WYŻSZE SEMINARIUM DUCHOWNE TOWARZYSTWA SALEZJAŃSKIEGO
W KRAKOWIE
Bartłomiej Polański sdb
ROLA KRÓLA W PROROCTWIE MESJAŃSKIM EZECHIELA
(Ez 34, 23 - 31)
Praca z ćwiczeń do Starego Testamentu
napisana pod kierunkiem ks. dra J. Jurczyńskiego
Kraków 2008
SPIS TREŚCI
WSTĘP
WSTĘP
Zadaniem niniejszej pracy, będzie podjęcie rozważań na temat proroctwa mesjańskiego, na podstawie perykopy Ez 34, 23 - 31.
W pierwszym rozdziale zostanie omówiona Księga Ezechiela, a w niej czas i środowisko działania proroka, powstanie księgi, oraz jej struktura literacka.
Rozdział drugi będzie próbą egzegezy perykopy Ez 34, 23 - 31. Tematy tu poruszane to: próba umiejscowienia perykopy w kontekście Księgi Ezechiela, następnie analiza tekstu i ocena dotychczasowych pasterzy.
Trzeci rozdział będzie przedstawieniem wniosków teologicznych wypływających z analizy perykopy, a w tym: ukazanie cech charakterystycznych mającej nadejść ery mesjańskiej, by na końcu mówić o roli, jaką ma pełnić król mesjański.
ROZDZIAŁ I
KSIĘGA EZECHIELA
W poniższym rozdziale zostanie przedstawiony czas i środowisko, w jakim działał prorok Ezechiel, a w dalszej części rozdziału omówione zostaną etapy powstawania księgi oraz jej struktura literacka.
1.1.Czas i środowisko działania proroka
Prorok Ezechiel wywodził się z rodu kapłańskiego, jego imię (jehezeqēl) wyraża życzenie: „niech Bóg uczyni mocnym”. Trudno jest powiedzieć, czy pełnił on funkcję kapłańską przed i po deportacji. Jego rodzina najprawdopodobniej należała do „synów Sadoka”, sprawujących funkcje kapłańskie przy świątyni jerozolimskiej, ale nie wszyscy jej członkowie pełnili je aktualnie.
W roku 605 przed Chr., gdy Neobabilończycy objęli panowanie nad Środkowym Wschodem, królem był Nabuchodonozor. Po zrywie, jaki dokonał się w Judei za Jozjasza, oraz rozbudzonym przez niego entuzjazmie dla Prawa Bożego, rozluźniły się obyczaje i osłabła wiara. Na Syjonie natomiast, jako wasal Babilonii, królował Jojakim. Po kilku latach Jojakim zbuntował się i wystąpił otwarcie przeciw Babilonii. W 598r. Nabuchodonozor wyruszył przeciw Judzie i zaczął oblężenie Jerozolimy. W pierwszych miesiącach oblężenia Jojakim umarł, a jego miejsce zajął Jojakin, jego syn. Jednak po trzech miesiącach Jerozolima poddała się. Król, jego matka, oraz wysocy urzędnicy wraz z łupem zostali uprowadzeni do niewoli. W grupie deportowanych znajdował się również prorok Ezechiel. W Jerozolimie królem został Sedecjasz, którego królestwo było łupem dla sąsiadujących Edomitów. Sytuacją Judei byli zainteresowani Egipcjanie, którzy rywalizowali o wpływy na Bliskim Wschodzie z mocarstwami mezopotamskimi. Sedecjasz podburzony przez nich, zbuntował się przeciw Babilonii. Konsekwencją tego było w 586r. przed Chr. zdobycie i zburzenie Jerozolimy przez Babilończyków. Wraz z upadkiem Jerozolimy skończyła się państwowa samodzielność na gruncie izraelskim. Ludność, która pozostała w kraju, była zarządzana przez namiestników obcego króla. Ziemia judzka podzielona na okręgi administracyjne, zarządzona była przez ludzi mających zaufanie królewskie. Sytuacja materialna Judejczyków, którzy pozostali w kraju, była bardzo trudna. Nienawiść do Babilonii, nieustannie podsuwała myśl o buncie. W roku 582/581 doszło do powstania, w wyniku którego Nabuchodonozor uprowadził do niewoli 745 Judejczyków wraz z rodzinami.
Sytuacja deportowanych była ciężka pod każdym względem. Z czasem sytuacja ta ulegała poprawie, gdyż Judejczycy w większości otrzymali ziemię do uprawy, pozostali natomiast pracowali jako wyrobnicy. Po upływie pewnego czasu, część Żydów przeniosła się do miast i zajęła się kupiectwem. W ten sposób w czasach babilońskich, Judejczyk zmieniał się z rolnika w handlowca.
