odzyska funkcje życiowe

• Profesjonalna pomoc przejmie od nas pacjenta

• Ktoś inny będzie nas w stanie zastąpić

Nie wykonujemy RKO na miękkiej powierzchni (łóżko, materac)

Nie sprawdzamy tętna (jak zalecały dawniejsze wytyczne)???????????????????????

Nigdy nie sprawdzamy oddechu poprzez przyłożenie lusterka do ust (wystarczy zmiana temperatury, żeby zaparowało)

Podczas wykonywania uciśnięć należy pamiętać, aby ręce były wyprostowane w stawach łokciowych.

Natychmiastowe zastosowanie sztucznego oddychania i przywrócenie krążenia krwi może uratować życie człowieka, ponieważ organizm ludzki wytrzymuje bez tlenu 3 min!!!

W czasie reanimacji nie wolno podawać doustnie żadnych środków leczniczych!!!

Pamiętaj akcję reanimacyjną należy prowadzić do czasu przyjazdu lekarza!!!

Wstrząs

Wstrząs jest stanem zagrożenia życia, może rozwinąć się w przebiegu ciężkiej choroby lub poważnego urazu. Ogólnie jego istotą jest zaburzenie ważnych funkcji organizmu (np. oddychania). występuje w momencie dysproporcji między zapotrzebowaniem a zaopatrzeniem w tlen poszczególnych narządów na skutek ostrej niewydolności krążenia. Najczęstszą przyczyną wstrząsu jest niedobór krwi spowodowany krwotokiem.

Wyróżniamy:

• Wstrząs anafilaktyczny (uogólniona reakcja alergiczna)

• Wstrząs pourazowy (wskutek dużej utraty krwi, bólu itp.)

• Wstrząs psychogenny (stan szoku nerwowego)

• Wstrząs septyczny (wskutek obecności w krwi bakterii lub jadów)

• Wstrząs toksyczny (obecność we krwi toksyn gronkowca)

• Wstrząs sercopochodny/kardiogenny (spadek wydajności serca).

• Objawy:   osłabienie, niepokój; zimna, wilgotna skóra; przyspieszone, nieregularne tętno; nudności, wymioty; wzmożone pragnienie; zaburzenia świadomości.

• 
  Należy:   ustalić przyczynę wstrząsu. Sprawdzić, czy przyczyną wstrząsu nie jest uraz kręgosłupa. Jeśli ratowany nie doznał urazu kręgosłupa, ułóż go na płaskim podłożu z uniesionymi nogami (20 - 30 cm) i chronić chorego przed utratą ciepła poprzez okrycie go kocem. Jednak najlepszy w tym celu jest tzw.koc ratunkowy. Sprawdzić, czy ratowany ma wyczuwalne tętno i czy oddycha - jeśli nie rozpocząć reanimację. Jeśli ratowany wymiotuje lub krwawi z jamy ustnej, ułóż go w pozycji bezpiecznej. Jeśli ratowany ma pragnienie, zwilż tylko jego usta wodą - nie podawaj niczego doustnie. W miarę możliwości należy uspokoić poszkodowanego i chronić go przed zaistniałym zamieszaniem. Nie wolno również przewozić chorego będącego we wstrząsie. Trzeba to pozostawić wykwalifikowanym służbom.

• Nie wolno :  zostawiać ratowanego samego, przykładać ciepłych okładów, podawać niczego doustnie, ruszać niepotrzebnie ratowanego, jeśli znajduje się w bezpiecznym miejscu.
  

• Objawy i po

• Objawy i pomoc w schorzeniach układu oddechowego i krążenia.

• Omdlenie

Omdlenie jest krótkotrwałą i przemijającą utratą przytomności, po wystąpieniu której osoba sama odzyskuje przytomność.

W większości przypadków są one spowodowane chwilowym zmniejszeniem ilości dostarczanego tlenu do mózgu człowieka (niedotlenieniem).

Omdlenie może być wywołane:

• wzmożonym napięciem emocjonalnym, jak np. paniczny strach,

• wystąpieniem silnego bólu,

• przebywaniem w pozycji stojącej przez długi czas,

• szybkim podniesieniem się z pozycji siedzącej bądź leżącej,

• zbyt małą objętością krwi w naczyniach krwionośnych - tzw. hipowolemią - spowodowaną np. krwotokiem czy odwodnieniem,

• różnego rodzaju chorobami serca i układu krążenia, jak np. zaburzenia rytmu serca, choroba niedokrwienna serca, zwężenie aorty, zatorowość płucna i inne,

• lekami.

Objawy:   Zazwyczaj incydent omdlenia poprzedza wystąpienie jednego bądź kilku objawów. I tak osoba może poczuć się słabo, widzieć „mroczki” przed oczami, doznać zawrotów głowy. Poprzedzić omdlenie mogą także uderzenia gorąca, uczucie nudności, słyszenie dziwnych dźwięków.

Należy:   ułożyć ratowanego na wznak, ustalić przyczynę omdlenia (krótkotrwałe omdlenie może być objawem wielu groźnych chorób), wynieść poszkodowanego z miejsca, w którym omdlał (np. kościół), a gdy jest to niemożliwe zapewnienie dostępu świeżego powietrza oraz umożliwić swobodny przepływ powietrza przez krtań (należy rozpiąć krawat, kołnierzyk, zdjąć szal). Należy unieść nogi do góry. Jeśli objawy ustępują, po kilku minutach pomóż ratowanemu wstać, obserwując ratowanego. Jeśli objawy nie ustępują w ciągu 5 minut, wezwij Pogotowie Ratunkowe.

