PSYCHOLOGIA - ćwiczenia 02.03.2008

PSYCHOLOGIA PODSTAWOWA PSYCHOLOGIA OGÓLNA (nauka humanistyczna)

Procesy poznawcze, podstawowe procesy psychiczne

LITERATURA

• Podręcznik pod red. Strelau Jan „Psychologia - podręcznik akademicki” wyd. I, 2000 rok, Gdańsk, tom II

• Jacek Gracz, Tadeusz Sankowski

1. Psychologia sportu, wyd. AWF Poznań

2. Psychologia w turystyce i rekreacji

3. Psychologia aktywności ruchowej (sportowej) <- jest ok.

Temat: METODY BADAŃ STOSOWANYCH W PSYCHOLOGII

Metoda:

1. obserwacji

2. eksperymentu

ad.1 OBSERWACJA

podstawowy, zasady

- nie wywołujemy zjawisk które chcemy badać, czekamy aż to zjawisko się okaże

- nie ingerujemy w przebieg tego zjawiska, tylko je rejestrujemy

Świadome, celowe spostrzeganie - obserwacja

Badanie naturalne zachowania - obserwacja

- musimy przedstawić sobie cel, co chcemy badać, jakie mamy zamierzenia

CECHY DOBREJ OBSERWACJI

1) co my chcemy badać, cel

2) musimy zaplanować obserwację, cel powoduje że musimy sobie te obserwację zaplanować, plan- systematycznie

3) obiektywizm - rejestrowanie faktów i zdarzeń a nie ich ocenianie

4) Obiektywizm emocjonalny - odcięcie się od emocji jest niemożliwe

5) przygotowanie merytoryczne do obserwacji - warto wcześniej coś sobie poczytać

6) prowadzenie dokumentacji

Notujemy:

• imię i nazwisko

• wszystko co wiemy na temat tej osoby

• dzień, godzinę, czas trwania obserwacji

• rejestracja zachowania, przyjmując jakąś technikę np. fotograficzną, topograficzną

• interpretacja zachowania - nasze przemyślenia na ten temat

OBSERWACJA (zalety)

- bada naturalne zachowania

- dość prosta metoda

- nie wymaga nakładów finansowych

Wady obserwacji:

- trzeba czekać aż dane zjawisko się pojawi - czasochłonność

- sprawdzenie czy to jest powtarzalne

- przedwczesna interpretacja

Ad. 2 Eksperyment (laboratorium) - nie czekamy, wywołujemy rodzaj zachowania, które chcemy badać, ingerujemy w jego przebieg, jest powtarzalny. Jest to przeciwieństwo obserwacji, jest ekonomiczne, daje nam wyniki liczbowe

To co jest zaletą obserwacji - jest wadą eksperymentu

WADY EKSPERYMENTU

- sztuczność zachowania

- zastrzeżenia natury moralnej (eksperymenty z dziedziny emocji)

Eksperyment sprawdzi się też w warunkach naturalnych np. w szkole

Testy psychologiczne - odmiana metody eksperymentu

Określenie zadania do wykonania zadania, które mają określone CECHY. Często nadużywa się pojęcia test

Test - zadania które mają określone cechy

1. standaryzacja - pewne ujednolicenie, dane testy wyglądają zawsze tak samo np. kwestionariusz samooceny Spielberger'a

klucz do testu jest ujednolicony - sposób obliczania wyników, zawsze taki sam zestaw pytań, twierdzeń lub odpowiedzi

ujednolicone warunki badania, ujednolicony klucz do testu (odpowiedzi mają określoną liczbę punktów)

2. normalizacja - normy - skala oceny wyników. Normy pozwalają określić na jakim poziomie osiągnęliśmy wynik. Normalizacja jest bardzo istotna. Normy powinny być opracowane dla określonych grup (np. dla polskiej populacji)

3. trafność - stwierdzenie czy test bada to do czego jest przeznaczony. Trzeba znaleźć dobre kryterium

4. rzetelność testu - względna stałość wyników

podział testu:

- testy grupowe

- testy indywidualne - do badania inteligencji

1. kryterium co test bada lub mierzy, kryterium merytoryczne podziału testu

I - testy badające zdolności

• testy badające inteligencję

• testy badające zdolności specjalne (wyobraźnia przestrzenna, artystyczne)

II - testy badające osobowość

III - testy badające wiadomości, umiejętności

Zdolności są składowymi osobowości, tutaj są w oddzielnych grupach bo są różne oceny

2. kryterium metodyczne - jak test bada

I - testy werbalne (słowne) - 1

II - testy wykonaniowe (bezsłowne)

III - testy projekcyjne - testy do badania osobowości, proste wykonanie, ale trudne w interpretacji (plamy, kleksy)

PSYCHOLOGIA 16.03.2008

Procesy poznawcze


Procesy, które powodują, że kontaktujemy się z otoczeniem

PROCESY REGULACJI

(procesy psychologiczne)






Procesy poznawcze: procesy emocjonalno-motywacyjne

- percepcyjne - emocje

(wrażenia, spostrzeżenia) - motywy

- wyobrażenia

- uwaga

- uczenie się, pamięć

- myślenie, mowa

PROCESY POZNAWCZE

I poziom procesów poznawczych - spostrzegania

- zmysłowe, bezpośrednie poznawanie rzeczywistości

II poziom - proces myślenia

- czyli pośrednie uogólnione poznawanie rzeczywistości

Jako organizmy żywe jesteśmy zdolni do odbierania zmysłów

Poziom spostrzegania

• wrażliwość zmysłowa - zdolność do odbierania wrażeń

• Wrażenie - odbiór pojedynczej cechy bodźca

• Spostrzeżenie - składa się z różnych wrażeń, odbiór złożonych sytuacji, postaci, przedmiotów

• Analizator składa się z trzech części

1. zmysł

2. droga nerwowa

3. pole mózgowe

zmysł -> droga nerwowa -> pole mózgowe

zmysły (receptory)





eksteroreceptory interoreceptory

(te, które odbierają pobudzenia (te, które odbierają pobudzenia

z zewnątrz [ze świata zewnętrznego] z wewnątrz organizmu)






telereceptory kontaktoreceptory proprioreceptory wisceroreceptory

pobudzenia z słuch, ból, ciepło, zmysł równowagi zakończenia

pewnej oddali zimno zakończenia nerwowe w każdym

wzrok, słuch, węch nerwowe w narzędzie

mięśniach i stawach wewnętrznym

(kinetyczne)

Co wpływa na nasze spostrzeganie?