W takiej sytuacji, przebywając na obczyźnie Ezechiel stara się prowadzić działalność kapłańską wśród ludzi, którzy jeszcze nie stracili nadziei na ocalenie. Wygnańcy nieustannie kierowali swój wzrok ku Jerozolimie, mówili i słuchali o tym, co działo się w ich opustoszałej i zniszczonej ziemi. Przez cały czas interesowali się swoją daleką ojczyzną bardziej, niż życiem codziennym i krajem obecnego zamieszkania. Tym, którzy wracali do kraju, dawali bogate dary, które były przeznaczone do kultu.
Działalność Ezechiela można podzielić na trzy okresy:
Od chwili powołania do upadku stolicy (593 - 586), w tym czasie głosi nieuchronną zagładę stolicy i Judei.
Od zburzenia miasta do zakończenia procesu osiedleńczego (586 - 585), w tym czasie mowy Ezechiela są powściągliwe.
Od 585 do śmierci proroka, proroctwa tego okresu mają charakter pocieszający.
1.2. Powstanie księgi
Księga powstała w wyniku długiego procesu redakcyjnego, który można sprowadzić do trzech etapów:
Etap pierwszy obejmuje napisanie przez samego Ezechiela przepowiedni i opowiadań, które stanowią większą część księgi.
Etap drugi polega na tworzeniu pewnych tematów, w czym początkowo Ezechiel brał udział, a które zostały ukończone przez późniejszych pisarzy. Do tych tematów należą:
czynności symboliczne
wizje
o bożkach
o sądzie
o fałszywych prorokach
o winach Izraela
o winach królów
Etap trzeci to definitywna redakcja aktualizująca myśl proroka, oraz dopisanie dodatków:
marsz Goga
drugi opis chwały Jahwe
medytacja o przebaczeniu trzem siostrom
o handlu Tyru
o zniszczeniu Egiptu
przepowiednie o zbawieniu
przepowiednie przeciwko narodom
wizje królestwa teokratycznego.
1.3. Podział księgi
Księgę Ezechiela można podzielić następująco:
I. Wyrocznie przeciwko królestwu Judy (1,1 - 24,27)
II. Wizje przeciwko narodom (25,1 - 32,32)
Ammonowi (25,1,7)
Moabowi (25,8 - 11)
Edomowi (25,12 - 14)
Filistei (25,15 - 17)
Tyrowi (26,1 - 28 - 19)
Sydonowi (28,20 - 24)
Egiptowi (29,1 - 32,32)
III. Odrodzenie i powrót Izraela (33,1 - 39, 29)
prorokowanie i upór Izraela (33,1 - 30)
o dawnych i nowym pasterzu (34,1 - 31)
grzech i kara dla góry Seir (35,1 - 15)
kara i zbawienie dla gór izraelskich (36,1 - 38)
powrót i zjednoczenie Judy i Izraela (37,1 - 28)
kara na Goga i zwycięstwo Izraela (38,1 - 39,29)
IV. Widzenie odnowionego Izraela (40,1 - 48,35)
1. Prawo o świątyni (40,5 - 43,12)
2. Prawa o kulcie (43,13 - 47,12)
3. Prawo o ziemi (47,13 - 48,35)
ROZDZIAŁ II
ELEMENTY EGZEGEZY EZ 34, 23 - 31
W tym rozdziale zajmiemy się analizą perykopy Ez 34, 23 - 31. Zobaczymy, w jakim kontekście księgi umiejscowiona jest perykopa, dokonamy analizy tej perykopy i spojrzymy jak są oceniani dotychczasowi pasterze Izraela.
2.1. Perykopa w kontekście Księgi Ezechiela
Dokonując podziału działalności Ezechiela na dwa okresy, tj. od powołania na proroka do zburzenia Jerozolimy i od zburzenia do zakończenia księgi, zauważamy, iż w pierwszym okresie mowy jego piętnują grzechy buntowniczego ludu i zapowiadają nieszczęście. Natomiast w drugim okresie wypowiada się pokrzepiająco, zapowiada lepszą przyszłość, dzięki czemu budzi w narodzie nadzieje.
Księga rozpoczyna się powołaniem Ezechiela do misji proroka. Ezechiel jest świadomy swojej niedoskonałości. Bóg jednak przemawia do niego, oczyszcza i przygotowuje do przyszłego zadania, jakim ma być czuwanie nas prawidłowym rozwojem duchowym wygnańców. Opieką mają być otoczeni wszyscy, także ludzie sprawiedliwi.
