II rok INoR, sala 103, godzina: 16:40-18:20, piątek

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 1 14.10.2005

Zakres wykładów:

1. Część biologiczna człowieka

2. Część medyczna człowieka

3. Płodność człowieka - wskaźnik zdrowia

4. Czynniki rozwoju człowieka

5. Dojrzewanie

6. Odporność człowieka

7. Choroby przenoszone drogą płciową

8. Promocja zdrowia

9. Instytucje medyczne i pomedyczne

10. Strategie spłodzenia dziecka

11. Fizjologia aktu prokreacyjnego

12. Styl życia

13. Planowanie rodziny

14. Antykoncepcja

Sukces małżeński.

Sukces od II połowy XIX w. to pojęcie, które wiązało się z rozwojem igrzysk olimpijskich. Obecnie kładzie się nacisk na sukces człowieka. Człowiek sukcesu ma energię, sławę, zaradność życiową, to też twarz znana w masmediach.

Powszechnie ludzie spokojni, stateczni to też ludzie sukcesu - zwraca się uwagę na spokój życia rodzinnego. Osiągnięcie sukcesu przez małżeństwo jest możliwe, gdy nie jest ono rozbite. Posiadanie zdrowej rodziny może zachęcać człowieka do działania i sięgania po rzeczy wielkie. Wypromowanie sukcesu natrafia na trudności. W związku z tym udane życie małżeńskie i rodziny jest sukcesem samym w sobie, właśnie ze względu na trudności związane z budowaniem tej więzi.

Z biologicznego punktu widzenia sukces małżeński jest zależny od posiadania potomków. Dawniej obawiano się przeludnienia, jednak obecnie dochodzi do starzenia się społeczeństwa. Nie ma równowagi między pokoleniami.

Szczególne role w życiu rodziny przypisuje się kobiecie. W XX wieku nie upatrywano osiągnięcia sukcesu przez kobietę ze względu na okres ciąży, poród, wychowywanie dziecka. Stało się oczywistym, że kobieta po urodzeniu dziecka powinna pozyskiwać sukces w pracy zawodowej.

Obecnie zauważa się, że kobieta nie jest w stanie sprostać zadaniom związanym z naturalnym sukcesem macierzyństwa. Jest też zaangażowana w sukcesy naukowe. Macierzyństwo dużo bardziej intensywnie angażuje i obciąża kobietę niż ojcostwo mężczyznę. Z tego względu kobieta wypełniająca to zadanie, bardziej niż mężczyzna potrzebuje stabilizacji, nie tylko życia seksualnego ale i ekonomicznego. Aby kobieta przeszła spokojnie okres macierzyństwa potrzebne są dogodne warunki. W przeciwnym razie będzie ona unikała procesu reprodukcyjnego (potomstwa).

Pojęcie sukcesu

pojawiło się w USA, Ameryce Północnej na początku lat 20-tych XX w. Sukces małżeński był traktowany jako część składowa sukcesu w ogóle. Uważano, że osoby z sukcesem małżeńskim tworzą sukces społeczeństwa.

Kryzys ekonomiczny w 1920 r. spowodował zmiany sukcesu małżeńskiego i rodziny. Poszerza się zakres patologii rodziny. Urzeczywistnienie sukcesu małżeńskiego dotyka więcej trudności.

W latach 60-tych zanotowano zmniejszenie się zainteresowania rodziną. W Polsce badaniom sukcesu małżeńskiego poświęcili się: Adamski, Szymański, Trawińska, Łobodzińska, Janiszewski.

W Polsce oceniano kryteria :

Szymański:

- trwałość małżeństwa

- subiektywne poczucie małżonków

- wypełnianie oczekiwań grup do której należą

- wypełnianie zadań małżeństwa

- sukces ekonomiczny

- osiągnięcie sukcesu w działalności społecznej i kulturalnej w środowisku.

Janiszewski:

- zadowolenie ze współżycia seksualnego

- zgodność i miłość wzajemna (poczucie subiektywne)

Uważano, że osiągnięcie sukcesu zależy od:

- szczęścia małżeństwa rodziców

- trafność wyboru cech środowiska

- szczęśliwe dzieciństwo

Problematykę dobrego związku małżeńskiego poruszał Rostowski, Laskowski w latach 80-tych.

Janiszewski (wnioski): treść i zakres tego pojęcia ulegają historycznej i kulturalnej zmienności. Uważał, że małżeństwo osiąga sukces jeśli odczuwają szczęście i miłość.

Trawińska uważała za minimum sukcesu małżeńskiego jego trwałość.

Sukces małżeński w literaturze = powodzenie małżeńskie = szczęście małżeńskie = przystosowanie małżeńskie = dobry związek małżeński = dobra jakość małżeńska = satysfakcja małżeńska...

Mimo sporów nadal stosuje się różnorodność określeń. Ostatnie dyskusje wskazują osiąganie szczęścia przez współczesnego człowieka.

W badaniach szuka się odpowiedzi na pytanie:

Jakie czynniki wpływają na trwałość i szczęście związku małżeńskiego?

Odpowiedź jest prosta: wzajemne zaspokajanie potrzeb emocjonalnych, seksualnych i ekonomicznych. Czynnikami ułatwiającymi podjęcie decyzji o rozwodzie jest coraz częściej problem bezdzietności.

Skutki rozpadu rodziny:

• zaburzone funkcje ekonomiczne

• bezdomność kobiet i dzieci

• wysoki poziom stresu

• utrata zdrowia

• zaburzenia seksualne

• zmniejszenie szans na sukcesy socjoekonomiczne, na sukcesy dzieci z rozbitego związku

• trudności wychowania potomstwa

• ograniczenie prokreacji

Specjaliści konstruują programy działań zapobiegania rozpadowi rodziny:

• leczyć małżeństwo

• podnosić prokreację

Demografia w ostatnich 2 latach przestrzegają o skutku spadku narodzeń. Przyrost oscyluje około zera. Kryzys ubezpieczeń społecznych, ponieważ społeczeństwo starzeje się.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 2 28.10.2005

Miesięczny wskaźnik płodności populacji to 2,3% , nadal jednak zmniejsza się wraz z próbami zajścia w ciążę.

CZYNNIKI OBNIŻAJĄCE PŁODNOŚĆ CZŁOWIEKA:

• WIEK ma on ogromny wpływ:

Kobiety niepłodne 8% 20-29 lat

Kobiety niepłodne 15% 30-34 lat

Kobiety niepłodne 22% 35-39 lat

Kobiety niepłodne 29% 40-44 lat

Po 35 r.ż. u kobiety gwałtownie zmniejsza się prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, podobnie jak i u mężczyzn.

• PALENIE TYTONIU. Osoby palące to 70% niepłodności więcej niż u osób niepalących, zależy to też od liczby wypalanych papierosów. Nikotyna oddziałuje na zmniejszenie ilości plemników. U kobiet wypalających ponad 20 papierosów dziennie występuje 20 % mniejsza możliwość zajścia w ciążę w określonym przedziale wiekowym niż nie palących. Palenie papierosów zaburza czynność jajowodów i uszkadza komórkę jajową. U palących kobiet wzrasta liczba poronień, wzrasta liczba zaburzeń związanych z nieprawidłowym łożyskiem, wzrasta umieralność okołoporodowa. Nikotyna oddziałuje na małą masę ciała dziecka. Wpływ ma także przebywanie w tytoniu ok. 2h dziennie.