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPOSTRZEGANIE

Wszystkie czynniki można podzielić „z grubsza”:

I grupa czynników - sytuacja bodźcowa

1. jakość bodźca (na jaki zmysł może działać)

2. siła bodźca (bodziec progowy, próg wrażliwości - bodziec zbyt słaby, nie jest odbierany, miarą tego progu jest najsłabszy bodziec, który wywołuje dostrzegalne, odebrane przez nas wrażenia)

próg czułości, próg różnicy - odbieramy wrażenie (działa na nas bodziec) działamy coraz silniejszym bodźcem aż do momentu kiedy odczujemy różnicę wrażenia

3. liczba bodźców

4. czas trwania bodźca

5. ogólna sytuacja w jakiej bodźce na nas działają

II grupa czynników - człowiek który spostrzega

w człowieku jest ważne:

1. tzw. względnie trwały stan psychofizyczny (psychofizjologiczny) człowieka

- budowa zmysłów

- budowa analizatorów

- poziom inteligencji i wiedzy

2. Stan aktualny psychofizyczny

- stan fizyczny - czy jesteśmy zdrowi

- stan psychiczny - nastawienie, stan emocjonalny

MECHANIZMY SPOSTRZEGANIA

1. najpierw spostrzegamy całość, w tej całości wyróżniamy:

1. figura - figura jest zwarta

2. tło

(najpierw całość, potem części)

2. następują zmiany skokowe - nagle się coś w naszej świadomości zmienia

(to co jest figurą staje się tłem)

Zasada dominacji, prymat całości nad częściami, całość określa cechy części.


























II. poziom procesów poznawczych - myślenie

Myślenie - uwewnętrzniona czynność operowania informacjami, w szczególności ich selekcja i wytwarzanie, dzięki którym dochodzi do pośredniego i uogólnionego poznania rzeczywistości

Czynności myślenia - łańcuch operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje.

Struktura myślenia:

• informacje (materiał myślenia)

• operacje (elementarne transformacje umysłowe)

• reguły (sterujące łańcuchem operacji)

Informacje:

• wrażenia i spostrzeżenia (myślenie sensoryczno-motoryczne -> charakterystyczne dla małych dzieci i zwierząt)

• wyobrażenia (myślenie konkretno-wyobrażeniowe)

• pojęcia (myślenie słowno-logiczne, abstrakcyjne)

materiał myślenia, to na czym myślenie pracuje, to co w nawiasie (I podział myślenie) materiał przetwarzany przez myślenie

STRUKTURA MYŚLENIA

1. informacje to co myślenie przetwarza

• wrażenia i spostrzeżenia (myślenie sensoryczno-motoryczne):

- odbieranie pobudzeń (bodźców) płynących z otoczenia, ile dociera z tego świata do zwierzęcia lub dziecka

• wyobrażenia (myślenie konkretno-wyobrażeniowe (dziecko w wieku przedszkolnym) przetwarza wyobrażenia, obrazy umysłowe - dziecko myśli obrazami, wyobrażenie odtwórcze (znam i mogę obraz wywołać) lub twórcze (pegaz)

• Pojęcia - charakterystyczne dla ludzi dorosłych, myślenie słownologiczne, abstrakcyjne

Pojęcie - reprezentacja umysłowa, która zawiera opis istotnych właściwości pewnej klasy obiektów, symbol odnoszący się do klasy obiektów.

• Pojęcia ogólne - reprezentacje całych klas przedmiotów lub procesów

• Pojęcie jednostkowe - „mają jeden egzemplarz”

• Pojęcie naturalne - reprezentacja umysłowa odzwierciedlająca zespół cech wspólnych, które w różnym stopniu przysługują desygnatom

• Pojecie matrycowe - poznawcza reprezentacja skończonej liczby wspólnych cech, które w jednakowym stopniu przysługują wszystkim desygnatom.

Matrycowe - dla nauk ścisłych

Naturalne - pojęcie „szczęścia”

Powinny być typowe dla ludzi dorosłych

Funkcje pojęć

• Zapewnienie ekonomii - redukcja różnorodności informacji

• Rozumienie i wyjaśnianie - wykorzystywanie do analizy i interpretacji danych

• Umożliwienie wykonywania operacji na materiale symbolicznym

• Komunikowanie się

2) Operacje umysłowe

Elementarne transformacje psychiczne, za pomocą których przetwarzamy informacje:

• 
  
  Analiza - myślowy podział całości na części ! dwie podstawowe operacje

• Synteza - myślowe łączenie części w całości umysłowe

• Porównywanie - zestawianie przedmiotów i zjawisk w celu wykrycia podobieństw i różnic

• Abstrahowanie - wyróżnienie jednej właściwości obiektu czy pominięciu innych

• Uogólnianie - łączenie cech wspólnych dla klasy obiektów

Rozumowanie

• Dedukcyjne - od ogólnych przesłanek do wniosków szczegółowych

• Indukcyjne - od szczegółowych przypadków do ogólnego wniosku

3) reguły - decydują o uporządkowaniu łańcucha operacji:

• 
  
  Algorytm - niezawodny przepis określający, jaki skończony ciąg operacji należy wykonać, aby rozwiązać wszystkie zadania danej klasy

• 
  
  Heurystyka - zawodna zasada, która nie gwarantuje rozwiązania zadania, ale może w nim pomóc