Po opisie powołania następuje seria czynności symbolicznych, które zapowiadają bliskie nadejście oblężenia Jerozolimy, a także związane z tym przesiedlenie. Ezechiel przechodzi do opisu win Izraela i Judy, posługując się przy tym obrazem dwóch cudzołożnych sióstr. W rozdziałach 8 - 11 opisuje wizję zbezczeszczonej świątyni, by następnie ponownie posłużyć się symboliką i przypowieściami.
Od rozdziału 25 - 32, następuje seria mów przeciw narodom, by następnie opisać przyszłość Izraela. Skoro zagłada nadeszła, świątynia została zburzona, lud jest w niewoli babilońskiej, a państwo judzkie przestało istnieć, prorok w takiej sytuacji stara się podbudować wiarę Izraela w moc Boga, który w przyszłości, pozwoli powrócić swemu ludowi do kraju, który obiecał przodkom. Wprawdzie rozproszył ich pomiędzy obce narody, ale nadejdzie czas, gdy zgromadzi Izraela na nowo i da im ziemię w posiadanie. Stanie się to, gdy odwrócą swe oczy od bożków, które czcili (por. Ez 11, 16 - 18). Ezechiel krytykuje pasterzy izraelskich, którzy nie spełniali powierzonej im przez Boga funkcji. Po takim oto wprowadzeniu znajduje się perykopa, która jest właśnie omawiana.
Studiując dalsze rozdziały księgi, prorok ukazuje konsekwencje, jakie wypływają z faktu, jakim jest ustanowienie przez Boga jednego pasterza, który wiernie będzie wypełniał swoje zadania. W dalszej kolejności Ezechiel opisuje wizję odnowionego Izraela, co ma się stać z interwencji Boga.
Z powyższej analizy widać wyraźnie, iż omawiana przez nas perykopa zajmuje bardzo ważne miejsce w kontekście całej księdze, gdyż przemiana, jaka zajdzie w Izraelu będzie konsekwencją zbawczej ingerencji Boga, który zawrze z ludem nowe przymierze i działania doskonałego pasterza ustanowionego nad Jego owczarnią.
2.2. Analiza perykopy
W Ez 34, 1 - 31 autor krytycznie ocenia dotychczasowych pasterzy, przywódców narodu, którzy odpowiedzialni są za to, że owce, które zostały im powierzone, uległy rozproszeniu. Następnie zapowiada, że sam stanie się pasterzem, który zgromadzi je z powrotem i poprowadzi na urodzajne pastwiska.
W zakończeniu Jahwe mówi:
34, 23. I ustanowię nad nimi jednego pasterza, który je będzie pasł, mego sługę, Dawida. On je będzie pasł, on będzie ich pasterzem.
24. A Ja, Pan, będę ich Bogiem, sługa zaś mój, Dawid, będzie władcą pośród nich. Ja, Pan, to powiedziałem.
25. Zawrę z nimi przymierze pokoju, a dzikie zwierzęta wytępię z ich kraju, tak, iż będą mogły [owce] bezpiecznie mieszkać na stepie i spać w lasach.
26. Błogosławić im będę oraz ziemiom wokół mego wzgórza, będę zsyłał deszcz w dogodnym czasie, będzie to deszcz niosący błogosławieństwo.
27. Drzewo polne wyda swój owoc, a ziemia wyda swój plon. Będą oni żyli bezpiecznie w swym kraju i poznają, że Ja jestem Pan, gdy skruszę kłody ich jarzma i wyrwę ich z ręki tych, którzy ich ujarzmiają.
28. Nie będą już odtąd łupem narodów, ani nie będą pożerać ich zwierzęta kraju, ale bezpiecznie będą oni żyli, przy czym nikt ich straszyć nie będzie.
29. Sprawię, że nastanie dla nich urodzaj o wielkim rozgłosie, by już nie dręczył ich głód w kraju i by nie musieli znosić szyderstwa narodów.
30. Wtedy poznają, że Ja, Pan, ich Bóg, jestem z nimi, oraz że oni, dom Izraela, są ludem moim - wyrocznia Pana Boga.
31. A wy, owce moje, jesteście owcami mego pastwiska, Ja zaś Bogiem waszym - wyrocznia Pana Boga”.
Starotestamentalni pisarze różnie sobie wyobrażali Mesjasza, w zależności od sytuacji politycznej oraz świadomości religijnej danego okresu. Najczęściej pojmowali go jako idealnego króla, który będzie pochodził z dynastii Dawida, za którego pośrednictwem Bóg zrealizuje swoje zbawcze zamiary. Tę formę mesjanizmu nazywamy królewskim. Może się on przejawiać w oczekiwaniu na przyjście idealnego władcy z rodu Dawida.
