POLITYKA PIENIĘŻNA
Wykł 1
Instytucje które funkcjonują w polityce pieniężnej (BC)
BC jego rola funkcja
Cel i instrumenty polityki pieniężnej
Skuteczność polityki pieniężnej
POLITYKA GOSP.- sztuka rządzenia państwem
Miejsce polityki gospodarczej
KIERUNKI ODDZIALYWANIA
- zapewnienie stałego dopływu środków niezbędnych do wykonywania przez państwo funkcji wewnętrznych i zewnętrznych w zakresie administracji wymiaru sprawiedliwości, bezpieczeństwa, wojska, utrzymania i rozbudowy infrastruktury oświaty, nauki, ochrony zdrowia i pomocy społ. Siła państwa zależy od potencjału gospodarki, który państwo powinno wspierać.
- wspomaganie funkcjonowania i rozwoju sektorów gosp. Nie cieszącym się dostatecznym zainteresowaniem prywatnych przedsiębiorców lub wyłączonych z ich działania ze względu na szczególne strategiczne znaczenie.
- osobna działalność gospodarcza obywateli przed zagraniczną konkurencją, która jest kwestionowana przez zwolenników wolnego handlu.
- ochrona konkurencji przed działaniami organizacji monopolistycznych
- usuwanie zagrożeń rozwoju gosp. Przez przeciwdziałanie czynnikom kryzysowym i strategicznym oraz pobudzanie koniunktury i kształtowanie warunków sprzyjających procesom wzrostu.
- ochrona środowiska naturalnego i zapewnienie przestrzennego ładu i zagospodarowania terytorium kraju
- utrzymywanie w państwie ładu społ. Oddziaływanie na procesy dystrybucji, zapewnienie osłony gosp. Slabszych panstw i grup ludności regulowanie zasad dotyczących warunków pracy i płacy oraz zabezpieczenia społecznego
ROLA PAŃSTWA POLEGA NA:
- zapewnieniu przestrzegania ustrojowych i systematycznych zasad porządku społ.-gosp a zwłaszcza zasady wolności gosp. Poszanowania własności prywatnej i swobody przedsiębiorczości
- zapewnieniu bezpieczeństwa zewnętrznego przez finansowanie obrony narodowej w szczególności wojska
- zapewnienie bezp. Wewnętrznego przez finansowanie organów porządku publicznego tj. policji
- utrzymaniu instytucji wymiaru sprawiedliwości (sądów) i szkolnictwa
- kształtowaniu obiegu pieniężnego
- korygowanie niedoskonałości mechanizmu rynkowego (interwencjonizm państwa ) poprzez:
* podnoszenie efektywności gospodarki w skali ogólnospołecznej
* ograniczenie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego
* stabilizowanie gospodarki tj zapobieganie wahaniom poziomu dział. Gosp. Zatrudnienia i inwestycji oraz zapewnieniu zrównoważonego rozwoju
* ochronę środowiska naturalnego i racjonalne użytkowanie jego zasobów
* ochronę konsumenta poprzez stanowienie i egzekwowanie poszanowania norm regulujących cechy użytkowe i jakościowe produktów
* zwalczanie nieuczciwej konkurencji
* Regulowaniu warunków pracy, ochrona pracowników
* kształtowanie systemu bezp. Społ i ochrony zdrowia ludności
UWARUNKOWANIA POLITYKI EKONOMICZNEJ
Uwarunkowania ustrojowo-systemowe: - ustrój społ gosp.
- struktury państowo administracyjne i społ.
- rozwiązania systemowe w gospodarce
Uwarunkowania zewnętrzne: -międzynarodowe systemy polityczne
-przynależność do międzynarodowych ugrupowań i organizacji politycznych, wojskowych i gosp.
-koniunktura międzynarodowa
Uwarunkowania wewnętrzne: - stan i struktura zasobów przyrodniczych majątkowych, ludzkich
-zagospodarowanie przestrzenne kraju
-stosunki międzynarodowe
-wewnętrzna sytuacja polityczna , układ sił politycznych, stosunek społeczeństwo do władzy
CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ:
- ustrojowo systemowe i polityczne
- ekonomiczne- wiążą się z kształtowaniem dobrobytu ( wzrost gosp)
- społeczne- polega na tym że rozwój gosp. Powinien prowadzić do wzrostu społecznego dobrobytu (w zakresie nie tylko materialnym ale także jako służba zdrowia)
- ekologiczne- wynikające z faktu dewastacji środowiska, zapewnieniu ochrony środowiska gdyż zagrożenie środowiska i jego elementów godzą w warunki życia i zdrowia ludności
- obronno- militarne- zapewnienie bezp. Zewnętrznego zwiększenie produkcji może być czynnikiem zwiększającym zatrudnienie
W ramach kryterium polityki gosp. Dzielimy na sektory:
- polityka handlowa
- polityka przemyslowa
Wg kryterium instrumentacji w ramach Pol. Gosp. Wyróżnia się podsystemy odnoszące się do różnych czynników i mechanizmów za pomocą których można realizować określone cele np.
