PRZESTRZENNE ZAGOSPODAROWANIE GMINY JAWOR

Spis treści:

Wprowadzenie

Gospodarka przestrzenna jest jedną z dziedzin działalności samorządów gminnych. Jest to proces, w którym gminy stymulują i kierują przemianami w interesie społeczności lokalnej, równoważąc rozwój społeczno-gospodarczy z ochroną środowiska naturalnego i kulturowego. Kompetencje gmin sięgają w tym zakresie aż do stanowienia powszechnie obowiązującego prawa lokalnego (przepisów gminnych).

Gmina ma obowiązek określenia koncepcji swego przyszłościowego rozwoju. Odbywa się to na gruncie planowania przestrzennego poprzez sformułowanie polityki przestrzennej gminy, tj. celów rozwoju oraz kierunków i sposobów działania prowadzących do ich osiągnięcia. Planowanie przestrzenne i gospodarowanie przestrzenią określa czynniki zmian społeczno- gospodarczych i mechanizmy przemian przestrzennych, diagnozuje stan zagospodarowania przestrzennego, wskazuje miejsca o zaburzonej równowadze ekologiczno - ekonomicznej, określa międzyregionalne przepływy zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego i prognozuje rozwój gospodarczy zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Realizacja takiej koncepcji w zakresie gospodarowania przestrzenią zapewnia warunki utrzymania równowagi przyrodniczej i stanowi podstawę sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Część I. Zarys systemu planowania przestrzennego.

Dotychczasowy system prawny planowania, nastawiony na centralnie kierowaną gospodarkę planową, pozostawał w rażącej sprzeczności z gospodarką rynkową. Potrzeba zmian była niewątpliwa. Na reformy przyszło jednak długo czekać. Wobec pilnych zmian ustawodawczych, projekt nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym czekał na uchwalenie kilka lat. Nie bez wpływu na tak późne uchwalenie ustawy pozostawały spory i kontrowersje wobec koncepcji systemu planowania przestrzennego w nowych warunkach. Wynikały one zarówno z przyczyn obiektywnych: z braku rozstrzygnięć niezbędnych do budowy racjonalnego modelu planowania przestrzennego, np. kształtu struktury terytorialnej kraju czy podziału zadań i kompetencji między państwo i samorząd terytorialny, jak również ze słabej znajomości rozwiązań planistycznych właściwych gospodarce rynkowej. W wyniku zmagań różnych tendencji - 7 lipca 1994r. uchwalono nową ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415). Stanowiąc wyraz kompromisu różnych stanowisk ustawa ta nie jest szczytem osiągnięć techniki legislacyjnej. Jest spóźnioną odpowiedzią na zapotrzebowanie na nową regulacje prawną, formułowaną na poziomie niezbędnych zmian dostosowawczych.

Trzeba też stwierdzić, że na zmiany systemu planowania nie pozostawał bez wpływu fakt otwarcia polski na świat. Aspiracje do funkcjonowania Polski w zjednoczonych strukturach europejskich, wyrażające się m.in. podpisaniem układu stowarzyszeniowego i związana z tym konieczność standaryzacji rozwiązań prawnych odegrały istotną rolę w kształtowaniu nowego systemu prawnego planowania przestrzennego naszego kraju.

W nowym systemie planowania przestrzennego następuje decentralizacja zadań z zakresu planowania przestrzennego i ich daleko idąca komunalizacja. Kształtuje się samodzielność planistyczna gminy. Ustalenie planowania i zasad zagospodarowania terenu zaliczone zostaje do jej zadań własnych. W administracji publicznej dochodzi do jej podziału zadań, w którym gmina staje się podstawą systemu organizacyjnego planowania przestrzennego. Jej organy ustalają wiążące plany zagospodarowania przestrzennego. Ona staje się bezpośrednim dysponentem przestrzeni, ograniczonym w swych działaniach tylko przez przepisy ustaw, w tym dysponując art. 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, zobowiązującą gminę do przyjęcia ekorozwoju jako podstawy działań planistycznych.

Planowanie staje się elastycznym instrumentem kreowania rozwoju przestrzennego. Zrywa się z praktyką obligatoryjności sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego. Regułą jest, że gmina może - ale nie musi - uchwalić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Może plan taki sporządzić tylko dla części obszaru. Tam, gdzie nie ma planu, decyzje dotyczące przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenu podejmowane są wprost na podstawie ustaw. Na gminę może być co prawda nałożony obowiązek sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, ale dotyczy to sytuacji wyjątkowych, wyraźnie przez ustawodawcę przewidzianych.