Ze względu na treść, perykopę można podzielić na następujące jednostki tematyczne: wprowadzenie (w. 1 - 2a), które zapowiada, że prorok w imieniu Jahwe jest zobowiązany wystąpić przeciw dotychczasowym przywódcom, oraz (w. 2b - 8) informujące o karygodnym sprawowaniu władzy przez obecnych pasterzy i karze, jaka za to na nich spadnie (w. 9 - 10). Trzonem wyroczni jest zapowiedź, iż sam Jahwe podejmie się prowadzenia swojego ludu, po uprzednim usunięciu złych pasterzy (w. 11 - 22) oraz, że sługa Dawid przejmie pasterzowanie nad ludem Bożym z woli Jahwe i w Jego imieniu (w. 23 - 30). Dzięki temu, że będzie on pełnił swą funkcję w sposób idealny, Jahwe zechce się związać ze swoim ludem nowym przymierzem. Wiersz 31 jest natomiast wyjaśnieniem, że chodzi tu o stosunek, więzy między Bogiem a narodem wybranym.
Proroctwo wyżej przytoczone nawiązuje do mesjańskich oczekiwań, jakie mieli prorocy sprzed niewoli. „I ustanowię nad nimi jednego pasterza, który je będzie pasł, mego sługę, Dawida” (w. 23). Prorok nie mówi tu o zmartwychwstaniu Dawida, ale ma na myśli króla pochodzącego z dynastii Dawida, która ma się odrodzić i panować nad Izraelem po powrocie do ziemi ojczystej. Wyrażenie „sługa zaś mój, Dawid”, użyte w wersie następnym oznacza sługę, który będzie pochodził z rodu Dawidowego. Oznacza to, że władca ten, będzie zasługiwał na zaszczytny tytuł sługi Jahwe. Podobieństwo zaś do Dawida, polegać będzie na tym, że będzie on jednym władcą plemion izraelskich, które nie będą rozbite na państwo judzkie i izraelskie. Za rządów tego władcy, nowego Dawida, Jahwe zawrze nowe przymierze, które będzie przymierzem pokoju (w. 25). Prorok mówiąc tu o pokoju, ma na myśli treść hebrajskiego rzeczownika šālōm, który określa nie tylko pokój, jako stan bez wojny, ale ponadto życie w bezpieczeństwie i pomyślności. Stąd czytając kolejne wersy (26 - 29), przeglądamy całą listę owoców, jakich doświadczy Izrael w konsekwencji zawartego przymierza. Żyjąc w tym przymierzu, cieszyć się będą z powodu plonów, które będą obfite, Izrael zostanie wyrwany z rąk ciemięzców, wolny będzie od głodu, strachu i kpin ze strony obcych narodów. Proroctwo kończy się stwierdzeniami Jahwe, iż po tych owocach przymierza poznają, że On, ich Pan, jest z nimi, a oni są Jego owcami (w. 30 - 31).
Analizując tę perykopę warto zauważyć, iż twórcą owej lepszej przyszłości będzie Jahwe, działający przez Mesjasza, który nie będzie prowadził działań wojennych, a będzie zajmował się kierowaniem losami podwładnych. Wszystko to będzie konsekwencją panujących korzystnych okoliczności.
2.3. Ocena pasterzy
Jahwe wybrał sobie spośród narodów Izraela na swój lud i zawarł z nim przymierze. Konsekwencją tego przymierza było, by wybrany lud, był ludem świętym (Pwt 14,2), a więc miał należeć całkowicie do Pana, powinien Go kochać całym sercem, co pociąga za sobą konieczność przestrzegania Jego praw i nakazów, oraz ma być wierny przymierzu. Tak nie jest, gdyż lud w jawny sposób lekceważy i przekracza podstawowe przykazania Boże, odwraca się od Boga ku innym bogom. Grzech, czyli odejście od Boga, jako sytuacja zerwanej więzi między Bogiem i człowiekiem, a także rozbicia między ludźmi, uniemożliwia realizację powołania człowieka do życia w społeczności z Bogiem. Gniew Boga jest tym większy, że na straży swych praw postawił przewodników, pasterzy, którzy mieli wskazywać drogę, mówić ludowi, jak żyć, aby pozostać wiernym przymierzu, jakie zawarł z ich przodkami. Niestety owi pasterze nie spełnili dobrze powierzonego im zadania, co bardzo mocno wypowiedział przez proroka:
„34, 2b Biada pasterzom Izraela, którzy sami siebie pasą! Czyż pasterze nie powinni paść owiec?