- polityka pienieżna
-polityka fiskalna
- polityka cenowo-dochodowa
- politykę inwestycyjną
- politykę zatrunienia
POLITYKA FISKALNA to polityka panstwa w zakresie budżetu państwa. Główne źródło to podatki bezpośrednie, cla, opłaty publ.-prawne
WYDATKI NP.: admin., kultura, szkoła służba zdrowia, środki na subwencje
AUTOMATYCZNE STABILIZATORY KONIUNKTURY- działają w sposób samoczynny- pod.dochodowy, pod.VAT ( należy najpierw uchwalić ustawę). To stabilizatory same nie zniwelują wahań koniunktury progi podatkowe np. zmiana powoduje inne wpływy do budżetu.
POLITYKA RESTRYKCYJNA- zwiększenie podatków- zmniejszenie wydatków
POLITYKA EKSPENSYWNA- skutkiem takiej polityki jest wzrost, zmniejszenie pod. Zwiększenie wydatków państw
SYSTEM BANKOWY obejmuje całokształt instytucji bankowych a także normy określające ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Do jego funkcji należy:
- stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia
- zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi
- zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gosp.
- zapewnienie skutecznych rozwiązan w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym
- zapewnienie informacji cenowej co umożliwia podejmowanie decyzji przez podmioty gospodarcze
- stworzenie warunków do transformacji środków pod względem czasu, wielkości i ryzyka
SYSTEM BANKOWY składa się z instytucji o określonych właściwościach i określonych wzajemnych relacji.
JEGO ELEMENTAMI SĄ:
BC, NBP
Banki operacyjne w formie banków państwowych społ. Lub społ akcyjnych. Mogą to być banki uniwersalne, specjalne, inwestycyjne, hipoteczne itp.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Komisja Nadzoru Finansowego
Związek Banków Polskich, Biuro Inform. Kredytowej lub inne instytucje
Wymogi kapitałowe? Dla kredytu bank musi posiadać określoną kwotę kapitałów własnych
STOPA PROCENTOWA- to cena pieniądza
POPYT SPEKULAFCYJNY NA PIENIĄDZ- np. gra na giełdzie gdzie ryzyko jest duże
INFORMACJA CENOWA- np. ile kosztuje kredyt
PODSTAWOWA FUNKCJA BANKÓW- transformacje pieniądza
TRANSFORMACJA CO DO TERMINU- Malo lokat długoterminowych, więcej kredytów z długim terminem spłaty
CECHY LOKAT
Prolongata lokaty, substytucja, refinansowanie banku- pożyczki w BC (np. po utracie części kapitału (depozytów)
TRANSFORMACJA RYZYKA- czyli banki pracują na własne ryzyko np. przy spłacie kredytu przez klienta to bank ponosi ryzyko, a nie my mimo że są to nasze pieniądze.
Kapitał własny banku wynosi ok.10% czyli mało
System bankowy jest dwuszczeblowy w Polsce
BC : NBP
Sektor banków operacyjnych w tym komercyjne i spółdzielcze
BANKI KOMERCYJNE- obejmują banki w formie SA lub banki państwowe są nastawione na zyski
BANKI SPÓŁDZIELCZE- spółdzielnie, ich zysk nie jest celem głównym wynikającym z ustawy o spółdzielniach i nie są zaliczone do sektora banków komercyjnych
BANKI DZIELIMY NA:
Bank uniwersalny- bank robi wszystkie czynności ujęte w prawie bankowym bez specjalizacji
Banki specjalistyczne- banki które się czymś specjalizują np.obsługuje tylko grupę klientów lub ograniczony zasięg działania na określonym terenie
W systemie działają i wspierają dział.banków BFG, ZBP, itp.
UTWORZENIE BANKU MOŻE NASTĄPIĆ GDY:
- zostalo zapewnienie wyposażone w fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych jakie bank zamierza wykonywać oraz do rozmiarów zamierzonej działalności a także w pomieszczenia odpowiednie i należyte zabezpieczające w banku wartości.
