Podstawowe czynności życia codziennego - ADL (activities of daily living)

sześciopunktowa skala Katza

1. Kąpanie się (mycie się gąbką, kąpiel w wannie lub pod prysznicem)

Pacjent nie wymaga pomocy lub pomoc potrzebna tylko przy myciu jednej części ciała

tak - 1 nie - 0

2. Ubieranie się

Pacjent ubiera się bez żadnej pomocy z wyjątkiem wiązania sznurowadeł

tak - 1 nie - 0

3. Korzystanie z toalety

Pacjent idzie do toalety, korzysta z toalety, poprawia ubranie, wraca z toalety bez żadnej pomocy (może korzystać z laski albo chodzika, w nocy z basenu albo nocnika)

tak - 1 nie - 0

4. Poruszanie się

Pacjent przemieszcza się z/do łóżka lub na krzesło bez pomocy (może używać laski lub chodzika)

tak - 1 nie - 0

5. Kontrolowane wydalanie moczu i stolca

Pacjent całkowicie panuje nad zwieraczami (bez sporadycznych epizodów nietrzymania)

tak - 1 nie - 0

6. Jedzenie

Odżywia się bez pomocy (z wyjątkiem ewentualnego krojenia mięsa lub smarowania pieczywa masłem)

tak - 1 nie - 0

Złożone czynności życia codziennego - IADL (instrumental activities of daily living)

skala Lawtona - zakres 9-27 punktów

Na każde pytanie można odpowiedzieć:

- bez pomocy - 3 punkty

- z niewielką pomocą - 2 punkty

- zupełnie nie jestem w stanie wykonać danej czynności - 1 punkt

1. Czy potrafisz korzystać z telefonu?

2. Czy jesteś w stanie dotrzeć do miejsc poza odległością spaceru?

3. Czy wychodzisz na zakupy po artykuły spożywcze?

4. Czy możesz sam(a) przygotować sobie posiłki?

5. Czy możesz sam(a) wykonywać prace domowe (np. sprzątanie)?

6. Czy możesz sam(a) dokonywać drobnych napraw w domu, majsterkować itp.?

7. Czy możesz sam(a) wyprać swoje rzeczy?

8. Czy sam(a) przyjmujesz lub mógłbyś(mogłabyś) przyjmować leki?

9. Czy możesz sam(a) gospodarować pieniędzmi?

Pytania 4-7 można zmodyfikować w zależności od płci.

SKALA BARTHEL

Spożywanie posiłków
Nie jest w stanie samodzielnie jeść	0
Potrzebuje pomocy w krojeniu, smarowaniu masłem	5
Samodzielny, jest w stanie używać sztućców, rozsmarowywać masło, kroić	10
Przechodzenie z łóżka na wózek / krzesło
Nie jest w stanie, nie zachowuje równowagi przy siedzeniu	0
Wymagana większa pomoc (jednej, dwóch osób, fizyczna), może siedzieć	5
Wymagana mniejsza pomoc (słowna lub fizyczna)	10
Samodzielny	15
Utrzymanie higieny osobistej
Potrzebuje pomocy przy wykonywaniu czynności osobistych	0
Niezależny przy myciu twarzy, czesaniu się, myciu zębów, goleniu	5
Korzystanie z toalety (WC)
Zależny	0
Częściowo potrzebuje pomocy	5
Niezależny (w zdejmowaniu, zakładaniu ubieraniu częsci garderoby)	10
Mycie, kąpiel całego ciała
Zależny	0
Niezależny	5
Poruszanie się po powierzchniach płaskich
Nie porusza się lub <50 m, zależny na wózku	0
Niezależny na wózku	5
Spacery z pomocą jednej osoby >50m	10
Niezależny (ale może potrzebować pomocy np. laski) >50m	15
Wchodzenie i schodzenie po schodach
Niemożliwe	0
Potrzebuje pomocy (fizycznej, przenoszenia, słownej)	5
Samodzielny	10
Ubieranie i rozbieranie się
Zależny	0
Potrzbuje pomocy, ale część czynności wykonuje bez pomocy	5
Niezależny (w zapinaniu guzików, zamka, wiązaniu sznurowadeł)	10
Kontrolowanie stolca / zwieracza odbytu
Nie panuje nad oddawaniem stolca (albo występuje konieczność wykonania lewatywy)	0
Przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddania stolca	5
Kontroluje oddawanie stolca	10
Kontrolowanie moczu / zwieracza pęcherza moczowego
Nie panuje nad oddawaniem moczu lub jest cewnikowany i przez to niesamodzielny	0
Przypadkowe zdarzenia bezwiednego oddawania moczu	5
Kontroluje oddawanie moczu	10
Wynik kwalifikacji

SKALA TINETTI - SKALA OCENY RÓWNOWAGI I CHODU

RÓWNOWAGA

Badany powinien siedzieć na twardym krześle bez poręczy. Podczas badania zwraca się uwagę na następujące elementy.