• ALKOHOL. Ocenia się, że wywołuje ok. 5 % wszystkich wad wrodzonych u dzieci. Skutkiem nadużyć alkoholu jest zahamowanie wzrostu płodu.

• NARKOTYKI. Bezpośrednio prowadzą do zaburzeń seksualnych. U narkomanek obserwuje się zgon wewnątrzmaciczny, poronienie.

• UZALEŻNIENIE OD LEKÓW. Niektóre leki mogą obniżać rozmiar komórek rozrodczych i powodować różne zaburzenia. U kobiet w ciąży poronienia powodują leki: uspokajające, regulujące prace układu pokarmowego, przeciwdepresyjne, obniżające ciśnienie krwi, cytostatyczne (stosowane podczas chemioterapii), hormonalne, środki dopingujące, aspiryna.

• ODŻYWIANIE. Nadmierne objadanie się i jego skutek jakim jest otyłość może zaburzać funkcję prokreacyjną organizmu, np. u kobiet otyłych stwierdza się mniej cyklów owulacyjnych. Ograniczenie spożycia pokarmów, niedowaga, zatrzymanie miesiączki, więcej cyklów bezowulacyjnych, cykle nieregularne także wpływają negatywnie na płodność. Nieprawidłowe odżywianie, przyśpieszenie menopauzy, opóźnienie pojawienia się pierwszej miesiączki.

Dobrze wpływa: kwas linolowy, Wit. A, D, B, magnez, potas, cynk, Wanat. A bogatym źródłem witamin są: ryby, mięso, orzechy, warzywa korzeniowe, szpinak, pestki dyni, słonecznika, grube kasze.

• STRES I AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA. Stres negatywnie oddziałuje na podwzgórze i przysadkę mózgową, hamuje hormony regulujące owulację. Skłonność do zmiany pory współżycia też negatywnie wpływa. Na stres są narażeni ludzie na kierowniczych stanowiskach, w szkodliwych warunkach: ołów, wibracje np. obsługa młota pneumatycznego, praca związana z wyjazdami. Stres to też: bezrobocie, sytuacja materialna rodziny. Regularnie uprawiany sport sprzyja dobremu samopoczuciu, lecz „większy” sport ma negatywny wpływ na płodność; życie w małżeństwach „niby” niepłodnych (adopcja, a później nagłe zajście w ciążę). Są terapie dla ludzi zestresowanych: wczasy z zabiegami relaksacyjnymi.

• ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA. Ostatnio obserwowanym środowiskiem jest niepłodność męska, na co ma wpływ ogromny rozwój cywilizacji. Zanieczyszczenia: ekspozycja metali ciężkich, środki ochrony roślin, promieniowanie jonizujące, stosowanie urządzeń magnetycznych: lodówka, telefon komórkowy. W badaniach w Austrii stwierdzono, że na wzrost niepłodności ma też wpływ ogrzewanie elektryczne, podłogowe.

• CHOROBY: infekcyjne zapalenie narządów płciowych, choroby przenoszone drogą płciową, nowotwory, uogólnione infekcje drobnoustrojowe, np. gruźlica; choroby metaboliczne: cukrzyca, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek i wątroby, choroby autoimmunologiczne: stwardnienie rozsiane SM, choroby reumatyczne, pourazowe uszkodzenie rdzenia kręgowego.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 3 4.11.2005

ANTYKONCEPCJA

⇒ (z łac. anty-przeciw, concepcio - poczęcie)

⇓

• Obniża płodność

• Nie dopuszcza do poczęcia

METODY I ŚRODKI ZMIERZAJĄCE DO UBEZPŁODNIENIA AKTU SEKSUALNEGO:

• Do antykoncepcji zaliczamy środki do ubezpłodnienia auto lub całego organizmu:

• Chwilowe - samego aktu seksualnego

• Okresowe - zaburzenie fizjologicznych, rytmicznych okresów płodności np. zabroniony moment jajeczkowania, zmiany śluzu szyjkowego z płodnego na niepłodny ⇒ śluz uniemożliwia poruszanie się plemników.

• Stałe - ubezpłodnienie ściągające poprzez przecięcie i podwiązanie jajowodów lub nasieniowodów

• Do metod antykoncepcyjnych należą:

• Stosunek przerywany

• Środki mechaniczne- prezerwatywy, kapturki naszyjkowe

• Środki chemiczne - kremy, żele, tabletki dopochwowe ⇒ działają plemnikobójczo.

STOSOWANIE TYCH ŚRODKÓW I METOD CZĘSTO PROWADZI DO KOMPLIKACJI!

ŚRODKI Z POGRANICZA DZIAŁANIA ANTYKONCEPCYJNEGO I WCZESNOPORONNEGO:

Środki hormonalne, kształtki wewnątrzmaciczne (spirale lub wkładki)

⇒ uniemożliwiają normalne zagnieżdżanie się endometrium zapłodnionej już komórki jajowej

⇒ wywołują drażnienie i zapalenie narządów rodnych kobiety

⇒ zwiększają ryzyko utraty płodności w przyszłości

⇒ zawartość hormonów znajdujących się w środkach antykoncepcyjnych ma działanie bardzo indywidualne dla każdej kobiety

⇒ działanie tych środków nie jest do końca poznane i dlatego ryzykowne

METODY NATURALNE:

W przeciwieństwie do metod antykoncepcyjnych, metody naturalne oparte są na zauważalnych przez kobietę trzech zmianach, którymi są :

• podstawowa temperatura ciała

• zmiany śluzu

• zmiany dotyczące szyjki macicy

NATURALNE METODY ROZPOZNAWANIA PŁODNOŚCI (NRP)

OGRANICZANIE PŁODNOŚCI - POSTAWY PROKREACYJNE:

• przeciąganie decyzji o potomstwie

• spadek płodności uwarunkowany wiekiem ⇒ czasem utrudnia poczęcie dziecka

• późne małżeństwa ⇒ trudność reprodukcji

• odraczanie rodzicielstwa z powodu konfliktów na temat roli kobiety

• duża ilość partnerów seksualnych ⇒ nie sprzyja prokreacji i płodności

• sztuczne mity społeczne dotyczące posiadanie dziecka

• rozwody i konflikty małżeńskie

• związki homoseksualne ⇒ zaprzeczają istocie płci, której zadaniem jest reprodukcja

LECZENIE I DIAGNOZOWANIE NIEPŁODNOŚCI:

• częste wizyty u lekarza

• okresowe pobyty w szpitalach

• duże środki finansowe rodziny

• problemy etyczne związane z wyborem leczenia np. in vitro

• alternatywnym rozwiązaniem są adopcje

NIEPŁODNOŚĆ

⇒ wg. Światowej Organizacji Zdrowia (ŚOZ)

⇓

brak potomstwa po 12-to miesięcznym regularnym współżyciu bez stosowania środków antykoncepcyjnych.

