EDUKACJA EKOLOGICZNA- skrypt, Pedagogika UKSW, UKSW-SEMESTR II


EDUKACJA EKOLOGICZNA - 24.02

„EKOLOGIA” [gr.] = „oikos” (siedlisko, dom) + „logos” (słowo, myśl, nauka)

Pojęcie to powstało w 2. połowie XIX w. (1869) i wykreował je E. Heackel - niemiecki przyrodnik.

Pierwotnie pojęcie „ekologia” oznaczało badania nad interakcjami między organizmami w ich środowisku życia. W czasem ekologia podzieliła się na subdyscypliny: e. lasu, e. zwierząt, e. krajobrazu, e. człowieka…

Obecnie edukacja ekologiczna jest rozwijana interdyscyplinarnie (przyrodnicy, lekarze, architekci, inżynierowie, socjologowie, pedagodzy, ekonomiści). Jest też realizowana wieloaspektowo, np. na wielu poziomach edukacji i na wielu kierunkach studiów.

EDUKACJA EKOLOGICZNA - wychowywanie do poprawnych relacji ze środowiskiem społeczno-przyrodniczym.

„ekologiczny” = zdrowy, sprzyjający przyrodzie i człowiekowi.

CELE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ:

ASPEKTY EDUKACJI EKOLOGICZNEJ:

    1. Intrapersonalny - wychowywanie do zdrowych relacji z samym sobą (zdrowy styl życia, wola pozytywnego działania, rozumienie siebie)

    2. Interpersonalny - wychowywanie do zdrowych relacji międzyludzkich (odreagowywanie stresu, tolerancja)

    3. Przyrodniczy - wychowywanie do środowiska (szacunek wobec przyrody, wiedza przyrodnicza i z zakresu ochrony przyrody)

    4. Świadomość zagrożeń wywołanych patologiami społecznymi (przemoc, uzależnienia)

    5. Świadomość zagrożeń ze względu na negatywne schematy myślenia (uprzedzenia, dyskryminacja)

    6. Wychowanie do niepodejmowania działań pozornych w środowisku społ-przyr (działania mają być na serio na nie, np. dla mody na ekologię)

KULTUROWE UWARUNKOWANIA WARTOŚCI EKOLOGICZNYCH

Początek kultury to przejście ludzi z życia wędrownego do osiadłego. Konsekwencją rozwoju kultury jest jej ponadpokoleniowa ciągłość (przednowoczesność, nowoczesność, postmodernizm). Po modernizmie zanegowano racjonalność i obiektywizm naukowy. Człowiek jest istotą kulturową.

Konfiguracjonistyczna koncepcja kultury M. Mead:

Fazy rozwoju tendencji kultury D. Bell'a:

Rozwój myśli ludzkiej wg J. Baudrillard'a:

Trzy fazy cywilizacji Toffler'a:

W obrębie paradygmatu interpretacyjnego nauk humanistycznych można wyróżnić:

OSOBOWOŚĆ - względnie trwałe cechy, które odróżniają daną jednostkę od innych

Wg Eriksona TOŻSAMOŚĆ jest kategorią subiektywną jednostki jako członka społeczeństwa i jej kultury.

TYP OSOBOWOŚCI PODSTAWOWEJ SPOŁECZEŃSTWA (wg Lintona) to zgeneralizowany zestaw cech i postaw członków danej społeczności (proste reakcje, zwyczaje, system wartości). Np. osobowość podst. nowoczesna lub ponowoczesna.

XX/XXI w - OKRES TRAUMY KULTUROWEJ: Zakwestionowano ideę postępu i wiarę w nieograniczone możliwości ludzkiego umysłu.

Wg Z. Barmana społeczeństwo XX/XXI w. nie jest mniej nowoczesne niż pokolenie XIX/XX lecz jest INACZEJ nowoczesne:

Edukacja ekologiczna 3. 03. 2010 r.