Ustawodawca odchodzi od hierarchicznej struktury planów przestrzennych, charakterystycznej dla dotychczasowej praktyki. Wyrazem tego jest nawet nazewnictwo dotyczące aktów planowania. Termin „plan” rezerwowany jest wyłącznie dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jako aktu ustanawiającego przepisy gminne (przepisy powszechnie obowiązujące).

W procesie planowania przestrzennego funkcjonują obok siebie równorzędni partnerzy: państwo, gmina i obywatel, a planowanie staje się ciągiem negocjacji i konsultacji i nie jest już dyrektywnym dysponowaniem przestrzenią. Władczość leży na dnie uprawnień podmiotów planujących i uwarunkowana jest wieloma przesłankami.

Kierując się terminologią przyjętą przez ustawodawcę, można sądzić, że ustawodawca przewiduje tylko jeden plan: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Niechęć ustawodawcy do używania terminu „plan” na oznaczenie działań planistycznych podmiotów innych niż gmina jest zadziwiająca, a konsekwencja wyjątkowa. Można zasadnie odnieść wrażenie, że nowe rozwiązanie prawne kreują zasadę autonomii planistycznej gminy, rezygnując z planowania przestrzennego na poziomach ponadlokalnych: wojewódzkim i krajowym. Podążając za tym tokiem myślenia należałoby przyjąć, że pod rządami nowej ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r. nie można dopatrzyć się mniej czy bardziej integrowanego systemu planowania przestrzennego. Tak jednak nie jest, przepisy ustawy kreują określony system aktów planowania. Na ten system składają się:

1. akty planowania ogólnego,

2. akty planowania specjalistycznego (sektorowego).

Na system aktów planowania ogólnego składają się:

-	na poziomie gminy: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
-	na poziomie województwa: studium zagospodarowania przestrzennego województwa,
-	na poziomie kraju: koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.

Na system aktów planowania specjalistycznego (sektorowego) składają się:

-	programy wojewódzkie, zawierające zadania rządowe, służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych,
-	programy zawierające zadania rządowe służące realizacji ponadlokalnych aktów publicznych, sporządzane przez naczelne i centralne organy administracji państwowej.

Podstawą systemu aktów planowania ogólnego jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Plan ten jest w świetle art. 7 ustawy przepisem gminnym. Pomijając niezręczne sformułowanie ustawodawcy (plan ustanawia szereg przepisów, a jego wypowiedzi różnią się pod względem prawnym), oznacza to, że plan jest aktem prawnym powszechnie obowiązującym. Wiąże zarówno organy gminy i instytucje publiczne, jak i obywateli. Wraz z przepisami ustawy oraz przepisami szczególnymi stanowi podstawę wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W zakresie określonym przepisami rozdziału 10 ustawy o samorządzie terytorialnym, podlega nadzorowi organów administracji rządowej.

Plan składa się z części tekstowej, zawierającej ustalenia planowe, oraz rysunku planu (art. 8). Dołącza się do niego prognozę skutków wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze (art. 10 ust. 2). Mimo, że zarówno rysunek planu, jak i prognoza są z woli ustawodawcy załącznikami do uchwały rady gminy, to różnią się one pod względem prawnym. Rysunek planu jest jego integralną częścią i tym samym ma moc wiążącą. Obowiązuje w takim zakresie, w jakim zostało to wyszczególnione w uchwale rady o treści planu. Tak ukształtowana regulacja mocy obowiązującej rysunku planu jest zrozumiała. Rysunek jako znak graficzny nie może wiązać bezpośrednio, nie spełnia bowiem wymagań normy prawnej z jej klasyczną budową: hipoteka, dyspozycja, sankcja. W innej sytuacji prawnej pozostaje natomiast drugi załącznik do uchwały rady o planie: prognoza skutków wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze. Nie ustanawia ona przepisów prawnych powszechnie obowiązujących. Nie jest też aktem prawnym kierownictwa wewnętrznego. W tej sytuacji nie jest wiążąca ani dla obywateli, ani dla samej gminy.

Prognoza zawiera informacje o przewidywanych przyrodniczych skutkach gospodarowania przestrzenią, określonych w planie. Nie wiążąc, może jednak istotnie wpływać zarówno na kształt planu, jak i jego poźniejszą realizację. Na etapie prac nad projektem prognoza staje się środkiem wczesnego ostrzegania. Z kolei w trakcie realizacji planu (wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu) prognoza może i powinna przyczynić się do wyboru wariantów korzystnych dla środowiska przyrodniczego. Ponadto z ogólnej normy art. 1 ustawy, przyjmującej ekorozwój za podstawę działań w sprawie przeznaczenia terenów na określone cele i ustalenia zasad ich zagospodarowania, może wywieść obowiązek dostosowania tych działań do wymogów ochrony środowiska przyrodniczego. Kryterium minimalizacji skutków niekorzystnych dla środowiska przyrodniczego staje się wówczas jednym z tych, które organ powinien uwzględnić przy podejmowaniu konkretnych rozstrzygnięć.

