Temat: Natura 2000 motorem ekorozwoju w naszej gminie

CELE LEKCJI:

• Uświadamianie roli sieci Natura 2000 w ekorozwoju i promocji gminy

• Kształtowanie umiejętności planowania działań na rzecz rozwoju zrównoważonego

• Wdrażanie do praktyki na rzecz ekorozwoju swojej gminy

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA:

UCZEŃ:

• uzasadnia potrzebę rozwoju zrównoważonego

• wskazuje cele i działania w ramach programów rolnośrodowiskowych

• rozważa korzyści płynące z rolnictwa ekologicznego

• wyjaśnia, czym jest ekoturystyka

• określa rolę obszarów Natura 2000 w rozwoju turystyki

• podaje przykłady działań społeczności lokalnej na obszarach Natura 2000

• opracowuje projekt działań na rzecz rozwoju zrównoważonego

• korzysta z różnych źródeł informacji o ochronie przyrody (z ważniejszych portali, stron internetowych)

METODY I FORMY PRACY:

Praca z tekstem źródłowym, wykład informacyjny, burza mózgów, asocjogram, technika 6*3*5, analiza SWOT, gwiazda pytań, praca grupowa, praca zbiorowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• foliogram nr 1: Cechy rozwoju zrównoważonego

• foliogram nr 2: Kierunki działań do osiągania celów rozwoju zrównoważonego

• instrukcje do pracy grupowej

• atlasy geograficzne dla uczniów

• mapa ścienna ochrony środowiska w Polsce

• tekst z Portalu Instytutu na rzecz Ekorozwoju „Natura 2000 a turystyka”

E- szkolnie 4: NATURA 2000 MOTOREM EKOROZWOJU W NASZEJ GMINIE

PRZEBIEG LEKCJI:

Część wstępna:

1. Zapisz na tablicy temat lekcji i krótko zapoznaj uczniów z jej celami.

2. 1/5 obszaru Polski proponowane jest do ochrony w ramach sieci Natura 2000.

Skieruj do uczniów pytanie: Co waszym zdaniem w Polsce zasługuje na ochronę??

• „Burzą mózgów” zbierz jak najwięcej propozycji.

• Każdy pomysł zapisz w formie podanej przez autorów.

• Wypowiedzi uczniów zapisz na tablicy.

• Podsumuj krótko, wyodrębniając szczególnie cenne przyrodniczo obszary w Polsce, będące unikatowymi w skali Europy.

Część główna:

Czym jest rozwój zrównoważony?

Przedstaw uczniom (foliogram nr 1):

1. Czym jest rozwój zrównoważony?

2. Cechy rozwoju zrównoważonego.

3. Kierunki działań do osiągania tych celów (foliogram nr 2)

Promocja gminy dzięki Naturze 2000

WYKŁAD NAUCZYCIELA

Rozwój obszarów Natura 2000 to właściwy kierunek zrównoważonego rozwoju.

1. Zapisz w widocznym miejscu zdanie: „Obecność obszarów Natura 2000 na obszarze

danej gminy promuje ją, dzięki: … .

2. Poproś każdego ucznia o krótkie dokończenie tego zdania

3. Podsumuj, wyjaśniając w jaki sposób możemy status obszaru Natura 2000

wykorzystać w swojej gminie.

PRACA UCZNIÓW W ZESPOŁACH ZADANIOWYCH

1. Podziel klasę na 5 grup zadaniowych.

2. Każdej grupie rozdaj instrukcje do pracy.

Zadania dla grup:

GRUPA 1 Programy rolnośrodowiskowe

• Zapoznajcie się z założeniami programów rolnośrodowiskowych. (zał. nr 3)

Rolnicy z obszarów Natura 2000 maja możliwości realizacji następujących pakietów rolnośrodowiskowych:

→ rolnictwo zrównoważone

→ utrzymywanie łąk ekstensywnych

→ utrzymywanie pastwisk ekstensywnych

→ rolnictwo ekologiczne

→ zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich

• Odpowiedzcie na poniższe pytania:

• Jakie cele realizuje się w ramach programów rolnośrodowiskowych?

• Czego oczekuje się od rolników?

GRUPA 2 Rozwój rolnictwa ekologicznego

• Dokonajcie analizy SWOT

• Na czym polega analiza SWOT?

• Nazwa pochodzi od pierwszych słów terminów angielskich:

• Strengths (mocne strony),

• Weaknesses (słabe strony),

• Opportunities (szanse),

• Threats (zagrożenia).