Regularne współżycie określa się na 4-5 razy w tygodniu.

W literaturze NIEPŁODNOŚĆ to

⇓

• całkowity lub częściowy brak zdolności do wytwarzania pełnowartościowych gamet lub niezdolności ich zapłodnienia

• na świecie uznawana za chorobę społeczną ⇒ w Polsce jeszcze nie za chorobę, ale często traktowana jako jej objaw, polegający na zaburzeniu naturalnej funkcji organizmu

• zaliczana do negatywnych mierników zdrowia populacji

NIEPŁODNOŚĆ IDIOPATYCZNA

⇒ niewyjaśnionego pochodzenia

PŁODNOŚĆ

⇒ zdolność kobiety lub pary do posiadania potomstwa

RODNOŚĆ

⇒ określa liczbę urodzonych dzieci w danym związku

BEZDZIETNOŚĆ

⇒ brak dzieci w danym związku, niekoniecznie z powodu niepłodności,

czasem jest to świadoma decyzja

Naturalna płodność pary ma charakter cykliczny i zależy od cyklu miesiączkowego kobiety. Szansa na zapłodnienie zależy od aktualnego etapu cyklu. Występują więc dni płodne i niepłodne.

Zaburzenia niepłodności:

• po stronie kobiety - 50% małżeństw

• po stronie mężczyzny - 30% małżeństw

• po obu stronach - 20% małżeństw

PRZYCZYNY NIEPŁODNOŚCI KOBIETY:

• czynnik pochodzenia odśrodkowego

• czynnik jajnikowy

• czynnik jajowodowy

• czynnik maciczny

czynnik pochodzenia odśrodkowego (podwzgórzowo - przysadkowy)

• obejmuje zaburzenia natury chemicznej i hormonalnej, które dotyczą

• przysadki mózgowej ⇒główny gruczoł odpowiedzialny za inne hormony m.in. jajniki

• podwzgórza ⇒ część mózgu sterująca działaniem przysadki mózgowej

Do grupy zaburzeń zalicza się:

• niewydolność podwzgórza

• niedoczynność podwzgórza

• organiczne uszkodzenie przysadki podwzgórza spowodowane procesem nowotworowym, stanem zapalnym

• zbyt małe lub zbyt duże stężenie hormonów tarczycy, niedoczynność nadnerczy

• intensywne czynniki emocjonalne czy psychiczne

• leki psychotropowe i hormonalne

czynnik jajnikowy

Do grupy zaburzeń zalicza się:

• niewydolność jajników najczęściej uwarunkowana zaburzeniami rozwojowymi w obrębie struktury jajników⇒ niewydolność pierwotna

• przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników lub tzw. zespół opornego jajnika⇒ niewydolność wtórna- utożsamiana często z procesem przekwitania, ale może być również przejściowa (10% kobiet)

• zaburzenia fazy lutealnej ⇒wysokich temperatur

• zespół pęcherzykowatego zwyrodnienia jajnika

• niszczące tkankę jajnika np. procesy nowotworowe, zapalne, endometriozy

• zaburzenia owulacji⇒ jajeczkowania

np. niewydolność przysadkowo - podwzgórzowa, tarczyca (niedoczynność lub nadczynność), emocjonalność, zaburzenia odżywiania, metaboliczne, wyczerpanie organizmu nadmiernym wysiłkiem fizycznym

czynnik jajowodowy

Do grupy zaburzeń zalicza się:

• całkowita niedrożność obu jajowodów⇒ niemożliwość przedostania się plemników, komórki jajowej do macicy

• zwężenie np. odcinka jajowodu⇒ może być spowodowane bliznowaceniem lub uszkodzeniem nabłonka lub mięśniówki jajowodu

• zrosty jajowodu⇒ zakażenie miednicy mniejszej wywołane przez różnego rodzaju bakterie np. beztlenowe, rzeżączki

• stosowanie spirali wewnątrzmacicznej, stany zapalne w jamie brzusznej np. wyrostek robaczkowy, po zabiegu poronienia, aborcji, wcześniejszej ciąży pozamacicznej⇒ przebieg kliniczny może być bardzo różny, ale konsekwencja ta sama: bliznowacenie i niepłodność

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 4 25.11.2005

C.D. NIEPŁODNOŚĆ

czynnik maciczny

• stwierdza się tutaj zanik macicy; niepłodność spowodowana czynnikiem macicznym ma inny charakter niż pozostałe ponieważ kobiety mogą zajść w ciążę, ale nie donoszą ciąży do końca⇒do 9-tego m-ca.

Nieprawidłowości dotyczące macicy:

• dotyczące trzonu macicy

• dotyczące szyjki macicy

• Nieprawidłowości dotyczące trzonu macicy:

• zaburzenia w obudowie i czynności błony mięśniowej ⇒MIONIETRUM

• mogą dotyczyć również błony śluzowej macicy⇒ENDOMETRIUM

• zaburzenia w obu błonach mogą utrudniać transport plemników albo zagnieżdżenie się plastocysty i dalszy rozwój płodu.

Do tych zaburzeń zalicza się:

• zapalenie endometrium

• zrosty wewnątrzmaciczne (najczęstsze zaburzenie)

⇒ powstają na wskutek zapalenia błony macicy lub uszkodzenia operacyjnego np. po zbyt gwałtownym skrobaniu macicy w czasie połogu, aborcji lub po poronieniu

⇒ stany zapalne mogą być wywołane zakażeniem bakteryjnym, stosowaniem krążka lub spirali wewnątrzmacicznej

⇒ zrosty i stany zapalne ograniczają powierzchnię prawidłowego endmetrium i tym samy stanowią przeszkodę dla implantacji i rozwoju płodu

⇒ zmniejszają liczbę receptorów dla progesteronu, czego wynikiem jest zmniejszenie reaktywności macicy na hormony, co prowadzi do upośledzenia endometrium

• mięśniaki

⇒ guzy, zbudowane z tkanki łącznej i mięśniowej

⇒ objawy jakie dają zależą od ich liczby i lokalizacji

⇒ często powiększają się i przemieszczają na zewnątrz, do wewnątrz macicy na jej ścianę, czasami przez to macica zmienia kształt

⇒ duże mięśniaki mogą uciskać sąsiednie narządy i są przyczyną przedłużających się, obfitych miesiączek (doprowadzających organizm do anemii)

mięśniaki te mogą ulegać zmianom, są rodzajem nowotworów, mogą utrudniać zapłodnienie i zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej

⇒ w przebiegu ciąży mogą utrudniać poród lub powodować poronienia

• polipy trzonu szyjki macicy

⇒ występują pojedynczo lub w skupiskach

⇒ tworzą miękkie wypukłości błony śluzowej o gąbczastej konsystencji

⇒ jeśli rozwijają się do wewnątrz macicy mogą powodować trudności z zajściem w ciążę

⇒ wywołują stany zapalne gdy ulegają zakażeniu lub martwicy

• zaburzenia kurczliwości

⇒ nadmierna pobudliwość układu nerwowego

⇒ niedorozwój narządów płciowych

⇒ zmieniają transport plemników

⇒ trudności w poczęciu dziecka

• endometrioza

⇒ występuje rzadko

⇒ na wskutek tworzenia się nieprawidłowych kieszeni i nieprawidłowego krwawienia w endometrium po jakimś czasie tworzy się tkanka bliznowata, co jest przyczyną niepłodności.