Ustawodawca nie przesądza o przedmiocie (treści) miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nie zawiera obligatoryjnego katalogu spraw, które należy w nim rozstrzygnąć. Ogranicza się do wprowadzenia realizacji ponadlokalnych celów publicznych (art. 5 ust. 2) oraz postanowień przepisów szczególnych, odnoszących się do obszaru objętego planem i przedmiotem jego ustaleń (art. 9 ust. 1). Pozostałe treści planu mogą być przez gminę kształtowane dowolnie.

Część II. Charakterystyka miasta Jawora.

1. Położenie miasta w rejonie.

Jawor - miasto powiatowe położone jest w południowej części byłego województwa legnickiego 18 km od byłego miasta wojewódzkiego - Legnicy i 8 km od granic z byłym województwem wałbrzyskim.

Jawor jest miastem małym wśród miast średniej wielkości i z aktualną ludnością wynoszącą 26.356 osób (zajmuje 4 miejsce w byłym województwie legnickim, po Legnicy, Lubinie i Głogowie). Miasto Jawor jest największym w byłym województwie legnickim węzłem drogowym, skupiającym 13 dróg kołowych klas IV do dróg lokalnych, wyprzedzając tym samym dużo większe miasta: Legnicę, Lubin i Głogów.

Fakt ten powoduje określone konsekwencje dla miasta średniej wielkości, którego ludność wynosi ponad 26 tysięcy osób.

Gęsta sieć dróg pozwala na łatwą obsługę przyległego terenu - gmin Mściwojów, Paszowice, Męcinka, ale też sieć drogowa przyjmuje znaczny potok ładunków i pojazdów osobowych, tranzytowych, głównie na kierunku Legnica - Jawor - Ząbkowice, Legnica - Jawor - Wałbrzych, Wrocław - autostrada - Jawor - Bolków, a także przewozy regionalne: Jawor - Świerzawa, Jawor - Złotoryja - Bolesławiec, Jawor - Roztoka, Jawor - Prochowice. Jawor jest również węzłem kolejowym, przy czym główna linia Legnica - Jaworzyna Śląska biegnie równolegle do drogi kołowej Legnica - Świdnica. Pozostałe linie kolejowe również dublują połączenie drogowe: są to linie lokalne Jawor - Roztoka i Jawor - Malczyce. Obydwie obsługują głównie przewozy towarowe, ruch pasażerski jest na nich minimalny lub zawieszony.

2. Środowisko geograficzne.

Miasto Jawor położone jest na Przedgórzu Sudeckim ok. 5 km na wschód od uskoku sudeckiego brzeżnego, stanowiącego granicę Sudetów. Jawor zajmuje fragment rozległej równiny jaworskiej, terenu płaskiego lub prawie płaskiego, przeciętego jedynie doliną Nysy Szalonej. Jawor powstał i rozbudował się nad Nysą Szaloną, 2 -8 metrów nad średni poziom wody w rzece.

Najwyższy punkt w granicach miasta (okolica rynku) wynosi nieco ponad 205 m. n.p.m., najniższy - w dolinie Nysy Szalonej, w zachodniej części miasta - 183 m. n.p.m.. Bardzo niewyraźny dział wody pomiędzy Nysą Szaloną, a Wierzbiekiem (obydwie rzeki są dopływami Kaczawy), przebiega 2 - 4 km na północ od centrum miasta.

Na terenie miasta przeważają formy płaskie i prawie płaskie, jedynie krawędzie doliny Nysy tworzą miejscami dość strome skarpy o wysokości względnej dochodzącej do 4 km.

Przez miasto przepływa jedna niewielka rzeka Nysa Szalona, która potrafi jednak w okresie większych opadów i roztopów zwiększyć wielokrotnie przepływ i zagrażać wzniesionym w dolinie rzeki budowlom.

Równolegle do rzeki poprowadzono w średniowieczu kanał (Młynówka). Bierze początek we wsi Zębowice, a wpada do Nysy Szalonej w Starym Jaworze. Na terenie miasta kanał został przykryty i Nysa Szalona nie przyjmuje żadnego dopływu prawostronnego. Dwa większe lewostronnee, to Paszówka i Jawornik. Cieki te, jak również Nysa Szalona, biorą początek w Sudetach na Podgórzu Kaczawskim względnie Bolkowskim oraz w Górach Kaczawskich i Wałbrzyskich. Cieki przepływające przez Jawor zasilają miejskie ujęcia wody komunalnej.