Rodzaje myślenia

• Reproduktywne - zastosowanie uprzednio zdobytej wiedzy w nowych zadaniach (S)

• 
  
  Produktywne - tworzenie nowych informacji (R)

• Realistyczne - myśli odpowiadają cechom i wymogom sytuacji obiektywnej i ukierunkowanie na działanie

• Autystyczne - bodźcem jest rzeczywistość wewnętrzna


Produktywne






twórcze nietwórcze

jeżeli ktoś wymyśli nowe

rozwiązanie, coś co jest jeżeli my wymyślamy

społecznie nieznane, rozwiązanie, które jest znane,

obiektywnie nowe tworzymy rozwiązanie, ale było

znane wcześniej

Ćwiczenia 16.03.2008

Praca na 25 maja, 30.03 - test badający osobowość

Na lepszą ocenę - trzeba opisać te testy co będziemy robili

TEST:

„KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY” Spielberger'a




2. 4

3. 3

4. 1

5. 1

6. 3

7. 2

8. 1

9. 3

10. 1

11. 3

12. 2

13. 1

14. 1

15. 1

16. 3

17. 3

18. 1

19. 1

20. 4

21. 3

22. 4

23. 2

24. 2

25. 2

26. 2

27. 2

28. 2

29. 3

30. 3

31. 4

32. 2

33. 2

34. 2

35. 2

36. 2

37. 3

38. 2

39. 1

40. 2

41. 1






Pytania od 1-20

1 - zdecydowanie nie

2 - raczej nie

3 - raczej tak

4 - zdecydowanie tak

Pytania od 21-40

1 - prawie nigdy

2 - czasami

3 - często

4 - prawie zawsze




Ujednolicone - jest taki sam - narzędzie, klucz wyników

Obiektywny klucz do obliczania wyników

Normalizacja - skale oceny wyniku

Pytania 1-20


Ls = 30 niskie

Pytania 21-40


Lc = 42 średnie

	1	2	3	4		1	2	3	4
1	4	3	2	1	21	4	3	2	1
2	4	3	2	1	22	1	2	3	4
3	1	2	3	4	23	1	2	3	4
4	1	2	3	4	24	1	2	3	4
5	4	3	2	1	25	1	2	3	4
6	1	2	3	4	26	4	3	2	1
7	1	2	3	4	27	4	3	2	1
8	4	3	2	1	28	1	2	3	4
9	1	2	3	4	29	1	2	3	4
10	4	3	2	1	30	4	3	2	1
11	4	3	2	1	31	1	2	3	4
12	1	2	3	4	32	1	2	3	4
13	1	2	3	4	33	4	3	2	1
14	1	2	3	4	34	1	2	3	4
15	4	3	2	1	35	1	2	3	4
16	4	3	2	1	36	4	3	2	1
17	1	2	3	4	37	1	2	3	4
18	1	2	3	4	38	1	2	3	4
19	4	3	2	1	39	4	3	2	1
20	4	3	2	1	40	1	2	3	4
wynik surowy testu	30				wynik surowy testu	42




Do 25 - I sten

26-29 - II sten

30-31 - III sten

32-33 - IV sten

34-39 - V sten

40-45 - VI sten

46-52 - VII sten

53-57 - VII sten

58-64 - IX sten

65 i więcej - X sten

Do 28 - I sten

29-32 - II sten

33-36 - III sten

37-39 - IV sten

40-42 - V sten

43-45 - VI sten

46-50 - VII sten

51-53 - VIII sten

54-58 - IX sten

59 i więcej - X sten




Steny - im wyższy sten, tym większe nasycenie jakąś cechą

1-2 - bardzo niskie

3-4 - niskie

5-6 - średnie

7-8 - wysokie

9-10 - bardzo wysokie

Co test bada? - poziom lęku, niepokoju

Ls - lęk jako stan w tym momencie

Lc - lęk jako cecha osobowości, względnie trwała predyspozycja

Najważniejsze jest Lc bo jest w miarę stałe, Ls natomiast zmienia się w zależności od sytuacji

Takie testy są ekonomiczne

Niekorzyści:

- człowiek może manipulować wynikami

PSYCHOLOGIA 30.03.2008

Wykład

`Rozwiązywanie prolemów'

Problem - rodzaj zadania, którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą

posiadanej wiedzy i umiejętności, (1) wymaga myślenia produktywnego

(2) ma charakter podmiotowy. ( 1,2 - dwie podstawowe cechy problemu )

↓

dotyczy człowieka; jest czyjś; ktoś ma problem

S t r u k t u r a p r o b l e m u

• ↓

(1)poziom danych (2)cel

początkowych ↓ ↓

↓ ↓ konwen. dywen.

otwarte zamknięte

(dylemat) (selektywne)

1. Otwarte - bardzo niski poziom informacji; brak danych

o możliwych rozwiązaniach

Zamknięte - dany pełen zbiór możliwych rozwiązań

2. Konwengercyjne - jedno poprawne rozwiązanie

Dywengercyjne - wiele poprawnych rozwiązań

• FAZY W ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW •

1) - dostrzeganie problemu


2) - analiza sytuacji problemowej struktura problemu


3) - wytwarzanie pomysłów (zjawisko olśnienia) funkcja produktywna, kluczowa

4) - weryfikacja pomysłów

↓

czy pomysł rozwiązania jest prawidłowy

mogą pojawiać się 2 efekty:


tendencyjność psychologiczna

1 - EMOCJONALNY - afekt ojcowski, silna więź emocjonalna

między twórcą a pomysłem

2 - EFEKT PIERWSZEŃSTWA - pierwsze informacje, które

do nas docierają mają bardzo duże

znaczenie (dziennikowe newsy).

Przeszkody

• błędne nastawienie

• fiksacja funkcjonalna

( sztywność funkcji )

Każdy przedmiot ma swoje zastosowanie; mamy problem z zastosowaniem

przedmiotu w innej sytuacji.