• Nieprawidłowości dotyczące szyjki macicy

• związany jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem szyjki macicy lub jej niewydolności, która nie stanowi bezpośredniej bezpłodności, ale powoduje poronienia nawykowe

Do zaburzeń zalicza się:

• blizny szyjki

⇒ powstają na wskutek przerwania ciąży lub ciężkiego porodu

⇒ powodują zwężenie światła szyjki macicy

• śluz

⇒ zmiany w szyjce macicy mogą uniemożliwiać wytwarzanie śluzu

⇒ mała ilość śluzu powoduje trudności z poruszaniem się plemników

⇒ prawidłowy charakter śluzu ma istotne znaczenie w zapłodnieniu

⇒ śluz pełni rolę rezerwuaru dla plemników, które mogą przeżyć w śluzie kilka dni

⇒ pełni rolę filtru dla nieprawidłowych plemników

⇒śluz jest miejscem reakcji immunologicznych, zabezpiecza jamę macicy przed drobnoustrojami

• ok. 5% żeńskiej niepłodności jest spowodowana występowaniem problemów związanych ze śluzem szyjkowym. Ma to miejsce wtedy, gdy:

⇒ jest zbyt mała ilość śluzu by plemniki mogły swobodnie się poruszać

⇒ śluz jest zbyt gęsty i kleisty

⇒ kiedy występuje niezgodność immunologiczna komórek męskich i żeńskich

MĘSKI CZYNNIK NIEPŁODNOŚCI

U 30% - 40% małżeństw stwierdza się niepłodność spowodowaną czynnikiem męskim. Tylko 3 -5% mężczyzn jest rzeczywiście niepłodnymi, u pozostałych zauważa się obniżenie parametrów nasienia (zmniejszenie potencjału rozrodczego).

Podstawowe przyczyny niepłodności męskiej można podzielić na dwie grupy:

• związane z niezdolnością spółkowania

• związane z niezdolnością zapładniania

• niepłodność związana z niezdolnością spółkowania:

• klinicznie objawia się zaburzeniami popędu seksualnego, wzwodu lub wytrysku

• może byś spowodowana zmianami autonomicznymi męskich narządów płciowych, chorobami nerwowymi, zaburzeniami czynnościowymi

• niepłodność związana z niezdolnością zapładniania:

• związana z brakiem plemników w nasieniu lub obniżonymi parametrami ilości lub jakości plemników w nasieniu

• brak plemników może być spowodowany całkowitym brakiem wytwarzania ich przez jądra, zablokowaniem nasieniowodów łączących jądro z pęcherzykiem nasiennym lub też niewłaściwym działaniem mięśni wspomagających wytrysk nasienia

• całkowity brak wytwarzania nasienia przez jądra może mieć miejsce po ciężkim uszkodzeniu jądra, w wyniku przebytej świnki lub zakażenia układu jąder

• zaburzenia hormonalne lub niedrożność nasieniowodów może być spowodowana bliznowaceniu po przebytym zakażeniu np. uraz, wada wrodzona

• przyczyną może być również zjawisko tzw. wstecznego wytrysku spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem mięśni, które wyrzucają je do pęcherza płciowego

• okresowo może być wywołana przez niektóre leki: z grupy obniżających ciśnienie krwi lub uspokajające

• następstwo usunięcia gruczołu krokowego i uszkodzenia nerwów mięśni odpowiedzialnych za wytrysk

Nieodpowiednia jakość plemników to 90% niepłodności u mężczyzn.

Przyczyny mogą być następujące:

• zaburzenia hormonalne

• nieprawidłowość w ukrwieniu jąder

• żylaki worka nasieniowego

• przebyte zakażenia

• nieodpowiedni styl życia( stres, używki itd.)

• zanieczyszczenie środowiska

• przegrzanie jąder

• czynnik immunologiczny

• przeciwciała w organizmie mężczyzny skierowane przeciwko własnym plemnikom

• przeciwciała w organizmie kobiety skierowane przeciw plemnikom mężczyzny

• wady genetyczne lub anatomiczne

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 5 02.12.2005

ANTYKONCEPCJA. MECHANIZMY DZIAŁAŃ I SKUTKI UBOCZNE.

Antykoncepcja to działanie mające na celu zapobieganie poczęcia, niedopuszczania do poczęcia.

(anty - przeciw, koncepcja- poczęcie)

W tym celu stosuje się środki zmierzające do ubezpłodnienia:

1. chwilowe - polega na zastosowaniu takich metod i środków, które mają na celu ubezpłodnić akt seksualny.

2. okresowe - polega na zaburzeniu fizjologicznych procesów rytmu płodności poprzez zastosowanie takich środków, które mają zachować jajeczkowanie lub zamienić śluz płodny na niepłodny.

3. stałe - ma miejsce wówczas, gdy dokonuje się sterylizacji kobiety przez przecięcie i podwiązanie jajowodów. U mężczyzny przez przecięcie i podwiązanie nasieniowodów (jest to operacja polegająca na uszkodzeniu narządów)

W przypadku ubezpłodnienia chwilowego lub okresowego płodność powraca po odstawieniu środków⇒ jest to niepłodność wtórna.

Ze względu na mechanizm działania metody antykoncepcyjne dzielimy na 3 grupy:

1. ZACHOWANIA ANTYKONCEPCYJNE np. stosunek przerywany

2. ŚRODKI MECHANICZNE - nie dopuszczają plemniki do spotkania z komórką jajową, tworzą mechaniczną barierę dla plemników

3. ŚRODKI CHEMICZNE - mają działanie plemnikobójcze - uszkadzają plemniki

W Polsce obecnie są dostępne następujące środki anatykoncepcyjne

⇒ Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG):

• metody okresowej abstynencji seksualnej

(wszystkie metody rozpoznawania płodności tzw. naturalne)

• środki plemnikobójcze

• prezerwatywa

• wkładki wewnątrzmaciczne

• preparaty zawierające jeden lub dwa składniki hormonalne w formie doustnej lub iniekcji

Do oceny metod antykoncepcji stosuje się następujące kryteria medyczne:

• skuteczność

⇒ mierzy się wskaźnikiem Pearla tj. liczba ciąż mimo stosowanej antykoncepcji w przeliczeniu na 100kobiet; stosuje się daną metodę przez pierwsze 12 cykli miesiączkowych.

Np. Jeżeli wskaźnik wynosi 0,1 to jedna kobieta na 1000 zaszła w ciążę w ciągu 12-tu cykli;

jeśli wskaźnik Pearla wynosi 2 to znaczy, że 2 kobiety na 100 kobiet zaszło w ciążę.

