brujące (rys. 156). Niekiedy do rozwalcowywania przedziurawionych do-wolrą metodą wlewków używa się walcarek ciągłych (rys. 157).

Prócz wymienionych stosowane są jeszcze do wyrobu rur bez szwu inne metody, lecz mają one znacznie mniejsze znaczenie w technice niż metody opisane i z tego po\\Uu nie będą omawiane.

Produkcja rur ze szwem rozpada się na dwie operacje o zupełnie różnym charakterze. Pierwszą jest zwinięcie rury z taśmy i trwałe po­łączenie jej w miejscu styku. Do tego celu stosuje się zgrzewanie lub spawanie. Drugą operacją jest przeciąganie otrzymanej niedoskonałej jeszcze rury na odpowiedni wymiar. Zarówno pierwsza grupa czynności, jak i druga nie opierają się na procesach walcowniczych lub opie­rają się tylko w nieznacznym stop­niu.

Wobec tego o wytwarzaniu rur ze szwem będzie mowa przy oka­zji omawiania różnych sposobów trwałego łączenia metali.

Rys. 157. Zasada walcowania rur na wal- Niekiedy produkty walcowani. carce ciągłej wykazują wady, których powo­dem może być użycie złego mate­riału lub wadliwe przeprowadzenie procesu walcowania. Głównymi wa­dami materiałów są: niewłaściwy skład chemiczny, złe własności mecha­niczne, pęknięcia i wtrącenia niemetaliczne.

Wadliwe przeprowadzenie procesu walcowania może spowodować po­wstanie nieprawidłowych kształtów walcowanego przedmiotu, zawalco-wań, gruboziarnistości itp.

XXII. KUCIE

Kuciem nazywamy proces technologiczny obróbki plastycznej nc. gorąco lub na zimno, w którym z materiałów w postaci wlewka, kęsika, kęsa lub pręta wyrób kształtuje się przez wywarcie uderzenia lub nacisku. Kucie ma na celu nie tylko nadanie materiałowi odpowiedniego kształtu, lecz ponadto poprawę własności mechanicznych. Kucie, w którym nacisk na materiał ma charakter statyczny i wywierany jest przez prasę lub kuźniarkę nazywamy prasowaniem.

Proces kucia znano od dawna. Początkowo kucie wykonywano ręcznie, z czasem jednak w miarę postępu technicznego urządzenia do kucia zo­stały zmechanizowane. Obecnie kucie ręczne stosuje się tylko sporadycz­nie, zwykle w małych warsztatach i kuźniach wiejskich. Do kucia używa się obecnie na szeroką skalę młotów mechanicznych napędzanych parą, sprężonym powietrzem lub elektrycznością. Prócz młotów, do kucia używa się niekiedy różnego rodzaju pras mechanicznych i hydraulicznych.

154

Rozróżnia się dwa zasadnicze sposoby kucia. Pierwszym z nich jest kucie swobodne, wymagające od kowala wysokich kwalifikacji i dużej wprawy, oraz prostsze kucie w matrycach, stosowane głównie w pro­dukcji masowej. Przy zastosowaniu odpowiednich maszyn i foremników można produkować skomplikowane odkuwki nie tylko tanio i szybko, lecz również z dużą dokładnością.

50. Kucie swobodne

Za pomocą kucia swobodnego można produkować odkuwki o znacznym ciężarze dochodzącym do kilkuset ton. Zastosowanie kucia w matrycach ze względów technicznych jest ograniczone do odkuwek o ciężarze nie przekraczającym kilkuset kilogramów.

Kucie swobodne obejmuje swym zakresem wszystkie czynności ko­walskie, które przeprowadza się bez użycia specjalnych narzędzi kształ­towych. W procesie kucia swobodnego używa się wyłącznie narzędzi uniwersalnych. Kucie swobodne można podzielić na kucie ręczne i ma­szynowe. Procesy kucia swobodnego przebiegają w obydwu przypadkach w zasadzie jednakowo. Istotną różnicą jest zastosowanie w tym procesie albo młota ręcznego, albo młota mechanicznego, albo prasy.

Narzędzia kowalskie do kucia swobodnego

Do przeprowadzenia każdego procesu technologicznego niezbędne są odpowiednie narzędzia. Do kucia używa się szeregu narzędzi pomocni­czych, które ułatwiają bądź trzymanie materiału, bądź służą do nadawa­nia mu odpowiedniego kształtu. Do trzymania materiału podczas kucia swobodnego używa się kleszczy (rys. 158). Składają się one z części chwytającej materiał, zwanej szczęka­mi l, przegubu 2 oraz rękojeści 3. Przedstawiona na rysunku nasuwka 4 ułatwia kowalowi stałe utrzymywanie kleszczy w stanie zaciśniętym bez ko­nieczności wywierarA nacisku na rę­kojeść.

najwyżęj WOmm

^ •^r

Rys. 158. Kleszcze kowalskie

Kształt i rozmiary kleszczy powinny być tak dobrane, żeby zapew­niały wygodne i mocne uchwycenie materiału.

Na rys. 159 przedstawiono nieprawidłowo i prawidłowo dobrane kleszcze. Na szkicu lewym przedstawiono materiał słabo uchwycony w kleszczach. Pod uderzeniem młota materiał słabo trzymany wypadnie z kleszczy. Rysunek środkowy przedstawia kleszcze, które wprawdzie mocno uchwyciły materiał, lecz na skutek nadmiernego rozwarcia ręko­jeści trzymanie ich w takiej pozycji byłoby uciążliwe. Szkic prawy przed-

155

---