Myślenie twórcze

• występowanie niepospolitych, niezwykłych, ale właściwych

reakcji (oryginalność i stosowność)

• proces sterowany przez skuteczne metody HEURYSTYCZNE!!!

( poszukiwanie rozwiązywania)

częściej występuje w nim zjawisko olśnienia

• proces długotrwały, rozciągnięty w czasie

• dotyczy problemów: obiektywnie nowych, uznanych za społecznie

ważne, otwartych, w sytuacjach dywergencyjnych ( wiele poprawnych rozwiązań ).

Cechy umysłowości i osobowości osób twórczych

• wysoka inteligencja ogólna

• zdolności twórcze

• wrażliwość na problemy

• giętkość myślenia - wytwarzanie niezwykłych pomysłów

• ciekawość poznania

• silna motywacja, wytrwałość i upór

• niezależność w postawach i zachowaniach

• mała potrzeba aprobaty społecznej

• psychotyczność - nonkonformizm

skłonność do łamania reguł

• zaburzenia zachowania

Temat: Uczenie się i pamięć

• zalicza się do p. poznawczych

• z p. uczenia się wynika większość naszego zachowania

• dwie strony tego samego procesu

• uczenie się - kodowanie wiadomości

• pamięć - odtwarzanie wiadomości

??? Jak określamy `uczenie się' ???

• nieobserwowalny proces prowadzący do modyfikacji zachowania jednostki

na bazie indywidualnego doświadczenia dzięki zdolności do przechowywania

śladów osobistych doświadczeń

• zmiany zachowania:

• muszą być względnie trwałe

• nie mogą być związane z dojrzewaniem

organizmu, ani z procesami zachodzącymi z receptorach i efektorach.

ontogenetyczne - doj. jednostkowa

Rodzaje (podział) uczenia się:

1. Elementarne (podstawowe)

1. - warunkowanie klasyczne (Pawłowowskie)

2. - warunkowanie instrumentalne

(zachowawcze) (sprawcze)

2. Złożone formy uczenia się

(kształtowanie nawyków)

3. Uczenie poznawcze (inteligentne)

1. - uczenie się przez próby i błędy

2. - uczenie się przez wgląd

3. - rozwiązywanie problemów

1. Warunkowanie klasyczne.

Podstawa - odruch bezwarunkowy - wrodzona reakcja organizmu

na bodziec biologicznie nieobojętny

BB RB

BB - bodziec bezwarunkowy, wywołujący określoną reakcję bez uczenia się

w sposób wrodzony.

RB - reakcja bezwarunkowa - reakcja odruchowa wywołana przez bodziec bez uczenia się.

Istota - kojarzenie bodźców

BW + BB

BW - bodziec pierwotnie obojętny, który zaczyna wywoływać reakcję po

skojarzeniu z BB.

Efekt - warunkowanie sygnału

BW RW

RW - reakcja warunkowa wywołana przez bodziec warunkowy w efekcie

Procesu warunkowania.

Wytwarzanie lub utrwalanie związku między bodźcem warunkowym i reakcję przez wielokrotne podawanie

Bodźca warunkowego w powiązaniu z bodźcem bezwarunkowym, który pierwotnie wywoływał tę reakcję.

Wytłumaczenie

Reakcja bezwar. to ślinienie gdy był pokarm. Przed pod. pokarmu stosowano bodziec

warunkowy (obojętny - światło lub dźwięk ). Po pewnym czasie pies reaguje na odruch warunkowy.

Prawidłowości warunkowania klasycznego.

1. ćwiczenie

2. wzmocnienie

3. generalizacja bodźca

4. różnicowanie

5. wygaszanie reakcji

2. Warunkowanie instrumentalne.

Wykonanie reakcji jest karane lub nagradzane ( jeśli chcemy utrwalić ).

Przykład: szczury w klatce

Prawidłowości warunkowania instrumentalnego.

1. ćwiczenie (spontaniczne)

2. wzmocnienie

3. generalizacja reakcji

4. różnicowanie

5. wygaszanie reakcji

Złożone formy uczenia się

(sensoryczno-motoryczne)

• kontrola sensoryczna

• słuch, wzrok, mięśnie, zmysły

• powstaje nawyk

• automatycznie

• eg. jazda na rowerze

↓

musimy włączyć nasze zmysły

Uczenie poznawcze (inteligentne).

KLASYCZNA

KRZYWA UCZENIA SIĘ













stadium studium

poznawcze autonomiczne

stadium

skojarzeniowe

1. poznawcze

2. skojarzeniowe

3. autonomiczne

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PROCES UCZENIA

1. ćwiczenie `trening czyni mistrza'

• uczymy się biernie

• powinno być czynne odtwarzanie

• najlepiej uczyć się mówiąc

2) transfer - przenoszenie wprawy

• może być negatywny

• może być pozytywny

• TRANSFER BILATERALNY (piszemy zamiast prawą to lewą ręką)

-- jest to przenoszenie wprawy --

• LATERALIZACJA

3. materiał sensowny

• najpierw się zapoznać a potem ćwiczyć

4. 
   zależy od motywacji,

inteligencji, człowieka

pamięci

5. zależy od warunków

PSYCHOLOGIA 13.04.2008

PAMIĘĆ I UCZENIE SIĘ


PAMIĘĆ - proces kodowania i przechowywania efektów aktywności poznawczej człowieka, składa się z trzech elementów (fazy pamięci):

• Zapamiętania - nabywanie wiedzy

• Przechowania - kiedy materiał jest w naszym umyśle FAZY I

• Odtworzenia - jest miarą procesu pamięci

Pamięć stanowi podstawę uczenia się

Muara procesu pamięci - odtwarzanie

Jak możemy badać naszą pamięć?

3 Miary pamięci:

• Przypominanie - należy podzielić na

- wspominanie (jest to obarczone emocjami, na (+) albo na (-). Zabarwione emocjonalnie)

- reprodukcję (przyswajamy materiał, potem odtwarzamy).

• Rozpoznawanie - często stosowana przy sprawdzaniu wiedzy. To co wiemy mieszamy z nowym materiałem.