Wysokiej jakości gleby na terenie miasta Jawora, jak i na terenach przyległych, z jednej strony przyczyniają się do rozwoju wysoko wydajnego rolnictwa, z drugiej - stanowią przeszkodę w rozwoju przestrzennym miasta. W dolinie Nysy Szalonej we wsi Zębowice występują gleby I klasy bonitacyjnej, na pozostałych terenach klasy III a i b i rzadziej IV a i b. Obok warunków glebowych, warunki klimatyczne, niezwykle korzystne są przyczyną rozwoju rolnictwa w rejonie Jawora. Rejon Jawora należy do najcieplejszych w Polsce. Średni opad roczny wynosi ok. 560 mm. Okres wegetacyjny trwa tu przeciętnie od 31 do 29 tygodni, a w latach chłodnych nawet poniżej 28 tygodni. Średnie roczne temperatury kształtują się przeciętnie poniżej 8^oC, a okresu wegetacyjnego poniżej 15^oC.

Układ przestrzenny miasta wykształcił się w połowie XIII w. i nie uległ większym zmianom do dnia dzisiejszego: z prostokątnego rynku stanowiącego centrum osiedla wychodzą w czterech kierunkach pary ulic (kierunek wschód - zachód) i po trzy ulice (kierunek północ - południe). Układ szachownicowy ulic został dostosowany do rynku i ulic od niego wychodzących. Miasto średniowieczne, o planie zbliżonym do owalu z dłuższą osią na kierunku wschód - zachód, zostało równomiernie podzielone na bloki. Miasto było otoczone murami obronnymi, których fragmenty zachowały się do dziś. Wszystkie ważniejsze zabytki kultury materialnej znajdują się w obrębie starego miasta. W czasach nowożytnych rozwój przestrzenny Jawora nastąpił na wszystkich kierunkach, także na południe, za rzekę Nysę Szaloną.

Plan ogólny miasta Jawora konstruowano z uwzględnieniem wielu uwarunkowań przestrzennych, jak:

-	istniejący ośrodek staromiejski wraz z XIX wieczną zabudową obrzeżną,
-	dzielnica Stary Jawor, która zachowała charakter i funkcje wiejskie,
-	istniejąca dzielnica przemysłowa,
-	linia kolejowa przecinająca miasto od północnego - zachodu na południowy - wschód,
-	13 dróg wylotowych z miasta,
-	dolina i koryto Nysy Szalonej,
-	bardzo wysokiej jakości gleby wokół miasta,
-	istniejący przebieg granic miasta oraz sąsiedztwo wsi Zębowice i Paszowice,
-	tereny specjalne,
-	system napowietrznych linii energetycznych 110 i 20 kV.

Część III. Analiza szczegółowa planu - wybrane zagadnienia.

1. Demografia.

1. Ludność.

Według stanu na dzień 31 grudnia 1999 roku liczba mieszkańców miasta Jawora wynosiła 25.777, w tym: 13.294 to kobiety, a 12.483 to mężczyźni.

Wzrost ludności w poszczególnych latach przedstawia się następująco:

1946 rok	9.690
1950 rok	8.982
1960 rok	13.740
1970 rok	15.642
1975 rok	16.470
1980 rok	18.665
1985 rok	21.056
1995 rok	25.700
1999 rok	25.777
2000 rok	25.625
2001 rok	26.029
2002 rok	26.219
2003 rok	26.386

Ludność w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) wynosi:

1996 rok	7.550
1997 rok	7.301
1998 rok	6.974
1999 rok	6.575
2000 rok	6.352
2001 rok		6.187
2002 rok		6.076
2003 rok		5.988

Ludność w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej) wynosi:

1996 rok	2.837
1997 rok	2.912
1998 rok	2.921
1999 rok	3.053

B. Przyrost naturalny.

Przyrost naturalny w Jaworze charakteryzuje się dużą zmiennością w poszczególnych latach z nieokreśloną tendencją (przyrost lub spadek).