- przedstawiony przez właścicieli plan działalności na okres co najmniej 3 lat wskazuje że działalność bezpieczna dla zgromadzonych środków
Założycielami banku SA mogą być osoby fizyczne i prawne i musi być ich co najmniej 3. Samodzielny bank w tej formie może założyć inny bank krajowy lub zagraniczny, albo SP> Założycielom B.Spółdz.może być co najmniej 10 osób fizycznych. Osoby te powinny dawać rękojmie stabilnego i ostrożnego zarządzania co najmniej 2 osoby muszą mieć wykształcenie i doświadczenie zawodowe.
Kapital własny nie może być niższy niż równowartość 5mln euro. Wkłady niepieniężne nie mogą przekraczać 15% kapitału. Kapitał nie może pochodzić z kredytu, pożyczki lub innych źródeł nie udokumentowanych
Założyciele występują z wnioskiem o wydanie zezwolenia do KNF. Do wniosku dołączyć projekt statutu program działalności, plan finansowy na min.3 lata oraz dokumenty dotyczące założycieli. KNF wydaje zezwolenie w przeciągu 3-6 miesięcy. Z wnioskiem o jego wydanie występuje Zarząd Banku. Oba zezwolenia tracą moc jeśli w ciągu roku od wydania zezwolenia nie rozpoczęły działalności.
Banki w formie SA są tworzone z zachowaniem tytułu. Rada nadzorcza w składzie min 5 osób powołuje WSZ. Zarząd składa Się z min 3 osób
Powołanie 2 osób w tym prezesa następuje za zgodą KNF
WŚRÓD BANKÓW W FORMIE SA S Ą:
- działające od dawna w tej formie (Pekao SA)
- banki powstałe z banków
- i powstałe na mocy Prawa Bankowego
BANKI SPÓŁDZIELCZE- działają w strukturze dwuszczeblowej, obejmującej banki zrzeszające i banki spółdzielcze
Bank Spółdzielczy wysyła kwotę rezerw obowiązkowych do banków zrzeszających a ten do NBP (ograniczony zakres czynności, ograniczone kryterium kwł.
BANK PAŃSTWOWY- może być utworzony przez RM w drodze rozporządzenia na wniosek Ministra SP zaopiniowany przez KNF. W tym samym trybie jest likwidowany przy czym może być także zlikwidowany na wniosek KNF jeśli ponosi straty. Jego organami są Rada Nadzorcza i Zarząd. Jedynym bankiem państwowym w Polsce jest obecnie Bank Gospodarstwa Krajowego.
Banki zrzeszające działają w formie SA
Banki Polskiej Spółdzielczości (SA) około 300 bankow
Gospodarczy bank Wielkopolski 151 bank
Mazowiecki Bank Regionalny 77bank
Banki w formie SA jest ich 51
INSTYTUCJE FINANSOWE W SEKTORZE BANKOWYM
Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)
DO ZADAŃ BFG NALEŻY:
- finansowanie zadań z gwarantowaniem śr.pienięznych
- finansowanie zadań w zakresie udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania. W ramach tej działalności BFG może udzielać pożyczek, gwarancji lub poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki. Srodki uzyskane przez banki mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa niewypłacalności lub zakup udziałów lub akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy. O ile spełnione są określone cele.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA BFG
Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania w wysokości stawki nie przekraczającej 0,3% 12.5 krotność sumy wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitow i naruszania innych norm zawartych w Ustawie Bankowej.
Kwoty przekazane przez banki z funduszy ochrony środków gwarantowanych przez banki w wysokości iloczynu stawki 0,4% sumy środków pieniężnych na rachunkach stanowiących podstawę naliczania rezerwy obowiązkowe (środki z tego funduszu banki są zobowiązane lokować w skarbowych papierach wartościowych i bonach pieniężnych lub obligacjach NBP, a także jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych w NBP lub KDPW. Aktywa te nie mogą być obciążone i nie podlegają egzekucji)
Dochody z oprocentowania pożyczek
Środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej
Środki z dotacji budżetowych
Środki z kredytu udzielonego przez NBP
Inne dochody
Działalność pomocowa może być finansowana przez środki wymienione w punktach 1.3.4 i 7
DZIAŁALNOŚĆ GWARANCYJNA
Gwarancjom BFG podlegają środki gromadzone na rachunkach imiennych lub wynikające z czynności bankowych wierzytelności potwierdzone dokumentem imiennym wystawionym przez bank (są one liczone wg stanu na dzień zazawieszenia działalności banku z uwzględnieniem należnych odsetek do dnia wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości banku) bez względu na liczbę zawartych umów do wysokości określoną ustawą tj nie przekraczającej równowartości 50 000 euro w 100%. Gwarancjom nie podlegają środki Skarbu Państwa banków, instytucji finansowych, akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% głosow … WZA, osób mających wpływ na działalność banku np.członków zarządu, rady nadzorczej, dyrektorów departamentów i oddziałów i ich zastępców
WYKŁ 2
KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA
Powstała w 1991 r. (dział rozp. W 1993) jako spółka z udziałem NBP< ZBP i 16 banków. Celem powstania była budowa oraz standaryzacja systemu rozliczeń międzybankowych.