• Uczenie się na nowo - metoda zaoszczędzania - po pewnym czasie uczymy się tego samego materiału na nowo.

4 miary:

- wspominanie

- reprodukcja

- rozpoznawanie

- uczenie się na nowo

1. 
   
   Przypominanie

wspominanie reprodukcja

(wiąże się z uczymy się wiersza

emocjami) dokładnego tekstu i

dokładnie go odtwarzamy

2. Rozpoznawanie

- przy sprawdzaniu wiedzy (testy)

- który materiał był przyswajany

- wybranie prawidłowej odpowiedzi ze znanego materiału

3. uczenie się na nowo

- przyswajanie wiadomości raz poznanych po raz kolejny

Cechy pamięci:

• Szybkość uczenia się, zapamiętywania, przyswajania materiału (łatwość uczenia się)

• Trwałość pamięci - jak trwale przyswajamy materiał

• Dokładność (wierność pamięci) - jaka jest relacja między tym co odtwarzamy a jaka jest treść materiału (tym co przyswajamy)

• Gotowość pamięci - dotyczy fazy odtwarzania czy nasze przypominanie przebiega gładko, bez oporu, czy potrzebne są aktywizujące bodźce (ukierunkowanie) małe dzieci mają z tym problem.

• Pojemność (zakres pamięci)

- pamięć ultrakrótka

- pamięć krótkotrwała (7-20 elementów)

- pamięć długotrwała - ma nieograniczoną pojemność

Badamy ile materiału potrafimy zapamiętać w ciągu jednej próby (ekspozycji)

Ponieważ: pamięć dzielimy na 3, jedna z nich jest długotrwała, której pojemność jest nieograniczona

KRZYWA ZAPOMINANIA





W pierwszych godzinach po nauczeniu się zapominamy najwięcej.

Materiały logiczne zapominamy wolniej.

Reminiscencja

• Odtwarzamy lepiej, poprawa odtwarzania, bez dodatkowych powtórzeń

• Stopniowa poprawa odtwarzania w czasie kolejnych przypomnień

Teorie zapominania

• Stopniowe zanikanie śladu pamięciowego na skutek nieużywania

• Zniekształcenie śladu pamięciowego

• Interferencja - nakładanie się śladów pamięciowych

Nakładanie się







retroaktywne proaktywne





grupa grupa grupa grupa

eksperymentalna kontrolna eksperymentalna kontrolna







uczy się jakiegoś uczy się A - uczy się A, odpoczywa,

materiału A odpoczywa - potem B, odtwarza uczy się B i

potem B i odtwarza A B. materiał A odtwarza B


odtwarza A. wpływa na B, jest

Materiał B odtworzy to słabe oddziaływanie

wpływa hamująco lepiej materiał nie jest tak efektywne

na odtworzenie A niż grupa jak retroaktywne

materiału A eksperymentalna

EMOCJE I MOTYWACJE

Odczuwanie poruszenia wewnętrznego

Emovere - wzruszać

Emocja - definicje

1. Pozytywna lub negatywna reakcja na spostrzegany lub zapamiętany przedmiot, zdarzenie lub okoliczność, której towarzyszy subiektywne uczucie.

2. Uczucia (jak szczęście, rozpacz, smutek) wpływające na zachowanie, które zwykle zawierają komponenty fizjologiczne, jak i poznawcze.

3. Subiektywny stan psychiczny, uruchamiający priorytet dla związanego z nią programu działania. Jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania.




Stan odzwierciedlający stosunek jednostki do przedmiotów i zjawisk otaczającego świata oraz do siebie samej. OCENA uwarunkowana zgodnością przedmiotu oceny z potrzebami jednostki.

Cechy emocji (komponenty)

1. Pobudzenie - warunkuje zmiany mobilizacyjne w organizmie na kontinuum sen - ekscytacja (senność, obojętność, rześkość, podniecenie)

Wskaźniki fizjologiczne:

- widoczne na zewnątrz

- wewnętrzne

- zachowania ruchowe

Forma i treść wypowiedzi, jak ktoś jest pobudzany - emocje sprzyjają procesom poznawczym

MOWA - przy bardzo silnym pobudzeniu, nie wypowiadamy składnych wypowiedzi

MOWA- jest procesem, który oceniamy

2. Znak - przy emocjach pozytywnych (zadowolenie, rozkosz, zaciekawienie) jest dodatni i rozbudza tendencje do kontynuowania aktywności. Przy emocjach negatywnych jest ujemny; wzbudza tendencję do zaprzestania aktywności

To, że zaczynamy się nudzić w czyimś towarzystwie to jest to normalne

3. Treść - zależy od charakteru czynników wywołujących i od sposobu ich odzwierciedlania w świadomości; wzbudza określone tendencje reagowania.

Treść emocji - nazwa jaką nadajemy emocjom

Co nam sygnalizuje wpływ emocji? -> MOWA

Co wywołuje emocje?

Emocje - zachowania reaktywne

• Czynniki pierwotne - bodźce zmysłowe, które do nas docierają mają biologiczną zdolność do wywoływania emocji. Bodźce nagłe na ogół wywołują emocje ujemne (smak, kolor, zapach)

• Czynniki wtórne - są to czynniki, które wynikają z procesów uczenia się (sytuacji kojarzenia bodźca obojętnego z bodźcem które wywołuje emocje)

Widzimy mysz i się boimy - mysz jest dla nas obojętna, ale po jednorazowym procesie zaczynamy się bać

• Zmienne nastawieniowe - nasze oczekiwania, nasze nastawienia, źródło silnych emocji. Przewidujemy coś i zdarza się, że się mylimy. Ta różnica to bardzo silne emocje: negatywne lub pozytywne (idziemy z pozytywnym nastawieniem na egzamin a nie zdajemy)

CZY EMOCJE SĄ UNIWERSALNE?