1975 rok	13,6%
1976 rok	12,1%
1977 rok	13,8%
1978 rok	12,8%
1979 rok	14,4%
1980 rok	12,9%
1984 rok	11,6%
1985 rok	11,3%
1996 rok	38,0%
1997 rok	32,0%
1998 rok	12,0%

C. Struktura wieku ludności.

Wiek	1990 rok	2000 rok
ogółem:	100%	100%
0 - 2	4,2	4,6
3 - 6	7,8	7,6
7 - 14	13,4	10,1
15 - 17	5,5	5,0
18 - 59/64	59,9	61,5
59/64 i więcej	9,2	11,2

D. Założenia struktury ludności w/g płci.

Wyszczególnienie:		1984	1985	1990	1995	2000	2005
%	ogółem	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
		mężczyźni	48,5	48,5	48,8	48,9	48,5	48,5
		kobiety	51,5	51,5	51,2	51,1	51,5	51,5
	liczba	ogółem	21.056	21.056	21.700	22.700	23.700	25.000
		mężczyźni	9.900	10.204	10.600	11.100	11.500	12.125
		kobiety	11.156	10.852	11.100	11.600	12.200	12.875

E. Struktura zatrudnienia.

Wyszczególnienie:	1996	1997	1998	1999
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo	93	91	87	84
górnictwo i kopalnictwo	44	45	43	43
działalność produkcyjna	3006	2736	2686	2717
handel i naprawy	360	368	399	421
transport, składowanie i łączność	399	387	395	397
ośrodki finansowe	177	182	199	211
hotele i restauracje	14	22	29	21
obsługa nieruchomości i firm	228	371	358	384
budownictwo	151	381	222	199
zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę	280	303	220	210
administracja publiczna i obrona narodowa	254	261	257	263
edukacja	515	510	521	517
ochrona zdrowia i opieka społeczna	1109	1058	1070	1114
pozostała działalność usługowa i handlowa	179	154	179	182

2. Administracja.

Jawor jest siedzibą Urzędu Miejskiego i w związku z tym posiada wszystkie organizacje, instytucje i urzędy administracji państwowej i gospodarczej niezbędne do obsługi miasta.

Starostwo Powiatowe	70	zatrudnionych
Urząd Miejski	88	zatrudnionych
Bank Spółdzielczy	19	zatrudnionych
PKO BP	30	zatrudnionych
BISE BANK S.A.	26	zatrudnionych
Dominet Bank S.A.	5	zatrudnionych
Bank Zachodni WBK	5	zatrudnionych
Sad Rejonowy	40	zatrudnionych
ZUS	47	zatrudnionych
PZU	19	zatrudnionych
Urząd Skarbowy	66	zatrudnionych

3. Oświata.

1. Przedszkola.

W Jaworze funkcjonuje w formie zakładów budżetowych 5 przedszkoli gminnych. Uczęszcza do nich średniorocznie 500 dzieci w wieku 3 - 6 lat. W 5 przedszkolach w I półroczu 2003r. było zatrudnionych 98 osób, w tym 52 nauczycieli, 5 pracowników administracyjnych (intendentki) i 41 pracowników obsługowych (kucharki i pomoce kuchenne, woźne oddziałowe, konserwatorzy i dozorcy.

Lokalizacja przedszkoli:

1. Przedszkole Publiczne Nr 1 ul. Chopina 11

2. Przedszkole Publiczne Nr 2 ul. Piłsudskiego 14

3. Przedszkole Publiczne Nr 4 ul. Chopina 10

4. Przedszkole Publiczne Nr 7 ul. Kwiatowa 15

5. Przedszkole Publiczne Nr 8 ul. Moniuszki 4

2. Szkoły podstawowe.

Gmina Jawor jest organem prowadzącym dla pięciu szkół:

1. Szkoły Podstawowej Nr 1 ul. Limanowskiego 10

2. Zespołu Szkół Ogólnokształcących (Gimnazjum Nr 2, II L.O. i Szkoła Podstawowa Nr 2) ul. Plac Bankowy 1

3. Szkoły Podstawowej Nr 4 ul. Starojaworska 82

4. Szkoły Podstawowej Nr 5 ul. Armii Krajowej 9

5. Zespołu Szkół (Gimnazjum Nr 1 i Szkoła Podstawowa Nr 7) ul. Moniuszki 4

We wszystkich szkołach funkcjonowały 142 oddziały, w których nauki pobierało 3.513 dzieci i młodzieży. Do końca czerwca 2003r. na jeden oddział przypadało średnio 24,7 dzieci.

Łącznie w szkołach zatrudnionych było w II półroczu 2003r. 211 nauczycieli (w tym 155 mgr z przygotowaniem zawodowym), 22 pracowników administracji oraz 81 pracowników obsługowych, w tym 5 sezonowych.