3. Nakarmiliście się mlekiem, odzialiście się wełną, zabiliście tłuste zwierzęta, jednakże owiec nie paśliście.
4. Słabej nie wzmacnialiście, o zdrowie chorej nie dbaliście, skaleczonej nie opatrywaliście, zabłąkanej nie sprowadziliście z powrotem, zagubionej nie odszukiwaliście, a z przemocą i okrucieństwem obchodziliście się z nimi”.
Konsekwencją zaniedbań pasterzy, było rozproszenie się owiec i narażenie na łup dzikich zwierząt. Owce błądziły niemal wszędzie, po wszystkich górach i po wszelkich pagórkach (w. 6), a stało się tak, gdyż nie miały pasterza, który zgromadziłby je do jednego stada i troszczył się o nie. Kalali się różnymi grzechami tak przeciw bliźniemu, jak i przeciw Prawu. Ezechiel mówi bardzo mocno o niewierności Izraela, jego obojętności na miłość Bożą oraz całkowitym nieposłuszeństwie. Wobec takiego stanu rzeczy, kara, jaką poniosą pasterze jest nieunikniona, gdyż muszą ponieść konsekwencje swego złego postępowania i zaniedbań o stado Jahwe.
Rozdział III
Wnioski teologiczne
Rozdział ten, zajmie się ukazaniem mesjanizmu w świetle Starego Testamentu, następnie dokonamy charakterystyki czasów mesjańskich, by na końcu spojrzeć na Mesjasza i zadanie, jakie ma spełnić.
3.1. Mesjanizm
Ideał mesjański jest zagadnieniem bardzo szerokim. Nawet Dzień Pański ma u proroków znaczenie mesjańskie, ponieważ Jahwe karze po to, by uzdrowić. Po każdej katastrofie, jaka przychodzi na Izraela, pozostaje zawsze reszta, która dzięki nawróceniu serca, sprawiedliwości i odnowie wewnętrznej - ocaleje i stanie się korzeniem nowego drzewa. Mesjasz jawi się, więc dla nich jako pośrednik zbawienia. Twórcą odnowienia będzie sam Jahwe, który zapoczątkuje swoje królestwo. Będzie działał przez swego pośrednika, wybrańca, Mesjasza, Pomazańca, który będzie pochodził z rodu Dawida. Z czasem powstaje obraz Sługi Jahwe, który swoim cierpieniem zadośćuczyni za grzechy ludu i dzięki temu przywróci nam pokój.
Okres niewoli, był czasem, w którym nadal utrzymywały się dawne nadzieje mesjańskie, a które wiązano z królewskim rodem Dawida. Trudno powiedzieć, jak przeciętny wygnaniec wyobrażał sobie odbudowę państwa. Prawdopodobnie większość pragnęła odbudowy narodu na wzór tego, jakim był wcześniej. Ideał dawidowy, przedstawiany przez proroków, przechodził możliwości każdego żyjącego potomka Dawida, stąd tradycja narodowa, wprawdzie została zachowana, ale przesunięto ją w przyszłość. Obietnica dotyczyła natomiast nowego i posłusznego Izraela.
Oczekiwanie mesjanistyczne sięga swymi korzeniami historycznymi do początku istnienia Izraela. Potwierdzenie nadziei mesjanistycznej było również w wydarzeniu Exodusu, przymierzu synajskim, ale wypełnienie miało dopiero nastąpić, czemu towarzyszyć miały łzy i pot. Omawiając mesjanizm w świetle Księgi Ezechiela, należy zauważyć, iż pojęcia takie jak: nowe przymierze, czy obmycie czystą wodą (36, 24 - 28), również należą do idei mesjańskich. Mesjanizm ten jest jednak odległy, a jego charakterystyczną cechą jest idea przymierza pod Synajem, która stoi u jego podstaw.