• Oceniając mocne i słabe strony, bierzcie pod uwagę sytuację wewnętrzną, czyli zasoby przyrodnicze, zasoby ludzkie (wykształcenie, kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje), informacje (dostęp, aktualności).

• Rozpatrując szanse i zagrożenia, bierzcie pod uwagę wszystko, co dotyczy sytuacji zewnętrznej (Natura 2000, czynniki polityczne, gospodarcze, społeczne, edukacyjne, techniczne...)

• Na podstawie posiadanych wiadomości przeanalizujcie sytuację problemową, wyszukując argumenty przemawiające za decyzją lub przeciw niej.

• Swoje ustalenia zapiszcie w odpowiednim miejscu.

ROZWÓJ GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH I PRODUKCJA ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI SZANSĄ NASZEGO ROLNICTWA

Mocne strony Co pozytywnego, co wartościowego wniesie nam rozwój gospodarstw ekologicznych?	Słabe strony Z jakimi problemami mogą borykać się rolnicy?
Szanse Jakie szanse stwarza rozwój tych gospodarstw dla naszego rolnictwa?	Zagrożenia Czego możemy obawiać się jako społeczeństwo?

GRUPA 3 Ekoturystyka

• Techniką 6*3*5: 6- liczba osób, 3- liczba pomysłów, 5 - liczba powtórzeń ( może być modyfikacja, np.6*2*1 ) zbierzcie jak najwięcej pomysłów będących odpowiedzią na pytanie:

Jak rozwijać turystykę w regionach położonych na obszarach sieci Natura 2000?

• każdy w grupie podaje własną propozycję

• następnie przekazuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara kartkę

następnej osobie, która dopisuje swoje propozycje, bądź rozwija już podane.

• Po wykonaniu jednej lub dwóch rund powinna powstać lista możliwych rozwiązań.

• Zapiszcie te propozycje na dużym arkuszu papieru.

• Po przeczytaniu zapisanych wszystkich propozycji podkreślcie formy turystyki przyjaznej środowisku.

GRUPA 4 Nasze działania

Co każdy z nas może zrobić dla zrównoważonego rozwoju?

• Wczujcie się w role wybranych członków społeczności lokalnej:

• leśników

• nauczycieli

• samorządowców (ludzi władzy)

• każdego obywatela (ludzi wsi i ludzi miasta)

• Zastanówcie się, co każdy z nich może zrobić, jak może gospodarować, działać, czego może dokonać w swojej gminie na obszarach Natura 2000?

• Zapiszcie swoje propozycje w odpowiednim miejscu schematu.

GRUPA 5 Scenariusz ekorozwoju

Grupa ludzi przekonanych o potrzebie zrównoważonego rozwoju planuje proekologiczne działania na terenie swojej gminy. Pomóżcie opracować im projekt ekorozwoju.

*

Uzupełnijcie „Gwiazdę pytań” :

• Po co? - Uzasadnijcie celowość takich działań

• Co? - Co będzie zmienione? Jakie należy zaplanować działania?

• Kto? - Kto będzie odpowiedzialny za urzeczywistnione zmiany? Kogo

włączymy do współpracy? Kto może nam przeszkadzać?

• Jak? - Strategia i harmonogram działań. Przedstawcie wizje rozwoju.

• Kiedy? - Przedstawcie terminy, harmonogram prac. Kiedy wdrażać

zaplanowane działania?

• Gdzie? W jakich dziedzinach będzie najłatwiej coś zmienić? Jakie warunki

muszą być do tego zapewnione?

• 
  
  
  
  
  
  
  

Część końcowa:

PREZENTACJA PRAC ZESPOŁÓW

• Poproś o zawieszenie wyników prac poszczególnych grup w widocznym miejscu.

• Zaproś przedstawicieli grup, aby kolejno prezentowali swoje opracowania na forum klasy. Po każdej prezentacji uzupełnij i podsumuj efekty ich pracy.

• Dlaczego rozwój zrównoważony w rolnictwie?

• W jaki sposób ty możesz stosować zasady rolnictwa ekologicznego?

„Burzą mózgów” nauczyciel zbiera różne propozycje i zapisuje je na arkuszu papieru lub tablicy.

Praca domowa:

Poproś uczniów o zapoznanie się z treścią E-szkolenia 3

w portalu Instytutu na rzecz Ekorozwoju „Natura 2000 a turystyka”.

http://ine.eko.org.pl/

FOLIOGRAM NR 1

Cechy rozwoju zrównoważonego (ekorozwoju)

Zgodnie z zapisem art. 3 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz.627, z późniejszymi zmianami), jeżeli mówi się o zrównoważonym rozwoju, należy przez to rozumieć taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego jak i przyszłych pokoleń.