1.	Równowaga podczas siedzenia	Pochyla się lub ześlizguje z krzesła Zachowuje równowagę, zabezpieczony	= 0 = 1 ________
2.	Wstawanie z miejsca	Niezdolny do wstania bez pomocy Wstaje, ale sam pomaga sobie rękoma Wstaje bez pomocy rąk	= 0 = 1 = 2 ________
3.	Próby wstawania z miejsca	Niezdolny do wstania bez pomocy Wstaje, ale potrzebuje kilku prób Wstaje po pierwszej próbie	= 0 = 1 = 2 ________
4.	Równowaga bezpośrednio po wstaniu z miejsca (pierwsze 5 s)	Stoi niepewnie (zatacza się, przesuwa stopy, wyraźnie kołysze tułowiem) Stoi pewnie, ale podpiera się, używając chodzika, laski lub chwyta inne przedmioty Stoi pewnie bez żadnego podparcia	= 0 = 1 = 2 ________
5.	Równowaga podczas stania	Stoi niepewnie Stoi pewnie, ale na szerokiej podstawie (obie pięty w odległości > 10 cm od siebie) lub podpierając się laską, chodzikiem, itp. Stoi ze stopami złączonymi bez podparcia	= 0 = 1 = 2 ________
6.	Próba trącania (badany stoi ze stopami jak najbliżej siebie, badający lekko popycha go, trzykrotnie trącając dłonią w klatkę piersiową na wysokości mostka)	Zaczyna się przewracać Zatacza się, chwyta się przedmiotów, ale samodzielnie utrzymuje pozycję Stoi pewnie	= 0 = 1 = 2 ________
7.	Próba trącania przy zamkniętych oczach badanego	Stoi niepewnie Stoi pewnie	= 0 = 1 ________
8.	Obracanie się o 360°	Ruch przerywany Ruch ciągły Niepewne Pewne	= 0 = 1 ________ = 0 = 1 ________
9.	Siadanie	Niepewne (źle ocenia odległość, opada na krzesło) Pomaga sobie rękami lub ruch nie jest płynny Pewny, płynny ruch	= 0 = 1 = 2 ________

Równowaga - wynik końcowy: ________/16

CHÓD

Badany powinien stanąć obok badającego; iść wzdłuż korytarza lub przez pokój - najpierw zwykłym krokiem, a z powrotem krokiem szybkim, ale w bezpieczny sposób (podpierając się laską lub używając chodzika, jeśli posługuje się nimi na co dzień).

10.	Zapoczątkowanie chodu (bezpośrednio po wydaniu polecenia, żeby iść)	Jakiekolwiek niezdecydowanie (wahanie) lub kilkakrotne próby ruszenia z miejsca Start bez wahania	= 0 = 1 ________
11.	Długość i wysokość kroku	zasięg ruchu prawej stopy przy wykroku: nie przekracza miejsca stania lewej stopy przekracza położenie lewej stopy prawa stopa nie odrywa się całkowicie od podłogi prawa stopa całkowicie unosi się nad podłogą zasięg ruchu lewej stopy przy wykroku: nie przekracza miejsca stania prawej stopy przekracza położenie prawej stopy lewa stopa nie odrywa się całkowicie od podłogi lewa stopa całkowicie unosi się nad podłogą	= 0 = 1 ________ = 0 = 1 ________ = 0 = 1 ________ = 0 = 1 ________
12.	Symetria kroku	Długość kroku prawej i lewej stopy nie jest jednakowa Długość kroku obu stóp wydaje się równa	= 0 = 1 ________
13.	Ciągłość chodu	Zatrzymywanie się między poszczególnymi krokami lub inny brak ciągłości chodu Chód wydaje się ciągły	= 0 = 1 ________
14.	Ścieżka chodu (oceniać w stosunku do płytek podłogowych o dł. 30 cm; odnotować odchylenie rzędu 30 cm na odcinku ok. 3 m wytyczonego toru)	Wyraźne odchylenie od toru Niewielkie lub średniego stopnia odchylenie lub pacjent korzysta z przyrządów pomocniczych (laska itp.) Prosta ścieżka bez korzystania z pomocy	= 0 = 1 = 2 ________
15.	Tułów	Wyraźne kołysanie lub pacjent korzysta z przyrządów pomocniczych (laska itp.) Nie ma kołysania, ale pacjent podczas chodzenia zgina kolana, plecy lub rozkłada ramiona Pacjent nie kołysze tułowiem, nie zgina kolan ani pleców, nie angażuje kończyn górnych ani nie korzysta z przyrządów pomocniczych	= 0 = 1 = 2 ________
16.	Pozycja podczas chodzenia	Pięty rozstawione Pięty prawie stykają się podczas chodzenia	= 0 = 1 ________