PRZEDMIOTEM DZIAŁANIA KIR JEST:
- wymiana zleceń płatniczych między bankami
- rejestracja wzajemnych wierzytelności wynikających ze zleceń
- prowadzenie kurierskiej poczty bankowej
- prowadzenie usług w zakresie zabezpieczenia wymiany zleceń
Za pośrednictwem KIR mogą prowadzic rozrachunki banki posiadające rachunki bieżące w NBP.
STRUKTURA KIR jest dwupoziomowa. Składają się na nią centrala KIR i Bankowe Regionalne Izby Rozliczeniowe.
BRIR rejestrują należności i zobowiązania banków i przekazują do centrali zbiorcze dane o należnościach i zobowiązaniach. Centrala KIR przeprowadza ostateczny rozrachunek polegający na kompensacji wzajemnych zobowiązań i należności między tymi bankami. Następnie powiadamia o tym centralę banków i zleca NBP dokonanie odpowiednich księgowań na ………..
Od 01.07.2004 KIR dokonuje ……… przy wykorzystaniu wyłącznie systemu EUR XIR. Od 01.03.2005 został uruchomiony system Euro Eluxiv który umożliwia rozliczenie zarówno krajowych jak i zagranicznych płatności w systemie EURO
ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH
Jest to samorządowa organizacja banków działająca na podstawie ustawy z dn.30.05.1989 o Izbach Gospodarczych powołana do życia w 1991.
Zarząd ZBP wybierany na 3 lata kadencją przez Walne Zgromadzenie kieruje bieżącą pracą ZBP.
Związek pełni funkcję organizatora lobby bankowego. Uczestniczy w prawach KNB i BFB. Podejmuje starania służące realizacji zgłaszanych przez bank inicjatyw umacniających system bankowy. Do najważniejszych zadań należy współpraca nad przygotowaniem ustaw dotyczących banków. Z jego inicjatywy powstała m.in.KIR SA i Banowy Arbitraż Konsumencki.
ELKIR- wyeliminował konieczność przesylania dokumentów papierowych. Jest to system wymiany zleceń płatniczych rejestrowanych na magnetycznych nośnikach informacji oraz rejestracji …………
Z tego tytułu z użyciem elektronicznego przetwarzania danych.
NBP
Podstawowym celem dziallności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Do zadań NBP należy także:
- organizowanie rozliczeń pieniężnych
- prowadzenie gospodarki rezerwami walutowymi i dzieł. Dewizowej w granicach określonych ustawami
-prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
- regulowanie płynności banków oraz refinansowanie
- kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
- opracowywanie bilansu płatniczego oraz statystyki pieniężnej i bankowej
BANK CENTRALNY
NBP jest Bankiem Centralnym w Polsce.zgodnie z konstytucją która nadaje nam rangę banku w pelni niezależnego oraz daje wyłączne prawo emisji pieniądza i ustalanie i realizowanie polityki pieniężnej. Jest instytucją odpowiedzialną za funkcjonowanie całego systemu finansowego kraju.
BANK EMISYJNY
Funkcję emisyjną można rozpatrywać na dwa sposoby. W wąskim znaczeniu oznacza ona wyłącznie prawo emitowania znaków pieniężnych w postaci banknotów i monet które są prawnym środkiem płatniczym na obszarze kraju.
W szerszym znaczeniu można uwzględnić kształtowanie i realizację polityki pieniężnej, czyli wpływ na emisję pieniądza kredytowego przez banki komercyjne. Monopol emisyjny związany jest także z regulowaniem obiegu pieniężnego i regulowaniem podaży pieniądza. Dzięki temu że dokonuje emisji pieniadza jest w pelni wypłacalny w wkłady w nim są całkowicie pewne.