• odwracalność

⇒ płodność powraca po zaprzestaniu przyjmowania środków

• bezpieczeństwo

⇒ bada się czy metoda ta nie wprowadza jakiegoś dodatkowego zagrożenia

• akceptacja

⇒ wygląd i zapach danego środka

• korzyści poza antykoncepcyjne

⇒ np. globulka - śliskość, wilgotność itd.

I. ZACHOWANIA ANTYKONCEPCYJNE:

STOSUNEK PRZERYWANY

- jest nienaturalnym zachowaniem:

⇓

⇒ polega na wycofaniu członka z pochwy tuż przed wytryskiem

⇒ może spowodować oziębłość seksualną u kobiet

⇒ u mężczyzn nawyk skracania aktu seksualnego

⇒ wprowadza napięcie nerwowe, co w konsekwencji może prowadzić do impotencji

II. ŚRODKI MECHANICZNE:

• prezerwatywa- w Polsce jest to obecnie najpopularniejszy środek:

• męska lub damska

• zrobiona z gumy lateksowej

• może powodować uczulenia u obu partnerów

• kobieta może odczuwać otarcia, nadżerki,

• istnieje możliwość pęknięcia prezerwatywy lub wątpliwa jakość prezerwatywy, gdy jest źle przechowywana

• krążek dopochwowy- nowocześnie przekształciło się go na gąbkę antykoncepcyjną

• zbudowana z pianki, którą zakłada się na szyjkę macicy

• ma nie dopuścić do przenikania plemników do macicy

III. ŚRODKI CHEMICZNE:

• mają działanie plemnikobójcze

• jest obawa i lekarzy i użytkowników, że środki te mogą przedostawać się do organizmu i mieć działanie uszkadzające

• na pewno wiadomo, że środki te działają drażniąco na błonę śluzową

• ok. 8 godz. po stosunku kobieta stosująca środki chemiczne nie powinna się podmywać ⇒ jest to bariera dla plemników

• osoby często współżyjące nie powinny stosować tych środków, są to:

• globulki dopochwowe

• kremy

• żele

• pianki

• nonoksynol( najbardziej popularny ⇒ nonoksynol 9)

ŚRODKI Z POGRANICZA DZIAŁANIA ANTYKONCEPCYJNEGO I WCZESNOPORONNEGO:

• środki wczesnoporonne⇒ wkładki wewnątrzmaciczne:

• polega na drażnieniu wnętrza macicy ( ENDOMETRIUM)

• przez stałą obecność powoduje przewlekłe stany zapalne i wywołuje szybkie skurcze jajowodu

• przeciwdziała zapłodnieniu

• komórka jajowa szybko dociera do macicy i nie ma warunków do zagnieżdżenia się ⇒ dlatego jest to środek wczesnoporonny

• wkładki mogą być z mas plastycznych z dodatkiem miedzi⇒ działa toksycznie, plemnikobójczo lub hormonów⇒ zmieniają śluzówkę macicy i wzmagają działanie przeciw poczęciu

• wkładki mogą być noszone kilka lat

• mogą powodować powikłania:

• występują ciąże pozamaciczne

• obfite krwawienia

• bóle brzucha

• bolesne miesiączki

• infekcje narządów miednicy mniejszej

• środki hormonalne ⇒ w Polsce występują one w formach:

• doustnej ⇒ tabletki

• iniekcji ⇒ kremy

• coraz częściej reklamuje się plasterki ⇒ jako najbardziej nowoczesny i najbardziej skuteczny preparat hormonalny

Na początku lat 60-tych w USA wynaleziono pierwszy środek hormonalny. Obecnie cały czas myśli się w jaki sposób zmniejszyć ilość podawanych w tych środkach hormonów.

Preparaty składające się z 2 składników hormonalnych:

• ESTROGENY - obecne w całym cyklu miesiączkowym

• PROGESTERON - obecny po jajeczkowaniu

PROGESTAGENY

⇒ to substancje syntetyczne mające wiele cech wspólnych z naturalnym progesteronem

• wywołują one następujące zmiany w komórce jajowej:

• powstrzymanie lub wolniejsze dojrzewanie komórki jajowej

• zatrzymują uwalnianie się komórki jajowej ⇒ hamują jajeczkowanie

• zagęszczają śluz szyjkowy ⇒ utrudniają poruszanie się plemników

• Główne ich działanie wczesnoporonne:

• wywołują zmiany w błonie śluzowej macicy ⇒ uniemożliwiają implantację

• utrudniają transport komórki jajowej

Preparaty składające się z 1 hormonu:

• ESTROGENY ( są tam zawarte destrageny)

• zagęszczają śluz

• wywołują zmiany w błonie śluzowej macicy, które chronią przed implantacją

INNE DZIAŁANIE (SKUTKI UBOCZNE):

• należy je przyjmować systematycznie ( można się spóźnić do 3h, ich działanie trwa do 27 h)

• ich działanie zmniejszają zaburzenia żołądkowe (nudności, wymioty, biegunka)

• interakcja z innymi lekami, które mogą zmieniać ich działanie ( epileptyki, antybiotyki, środki uspokajające, moczopędne itd.)

• wprowadzają cykle miesiączkowe ⇒ tzw. krwawienia wynikające z odstawienia - nie jest to normalna miesiączka

Badania przeprowadzane np. przy preparatach 1-dno składnikowych, dowodzą, że tylko u 20-tu kobiet dochodzi do zablokowania jajeczkowania.

Podobno również, że stosowanie tych hormonów zapobiega powstawaniu nowotworów trzonu macicy i jajnika. Inni mówią, że pomaga on jedynie zdiagnozować nowotwór ( badania kontrolne).

Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11.09.1996 roku w sprawie czynników rakotwórczych, mówi, że w pozycje 17, 18, 19, 20, 21 jako doustne środki antykoncepcyjne mogą być stosowane w leczeniu tarczycy itd...

BEZWZGLĘDNE PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA ŚRODKÓW HORMONALNYCH:

• ciąża

• nowotwory estrogenozależne

• ciężkie choroby wątroby

• choroby układu sercowo - naczyniowego

• w przeszłości lub obecnie przechodzona zakrzepica⇒ np. żylaki, zapalenia żył

• otyłość

• nadciśnienie tętnicze

• długotrwałe unieruchomienie

• palenie papierosów ( szczególnie u kobiet po 35 roku życia)

PTG w sprawie antykoncepcji wydało dokument, w którym zaleca aby stosowanie leków hormonalnych było poprzedzone i kontrolowane corocznymi badaniami, do których należą:

• wywiad lekarski

• pomiar ciśnienia tętniczego

• badanie piersi ( zakres zależy od wieku pacjentki)

• badanie ginekologiczne z pobraniem rozmazu cytologicznego

DZIAŁANIA UBOCZNE ŚRODKÓW NAJCZĘŚCIEJ OBSERWOWANE:

• brak krwawień podczas tygodniowej przerwy zażywania pigułki

• uczulenia na preparat

• plamienia w pierwszych cyklach stosowania

• bóle i kurcze mięśni nóg

• częste zapalenie pęcherza i dróg moczowych

• objawy depresji

OBJAWY WYSTĘPUJĄCE CZĘŚCIEJ U OSÓB STOSUJĄCYCH ANTYKONCEPCJĘ NIŻ NPR:

• powiększenie nadżerki szyjki macicy

• zatrzymanie płynów

• obrzęki

• bolesne krwawienia dziąseł

• bóle głowy

• migreny

• nudności, wymioty

• zwiększenie masy ciała

RZADZIEJ OBSERWOWANE:

• ból piersi

• zwiększenie ryzyka raka macicy

• zaburzenia gospodarowania tłuszczami i cholesterolem

• trudności w używaniu soczewek

• opóźnienie powrotu regularności cykli po odstawieniu pigułek

• zwiększenie ryzyka chorób pęcherzyka żółciowego

• zwiększenie ryzyka wylewu

• nadciśnienie, choroby układu krążenia

• zapalenie żył

• zwiększenie ryzyka zatorów i zakrzepów naczyń

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 6 09.12.2005

WYKORZYSTANIE NATURALNEGO PLANOWANIA RODZINY W LECZENIU NIEPŁODNOŚCI.