Paul EKMAN - badania na Nowej Gwinei (1972)

PROCES MOTYWACYJNY

Motywacja - podstawowe pojęcia

MOTYWACJA (proces który uruchamia naszą aktywność) - mechanizmy odpowiedzialne za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie działania

PROCES MOTYWACYJNY - proces regulacji, sterujący czynnościami tak, aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego wyniku

MOTYW - stan uruchamiający aktywność osobnika ukierunkowaną na cel

POTRZEBA - biologiczny lub psychiczny stan braku w organizmie, który wzbudza motywację do jego zaspokojenia

Moweo - dźwigam, wprawiam w ruch

RÓWNANIE MOTYWACYJNE

Mi = f(Ui * Psi * Uci) lub M = f(VP)

Motywacja jest funkcją użyteczności wyniku (Ui) subiektywnego prawdopodobieństwa (Psi) i dodatkowego ryzyka (Uci)

Dwa subiektywne warunki, bez których motywacja nie ma miejsca

Ui = f(Ni * Gi)


Użyteczność wyniku jest funkcją napięcia motywacyjnego (Ni) i antycypowanej wartości gratyfikacyjnej (Gi)

przewidywanie

np. nagrody za

swoje działanie

podstawowe WŁAŚCIWOŚCI MOTYWACJI

Wyznaczające kierunek:

1. odruchy, instynkty

2. polecenia narzucone z zewnątrz

3. pragnienia wewnętrzne

Określające natężenie:

1. siła motywacji - wyłączanie konkurencyjnych motywów (odporność na przeszkody)

2. wielkość motywacji - liczba czynności determinujących wynik (aspiracje)

3. intensywność motywacji - wyznaczana jest przez poziom mobilizacji (ilość energii zużytej) ile energii wkładamy w nasze działanie

motywacja WEWNĘTRZNA (immanentna)

tendencje do podejmowania i kontynuowania działalności ze względu na samą treść działania (nagrody wewnętrzne - satysfakcja)

motywacja ZEWNĘTRZNA

tendencje do podejmowania i kontynuowania działalności ze względu na zewnętrzne wobec niego czynniki, będące konsekwencją jego wykonywania (nagrody i kary zewnętrzne - wartościowe przedmioty, nagany)

Motywacje według R. Winiarskiego (7 typów motywacji rekreacyjnej)

1. aktywnościowa (deficyt lub nadmiar energii) - potrzeba ruchu, rozładowania energii

2. katarktyczna (brak wypoczynku, przeciążenie) - katharsis - oczyszczenie, ludzie szukają odpoczynku psychicznego

3. zdrowotna (brak zdrowia lub obawa przed chorobą)

4. emocjonalna (brak stymulacji bądź nadmiar) - poszukiwanie wrażeń

5. społeczna (brak lub nadmiar kontaktów) - charakterystyczny dla ludzi młodych, poznawanie ludzi, chęć nawiązywania kontaktów

6. ambicjonalna (chęć osiągania czegoś lub brak chęci osiągania czegoś) - [lubią imponować innym]

7. poznawcza (ciekawość, chęć doświadczenia czegoś) [chcą zdobywać informacje]

PRAWO YERKESA-DODSONA

Pierwsze prawo mówi, że w miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, po czym zaczyna spadać, a przy bardzo wysokim natężeniu motywacji sprawność działania jest niska.





STOPIEŃ NATĘŻENIA MOTYWACJI = STOPIEŃ NATĘŻENIA EMOCJONALNEGO

Jest to ogólne (fizyczne i psychiczne) prawo naszego funkcjonowania

Drugie prawo mówi, że w rozwiązywaniu zadania łatwego największą sprawność osiąga się przy wysokim poziomie motywacji, a w rozwiązywaniu zadań trudnych - przy niskim poziomie motywacji.







.

KONFLIKTY MOTYWACYJNE

Konflikt przyciągania z przyciąganiem (+,+) wybór jednego z dwóch pozytywnych celów lub motywów, wybieramy bardziej pozytywny. (2 cele, 2 motywy mają wartości dodatnie). Trzeba dokonać wyboru, zawsze jest pozytywny

Konflikt unikania z unikaniem (-,-) wybór jednego z dwóch negatywnych celów lub motywów, wybieramy mniej negatywny. (jesteśmy zmuszeni do wyboru mniejszego zła - czego nie wybierzemy, jest dla nas nieprzyjemne). [nauka a sprzątanie]

Konflikt przyciągania z unikaniem (+-,-+) ten sam cel lub motyw ma zarówno wartość pozytywną i negatywną, wybierając liczymy się jednocześnie z konsekwencjami pozytywnymi i negatywnymi. (taki sam cel, ta sama czynność ma wartość pozytywną i negatywną np. operacja - ma plusy, ale się boimy. Najbardziej stresogenny).

Konflikt (Kon - razem, fliktus - zderzenie) - jest to konflikt wewnętrzny

Ćwiczenia 25.05.2008

STRES


Czynniki stresu

• psychologiczne

• fizyczne (klimat, hałas, wibracje, oświetlenie, promieniowanie)

• chronobiologiczne (zaburzenia rytmów biologicznych)

• socjologiczne (związanych ze strukturą grupy i organizacji)

źródła stresu (Lazarus i Cohen)

• kataklizmy - nieprzewidywalne wypadki zdarzające się jednocześnie całym

społecznościom, lub grupom osób, wywierające silny wpływ

negatywny na jednostkę

• stresory - zdarzenia dotyczące jednostki, niekiedy nieprzewidywalne, silnie

wpływające na jej funkcjonowanie, angażujące wiele wysiłku w

procesy radzenia sobie

• stresory drugoplanowe - codzienne kłopoty życiowe, stosunkowo drobne

zdarzenia życia codziennego. (mogą dotyczyć zdrowia,

brak czasu, życie psychiczne, praca)

Style radzenia sobie ze stresem

To charakterystyczny dla jednostki repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi

• zadaniowy - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (nastawiony na realizację. Przygląda się zadaniu. Analizowanie zadania. Zastanawia się czy to zadanie jest najważniejsze, można poprosić o pomoc)

• emocjonalny - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (koncentracja nad własnymi emocjami. Trudne sytuacje wywołują negatywne uczucia. Często powstaje uczucie, że jest się nieudacznikiem. Może spowodować nasilenie negatywnych emocji. Charakterystyczny jest dla ludzi bardzo wrażliwych i nastawionych do życia marzycielsko. Jest to styl obronny.

