3. Możność uzyskania dokładnych wymiarów produktu.

4. Oszczędność materiału wskutek małych naddatków na obróbkę.

5. Możność zatrudnienia robotników przyuczonych.

Dobrze zaprojektowana matryca powinna zapewniać prawidłowe prze­mieszczanie się w nim materiału podczas kucia. Zapewnia te otrzymanie odkuwki pełnej i pozbawionej fałd. W projektowaniu matryc przyjmuje się za zasadę, że płaszczyzna podziału matrycy powinna przebiegać

Rys. 175. Okrojnik do obci­nania wypływki

Rys. 174. Kucie matrycowe:

a — matryca, b — odkuwks

w dwóch największych wymiarach obrysu. Podobnie jak w formach od­lewniczych powierzchnie idące w głąb matrycy powinny być nieco zbież­ne, a krawędzie złagodzone dużymi promieniami. Ułatwia to wypełnienie materiałem wykroju oraz wyjęcie odkuwki po skończonym kuciu.

Tworząca się podczas kucia wypływka jest następnie odcinana na okrojniku dopasowanym do kształtu odkuwki. Okrojnik (rys. 175) składa się z płyty tnącej 3 wspartej na podstawie (niewidocznej na rysunku) oraz stempla 2 dopasowanego do kształtu odkuwki, który naciskając ns odkuwkę 2, przetłacza ją przez otwór płyty tnącej. Wypływka 4 wsparta na powierzchni płyty pozostanie na jej wierzchu po przetłoczeniu od kuwki przez otwór w płycie.

Wady odkuwek

Wadliwa konstrukcja foremnika lub złe jego ustawienie na młocie cz} prasie mogą być przyczyną powstawania wadliwych odkuwek. Mogc wówczas powstać odkuwki niepełne lub przesunięte. Dalszą przyczyna powstawania wadliwych produktów jest nieodpowiedni pod względem wymiarowym dobór materiału. W związku z tym może nastąpić niezu­pełne wypełnienie matrycy albo też niezamknięcie się matrycy przy do bijaniu materiału. W drugim przypadku otrzyma się odkuwkę nadmier

160

nie grubą. Trzecią grupę przyczyn powstających wad stanowią złe wa­runki procesu, np. zbyt niska temperatura kucia może spowodować pęk­nięcia w odkuwce, a zbyt mała siła uderzenia może spowodować niedo­stateczne wypełnienie matrycy.

Zanieczyszczenie matrycy zgorzeliną powoduje występowanie wad na powierzchni odkuwki.

Dalsze wady mogą powstać wskutek niedbałej pracy i złego trans­portu. Najczęściej występującymi w tej grupie wadami są: skaleczenia, wgniecenie, lub skrzywienia powstałe już po wykonaniu odkuwki. Ze względu na możliwość powstawania licznych wad w czasie produkcji,. należy sprawdzać odkuwki przed ich wysłaniem do dalszej obróbki i od­kuwki wadliwe odrzucać, jako nie nadające się do dalszej produkcji.

Kontrola produkcji i analiza przyczyn powstawania wad umożliwia poprawienie procesu technologicznego i zaoszczędzenie zbędnych ko­sztów.

52. Młoty mechaniczne

W procesach kucia mają obecnie zastosowanie różne rodzaje młotów. Są one napędzane silnikami elektrycznymi, sprężonym powietrzem lub parą wodną.

Energia uderzenia młota zależy od ciężaru części spadającej i szybko­ści ruchu. Część spadająca młota nazywa się b i j a k i e m. Część młota przyjmująca uderzenia, na której stoi kowadło, nazywa się s z a b o t ą.. Bijak porusza się zazwyczaj w prowadnicach, które zapewniają mu rucb prostoliniowy. Dzięki nim bijak trafia zawsze w to samo miejsce, co jest. specjalnie ważne podczas kucia matrycowego. Szabota wspiera się bez­pośrednio na fundamencie lub dla lepszego tłumienia drgań — na war­stwie bali dębowych, oddzielających ją od fundamentu.

Młoty mechaniczne można podzielić w zależności od charakteru ich;

pracy na szereg grup.

Młoty spadowe używane głównie do kucia matrycowego, mają;

spośród stosowanych w przemyśle najprostszą konstrukcję. Rozróżniamy dwa rodzaje młotów spadowych: deskowe (rys. 176) i pasowe* (rys. 177).

Zasada pracy obu młotów jest podobna. Bijak l umocowany do deski lub pasa 2 jest za pomocą mechanizmu rolkowego podnoszony na pewną wysokość. Mechanizm podnoszący składa się z dwóch rolek, z których jedna 3 jest zwykle napędzana z pędni za pomocą przekładni pasowej. Druga rolka 4 ma za zadanie okresowe dociskanie deski lub pasa do pierwszej rolki. Przez naciśnięcie dźwigni 5 do dołu powoduje się docisk rolki 4 do deski lub pasa. Zwiększone wskutek tego tarcie między deską lub pasem a napędzającą rolką 3 spowoduje unoszenie się bijaka do góry. Podniesienie dźwigni 5 do góry zwalnia nacisk rolki 4; a bijak spada swo-

11 Technologia metali, cz. II

161.

---