BANK BANKÓW
Funkcja ta polega na możliwości ingerowania w działalność banków operacyjnych w celu zapewnienia stabilności systemu bankowego. NBP pełni funkcję pożyczkodawcy ……….. instancji dla banków mających problemy z płynnością finansową, sprawuje nadzór nad działalnością banków, kształtuje ich potencjał kredytowy oraz współdziała w tworzeniu sprawnego systemu rozliczeń i płatności międzybankowych
BANK PAŃSTWA
Działając w charakterze banku państwowego NBP prowadzi finansową obsługę budżetu państwa, jednostek organizacyjnych państwowych fundacji celowych poprzez prowadzenie ich rachunków bieżących. NBP gromadzi wpływy do budżetu państwa realizuje wydatki, przechowuje czasowo wolne środki pieniężne, a także świadczy usługi w zakresie obrotu skarbowymi papierami wartościowymi. Prowadzi ponadto obsługę zadłużenia zagranicznego kraju i współdziała w tworzeniu i realizacji polityki dewizowej. Reprezentuje także interesy Polski na forum międzynarodowych organizacji finansowych i opracowuje sprawozdawczy bilans płatniczy
ORGANIZACJA NBP
Prezes NBP jest powoływany przez sejm na wniosek Prezydenta na okres 6 lat. Zgodnie z Konstytucją nie może on należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności politycznej nie dającej się pogodzić z godnością urzędów. Ta sama osoba nie może być Prezesem dłużej niż przez 2 lata kolejne kadencje. Kadencja wygasa po upływie okresu 6 lat, w razie śmierci, w razie złożenia rezygnacji lub w razie odwołania, przy czym odwołanie może nastąpić gdy:
- nie wypełnia on swoich obowiązków wskutek długotrwałej choroby
-został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo
Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz znajdowania kierowanych stanowisk lub pełnieniu funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością
- w razie własnej rezygnacji
ZARZĄD NBP składa się z Prezesa NBP oraz 6 do 8 członków powołanych przez prezesa na wniosek Prezesa NBP. Kadencja trwa 6lat. Do zaleceń działania Zarządu należy:
- realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej
- okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych
- uchwalanie prowizji i opłat bankowych NBP oraz określenie ich wysokości
- nadzorowanie operacji otwartego rynku
- ocena funkcjonowania systemu bankowego
- uchwalanie planu działalności i planu fin.NBP
- określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP, określenie zasad polityki kadrowej i płacowej
-określenie zasad gospodarowania funduszami NBP
- sporządzanie rocznych sprawozdań finansowych NBP i uchwalanie rocznych sprawozdań z działalności NBP
RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ
RPP- wchodzą Prezes NBP oraz 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. Członków powołuje się na 6lat. Funkcję można pełnić przez 1 kadencję. Na ten okres muszą oni zawiesić działalność w partii politycznej lub związku zawodowym. Nie mogą zajmować zadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową dydaktyczną lub twórczą autorską.
RPP ustala coroczne zalozenia polityki pieniężnej oraz:
- ustala wysokość stóp procentowych NBP
- ustala stopy rezerwy obowiązkowej i wysokość jej oprocentowania
- ustala zasay operacji otwartego rynku
- określa górne granice zobowiązań NBP z tyt.zaciaganych w zagranicznych instytucjach pożyczek i kredytów
- zatwierdza plan fin.NBP oraz sprawozdania z jego działalności oraz przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP.
Nadzór nad działalnością banków sprawuje Kontrola Nadzoru Finansowego do zadań którego należy:
- określenie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków zgromadzonych przez klientów
- nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania prawa i obowiązujących norm finansowych
- dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków
- opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania
Banki zobowiązane są do wnoszenia wpłat z tytułu nadzoru bankowego stanowiących iloczyn sumy aktywów bilansowych i stawki nie przekraczającej 0,024%
W skład KNF wchodzi przewodniczący 2 zastępców przewodniczącego i 4 czlonków. Czlonkami KNF SA Minister Właściwy do spraw instytucji finansowych lub jego przedstawiciel .Prezes NBP albo delegowany przez niego wiceprezes, przedstawiciel Prezydenta RP czynności podejmowane w ramach nadzoru polegają na:
- dokonywaniu ocen sytuacji fin.banków w tym badaniu wypłacalności, płynności i wyników ekonomicznych osiaganych przez banki
- badanie jakości zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności
- badanie zgodności udzielonych kredytów, pożyczek, gwarancji, poręczeń oraz emitowanych papierow wartościowych z obowiązujących przepisami
- badaniami zabezpieczenia,terminowości spłat kredytów i pożyczek
Banki są zobowiązane do zawiadamiania KNF o rozpoczęciu i zaprzestaniu działalności, udostępniania do wglądu dokumentów i sprawozdań oraz do zawiadamiania KNF o środkach podejmowanych do usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w ramach nadzoru
KNF MOŻE:
Ustalać wiażące banki normy płynności oraz normy dopuszczalnego ryzyka i określać szczegółowe zasady zarządzania ryzykiem
Zalecić podjęcie srodków do przywrocenia płynności
Zalecić lub zobowiązać banki do zwiększania funduszy własnych
Zalecić zaniechanie określonych form reklamy
Zalecić ograniczenie ryzyka występującego w działalności banku
Nałożyć na bank dodatkowy wymóg kapitałowy
Wystąpić z wnioskiem o odwołanie prezesa lub członka zarządu banku
Ograniczyć zakres działalności banku lub uchylić zezwolenia na utworzenie banku i podjąć decyzję o jego likwidacji
Nałożyć karę finansową na bank
Wydawać rekomendację dot. ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem
Generalnie w przypadku NBP można mówić o trzech rodzajach ………..