Rozwojowi cywilizacyjnemu przełomu XX/XI w. towarzyszy nowa idea

i w konsekwencji świadomość społeczna rozwija się dwoma nurtami:

  1. nurt wiedzy pozytywnej, w myśl imperatywów etycznych tj. kontrola, manipulacja, wydajność, konkurencja, reifikacja ( uprzedmiotowienie) świata

  2. nowy nurt ekologiczny- ( gr. holos- cały) transcendentalny, ewolucyjny, holistyczny- wykreował J. Smuts w książce pt. „ Holizm i ewolucja”, wyjaśnił, iż w procesie ewolucji powstają nowe jakości jako całości.

W efekcie nowożytnej koncepcji nauki przyrodę uprzedmiotowiono, a człowiek stał się zarówno podmiotem- sprawcą jak i przedmiotem- ofiarą kryzysu ekologicznego.

Aby redukować autonomię natury i kultury trzeba:

  1. przewartościować interakcje względem środowiska naturalnego rozumianego jako ekosystem ziemski i jego otoczenie wraz ze sferami w których realizuje się życie (kosmosfera, atmosfera, hydrosfera, antroposfera, zoosfera, fitosfera, bosfera)

  2. wścielać w życie idee holistycznej natury wszechświata wg Davida Bohma (przyroda stanowi komplementarną całość złożoną z poszczególnych elementów przy czym każdy byt ma swoje miejsce w systemie i poszczególne byty współzależą, współistnieją, współkreują w ewolucyjnym procesie twórczego stawania się).

Syntezę wartości ekologicznych stanowią:

  1. rewerencja (?)- cześć dla życia

  2. odpowiedzialność za środowisko

  3. współczucie, współodczuwanie jako sposób rozumienia

  4. powściągliwość życia bez marnotrawstwa

  5. symbioza

Myślenie rewerencyjne uznaje:

  1. życie jako wartość samą w sobie,

  2. miłość za niezbywalny sposób ludzkiej egzystencji,

  3. myślenie twórcze za składnik przyrody,

  4. radość za składnik codziennego życia

  5. braterstwo za podstawę epistemologicznego paradygmatu.

Ekofilozofia- nauka filozoficzna o środowisku przyrody, którego człowiek stanowi integralną część. Implikuje liczne koncepcje teoretyczne, ale trzeba podkreślić, że ekofilozofia:

  1. jest zorientowana na życie,

  2. poszukuje mądrości

  3. jest świadoma problemów ekologicznych

  4. jest związana z ekonomią jakości życia- ważne jest czyste środowisko, zdrowe relacje z środowiskiem naturalnym

  5. jest świadoma politycznie

  6. dotyczy spraw społecznych

  7. głosi odpowiedzialność jednostki

  8. jest tolerancyjna dla zjawisk ponadfizycznych

  9. troszczy się o zdrowie

W ekofilozoficznym światopoglądzie człowiek:

  1. jest częścią natury jako kosmicznej całości,

  2. nosi w sobie boską iskrę transcendencji

  3. panuje nad konsumpcyjnymi pragnieniami

  4. odróżnia duchowość od religijności

  5. ceni medytację

  6. w trosce o jakość życia przyszłych pokoleń umie podporządkować ekonomię jakościowym wyznacznikom życia (siły witalne, zdrowie) i nie wykorzystuje wszystkich możliwości związanych z rozwojem techniki tylko wykorzystuje rozwiązania „techniki miękkiej” w harmonii ze środowiskiem przyrody

  7. ceni równowagę pierwiastka męskiego i żeńskiego w życiu społecznym

  8. kreuje kompromis

  9. wykorzystuje myślenie intuicyjne

  10. przedkłada wartości rodzinne ponad ekonomiczne

  11. promuje decentralizację życia społecznego

Edukacja ekologiczna to piękne i poważne wyzwanie dla pedagogów, psychologów, socjologów. Chodzi o to by nauczyć dzieci i młodzież myślenia w kategoriach ekologicznych, a także wychować do zdrowego stylu w harmonii z sobą samym i z środowiskiem społeczno- przyrodniczym.