• unikowy - ukierunkowany na odwrócenie uwagi od stresora (styl unikania charakterystyczny dla ludzi, którzy nie chcą przeżywać stresu

- czynności zastępcze - wybór tego, co się lubi (zakupy, TV, seks, szukanie towarzystwa)

Co wpływa na strategię?


analiza

aktualnej

sytuacji




aktualny stan psychofizyczny cechy osobowości

organizmu (jest bardzo istotny)




style

analiza z czego możemy

się wycofać

PRZYKŁADY CZYNNIKÓW ISTOTNYCH DLA ZDROWIA W MODELU PATOGENETYCZNYM I SALUTOGENETYCZNYM

RODZAJ CZYNNIKA	MODEL
		PATOGENETYCZNY (czynniki szkodliwe dla zdrowia)	SALUTOGENETYCZNY (czynniki sprzyjające zdrowiu)
EMOCJE	Negatywne, zalegające	Pozytywne, związane z postawą optymizmu i nadziei
MOTYW ZDROWOTNY	Brak zainteresowania lub nadmierna koncentracja na własnym zdrowiu	Umiarkowane zainteresowanie własnym zdrowiem
ZACHOWANIE	Ryzykowne dla zdrowia np. palenie tytoniu	Zdrowy styl życia
OSOBOWOŚĆ	Wzór zachowania	Osobowość odporna, poczucie koherencji
CZYNNIKI SYTUACYJNE	Pole życiowe ryzykowne dla zdrowia	Zdrowe pole życiowe

25.05.2008 Psychologia - wykład

Stres - ( nacisk na system )

♦ bodziec

• klasa czynników zakłócających dzisłanie, zagrażających lub

uniemożliwiających zaspokojenie potrzeb ( Reykowski )

♦ reakcja

• nieswoista reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu żądania ( Selye )

bodziec

1. ogólnie wszelka siła, która zastosowana wobec organizmu, wywołuje istotną modyfikację

jego postaci, zazwyczaj z konotacją, że jest to zniekształcenie lub wypaczenie - przyczyna

reakcja

2. stan napięcia psychicznego, wywołany przez siły i naciski o których mowa w znaczeniu 1, -skutek

( Reber, słownik psychologii )

Ujęcie relacyjne ( Lazarus, Folkman )

Stresem jest określana relacja między osobą a otoczeniem, oceniana przez jednostkę jako obciążająca

lub przekraczająca jej zasoby, i zagrażająca jej dobrostanowi.

Eustres Dystres

• ↓

dana sytuacja zagraża, szkodzi

mobilizuje nas do działania nie możemy sobie poradzić

`pozytywny' człowiek czuje się małowartościowy

samoocena - ocena możliwości

Stres psychologiczny

Proces, którego przyczyną jest relacja między osobą a otoczeniem, oceniana przez nią jako obciążająca

lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca dobrostanowi. Następstwem tej relacji i takiej oceny jest stan stresu,

obejmujący silne emocje, przeważnie negatywne (strach, lęk, złość, wrogość) oraz sprzężone z nimi zmiany

fizjologiczne i biochemiczne, przekraczające ewidentnie podstawowy poziom aktywacji.

STRES

(ocena wspólna bardzo wielu teorii stresu)

• jest stanem organizmu, bardziej ekstremalnym niż stany normalne

• zakłada interakcję organizmu z jego otoczeniem

• wymaga obecności zagrożenia spostrzeganego i ocenianego poznawczo przez jednostkę

• powoduje uruchomienie regulacyjnych funkcji psychiki, gdyż normalne reakcje przystosowawcze są

niewystarczające (Terelak)

H. Seyle wyróżnił:

• zmiany specyficzne (lokalny zespół adaptatycjny LAS) zależne od rodzaju działającego stresora i pojawiające się w miejscu jego zadziałania.

• zmiany niespecyficzne (ogólny zespół adaptacyjny GAS) związane z ogólną mobilizacją organizmu, niezależne od rodzaju czynnika szkodliwego, które zostały nazwane stresem.

Trzy stadia ogólnego zespołu adaptacyjnego

• stadium reakcji alarmowej

mobilizacja sił zbrojnych organizmu, po fazie szoku pojawia się faza przeciwdziałania

szokowi

• stadium odporności

cechuje się względną adaptacją, organizm przystosowuje się do dzoałania w warunkach

bardziej ekstremalnych

• stadium wyczerpania

następuje utrata zdolności obronnych, zakłócanie czy zablokowanie

mechanizmów przystosowawczych

Stresor

Wszystko to, co stawia przed organizmem (jednostką) jakieś wymagania (Seylę)

Sytuacje trudne (Tomaszewski)

• Zakłócenia (przeszkoda, zwłoka, brak zaskoczenia, zawód, wymagania).

• Zagrożenia (fizyczne, pozycji społecznej, wartości).

• Deprywacja-niezaspokojenie potrzeb (niedociążenie, monotonia, izolacja, uwięzienie)

• Przeciążenia (wysiłkiem fizycznym lub umysłowym)

Czynniki stresu (Terelak)

• Psychologiczne (j.w.)

• Fizyczne (klimat, hałas, wibracje, oświetlenie, promieniowanie)

• Chronobiologiczne (zaburzenia rytmów biologicznych)

• Socjologiczne (związanych ze strukturą grupy i organizacji)

Frustracja - sytuacja kiedy na naszej drodze jest przeszkoda

sytuacja trudna = sytuacji stresowej

Źródła stresu (Lazarus i Cohen)

• Kataklizmy - nieprzewidywalne wypadki zdarzające się jednocześnie całym społecznościom lub grupom osób, wywierające silny wpływ negatywny na jednostkę.