- instytucjonalnej usytuowanej przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania jego członków. Polega na stosowaniu demokratycznych procesów wyboru kierowania banku np. konieczności współdziałania 2 lub więcej organów władz państwowych przy powoływaniu władz banku ) zagwarantowania mu w drodze ustawowej możliwości podejmowania suwerennych decyzji. Ustawa o NBP określa np. przypadki w których możliwe jest odwołanie Prezesa NBP przed upływem kadencji. Nie może to nastąpić w dowolnym przypadku. Ponadto okres kadencji NBP 6lat jest najdłuższy wśród innych państwowych organów władzy (rząd- 4 lata) nie jest to przypadkowe. Kadencja członka zarządu EBC wynosi 8lat i nie może być powtarzana a kadencja prezesów monopolowych banków centralnych
-krajów tworzących UGW wchodzących w skład rządu EBC nie może być krótsza niż 5lat. Jednocześnie większość autorów uważa że decyzje podejmowane być powinny kolegialnie a nie jednoosobowo stąd należałoby zwrócić uwagę na zakaz zajmowania innych stanowisk i podejmowania działalności zarobkowej i publicznej ( z pewnym wyjątkiem- prawa nauka dydaktyczna, twórczość czy za zgodą RPP dział. w org. Samorządowych) oraz konieczność zawieszania członkowstwa w partii politycznej lub związku zawodowym przez członków RPP w więc Prezesa NBP. Bank Centralny jednak współpracował z rządem w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej
- funkcjonalnej, która polega na samodzielnym określaniu kształtu i realizacji Pol. pieniężnej oraz podejmowaniu innych decyzji umożliwiających realizację zadań NBP. BC ma prawo wyboru strategii polityki pieniężnej i narzędzi jej realizacji, oczywiście w ramach obowiązujących regulacji i umów międzynarodowych. Ma jednak obowiązek ustawowy przekazania organom państwa założeń polityki pieniężnej i informacji dotyczących jej realizacji. Cele polityki pieniężnej powinny być ponadto określane przez instytucje lub regulacje zewnętrzne (Konstytucja ustawa o NBP)
- finansowej, która polega na samodzielnym określeniu zasad tworzenia i podziału funduszy NBP, co ma na celu uniemożliwienie wywierania nacisku finansowego na decyzje NBP. Poza tym odnosi się do ograniczeń w bezpośrednim lub pośrednim udziale banku centralnego w finansowaniu wydatków rządowych. (zakaz lub bardzo silne ograniczenia kredytowania rządu). Takie rozwiązanie przewiduje art. 101 Traktatu z Maaitriecht w odniesieniu do EBC oraz narodowych banków centralnych (zakaz kredytowania instytucji unijnych, rządów i ich agencji, władz lokalnych oraz podmiotów sektora publicznego łącznie z zaakceptowaniem na rynku pierwotnych instrumentów dużych emitowanych przez te podmioty). Zasady gospodarki fin. określa X rozdz. ustawy o NBP.
Funduszami własnymi są fundusz statutowy w wysokości 1,5 mld zł. I fundusz rezerwowy tworzony z odpisów z zysku (w wysokości 5% rocznego zysku) na pokrycie strat bilansowych. NBP tworzy także rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotowego lub walut obcych. Roczny plan fin. określa między innymi wielkość środków na wynagrodzenia. Zasady wynagradzania pracowników NBP określa Zarząd. Roczne sprawozdanie podlega badaniem przez biegłego rewidenta. Po jego zatwierdzeniu część zysku podlega odprowadzeniu do budżetu państwa ………………….