• Nie wolno:  zostawiać ratowanego samego, podawać niczego doustnie, polewać twarzy wodą, podkładać pod głowę np. koca.

Zator

Zator - nagłe zamknięcie światła naczynia tętniczego przez czop zatorowy będący skrzepliną, urwaną blaszką miażdżycową, cząsteczkami tłuszczu (np. po złamaniach kości), fragmentami tkanki nowotworowej, wodami płodowymi, bakteriami, pasożytami lub banieczkami gazu (zwykle azotu w przebiegu choroby kesonowej). Zator tętnicy końcowej czynnościowo powoduje zawał.

Przyczyny:

Objawy: W przypadku wszystkich zatorów samopoczucie chorego nagle się pogarsza, dochodzić może do gwałtownych duszności, bólu w klatce piersiowej oraz utraty przytomności. W przypadku podejrzenia zatoru chory powinien natychmiast znaleźć się w szpitalu. O jego życiu w tym przypadku decydują minuty.

Leczenie: polega na usunięciu blokującego przepływ krwi materiału zatorowego. W przypadku większości zatorów, kiedy choremu ratuje się życie konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego. U osób z powtarzającymi się incydentami zatorowymi - dotyczy to chorych z podwyższonym wskaźnikiem krzepliwości krwi, stosowana jest kuracja lekami przeciwkrzepliwymi oraz wszczepiane są do żyły głównej dolnej filtry wychwytujące materiał zatorowy.

Zawał

Zawał serca jest to upośledzenie zaopatrywania w krew mięśnia sercowego wskutek niewydolności wieńcowej, której następstwem jest mniej lub bardziej rozległe zniszczenie tkanek ściany serca.

Przyczyny: Najczęstszą przyczyną zawału serca, obok powstania skrzepów, jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Rzadziej źródłem zawałów jest zablokowanie tętnicy na skutek dostania się powietrza, tłuszczu lub innych ciał obcych.

Objawy:

• nagły, kłujący ból w okolicy mostka;

• wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej;

• często promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca.

• niepokój, strach przed śmiercią;

• chłodna, blada skóra, zimny pot;

• czasem nudności i wymioty;

• często nieregularny puls.

Postępowanie: Właściwie nie istnieją metody pierwszej pomocy przy zawale serca. Decydująca w takich przypadkach jest szybka fachowa pomoc lekarska. W oczekiwaniu na lekarza, chorego należy ułożyć w pozycji odciążającej serce, tzn. z lekko podwyższonym tułowiem.

Bardzo ważne jest ułatwienie choremu oddychania. Dlatego należy mu rozluźnić krępujące części garderoby. Na dłonie i ręce można położyć wilgotne, gorące okłady. W razie potrzeby trzeba zastosować sztuczne oddychanie połączone z uciskiem klatki piersiowej. Ważną rolę odgrywa także uspokajanie chorego, gdyż zawałowi serca towarzyszy silny niepokój i strach przed śmiercią, które dodatkowo pogarszają jego i tak już bardzo ciężki stan.

U pacjenta z zawałem serca absolutnie nie wolno stosować pozycji wykorzystywanych przy normalnym wstrząsie.

Atak astmy oskrzelowej

Astma oskrzelowa jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg oddechowych przebiegającym z okresową, odwracalną niedrożnością oskrzeli. Astmie oskrzelowej towarzyszy nadwrażliwość na różne bodźce fizyczne, chemiczne farmakologiczne.

Przyczyny:

Objawy występują lub nasilają się pod wpływem:
-kontaktu ze zwierzętami futerkowymi (świnka morska, kot, pies chomik)
-kontaktu z roztoczami kurzu domowego (powszechnie obecnymi w domu- materacach, poduszkach, dywanach)
-kontaktu z pyłkami roślin
-zakażenia wirusowego
-silnych emocji (śmiech, płacz)
-wysiłku fizycznego
-ekspozycji na silne zapachy
-drażniących oparów
-dymu tytoniowego
-dymu ze spalanego drewna
-zimnego powietrza
-niektórych lekarstw (aspiryna)

Objawy: Pacjenci oddychają z wyraźnym wysiłkiem, starają się przyjąć pozycję siedzącą, kuczną lub stojącą z oparciem dłoni na przykład na stole. Podczas wydechu może pojawić się wysoki dźwięk przypominający świst. Pacjenci objawiają trudności w mówieniu i chodzeniu. Dzieci małe (niemowlęta) reagują na duszność cichym, krótkim płaczem, trudnościami w karmieniu, kaszlem.

Atak ostry:
-poprzedzony bezpośrednio działaniem czynników drażniących (takich jak wymienione w opracowaniu)
-podstawowym objawem jest duszność, która pojawia się nagle, niedrożność dróg oddechowych spowodowana jest głównie skurczem mięśniówki gładkiej;

Atak podostry:
-objawy duszności narastają stopniowo, w ciągu paru dni,
-występuje kaszel.

Należy: niezwłocznie podać lek choremu

Uwaga - atak duszności!

Stan astmatyczny może być groźny dla życia chorego. Jest to sytuacja, kiedy mamy do czynienia z ciężkim atakiem duszności, podczas którego chory nie reaguje na zażywane leki rozkurczowe. Stan taki może być wywołany przez nadmierną ekspozycję na czynniki uczulające bądź drażniące. Ze względu na niebezpieczeństwo grożące choremu, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. W domowym postępowaniu należy uspokoić chorego, zapewnić mu dostęp dużej ilości świeżego powietrza, rozpiąć koszulę uciskającą szyję, ułożyć go w najwygodniejszej pozycji (półsiedzącej).

---