3.2. Charakterystyka czasów mesjańskich
Czasy mesjańskie, ich charakterystyka, oparta jest w znacznym stopniu na idei przymierza, jakie zawrze Bóg z Izraelem, oraz roli Mesjasza. W Starym Testamencie zauważamy, że pomimo tego, iż grzechy Narodu Wybranego powodowały łamanie przymierza, to Bóg był tak dobry i miłosierny, że zawsze podejmował gotowość do zawarcia ponownego przymierza. Przymierze, o którym jest mowa w omawianej przez nas perykopie, a które charakteryzuje czasy mesjańskie, jest przymierzem pokoju, jest wieczne. Dla oddania sytuacji powstałej w wyniku zawarcia przymierza, autor posługuje się terminem šālōm, co w języku polskim nie oddaje wszystkich jego rysów i znaczy tyle, co pokój. Šālōm jednak określa nienaruszalność, całość układów wspólnotowych, czyli określony stan harmonijnej równowagi. Czasy mesjańskie będzie charakteryzował właśnie ten pokój, który należy rozumieć bardzo szeroko. Będzie to stan nie tylko bez wojny, ale ponadto ludzie będą żyli bezpiecznie i pomyślnie. Bóg nad swym ludem ustanowi Pasterza, Mesjasza, który będzie pasł stado Boga (Ez 34, 23). Dzięki zachowywaniu przymierza cieszyć się będą obfitymi plonami, wszelkim dobrobytem, będą bezpieczni, gdyż Jahwe wyrwie ich z rąk ciemięzców. W czasach mesjańskich nie będą doświadczali głodu, wszystkiego będą mieli pod dostatkiem i niczego nie będzie im brakować. Będzie się tak działo po to, aby objawiła się chwała Jahwe, by wszystkie narody poznały, że On jest Bogiem Izraela, a oni Jego ludem. Z tego też względu, nie będą przedmiotem kpin, gdyż ci, którzy naśmiewaliby się z ludu, kpiliby pośrednio z ich opiekuna - Jahwe.
Boże pasterzowanie prorok ukazuje w potrójnej aktywności Jahwe, którą prezentują ją wiersze: 11 - 14. 15 - 22., i omawiane przez nas 23 - 30. Pasterskie czynności Jahwe prorok określił siedmioma czasownikami, z których każdy ma na uwadze inny rodzaj Jego opieki. Wszystkie razem natomiast tworzą obraz intensywnego zaangażowania się Jahwe po stronie swej owczarni.
Trzy pierwsze czasowniki pozwalają stwierdzić, że Jahwe będzie miał na uwadze indywidualne dobro każdej owcy z osobna.
Będę się troszczył - u Ezechiela w kontekście poprzednich wierszy, które mówią o zaniedbaniach pasterzy, wyraża osobiste i bardzo troskliwe interesowanie się Jahwe dobrem swych owiec.
Będę je doglądał - czasownik ten wiąże się z tradycją kapłańską i odnosi się do żerów ofiarnych. W sensie religijnym, gdy podmiotem jest Jahwe oznacza takie doglądanie, które sprawia, że człowiek staje się miły Bogu i oddaje należną Mu cześć poprzez swoje postępowanie.
Uwolnię je - oznacza uratować, wyrwać, uwolnić. Gdy podmiotem jest Jahwe, nabiera znaczenie: uwolnić od niebezpieczeństw zewnętrznych, oraz wewnętrznych, które zagrażają spokojnemu bytowaniu.
Trzy kolejne czasowniki mówią o zewnętrznej opiece Jahwe, która stworzy dogodne warunki, dzięki którym będzie mógł zostać urzeczywistniony cel.
Bóg - Pasterz wyprowadzi lud z warunków, w których nie mając wolności i nie będąc u siebie nie mógł realizować swego powołania.
Dobry Pasterz zbierze - swój lud, który jest rozproszony i zagubiony. Bóg odszuka to, co zginęło i będzie usiłował odzyskać i zjednoczyć.
Wprowadzi - odnaleziony i zjednoczony naród do ojczyzny, stwarzając warunki, by mógł służyć Bogu.
Bóg będzie pasł swój lud w prawości, broniąc jego praw, jako stróż sprawiedliwości przed nieprawością innych, opieka Jego nie będzie więc miała charakteru tylko duchowego.
3.3. Król mesjański i jego rola
Od czasu skoncentrowania się nadziei Izraela na dynastii Dawida, każdy król stawał się aktualnym Mesjaszem, przez którego był realizowany zamysł Boga względem swego ludu. Każde nowe wstąpienie na tron przynosiło nadzieje na pokój, sprawiedliwość i pomyślność, czyli cechy, błogosławieństwa ery mesjańskiej. Oczekiwanie na Mesjasza w okresie kryzysu monarchii i jej kresu opierało się na obietnicy danej dynastii Dawidowej. Po jej upadku pozostawała jedynie nadzieja, że Jahwe wzbudzi w przyszłości potomka Dawida, za którego pośrednictwem urzeczywistni swe panowanie nad Izraelem i całym rodzajem ludzkim. Ten oczekiwany Mesjasz miał być osobą niezwykłą.