NPR to takie metody, które pozwalają na powstanie obserwacji fizjologicznego rytmu płodności, określającej fazę płodną i niepłodną w cyklu miesiączkowym kobiety. Określając czas jajeczkowania za pomocą tychże metod małżonkowie mogą podjąć współżycie w celu zapłodnienia, zaplanowanie poczęcia dziecka w czasie większej płodności albo nie podejmować współżycia w czasie płodnym w celu uniknięcia poczęcia dziecka.

Historia metod naturalnych sięga końca lat 20-tych XX wieku, kiedy to Ogino i Klaus obliczyli czas życia komórki jajowej. Na podstawie ich badań opracowana została metoda „kalendarzyk małżeński” (typowo statystyczna). Obecnie są już lepsze metody (kalendarzyk jest metodą zawodną).

Polega na tym, że od najkrótszego cyklu spośród 12-tu ostatnich cykli odejmuje się liczbę 18. Pozyskana liczba wskazuje na dzień, który jest początkiem fazy płodnej. Później odejmuje się liczbę 11 od najdłuższego cyklu i jest to liczba wskazująca dzień końca fazy płodnej.

DWIE GRUPY METOD:

• jednoobjawowe:

• metoda termiczna ścisła ⇒ obserwacja podstawowej temperatury ciała

• metoda obserwacji Billingsa ⇒ obserwacja zmian w śluzie szyjkowym

• wieloobjawowe:

• metoda termiczna poszerzona ⇒ dołącza się obliczenia i obserwację

• metoda objawowo - termiczna ⇒ obserwacja śluzu i temperatury

• metoda podwójnego sprawdzania (angielska) ⇒ opieranie się co najmniej na dwóch wskaźnikach w celu oznaczenia fazy płodowej

Trzy główne wskaźniki płodności:

• temperatura ciała

• śluz szyjkowy

• obserwacja szyjki macicy

WSKAŹNIKI POMOCNICZE

⇒ nie można się tylko na nich opierać, ponieważ nie występują w każdym cyklu i nie u każdej kobiety są możliwe do zaobserwowania i służą do stosowania zasad opierających się na wskazówkach głównych. Należą do nich :

• powiększenie piersi w fazie około owulacyjnej

• ból owulacyjny

• powiększenie się węzłów chłonnych pachwinowych po stronie jajnika owulacyjnego

• plamienie śródcykliczne

• zmienny nastrój kobiety

Metody naturalne wskazują na fazy płodności kobiety. Precyzyjne określenie fazy płodnej zwiększa szanse na poczęcie dziecka. Cykle muszą być w miarę prawidłowe i wszystkie wskaźniki muszą być na tyle jasne, aby nie pomylić się i dobrze odczytać fazę płodności. Metody naturalne pomagają kobiecie zrozumieć swój cykl miesiączkowy i akceptować go, a co za tym idzie wyeliminować stres. W grę wchodzą także zaburzenia płodności, dlatego kobieta musi rozumieć siebie.

W Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) istnieją zalecenia na temat NPR. W latach 80-tych wydała ona dokument, opisujący metodę naturalną objawowo - termiczną, którą kieruje do pracowników służby zdrowia. W Polsce dokument ten przetłumaczony został w 1999 roku.

Co powinna zawierać ta metoda:

1. Metody Rozpoznawania Płodności (MRP) - taką nazwę powinny nosić te metody

2. powinny ukazywać zalety

3. osoby stosujące MRP powinny być świadome zmian podczas stosowania różnych metod

4. zaleca się organizowanie konferencji na temat MRP

5. należy przygotować spis metod, programów i osób prowadzących w tej dziedzinie

6. środki barierowe dla wszystkich osób

7. miejsca poradnictwa

8. zestaw materiałów przetłumaczone na języki

9. programy MRP powinny korzystać z pomocy finansowej, aby doszkalać

10. nauczanie MRP powinny być wrażane

11. specjalne programy dla mężczyzn, za także inne materiały i inne odpowiedzi na inne

pytania

12. należy wprowadzić poradnictwo planowania rodziny

13. należy prowadzić badania socjologiczne na wzajemne relacje między małżonkami a stosowaniem MRP

W Polsce utrudnienia stosowania MNPR spowodowane są przez lekarzy. Nie promują oni tych metod i nie polecają pacjentom. Istnieje niechęć lekarzy ginekologów do Metody Naturalnej Planowania Rodziny lub Metody Rozpoznawania Płodności.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 7 16.12.2005

LECZENIE NIEPŁODNOŚCI.

SPOSOBY LECZENIA NIEPŁODNOŚCI:

• niwelowanie patologii - brak hormonów ⇒ uzupełnianie hormonów lekami z zewnątrz

• wada, przeszkoda ⇒ leczenie chirurgiczne, likwidacja przeszkody

• wady w stylu życia, złe odżywianie

• nałogi ⇒ zmiana stylu życia

• sytuację stresowe - wprowadzają zaburzenia w uczuciowości ⇒ podjąć terapię

• brak mikroelementów ⇒ uzupełnić z zewnątrz (magnez, enzymy)

• choroby ⇒ wyleczyć i ustabilizować

W wielu sytuacjach to nie pomaga, medycyna wprowadza rozród wspomagany, ingerencja z zewnątrz. Aby podjąć właściwe metody należy zdiagnozować niepłodność, podjąć działania lecznicze.

DIAGNOSTYKA NIEPŁODNOŚCI KOBIET :

• szczegółowy wywiad

• badanie ogólne

• sprawdzanie węzłów chłonnych, zębów, gardła

• badania ginekologiczne

• badania hormonalne

• ocena cyklu miesiączkowego

• badanie drożności jajowodów

• ocena jajników

• ocena jamy macicy i endometrium

• tzw. testy penetracyjne

• badania immunologiczne

• informacje o współżyciu seksualnym

• przebieg miesiączki

• rodzinna historia niepłodności

• styl życia

• leki, alkohol, papierosy, kofeina

• ocena ogólna zdrowia fizycznego i psychicznego

• testy laboratoryjne, próbki krwi i moczu, wyrzut ih?