Zrównoważony rozwój wyznaczają następujące cechy rozwoju:

• zdolność do odtwarzania lub zastępowania substytutami zasobów naturalnych,

• dostosowywanie skali ingerencji w środowisko do granic wyznaczonych jego odpornością na zanieczyszczenia i zakłócenia,

• możliwość zachowania różnorodności biologicznej oraz

• zapewnienie zdrowych warunków życia.

FOLIOGRAM NR 2

Kierunki działań do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju

• ograniczanie zużywania zasobów odnawialnych do granic określonych możliwościami odtwarzania tych zasobów,

• ograniczanie zużywania zasobów nieodnawialnych w skali umożliwiającej ich stopniowe zastępowanie przez odpowiednie substytuty,

• stopniowe eliminowanie z procesów gospodarczych oraz z innych zastosowań substancji niebezpiecznych i toksycznych,

• utrzymywanie emisji zanieczyszczeń oraz innej ingerencji w środowisko w granicach wyznaczonych przez pojemność asymilacyjną środowiska,

• odtwarzanie i stała ochrona różnorodności biologicznej na czterech poziomach - krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym,

• uspołecznienie procesów podejmowania decyzji dotyczących zwłaszcza lokalnego środowiska przyrodniczego,

• dążenie do zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i dobrobytu obywatelom, rozumianego jako tworzenie warunków sprzyjających ich zdrowiu fizycznemu, psychicznemu i społecznemu.

ZAŁĄCZNIK NR 3 GRUPA 1

Programy rolnośrodowiskowe są instrumentem finansowym Unii Europejskiej, stosowanym od 1992 r., który polega na tym, że rolnicy

• otrzymują środki finansowe jako wynagrodzenie za podejmowanie się różnych (lecz ściśle określonych) działań na rzecz ochrony środowiska (w tym szczególnie na rzecz ochrony przyrody) i/lub ochrony walorów krajobrazu wiejskiego,

• albo jako rekompensatę za utracone dochody w wyniku ekstensyfikacji ich produkcji rolnej.

W programach nastawionych głównie na ochronę walorów przyrodniczych oczekuje się od rolników następujących typów działań:

• rezygnacji ze stosowania chemicznych środków ochrony roślin w pasach brzeżnych pól przy zadrzewieniach lub zakrzewieniach, aby poprawić warunki żerowania gatunków mających swe remizy w tych miejscach,

• opóźniania prac polowych - szczególnie koszenia użytków zielonych do czasu wyprowadzenia lęgów wiosennych przez ptaki,

• zmniejszania obsady zwierząt hodowlanych i opóźniania pierwszego wyprowadzania zwierząt na pastwiska, również do czasu zakończenia lęgów wiosennych,

• pozostawiania fragmentów odłogowanych pól, aby ptaki i inne grupy zwierząt miały więcej pożywienia,

• prowadzenia koszenia minimum jeden raz w roku lub raz na dwa lata na terenach opuszczonych i nie użytkowanych łąk w celu przeciwdziałania naturalnej sukcesji i zamianie tych otwartych siedlisk na lasy,

• zamiany pól uprawnych na trwale użytki zielone - szczególnie na terenach narażonych na erozję i spływ zanieczyszczeń do wód powierzchniowych,

• zakładania miedz, wprowadzania zieleni buforowej wzdłuż cieków wodnych, pasów zadrzewień lub zakrzaczeń śródpolnych i przydrożnych oraz ich pielęgnacji,

• odtwarzania dawnych oczek wodnych i mokradeł śródpolnych w celu poprawy stosunków wodnych i nie nawożenia ich najbliższego otoczenia,

• ograniczania intensywności nawożenia i wykorzystywania chemicznych środków ochrony roślin do poziomu nie powodującego zagrożenia skażeniem wód powierzchniowych i gruntowych.

Rolnictwo zrównoważone

Co rolnik powinien?

Czego mu nie wolno?

Utrzymywanie łąk ekstensywnych

Jakie nakłada się cele?

W jaki sposób je realizować?

Utrzymywanie pastwisk ekstensywnych

Po co?

W jaki sposób?

Rolnictwo ekologiczne

Na czym polega?

Na czym polega?

GDZIE?

Zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich

JAK?

KTO?

KIEDY?

CO?

PO CO?

DZIAŁANIA SPOŁECZNOŚCI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU NA OBSZARACH

NATURA 2000

LEŚNIKÓW

KAŻDEGO OBYWATELA

SAMORZĄDOWCÓW

NAUCZYCIELI

---