W omawianej przez nas perykopie, mamy zapowiedź przyjścia nowego Dawida, odnowiciela dynastii upadłej w 587 roku przed Chrystusem, która przed niewolą panowała w Jerozolimie. Jahwe ukazany jest jako odkupiciel, jako dobry pasterz troszczący się o swe owce, pełniący rolę prawdziwego przewodnika, który szuka zagubionych i rozproszonych owiec, by zaprowadzić je na świeże, zielone pastwiska, gdzie niczego nie będzie im brakować. Sam Jahwe spowoduje odrodzenie swego ludu, po czym pojawi się Mesjasz jako dobry pasterz, nowy Dawid, który pasie swe owce sprawiedliwie i z miłością. Mówiąc o królu mesjańskim, który zjednoczy swój naród, Ezechiel używa pojęcia nāśî`, co znaczy bardziej książę niż król. Wynikać to może z nawiązania do tradycji w okresie wędrówki Izraela przez pustynię, gdy na czele plemion stali książęta, nie król, a także z przekonania, że pasterzem i królem tego narodu jest Jahwe.
Przyszły książę, o którym jest mowa w omawianej przez nas perykopie, miał być w przeciwieństwie do przywódców sprzed niewoli, władcą posłusznym i wiernym Jahwe, który unika przemocy wobec podwładnych i kieruje się w swoim działaniu wiernością, umiłowaniem prawdy i sprawiedliwością tak w wydawaniu wyroków, jak i w trosce o przestrzeganie prawa i pomyślność podwładnych. Pod jego rządami naród miał w postępowaniu kierować się bojaźnią Boga, która miała polegać na wypełnianiu Jego woli. Zapowiadany władca nie będzie prowadził żadnych działań wojennych, a zajmować się będzie kierowaniem losami poddanych i ma być znakiem ich jedności. Władca ten, jak zauważyliśmy w powyższej analizie, będzie się różnił od swoich poprzedników, tak, co do sposobu kierowania narodem, jak i do roli, jaka przed nim została postawiona i jaką ma wypełnić.
Nowość oraz niezwykłość pasterzowania Jahwe będzie jeszcze polegała na tym, że intymnie zwiąże On swoją pasterską aktywność z aktywnością ludzką, co wyrażone jest w przekazaniu troski o lud nowemu Dawidowi. Pasterzowanie nowego Dawida będzie bardzo mocno powiązane z Jahwe i to do tego stopnia, że w istocie będzie to pasterzowanie samego Boga. Stworzy on warunki do błogosławieństwa Bożego, czego wyrazem będzie przymierze (w. 25). Harmonia między Bogiem a ludem wyrazi się w tym, że Jahwe objawi się również jako Stwórca i przywróci na ziemi utracony raj (w. 25 - 27a). Taka łączność człowieka z Bogiem doprowadzi do Bożego królestwa, rajskiej rzeczywistości.
ZAKOŃCZENIE
Omówiona w powyższej pracy perykopa ukazała, jak głęboko tkwi w tradycji prorockiej. Obrazy w niej zamieszczone, opierają się na ziemskiej rzeczywistości, a ich celem jest ukazanie nowej, przyszłej i idealnej rzeczywistości królestwa Bożego. Prorok zwraca uwagę, że należy współpracować z Bogiem, by przekształcić siebie i innych w prawdziwy, godny Boga - lud Jahwe. Pomocą w realizacji tego celu będzie nowy Dawid - Dobry Pasterz.
BIBLIOGRAFIA
1.Teksty źródłowe
PISMO ŚWIĘTE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU, wydanie V, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2003.
2. Literatura pomocnicza
Bright John, Historia Izraela, przełożył Jan Radożycki, PAX, Warszawa 1994.
Brzegowy Tadeusz, Prorocy Izraela, Biblos, Tarnów 1999.
Frankowski Janusz, Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, oprac. zbiorowe: Brzegowy T., Frankowski J., Gołębiewski M., Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2001.
Gądecki Stanisław, Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, Gniezno 1993.
Harrington Wilfrid J, Klucz do Biblii, przekład Mąrzęcki J., Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1997.
Homerski Józef Dobry Pasterz (Ez 34, 1 - 31), w: Warszawskie Studia Teologiczne, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1997.
Lurker Manfred, Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłumaczył Romaniuk Kazimierz, Pallottinum, Poznań 1989.
Potocki Stanisław, Wybrane zagadnienia z historii zbawienia Starego Testamentu, Przemyśl 1999.
Rad von Gerhard, Teologia Starego Testamentu, przełożył Bogusław Widła, PAX,
Warszawa 1986.
Schreiner Josef, Teologia Starego Testamentu, przełożył ks. Bogdan Wiktor Matysiak, PAX, Warszawa 1999.
Stachowiak Lech, Wstęp do Starego Testamentu, Pallottinum, Poznań 1990.
Synowiec Juliusz Stanisław, Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1999.