C. Szkoły średnie.

NAZWA SZKOŁY	PROFIL, ZAWÓD, SPECJALNOŚĆ
Licea Ogólnokształcące
Liceum Ogólnokształcące	ogólny, biologiczno - chemiczny, matematyczno - chemiczny, humanistyczny, z nauką języka angielskiego, niemieckiego i rosyjskiego
Szkoły Średnie Zawodowe
Technikum Mechaniczne / ul. Wrocławska/ Technikum Mechaniczne na podbudowie programowej Zespołu Szkół Zawodowych /ul. Wiejska/ Technikum Mechaniczne dla Dorosłych / ul. Wrocławska/	technik mechanik, budowa maszyn, z nauką języka angielskiego technik mechanik, specjalność obróbka skrawaniem z nauką j. rosyjskiego technik mechanik, specjalność - budowa maszyn
Liceum Zawodowe / ul. Wrocławska/ Liceum Medyczne	pracownik administracyjno - biurowy, sprzedawca - magazynier z nauką języka angielskiego opiekunka dziecięca z nauką j. niemieckiego
Szkoły Policealne
Medyczne Studium Zawodowe	dietetyk, pielęgniarka, terapeuta zajęciowy,
Szkoły Zasadnicze
Zasadnicza Szkoła Zawodowa /ul. Wiejska/	operator obrabiarek skrawających, tokarz, mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, klasa wielozawodowa, z nauką j. rosyjskiego.
Zasadnicza Szkoła Zawodowa / ul. Wrocławska/	ślusarz - spawacz, mechanik pojazdów samochodowych, sprzedawca, tokarz, ślusarz - mechanik, klasa wielozawodowa z nauką języka rosyjskiego

4. Zdrowie i opieka społeczna.

W Jaworze znajdują się następujące obiekty:

-	Szpital Rejonowy w Jaworze (na 127 łóżek, 205 zatrudnionych),
-	przychodnia rejonowa (97 zatrudnionych),
-	pogotowie ratunkowe - oddział pomocy doraźnej
-	przychodnia osiedlowa - 6 gabinetów
-	6 aptek (ul. Moniuszki, Korfantego, Szpitalna, Piastowska, Św. Marcina, Rynek)
-	żłobek (6 zatrudnionych)
-	dom małych dzieci o 60 miejscach

5. Kultura

Na terenie gminy Jawor głównymi obiektami tego typu są:

- Jaworski Ośrodek Kultury,

- kino „Jubilat” (na 560 miejsc),

- Muzeum Regionalne,

- Biblioteka Publiczna,

- Klub „Parkowa”,

- kluby i świetlice osiedlowe.

W planie proponuje się również sukcesywną adaptacje pomieszczeń zamkowych na cele kulturalne. W zamku znalazł już swoje pomieszczenia Klub Abstynenta „AZYL”.

6. Przemysł.

A. Charakterystyka przedsiębiorstw w Jaworze ze względu na gałąź działania.

Wyszczególnienie:	miasto Jawor
Rolnictwo
gospodarka ogólnorolnicza	2
gospodarka ogrodnicza	2
gospodarka nasienna
fermy	-
obsługa rolnictwa	8
Leśnictwo
gospodarka łowiecka	3
gospodarka leśna	1
Kopalnictwo
Wydobywanie kruszyw i surowców mineralnych	2
Przemysł
spożywczy	13
paszowy i utylizacyjny	1
włókienniczy	3
odzieżowy	28
skórzany	8
drzewny	24
poligraficzny	5
chemiczny	15
mineralny	10
szklarski	1
metalowy	21
maszynowy	4
precyzyjny	3
elektrotechniczny i elektryczny	6
metalurgiczny	-
ceramiki szlachetnej	-
środków transportu	-
pozostałe branże	10
Budownictwo
budownictwo ogólne	70
budownictwo specjalistyczne	9
produkcyjno usługowe	3
Usługi
transport	41
handel	540
gospodarka komunalna	16
gospodarka mieszkaniowa	7
oświata i wychowanie	32
ochrona zdrowia i opieka społeczna	57
kultura fizyczna i turystyka	9
kultura i sztuka	30
administracja i wymiar sprawiedliwości	13
finanse	8
organizacje, związki	7
pozostałe	178
Ogółem gospodarka	1190