WYKŁA 3
ARGUMENTY ZA NIEZALEŻNOŚCIĄ BC:
- niezależny bank którego celem jest walka z inflacją może skutecznie wspierać antyinflacyjne zobowiązania rządu
-niezależność banku zwiększa pewność że Pol. monetarna nie stanie się środkiem realizacji celów politycznych rządu (naciski na wzrost podaży pieniądza w okresach przedwyborczych)
- nie poddawanie się monetaryzacji deficytu budżetowego może sprzyjać wymuszeniu na rządzie większej dyscypliny fiskalnej
- niezależność banku zwiększa jego wiarygodność i zmniejsza oczekiwania inflacyjne
- krotki okres i sprawniejsza realizacja decyzji dotyczących polityki monetarnej
ARGUMENTY PRZECIW NIEZALEŻNOŚCI BC:
- zbyt duże uprawnienia BC ograniczają możliwość szybkiej reakcji rządu na szoki gospodarcze
- utrudnione działanie w zakresie walki z bezrobociem w sytuacji, gdy BC posiada pełną swobodę realizacji celu antyinflacyjnego. Działalność banku będzie kierowana albo na utrzymanie wysokiej koniunktury i zatrudnienia albo na utrzymanie niskiego poziomu cen. Bank może też realizować oba cele naraz ale w zasadzie są one konkurencyjne. Realizacje jednego celu odbywa się zwykle kosztem drugiego.
- niezależność działania banku prowadzi do rozdzielenia polityki fiskalnej i monetarnej w sytuacji gdy faktem jest iż skuteczne realizacje obu polityk zależy nie tylko od nich samych ale też od kształtu całej polityki makroekonomicznej
- we współczesnych państwach bank centralny jest częścią systemu polityczno-gosp. Nie jest ani apolitycznym ani bezstronnym ekspertem w realizacji polityki monetarnej
= duża autonomia banku, wieloletnia kadencjalność i ograniczona możliwość odwołania jego władz jest uważana przez niektórych autorów za zaprzeczenie zasad demokracji, których wymaga by istniała możliwość zmiany władz, gdy nie odpowiada ona rządom większości. To jednak nie może być argumentem ważącym biorąc pod uwagę że autonomia prowadzi do większej stabilności i zabezpieczenia przed wykorzystaniem Pol. pien.do realizacji doraźnych interesów rządzących. BC uwolniony od presji politycznej może działać bardziej długofalowo i opierać swoje decyzje na obiektywnej ocenie sytuacji realistycznych prognozach i racjonalnych przesłankach wyboru. Poza tym niezależność banku centralnego wzmacnia demokrację chroniąc przed koncentracją decyzji w rękach jednego organu władzy państwowej.
Polityka pieniężna jako element Pol. gospodarczej może wspierać różne cele np.
- wysoki poziom zatrudnienia
- wzrost gospodarczy
- stabilność cen
- stóp
- rynków finansowych
- lub kursów walutowych
Wiele z tych celów pozostaje ze sobą w zgodzie, ale nie zawsze możliwa jest ich jednoczesna realizacja. Zmusza to BC do dokonywania wyborów pomiędzy różnymi celami. Polityka pien. ukierunkowana na stabilność cen ma określone skutki dla pozostałych celów makroekonomicznych. W długim okresie BC może na nie wpływać tylko za pośrednictwem stabilności cen. W krótkim okresie możliwe jest stabilizowanie produkcji i zatrudnienia, w przypadku wystąpienia tzw. szoków gosp.za pomocą zmian w podaży pieniądza.
SZOK POPYTOWY- prowadzi do obniżenia poziomu cen produkcji i zatrudnienia. Poprzez ekspansję monetarną BC może ustabilizować zarozno ceny jak i realną produkcję oraz zatrudnienie. Nie ma tu konfliktu między tymi celami.
W przypadku SZOKÓW PODAŻOWYCH BC dokonuje wyboru pomiędzy opcjami?:
- Może spróbować utrzymać poziom produkcji stosując ekspansywną politykę pienięzną czego skutkiem byłby jeszcze większy wzrost cen.
- Może podjąć restrykcyjną Pol. pien. dążąc do stabilizacji cen, ale wówczas spadek produkcji będzie większy
EKSPANSJA- rozwój czy wzrost
RESTRYKCYJNA POL.PIEN spadek produkcji
- BC może opowiedzieć się za neutralnością Pol. pieniężnej tzw utrzymywać stabilną podaż pieniądza. W efekcie czego szoki podażowe dotkną w mniejszym i większym stopniu oba cele (ani 1 ani 2 nie zostanie osiągnięty)
Teoretyczne 3 możliwości, praktyczne 1
STABILIZACYJNA ROLA POL.PIENIĘŻNEJ
Zależy więc od rodzaju szoków. Poza tym jej skuteczność jest uwarunkowana elastycznością płac i rządową polityką stabilizowania podaży.