• Stresory osobiste - zdarzenia dot. jednostki, niekiedy nieprzewidywalne, silnie wpływające na jej funkcjonowanie, angażujące wiele wysiłku w procesy radzenia sobie.

• Stresory drugoplanowe - codzienne kłopoty życiowe, stosunkowo drobne zdarzenia życia codziennego.

Style radzenia sobie ze stresem

Charakterystyczny dla jednostki repertuar strategii radzenia sobiez sytuacjami stresowymi

To charakterystyczny dla jednostki repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi

• zadaniowy - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego, ukierunkowany na zmianę obiektywnej sytuacji. (nastawiony na realizację. Przygląda się zadaniu. Analizowanie zadania. Zastanawia się czy to zadanie jest najważniejsze, można poprosić o pomoc). Priorytetem jest wykonanie zadania.

• emocjonalny - ukierunkowany na redukcję napięcia emocjonalnego (koncentracja na negatywnych emocjach, poczucie winy nie pomaga w radzeniu sobie). (koncentracja nad własnymi emocjami. Trudne sytuacje wywołują negatywne uczucia. Często powstaje uczucie, że jest się nieudacznikiem. Może spowodować nasilenie negatywnych emocji. Charakterystyczny jest dla ludzi bardzo wrażliwych i nastawionych do życia marzycielsko, idealistów. Jest to styl obronny.

• unikowy - ukierunkowany na odwrócenie uwagi od stresora (styl unikania charakterystyczny dla ludzi, którzy nie chcą przeżywać stresu, uciekamy od danej sytuacji

- czynności zastępcze - wybór tego, co się lubi (zakupy, TV, seks, szukanie towarzystwa)

∗STRATEGIA∗

to jak się zachowamy w danej sytuacji

1. Analiza aktualnej sytuacji.

2. Cech osobowości (inteligencja, wiedza, samoocena, temperament).

3. Style (radzenia sobie ze stresem).

4. Aktualny stan psychofizyczny organizmu.

przykłady czynników istotnych dla zdrowia w modelu pato- i salutogenetycznym

Rodzaj czynnika	Model patogenetyczny (czynniki szkodliwe dla zdrowia)	Model salutogenetyczny (czynniki sprzyjające zdrowiu)
Emocje	Negatywne, zalegające	Pozytywne, związane z postawą optymizmu i nadziei
Motyw zdrowotny	Brak zainteresowania lub nadmierna koncentracja na własnym zdrowiu	Umiarkowane zainteresowanie własnym zdrowiem
Zachowanie	Ryzykowne dla zdrowia np.palenie tytoniu	Zdrowy styl życia
Osobowość	Wzór zachowania A	Osobowość odporna, poczucie koherencji
Czynniki sytuacyjne	Pole życiowe ryzykowne dla zdrowia	Zdrowe pole życiowe

PSYCHOLOGIA ĆW. 11.05.08

Zagadnienia do egzaminu:

1. metody badań stosowane w psychologii

• charakterystyka obserwacji eksperymentu, testu (cechy zadania zwanego testem, 2 podziały testu)

• co to jest obserwacja, na czym polega

• jakie są cechy dobrej obserwacji

• jakie są jej wady i zalety

• procesy poznawcze procesu spostrzegania - charakterystyka

• co to jest spostrzeganie

• wrażenie, spostrzeganie, analizator, progi (próg wrażliwości, próg różnicy)

• czynniki wpływające na spostrzeganie (sytuacja bodźcowa, jaki bodziec, ile, jak silne) człowiek - który spostrzega

• organizacja procesu spostrzegania (psychologia postaci)

• procesy poznawcze - charakterystyka procesu myślenia

• określenie myślenia

• struktura czynności myślenia (informacje, operacje, reguły)

• rodzaje podział myślenia (2 podziały: - ze względu na materiał

myślenia

- na myślenie produktywne i

reproduktywne

4. rozwiązywanie problemów

• co to jest problem - określenie problemu

• cechy problemu

• rodzaje problemu (ze względu na strukturę)

• etapy rozwiązywania problemów (z osobliwościami dotyczącymi poszczególnych etapów)

• przeszkody w rozwiązywaniu problemów

5. uczenie się

• określenie co to jest

• rodzaje uczenia się (elementarne formy uczenia się, na czym polega 1 i 2, warunkowane)

• krzywe uczenia się (klasyczna krzywa uczenia się)

• czynniki wpływające na proces uczenia się

6. pamięć

• określenie (co to jest pamięć)

• fazy pamięci

• miary pamięci

• cechy pamięci

• rodzaje pamięci

• krzywa zapominania

• teorie zapominania (hamowanie retro- i proaktywne)

7. emocje

• co to jest emocja

• komponenty procesu emocjonalnego (cechy)

• czynniki wywołujące emocje

8. proces motywacyjny

• określenie (opisowe, równanie)

• właściwości motywacji (kierunek, natężenie)

• prawa Yerkesa-Dodsona

• konflikty motywacyjne

9. 
   temperament

• typologia układu nerwowego wg Pawłowa

• Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelau'a (RTT-Strelau)

10. stres

• określenie

• stan stresu

• źródła stresu

• model patogenetyczny i salutogenetyczny stresu

• style radzenia sobie ze stresem

11. osobowość

• struktura osobowości w psychoanalizie

• 5- czynnikowy model osobowości (PMO)

NA EGZAMINIE

Pod Psychologia - podręcznik akademicki tom II Strelau

Psychologia ogólna

25

STRATEGIA

Nie występuje w psychologii, występuje naukach ścisłych np. w matematyce

Poszukiwanie, tworzymy pomysł rozwiązania wygląda jak badanie naukowe, jak rozwiązywanie problemów

Szczególnie w 1 h od nauczenia się krzywa zapominania gwałtownie spada

---