• (u partnera łatwiej szukać przyczynowości)

• badania u urologa ( wytrysk wsteczny, węzły )

HESTEROSALPINOGRAFIA

⇒ badania nieprawidłowości jajowodów i macicy, może być przeprowadzone przez....

Lekarz wprowadza aparat do szyjki macicy i wstrzykuje środek kontroli substancji, ta przemieszcza się do jamy macicy i przechodzi do jajowodu. Gdy wypływa kontrast na końcu jajowodu, to znaczy, że nie ma przeszkody. Na podstawie tego ułożenia można wykryć polipy endometrialne, włókniako- mięśniaki.

LAPAROSKOPIA

⇒ badanie nieprawidłowości jajowodów i macicy. Przy laparoskopii są wykonywane nacięcia na pępku i na kości biodrowej. Przy pierwszym nacięciu wpuszcza się tam gaz dwutlenek węgla.

Mogą być rozpoznane schorzenia jajników ⇒ ENDOMETRIOZA, blizny i zrosty w obrębie jajowodów, zamknięcie ujść jajowodów. Niektóre z zaburzeń są operowane podczas tego zabiegu diagnostycznego kiedy można zniszczyć ogniska endometriozy. Przy tym zabiegu używa się znieczulenia ogólnego.

SKUTKI UBOCZNE:

• zakażenia po operacji

• krwawienie

• uboczne działanie znieczulenia

ULTRASONOGRAFIA (USG)

⇒ z użyciem fal dźwiękowych, jest to dokładna metoda jajniki i ocenia rozwój endometrium macicy. Można za jej pomocą wykryć torbiele lub mięśniaki.

Badania genetyczne:

Ocenia chromosomy płciowych, chromosomy somatyczne u kobiet i mężczyzn w celu znalezienia nieprawidłowości. Badanie potrafi przewidzieć jakie szanse ma para na zapłodnienie.

DIAGNOZA NIEPŁODNOŚCI MĘSKIEJ:

(parametry nasienia męskiego wg. WHO)

• objętość ⇒ 1,5 - 5 ml

• pH ⇒ 7,2 - 7,8

• końce? ⇒ 20 mln plemników w 1 ml nasienia

• całkowita liczba plemników ⇒ ponad 50%

• plemniki o prawidłowej morfologii, budowie ⇒ 50%

DIAGNOSTYKA MĘSKIEJ NIEPŁODNOŚCI:

• wywiad lekarski ⇒ przeszłość medyczna, choroby, operacje, styl życia

• ogólne badania układu fizykalnego

• badania narządów płciowych męskich

• analiza nasienia

• dodatkowa diagnostyka ⇒ badania endokrynologiczna

• ocena hormonalna ⇒ obejmuje poziom testosteronu i FSH

• analiza moczu po ejakulacji

• badanie ultrasonograficzne ⇒ azoospermia - brak nasienia, plemników w celu wykrycia wad

• badania nasienia ⇒ ilościowa ocena leukocytów nasienia

• wykrywanie przeciwciał antyplemnikowych

• test postkoitalny - mikroskopowe badanie śluzu szyjkowego przeprowadzone przed spodziewaną owulacją i w ciągu godziny po odbytym stosunku płciowym w celu wykrycia ruchliwych plemników w śluzie

• Badania genetyczne spodziewaną owulacją i w ciągu godziny po odbytym stosunku płciowym w celu wykrycia ruchliwych plemników w śluzie

Badania genetyczne⇒ wrodzony brak nasienia:

• nieprawidłowe funkcje jąder

• mitrodenecje ⇒ zaburzenia spermatogenezy - wytwarzania plemników

• wiek mężczyzny też wpływa na brak nasienia

• ciąża jest możliwa nawet przy tak małej liczbie plemników jak 20 mln w 1ml

• prędkość i ruchliwość plemników:

• 1 stopień ⇒ ruch spowolniony

• 2 stopień ⇒ ruch odbywa się trochę szybciej, aktywniej, ale powoli w linii prostej

• 3 stopień ⇒ ruch na wprost z odpowiednią prędkością

• 4 stopień ⇒ odpowiednio duża ruchliwość

AGLUTYNACJA

⇒ gdy plemniki się zlepiają

MORFOLOGIA

⇒ ocena kształtu plemnika : główki, wstawki, witki

BIOPSJA JĄDER

⇒ badanie wycinka tkanki jądra pobranego podczas znieczulenia

Mężczyźni powinni ograniczyć korzystanie z sauny, aby nie przegrzać jąder i stosować bieliznę

bezuciskową, nosić szersze spodnie itd.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 8 13.01.2006

Egzamin - test 20 pytań ( min. 60% na zaliczenie na pozytywną ocenę) ⇒ 23 luty 2006

LECZENIE NIEPŁODNOŚCI C.D. :

• zmiana stylu życia

• rezygnacja z nałogów, używek

• zmiana odżywiania(odpoczynek)

• zmiana środowiska

• spędzanie ze sobą czasu

• farmakologiczne sposoby: przedmuchiwanie ⇒ PERSUFLACJA

TECHNIKI WSPOMAGANIA ROZRODU:

jeżeli wyczerpie się już możliwość leczenia i nie daje to efektów, uzasadnione jest zastosowanie:

ROZRODU WSPOMAGANEGO (ART)

⇒ grupa metod rozrodu mająca na celu uzyskania ciąży z pominięciem pierwszego lub kilku etapów naturalnego rozrodu.

Te naturalne etapy rozrodu to:

• złożenie nasienia w pochwie

• akceptacja plemników ⇒ uzdolnienie ich do zapłodnienia

• transport plemników przez kanał szyjki

• transport plemników przez jamę macicy

• transport plemników przez światło jajowodów

• dojrzewanie komórki jajowej

• jajeczkowanie

• przechodzenie plemników przez osłonę przejrzystą

• zaplemnienie ⇒ połączenie z komórką jajową

• transport ⇒ dojajowodowe przeniesienie komórki jajowej lub blastocysty do jajowodów lub jamy macicy

Metody wspomagania rozwodu to zabiegi polegające na:

• pobraniu jajeczek

• połączeniu ich z plemnikami poza ustrojem kobiety

• wprowadzenie zarodnika do macicy

Najczęściej spotykane jest sztuczne zapłodnienie, a inne metody to :

• dojajowodowe przeniesienie gamet (GIFT? lub GIEE)

Kobieta musi mieć przynajmniej jeden sprawny jajowód. Są to metody które stosuje się u kobiet z niepłodnością nieznajomego pochodzenia lub przy obniżonej płodności partnera. W tych metodach ( szczególnie w GIEE) jajeczka pobierane są jak w zapłodnieniu INVITRO, następnie są mieszane z plemnikami i natychmiast wprowadzane do jajowodu przy pomocy długiej, cienkiej sondy. Dochodzi do naturalnego zapłodnienia. Odsetek zapłodnienia jest niższy niż przy klasycznym sztucznym zapłodnieniu ( ok. 25%)

• dojajowodowe przeniesienie zygoty⇒ zarodka(ZIFT? Lub ZIEP)

W ZIEP lub ZIFT ⇒ jajeczko zapładniane jest w laboratorium ( jak w INVITRO) ale zarodki wprowadza się do jajowodów, a nie do macicy.