Pol. pien. polega na kształtowaniu podaży pieniądza, powoduje to określone następstwa dla takich wielkości jak stopa % czyli kurs walutowy a także dla wielkości realnych PKB inwestycji, konsumpcji
Wzajemne powiązania można przedstawić na przykładzie modelu ISLM
Równowaga na rynku dóbr i pieniądza następuje w punkcie Eo przy dochodzie Yo i stopie %. Kierunek Pol. pieniężnej ma wpływ na przesunięcia krzywej LM (ekspansja- w dół, restrykcje- w górę) a Pol. fiskalnej na przesunięcia krzywej IS (ekspansja- w górę, restrykcja- w dół)
Ekspansywna polityka pieniezna powoduje spadek stopy % (do R1) pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji. Dochodu narodowego ( do Y1) zatrudnienie i spadek bezrobocia (i odwrotnie) są to zjawiska pozytywne ale mają charakter przejściowy.
Ekspansja fiskalna powoduje także pobudzenie popytu oraz wzrost produkcji, dochodu narodowego (albo Y1) zatrudnienie i spadek bezrobocia ( i odwrotnie). Ponosi ona jednak stopy % ( do R1) i wywołuje efekt wypierania popytu prywatnego przez popyt rządowy. Wskutek tego przyrost dochodu jest mniejszy niż mógłby być gdyby stopa % się nie zmieniła. Poza tym w praktyce wzrost wydatków rządowych jest często związany ze wzrostem deficytu budżetowego, finansowego, emisja papierów skarbowych. Warunkiem wzrostu popytu i produkcji jest zapewnienie wysokiego ich oprocentowania, gdyż w przeciwnym razie nie znajdą one nabywców
Ponadto efektywność pol.fisk. zależy od elastyczności popytu na pieniądz czyli jego reakcji na zmiany stopy%
Jeśli popyt jest sztywny (pionowa krzywa LM) ekspansja fiskalna wpłynie jedynie na wzrost stop %.
Model AD-AS
W modelu IS-LM zakładana jest stabilność cen. W rzeczywistości mamy do czynienia z mniejszym lub większym wzrostem cen. Zależność między zmianami produkcji cen, podaży globalnej i popytu globalnego ukazuje model AD-AS, Krzywa AS jest rosnąca. Na jej przesunięcia mają wpływ zmiany opłacalności produkcji. Z kolei krzywa AD jest malejąca. Na jej przesunięcia mają wpływ zmiany realnej podaży pieniądza skłonności do konsumpcji lub inwestycji, wydatków rządowych, autonomiczna zmiana esportu.
Połączenie krzywej AD i AS obrazuje stan rownowagi w gospodarce, która ma miejsce w Eo w którym występuje taki poziom produkcji (Yo) i cen (po), że podaż dóbr i uslug jest równa popytowi na nie. Jeśli poziom cen jest wyższy niż po (p1) to podaż (produkt D) jest wyższa od popytu (produkt A). Mamy do czynienia z nadprodukcją. Ceny będą się obniżać do poziomu pb. Gdy ceny są niższe od po,p2, mamy nadmiar popytu (punkt B) Od podaży (punkt c). Ceny wykazują tendencję wzrostową (do po).
Na równowagę w gosp.oddzialowują czynniki popytowe i podażowe. Popyt globalny jest ksztaltowany przez podaż pieniadza, wydatki rządowe, podatki, eksport netto oraz skłonność do zakupu przedsiębiorstw i ludności za wyjątkiem podatków wzrost popytu globalnego i odwrotnie
Na wahania produkcji oprócz czynników popytowych wpływają czynniki podażowe nr.
- niedostatek siły nabywczej na rynku pracy
- przewidywania inflacyjne
- szoki podażowe powodują one przesuniecia krzywej AS
Rownowaga między popytem a podażą przy pelnym wykorzystaniu możliwości produkcyjnych jest nazywana DŁUGOOKRESOWĄ RÓWNOWAGĄ GOSP>
W krotkim okresie równowaga może być osiągana przy wyższym lub niższym poziomie bezrobocia
W dł.okresie produkcja oscyluje wokół poziomu optymalnego kluczowym problemem jest
Różne poglądy w tej kwestii mają konsekwencjew postaci rożnych zaleceń
Teorie Keynesowskie podkreślają że mechanizm…..
4