Chód - wynik końcowy: ________/12

Łączna liczba punktów: ________/28

Wynik końcowy poniżej 26 punktów wskazuje na istnienie problemu.

Uzyskanie mniej niż 19 punktów oznacza, że ryzyko upadków u danej osoby jest pięciokrotnie wyższe.

Ocena czynności poznawczych - skala Folsteina (Folstein MMSE - mini mental state examination)

Orientacja - 0-10 punktów

1. 
   Jaki jest obecnie?

Rok

Pora roku

Dzień miesiąca

Dzień tygodnia

Miesiąc

2. Gdzie jesteśmy?

Kraj

Region kraju

Miasto

Piętro

Budynek, miejsce

Zapaniętywanie - 0-3 pkt.

3. Lekarz wymienia nazwy trzech przedmiotów (np. klucz, cytryna, piłka), wypowiadając każdą w ciągu sekundy. Następnie pacjent powtarza te trzy nazwy. Powtarza je dopóki pacjent ich nie zapamięta.

Liczenie i koncentracja uwagi - 0-5 pkt.

4. Od liczby 100 poleca się odjąć 7, od otrzymanego wyniku, znów odejmuje się 7 aż pacjent wykona 5 takich operacji.

Pamięć świeża - 0-3 pkt.

5. Pacjent powinien powtórzyć trzy wcześniej zapamiętane słowa z pytania 3.

Funkcje językowe

6. Wskazując na ołówek i zegarek, poleca się pacjentowi nazwać te przedmioty - 0-2 pkt.

7. Poleca się powtórzyć: “Nie, jeśli i lub, ale” - 0-1 pkt.

8. Poleca się wykonać sekwencję trzech czynności, zgodnie z naszym ustnym poleceniem: “Weź kartkę papieru do prawej ręki, złóż ją na pół i połóż na podłodze”. - 0-3 pkt.

9. Poleca się przeczytać i wykonać zapisane polecenie: “Zamknij oczy!” - 0-1 pkt.

ZAMKNIJ OCZY

10. Poleca się pacjentowi, aby napisał jakieś dowolne zdanie (powinno zawierać podmiot i orzeczenie, być sensowne; nie zwraca się uwagi na błędy w pisowni) - 0-1 pkt.

11. Poleca się pacjentowi narysować dwa częściowo nachodzące na siebie pięcioboki (przyznaje się 1 punkt, jeżeli boki i kąty są zachowane i gdy przecinające się boki tworzą czworobok). - 0-1 pkt.

Całkowita liczba punktów - 30

Geriatryczna skala oceny depresji Yesavage'a

1. Czy jest Pan/i zadowolony/a z życia?

2. Czy zmniejszyły się zainteresowania i aktywność?

3. Czy odczuwa Pan/i pustkę w swoim życiu?

4. Czy często się Pan/i nudzi?

5. Czy najczęściej jest Pan/i w dobrym humorze?

6. Czy obawia się Pan/i czegoś niepomyślnego w przyszłości?

7. Czy czuje się Pan/i szczęśliwy/a?

8. Czy często czuje się Pan/i bezradny/a?

9. Czy woli Pan/i pozostawać w domu niż wychodzić na zewnątrz i robić coś nowego?

10. Czy pogorszyła się pamięć?

11. Czy obecnie cieszy się Pan/i życiem?

12. Czy ma Pan/i poczucie własnej bezwartościowości?

13. Czy ma Pan/i ochotę do działania?

14. Czy Pana/i położenie jest beznadziejne?

15. Czy innym ludziom powodzi się lepiej niż Panu/i?

Po 1 punkcie za odpowiedź “nie” na pytania 1, 5, 7, 11, 13 i odpowiedź “tak na pozostałe pytania.

norma 3±2

łagodna depresja 7±3

głęboka depresja 12±2

---