Zaleta tego zabiegu to :

• fakt, że sama natura eliminuje nieprawidłowe zarodki

• zarodek sam zagnieżdża się w jamie macicy

• dokomórkowe wstrzyknięcie plemników (ISCI)

Wysoko specjalistyczna technika ⇒ pojedynczy plemnik wstrzykiwany jest do komórki jajowej pod kontrolą mikroskopu i przy użyciu specjalnych manipulatorów. Stosuje się gdy jest bardzo mała liczba plemników lub brakuje w jądrach nasienia.

Stosowana jest gdy istnieje pogrubiona lub uwłókniona, przeźroczysta osłonka komórek jajowych i plemniki w naturalny sposób nie są w stanie jej przekroczyć. To stosunkowo młoda technika, mniej skuteczna od metod IN VITRO.

Próbuje się wykorzystywać do technik sztucznych zapłodnień niedojrzałe plemniki

⇒ SPERMATIOLE.

Pierwsze dziecko urodzone w wyniku zapłodnienia in vitro przyszło na świat w 1978 roku.

Od tego czasu ponad 100 tys. Dzieci zostało urodzone przy użyciu tej metody. Przyjmuje się, że odsetek powodzenie przy stosowania IN VITRO jest niższy u starszych kobiet po 36 roku życia i u kobiet u których współwystępuje zmniejszona płodność partnera, u kobiet o nieprawidłowej budowie macicy i u palaczek ⇒ in vitro daje mniejsze efekty.

Dzieci zapłodnione tą metodą mają częściej zaburzenia zdrowotne ale trudno tu o konkretne badania. Stwierdzono, że zagrożeniem wynikłym z faktu in vitro było zwiększenie częstości zakażeń układu moczowego przed porodem u matki i częstsze ⇒ 40 % - zakończenie ciąży cesarskim cięciem. Wyższe ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego ⇒ niebezpieczny wzrost ciśnienia krwi w czasie ciąży występowały wśród kobiet, które korzystały z nasienia dawcy, a nie partnera.

TECHNIKI METOD WSPOMAGANIA ROZRODU INVITRO (IVF):

SZTUCZNE ZAPŁODNIENIE

⇒ plemnik i komórka jajowa partnerów zostały umieszczone na płytce laboratoryjnej, gdzie dochodzi do zapłodnienia.

Ta technika zastępuje właściwie jajowód. Dla uzyskania komórki jajowej stymuluje się wcześniej jajniki podając odpowiednie leki zwiększające ilość narastających pęcherzyków. Dlatego można z jajnika jednocześnie dostać kilka komórek jajowych. Te komórki jajowe zostają pobierane podczas laparoskopii lub nakłucia cienką igłą sklepienia pochwy.

Nasienie uzyskuje się od mężczyzny z reguły po 48-godzinnej abstynencji płciowej w dniu pobrania komórek jajowych.

Uzyskane z nasienia plemniki umieszcza się i pozostawia na 48h na płytce po czym zostają zapłodnione. Większość ośrodków wszczepia 3-4 zarodniki za jednym razem.

PROBLEM ETYCZNY !!!⇒ pozostałe zarodniki zostają zamrożone, by przydały się później.

Wprowadza się do macicy określoną liczbę zarodników, oblicz się szanse na zapłodnienia według wieku kobiety. O udaniu lub nie udaniu zabiegu dowiedzieć się można po 2 tygodniach. W tym czasie należy:

• unikać gorących kąpieli

• pić więcej płynów

odsetki powodzenia w ciągu dwóch pierwszych cyklów wynosi 20%.

MOŻLIWOŚCI TECHNIK - jest możliwość wykorzystania:

• plemniki dawcy

• komórki jajowe dawczyni

• plemniki dawcy i komórki jajowe dawczyni

„MAMKI”

⇒ kobiety, którym wszczepili zarodki, które ma „tylko donosić i urodzić”. Mamka może służyć swoimi komórkami jajowymi, a plemniki pochodzą od dawcy.

U kobiet końca XVIII wieku przeprowadzono tzw. „sztuczną insceminację” ⇒ przeniesienie nasienia. Polega na wprowadzeniu uzyskanego od mężczyzny nasienia w okolice szyjki macicy lub wstrzyknięciu go do kanału szyjki macicy przy użyciu strzykawki.

• Jeśli nasienie pochodzi od męża to jest to ⇒ INSCEMINACJA HOMOLOGICZNA

• jeśli nasienie pochodzi od dawcy ⇒ INSCEMINACJA HETEROLOGICZNA

To wstrzyknięcie nasienia z plemnikami musi odbywać się w czasie owulacji.

Techniki wspomagania rozrodu wymagają:

• banku nasienia

• banków komórek jajowych

• urządzeń do rozwoju zapłodnionych jaj IN VITRO

ZAMRARZA SIĘ TEŻ TE KOMÓRKI POSŁUGUJĄC SIĘ TEMPERATURĄ CIEKŁEGO AZOTU

( -196,5 C) W CELU PRZECHOWYWANIA NASIENIA!!!

Stosuje się też zamrożenie w bankach nasienia- od młodych osób wyjeżdżających na wojnę

JEST TO MANIPULACJA CZYIMŚ ŻYCIEM!!!

ADOPCJA

⇒ alternatywna możliwość leczenia niepłodności, sposób radzenia sobie z

niepłodnością.

GŁÓWNE WSKAZANIA DO ADOPCJI :

• nieodwracalna niepłodność

• długotrwałe i bezowocne leczenie dwojga małżonków

• niewyjaśniona przyczyna niepłodności

• choroby dziedziczne

• zagrożenia zdrowia lub życia z powodu ciąży

Specyficzny typ małżonków decydujących się na adopcję :

- to osoby chcące się zaopiekować dzieckiem

- mają silne potrzeby rodzicielskie

- chęć podzielenia się z kimś dobrem materialnym, umiejętnościami

- w przeważającej większości (80%) są to adopcje udane

W przypadku niekorzystnych, nieudanych adopcji trudno powiedzieć jakie czynniki przemawiały za niezadowoleniem procesu adopcji. Mogą to być:

• otoczenie mówiące dziecku o adopcji

• samo dziecko stwarzające problemy

• nadmierna opiekuńczość wobec dziecka

Warto zajmować się niepłodnością. U niepłodnych kobiet i mężczyzn stwierdza się, szczególnie w okresie diagnozy lub prób sztucznego zapłodnienia, częściej występujące formy zaburzeń nastrojów:

• przygnębienia

• płaczliwość

• poczucie niższej wartości

• reakcje lękowe

• lęk przed krytyką

• poczucie winy

• poczucie krzywdy

• poczucie wstydu

• czują się gorsi, bo nie potrafią wydać na świat dziecka

U kobiet, które poroniły występują:

• depresje

• skłonność do reakcji gniewu

• następne poronienia

• nie donoszenie ciąży

• reakcje lękowe

Dochodzi do tego jeszcze bezradność mężczyzn ⇒ oni także potrzebują wsparcia!




- 24 -

---