B. Charakterystyka przedsiębiorstw w Jaworze ze względu na branżę.

Nazwa przedsiębiorstwa	Branża	Główny produkt/ usługa	Roczna wartość sprzedaży w tys. zł w PLN	Wielkość zatrudnienia
„Agromet Jawor” Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych S.A. w Jaworze	przemysł maszynowy	produkcja obrobionych i nieobrobionych odkuwek matrycowych, maszyn rolniczych, i części zamiennych, maszyn i urządzeń oraz części do maszyn i urządzeń , świadczenie usług przemysłowych,	35.803	1044
Cukrownia „Jawor „ S.A.	przemysł spożywczy	produkcja cukru, wysłodek, melasy,	23.533.000	304
Jaworskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena”	przemysł chemiczny	produkcja proszków, płynów i pasty do prania, proszków i pasy do mycia i szorowania, preparaty specjalnego przeznaczenia, szampony do mycia włosów i pasta BHP do mycia rąk,	nie udostępniono danych
Spółdzielnia Inwalidów „Inprodus” w Jaworze	przemysł elektrotechniczny	wyroby branży elektrotechnicznej, przekaźniki samochodowe, przerywacze, regulatory, złączki	3.033	296
Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe „Bolko” w Jaworze	budownictwo ogólne i inżynieria lądowa	usługi budowlane, transportowe, sprzętowe, produkcja materiałów drobnowymiarowych betonowych, produkcja betonu, usługi w zakresie projektowania, wykonywania kosztorysów, wykonawstwa sieci wodno - kanalizacyjnych oraz nadzór techniczny	1.217	91
Jawor - Home Spółka z o.o. zw Jaworze	fabryka mebli	produkcja mebli, głównie krzeseł i stołów	nie udostępniono danych	84
P.U.P.i H. „COM-D” w Jaworze	usługi komunalne	zarządzanie zasobami lokalowymi, usługi w dziedzinie urządzania i pielęgnacji zieleni miejskiej, oczyszczanie miasta, wywóz śmieci, prace inżynieryjno - drogowe	nie udostępniono danych	180
„Metal - Jawor” Spółka z o.o. w Jaworze	przemysł maszynowy	produkcja urządzeń do obróbki kamienia	nie udostępniono danych	50
„Korpo” Spółka z o.o. w Jaworze	przemysł maszynowy	obróbka mechaniczna odlewów i odkuwek	nie udostępniono danych	115
„Agroma” Spółka z o.o. w Jaworze	przemysł maszynowy	maszyny i urządzenia rolnicze, części zamienne do maszyn i urządzeń, ogumienie, łożyska, paski klinowe, akumulatory, części do samochodów	nie udostępniono danych	30

7. Infrastruktura techniczna.

1. Komunikacja drogowa (subregion jaworski).

Subregion Jaworski leży w południowo - zachodniej części regionu legnickiego oraz częściowo w północnej części województwa wałbrzyskiego. Obszar jego pokryty jest siecią dróg o łącznej długości 639,1km . Połączenia ponadlokalne, międzynarodowe zapewnia układ północ - południe, droga nr 3 relacji Szczecin - Jakuszyce /tzw. droga szybkiego ruchu/ oraz wschód - zachód , autostrada A4 , łącząca Olszynę z Wrocławiem. Układ ten zapewnia dogodne warunki połączenia z głównymi ośrodkami administracyjno - gospodarczymi w kraju i zagranicą (Czechy i Niemcy). Niewielka odległość dzieli miasta i gminy subregionu od województw ościennych, wałbrzyskiego, jeleniogórskiego i wrocławskiego oraz głównych przejść granicznych w Lubawce, Golińsku, Jakuszycach, Zgorzelcu i Olszynie. Ranga powiązań drogowych subregionu zostanie podniesiona poprzez budowę autostrady A-3, północ - południe, łączącej Skandynawię z Pragą oraz A-8 Łódź - Lubawka.

Ważniejsze drogi o znaczeniu regionalnym w granicach subregionu to: Jawor - Złotoryja (363), Jawor - Strzegom (375), Jawor - Jenków (373), Jawor - Świerzawa (365). Jawor zaliczany jest do jednych z większych węzłów drogowych w dawnym województwie legnickim (11).

Administracyjnie drogi subregionu jaworskiego podporządkowane są DODP Wrocław, WDDM Legnica i Wałbrzych oraz samorządom. W granicach byłego województwa legnickiego subregion jaworski w 1994 roku posiadał 599,1 km dróg, w tym 108,4 km o znaczeniu krajowym, 108,4 km dróg o znaczeniu wojewódzkim. Według oceny DODP Wrocław stan nawierzchni i konstrukcji dróg w byłym województwie legnickim określony został jako zły. Wskazuje na to min. analiza wielkości ruchu na drogach krajowych. Jest to w 63,2% ruch ciężki lub bardzo ciężki. Generalnie sieć drogowa jest zdegradowana i wymaga doprowadzenia do odpowiednich standardów i normatywnych parametrów. Wymaga to oczywiście odpowiednich nakładów zarówno na utrzymanie dróg jak i ich modernizację. Obecnie przeznaczone nakłady na drogi krajowe i wojewódzkie pokrywają niecałe 10 % rzeczywistych potrzeb w zakresie dróg krajowych i wojewódzkich.