Czynniki warunkujące zdrowie:

  1. styl życia ok. 50- 60 %

  2. uwarunkowania wrodzone ok. 20 %

  3. uwarunkowania środowiskowe ok. 10 %

  4. organizacja opieki zdrowotnej ok. 10 %

Teorie wyjaśniające pochodzenie agresji:

  1. socjologiczna (interdyscyplinarna)- źródłem agresji jest toksyczne środowisko społeczne i naturalne

  2. dwuczynnikowa- źródłem agresji brak umiejętności pozytywnego odreagowania stresu

Problematykę stresu trzeba badać i wyjaśnia interdyscyplinarnie, ponieważ psychologiczne uwarunkowania stresu badają psycholodzy, społeczne uwarunkowania- socjolodzy, medyczne- lekarze, pedagogiczne- pedagodzy itp.

Przyczyny stresu z punktu widzenia ekologicznego:

  1. hipertermia- zbyt wysoka temperatura

  2. hipotermia- zbyt niska temperatura

  3. stres upokorzenia (wyjątkowo dotkliwy) domaga się odreagowania

Koncepcja stresu wg Lazarusa- stresu nie wywołują obiektywne cechy danej osoby, wydarzenia itp. Lecz sposób spostrzegania przez daną osobę. W tym znaczeniu stres jest relacją obciążającą, zagrażającą dobrostanowi człowieka, ponieważ prowadzi do zaburzeń psychosomatycznych, wielu chorób tj. stany lękowe, depresje, bulimie, anoreksje, zawały serca. Może prowadzić do załamania mechanizmów przystosowawczych (homeostaza organizmu) i doprowadzić do śmierci.

Z ekologicznego punktu widzenia stres może pełnić także pozytywną rolę. Jeśli jest krótkotrwały to mobilizuje siły organizmu do przezwyciężania stresu i w ten sposób organizm nabiera adaptacyjnej odporności do środowiska społeczno- przyrodniczego.

Jest groźny wówczas, gdy trwa zbyt długo i dochodzi do nawarstwiania się uciążliwości.

Wychowanie do zdrowego stylu życia i myślenia w kategoriach ekologicznych z uwzględnieniem aspektów edukacji ekologicznej trzeba realizować za pomocą różnorodnych metod kształcenia i wychowania. Przede wszystkim za pomocą dialogu sokratejskiego, który jest dialogiem równouprawnionych stron i składa się z trzech części ( protreptyka, elenktyka, maieutyka)

  1. Protreptyka- wywołanie zainteresowania, wzbudzanie ciekawości danym zagadnieniem

  2. Ironia sokratyjska- część negatywna dialogu, dominantę tej części stanowi konstrukcja „ wiem, że nic nie wiem”, uświadomienie niewiedzy na dany temat

  3. Część pozytywna dialogu, akuszeryjna- za pomocą pytań naprowadzających rodzi się nowa jakość, mądrość, wiedza

Trudności metody dialogu sokratyjskiego w praktyce dydaktyczno- wychowawczej- zajmuje dużo czasu, konieczny jest kontakt indywidualny.

Łatwiej jest wdrażać do myślenia w kategoriach ekologicznych za pomocą dyskusji.

Rodzaje dyskusji:

  1. dyskusja punktowana- dla dzieci, nauczyciel prosi o przygotowanie pracy domowej, podczas lekcji zaprasza 2-3 uczniów do dyskusji na dany temat przy czym pozostali uczniowie wraz z nauczycielem słuchając wypowiedzi oceniają nie tylko za wiedzę, ale za kulturalne zachowanie się podczas dyskusji.

  2. Metaplan- cicha dyskusja za pomocą ilustracji, zapisywanych równoważników zdań

z których następnie przygotowany jest dywanik pomysłów, który powinien być zakończony rozważaniem zapisanych kwestii.

  1. Dyskusja okrągłego stołu- udział wszystkich uczniów, głos każdego uczestnika

  2. Burza mózgów, fabryka pomysłów- metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy, w szkole, w plenerze, tania, optymalna ilość uczestników ok. 12, czas trwania od kilku do kilkudziesięciu min. Istotne jest by jasne sformułować temat i zachęcić wszystkich do wypowiadania swoich pomysłów i zapisywania ich nawet wówczas, gdy są mało prawdopodobne. Po zapisaniu pomysłów - dyskusja.