3. Słowniki i komentarze
Chrostowski Waldemar red. wyd. polskiego Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, Verbinum, Warszawa 2000.
Grabner - Haidera Antona Praktyczny słownik biblijny, opr. zbiorowe katolickich i protestanckich teologów pod redakcją, przełożył i opracował Tadeusz Mieszkowski i Paweł Pachciarek, PAX, Warszawa 1994.
Leon-Dufour Xavier red., Słownik Teologii Biblijnej, tłum. i oprac. Romaniuk Kazimierz, Pallottinum, Poznań 1994.
Metzger B.M., Coogan M.D. red. naukowa; Słownik Wiedzy Biblijnej,: konsultacja wydania polskiego Chrostowski Waldemar, Vocatio, Warszawa 1997.
Por. Stachowiak L., Wstęp do Starego Testamentu, s. 301.
Por. Brzegowy T., Prorocy Izraela, s. 230-231.
Por. Tamże, s. 232.
Por. Tamże, s. 232.
Por. Stachowiak L., Wstęp do Starego Testamentu, s. 302.
Por. Gądecki S., Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, s.161.
Gądecki S., Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, s.163 - 164.
Por. Potocki S., Wybrane zagadnienia z historii zbawienia Starego Testamentu, Przemyśl 1999, s. 163 - 165.
Por. Potocki S., Wybrane zagadnienia z historii zbawienia Starego Testamentu, Przemyśl 1999, s. 170.
Ez, 34, 23-31
Por. Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi, Kraków 1992, s. 9.
Por. Homerski J., Dobry Pasterz (Ez 34, 1 - 31), w: Warszawskie Studia Teologiczne X/1997, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1997, s. 123 - 124.
Por. Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi, Kraków 1992, s. 114.
Por. Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi, Kraków 1992, s. 115.
Por. Schreiner J., Teologia Starego Testamentu, s. 316-317.
Ez, 34,2b-4.
Pisarze biblijni mówiąc o zwierzętach drapieżnych, polujących na łagodne zwierzęta, porównują je do pogan wyrządzających zło Izraelitom i pustoszących ich ziemie.
Por. Harrington W. J., Klucz do Biblii, Warszawa 1997, s. 248.
Por. Frankowski J., Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, Warszawa 2001, s. 226 - 227.
Mãšîah - termin ten jest pochodzenia aramejsko-hebrajskiego i oznacza podobnie, jak grecki termin chrystos - namaszczony. W Starym Testamencie termin ten odnosi się głównie do króla, ale może oznaczać także kapłanów.
Religijną wiarę w przyjście zbawcy, która ma położyć kres obecnemu stanowi rzeczy i założy nowy porządek nazywamy mesjanizmem. Zbawienie należy więc tutaj rozumieć jako wybawienie z obecnego stanu.
Por. Gądecki S., Wstęp do Ksiąg Starego Testamentu, Gniezno 1993, s. 51.
Por. Bright J., Historia Izraela, Warszawa 1994, s. 307.
Por. Harrington W. J., Klucz do Biblii, Warszawa 1997, s. 262.
Por. Synowiec J. S., Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1999, s. 345.
Por. Rad von G., Teologia Starego Testamentu, s. 112.
Por. Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi, Kraków 1992, s. 115.
Por. Homerski J., Dobry Pasterz (Ez 34, 1 - 31), w: Warszawskie Studia Teologiczne X/1997, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1997, s. 124 - 127.
Por. Harrington W. J., Klucz do Biblii, Warszawa 1997, s. 264.
Por. Tamże, s. 263.
Idea wiernego pasterza pojawiać się będzie coraz częściej. Ezechielowy portret dobrego pasterza jest inspiracją wizerunku dobrego pasterza z Nowego Testamentu, co możemy zauważyć w J 10, 1 - 18. Jest tu nawiązanie do Ezechielowego pasterza, który miał nastać z wyboru Jahwe. U Jana Jezus mówi o sobie, że jest dobrym pasterzem. Odnajdujemy w nim cechy, jakimi powinien charakteryzować się pasterz, a których brak ganił Ezechiel u poprzednich pasterzy.
Por. Harrington W. J., Klucz do Biblii, Warszawa 1997, s. 249 - 250.
Hebrajskie słowo nāśî`, zgodnie z etymologią należałoby tłumaczyć wyniosły, przewyższający innych.
Por. Synowiec J. S., Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1999, s. 101.
Por. Synowiec J. S., Oto twój król przychodzi, Kraków 1992, s. 217 - 219.
Por. Homerski J., Dobry Pasterz (Ez 34, 1 - 31), w: Warszawskie Studia Teologiczne X/1997, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1997, s. 128 - 129.
2