Do najważniejszych zadań przewidzianych do realizacji w latach 2000 - 2010 w granicach subregionu jaworskiego należą:

• modernizacja sygnalizacji świetlnej w Jaworze, modernizacja ulic: Cukrowniczej, Starojaworskiej i Grunwaldzkiej oraz wzmocnienie konstrukcji jezdni, remont i budowa chodników ulic Myśliborskiej i Dworcowej w Jaworze,

• remonty kapitalne mostów w miejscowości Zębowice - gm. Paszowice, m. Karnice i Udanin w gm. Udanin, m. Słup - gm. Męcinka, m. Budziszów Wielki i Biernatki gm. Wądroże Wielkie oraz remont mostu i kładki dla pieszych w Jaworze - ul. Myśliborska,

• budowa wschodniego obejścia miasta Jawora ( droga nr 3).

1. Komunikacja kolejowa (subregion jaworski).

Przez obszar Subregionu Jaworskiego przebiegają magistrale kolejowe. Najważniejszym węzłem kolejowym w subregionie jest Jawor. Największe znaczenie dla subregionu ma linia pierwszorzędna, linia kolejowa Katowice - Kędzierzyn Koźle -Nysa - Kamieniec Ząbkowicki - Jaworzyna Śląska - Jawor - Legnica.

Stosunkowo gęstej w przeszłości sieci kolejowej subregionu nie ominęły likwidacje. Zlikwidowano min. linie Malczyce - Jawor (31km), Malczyce - Strzegom (37km), Jawor - Roztoka (15km). Likwidacje te wyeliminowały głównie ruch pasażerski w obrębie subregionu.

3. Zestawienie długości dróg w Jaworze.

Miasto	Długość dróg w km
		krajowych	wojewódzkich	lokalnych i gminnych
Jawor	12,3	19,0	19,8

D. Telekomunikacja.

Świadczenie usług telekomunikacyjnych na terenie Jawora dokonuje TP S.A. Zakład Telekomunikacji w Jaworze, oraz Dialog S.A. we Wrocławiu. Jawor ma najwyższy wskaźnik gęstości tj. liczbę abonentów na 1000 mieszkańców. W 1994 roku wskaźnik gęstości wynosił 170,1.

STAN TELEFONIZACJI MIASTA JAWORA W LATACH 1991 - 1994

Wyszczególnienie	1992		1993		1994
		liczba abonentów	na 1000 ludności	liczba abonentów	na 1000 ludności	liczba abonentów	na 1000 ludności
Jawor	2479	97,7	3566	140,0	4337	170,1

Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Legnickiego, 1995r., 1994r., 1993r.

8. Polityka przestrzenna gminy

Realizacja przyjętych kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy następuje w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach administracyjnych, wydawanych na podstawie planów oraz poprzez programy rozwoju gospodarczego gminy, programy rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej.

Działania związane z polityką przestrzenna gminy obejmują:

• opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w celu realizacji zakładanych programów inwestycyjnych,

• prowadzenie odpowiedniej polityki gruntami (komunalizacja gruntów),

• działania bezinwestycyjne na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, tzw. ochrona bierna,

• działania o charakterze promocyjnym, marketingowym itp.

Bardzo istotnym problemem dla realizacji założonego celu, jakim jest poprawa warunków życia mieszkańców miasta i gminy, jest określenie priorytetów, zarówno w sferze planowania przestrzennego, jak i realizacji programów z uwagi na ograniczone możliwości budżetowe.

Prowadzenie polityki gruntami (komunalizacja gruntów) ma na celu umożliwienie:

• realizacji zadań publicznych stojących przed samorządem z zakresu infrastruktury społecznej i technicznej,

• poprawę kondycji ekonomicznej gminy poprzez przejmowanie i zbywanie gruntów państwowych, będących przedmiotem zainteresowania potencjalnych inwestorów. Działanie to przyczynia się zwiększenia budżetu gminy i zmniejszenia bezrobocia poprzez stworzenie nowych miejsc pracy, przy zastosowaniu polityki promocyjnej.

Bibliografia

1. Miesięcznik „Samorząd terytorialny” nr 6 z 1995r.; Zygmunt Niewiadomski „Samorząd terytorialny a planowanie przestrzenne. Nowe instytucje prawne”. Wydawnictwo MUNICIPIUM S.A. Warszawa.

2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89 poz. 415 z późn. zm.).

3. „Miasto Jawor. Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego. Opis planu”. Wykonanie: Biuro Projektów Zagospodarowania Przestrzennego „AGLOPROJEKT” w Legnicy, 1988r. (zaktualizowany).

4. „Makroregion Południowo - Zachodni 1998” Urząd Statystyczny we Wrocławiu, 1998r.

2

---