10.03.2010

Miejsce człowieka w przyrodzie w kulturze polskiej

Myśl w kategoriach ekologicznych sięga średniowiecza (chrzest Polski, na ziemie polskie przybywają benedyktyni, cystersi - rozwój piśmiennictwa, zwłaszcza od XII w.: w klasztornych skryptoriach przygotowywali księgi liturgiczne, tworzyli inkunabuły - inicjały, ozdobne ornamenty - wizerunki roślin, ptaków, ryb).

Myśl w kategoriach ekologicznych charakterystyczna dla sfery sacrum oraz utworów poetyckich, których bohaterką jest bardzo często Najświętsza Maria Panna ( przedstawiano ją w tychże utworach za pomocą symboliki kwietnej: kwiatek biały - niewinność duszy, czystość, czerwony - obdarowana miłością Boga, niebieski - niebo, czarny - służebnica pańska).

Bardzo popularne w Polsce w średniowieczu były alegorie władców - porównanie/zestawienie cech ludzkich ze zwierzęcymi (np. lew - siła, wilk - występek, gołąb - łagodność, ryba i jagnię - Chrystus, nerwowość - „jak psy wściekłe”). Zwierzęta występowały też w heraldyce rycerskiej (lew, koń, orzeł, sokół).

Ważne w kontekście ekologicznym jest również to, że zakonnicy zajmowali się ziołami, owocami, leczeniem za pomocą wszelkich, nadających się do tego, odpowiednio przegotowanych, roślin.

Jan Długosz opisał ziemie polskie następująco: „kraina lesista, bogata w żyzną glebę, w ptactwo, ryby, zasobna w zwierzynę łowną”.

Tatry w średniowieczu interpretowane były jako miejsce tajemne. Wierzono, że znajdują się w nich ukryte skarby i, że aby przejść przez Tatry bezpiecznie, trzeba posiąść wiedzę dot. tzw. zaklęć otwierających (szansa na powrót).

Już za Bolesława Chrobrego orzeł bielik w koronie stał się godłem Polski (X w.), w XIII w. Przemysł II uczynił godło zbliżone do godła III RP.

Średniowiecze - masowe wycinanie lasów, gdyż te pojmowano jako miejsce niecywilizowane, które trzeba rugować, by przygotować pod uprawę i domostwa; jednakże już w X w. pojawiły się pierwsze zarządzenia ochronne władców: Chrobry zabronił polować na bobry. Ponadto:

1347 r. - statut wiślicki, Kazimierz Wielki - ochrona cennych gatunków drzew;

1423 r. - Władysław Jagiełło ogłosił ochronę cisów, zabronił polować na łosie, jelenie;

1426 r. - statut warecki, Władysław Jagiełło - kary dla tych, którzy podpalają lasy (również kara śmierci);

1523 r. - statut litewski, Zygmunt Stary - ochrona turów, żubrów.

Zarządzenia te były jednakże jedynie po to, by sami władcy mieli wolne tereny łowieckie.

św. Franciszek z Asyżu - szacunek dla roślin i zwierząt, ubóstwo; przypisywano mu zdolność obłaskawiania dzikich zwierząt; kanonizowany w 1228 r., a w 1979 r. Jan Paweł II ogłosił go patronem ekologów.

10 przykazań (św. Franciszek z Asyżu):

1. Bądź człowiekiem wśród stworzeń, bratem między braćmi.

2. Traktuj wszystkie byty stworzone z miłością i czcią.

3. Tobie została powierzona ziemia jak ogród, rządź nią z mądrością.

4. Troszcz się o człowieka, o zwierzę, zioło, o wodę i powietrze, aby ziemia nie została ich zupełnie pozbawiona.

5. Używaj rzeczy z umiarem, gdyż rozrzutność nie ma przyszłości.

6. Tobie jest dane zadanie odkrycia misterium posiłku, aby życie napełniało się życiem.

7. Przerwij węzeł przemocy, aby zrozumieć jakie są prawa istnienia.

8. Pamiętaj, że świat nie jest jedynie odbiciem Twojego obrazu, lecz nosi w sobie wyobrażenie Boga Najwyższego.

9. Kiedy ścinasz drzewo, zostaw choć jednej pęd, by jego życie nie zostało przerwane.

10. Stąpaj z szacunkiem po kamieniach, gdyż każda rzecz ma swoją wartość.

XVI w. - kierunek: wartości doczesne, a dokładniej humanizm antropocentryczny z zachowaniem estymy dla wartości religijnych, powrót do dzieł starożytnych mistrzów, gł. Hipokrates (V/IV w. p.n.e.) - dzieło składające się z trzech części: I O powietrzu, wodach i okolicach, II O lecznictwie pierwotnym, III Przykazanie; Hipokrates w dziele tym wyjaśnił znaczenie czystego powietrza, czystej, nieskażonej wody, szerokości geograficznej, uwarunkowań klimatycznych w kontekście wpływu poszczególnych elementów na rozwój człowieka. W XVI w. dobrze funkcjonowała i rozwijała się literatura rolnicza, zielarska. Rozum ludzki - nieograniczone jego możliwości: Mikołaj Kopernik, 1543 r. - „O obrotach sfer niebieskich”. Odkrycia geograficzne - plusy i minusy (dewastacja środowiska, kultur). Krytyka kar fizycznych, ustroju feudalnego (duchowa przemiana społeczeństw). Znaczenie zdrowego otoczenia dla rozwoju człowieka (zachęcanie do budowania szkół w ogrodach, np. dzieło „Dom radości” Daveltre (???)). Polska: Mikołaj Rey/Rej - „Żywot człowieka poćciwego” - znaczenie zdrowych relacji ze środowiskiem społeczno-przyrodniczym, życie w harmonii z porami roku, szacunek dla zwierząt.

XVII w. - Bacon, Galileo Galilei, Kartezjusz pisali o wartości badań empirycznych, metody analitycznego myślenia; podstawy naukowe dla rozwoju wiedzy, np. Descartes - „Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach” - wyjaśnił metodę analitycznego myślenia, cztery zasady:

1. Nie przyjmować niczego za prawdziwe, bez uprzedniego sprawdzenia.

2. W celu lepszego rozwiązania, problem podzielić na szczegółowe.

3. Prowadzić myśl od tego, co proste, do tego, co złożone.

4. Systematycznie powtarzać obliczenia.

Metodologia kartezjańska zdominowała badania naukowe na długie stulecia, w XX w. została skrytykowana (atomizacja nauki).

XVII w. - Jan Amos Komeński - podkreślał zależność rozwoju człowieka od świata przyrody; dzieci niech przyrodę podpatrują, doświadczają, uczą się od niej mądrości (polisensoryczne poznanie); wartość odpoczynku, czasu wolnego; długie życie gwarantowane jeżeli człowiek dba o zdrowie, racjonalnie, mądrze podchodzi do pracy, cieszy się życiem; dzieło: „Wielka dydaktyka”, „Świat zmysłowy w obrazach”.

17. 03. 2010 r.

Kulturowe uwarunkowania myślenia w kategoriach ekologicznych c. d.

XVIII w. to rozwój wiedzy przyrodniczej. W połowie XVIII w. wyodrębniła się biologia (historia naturalna). Przyrodnik- K. Linneusz określił układ hierarchiczny roślin i zwierząt.

J. B. Lamarck wyjaśnił teorię ewolucji zw. lamarkizmem, autor dzieła „Filozofia zoologii” (opublikowane 1809 r.)

Przedstawiciele filozofii w XVIII w. głosili pochwałę praw naturalnych przyrody.

np. Diderot pisał, że: przyroda jest źródłem doskonałości. Nie ma w niej pomyłek.

F. M. Arouet pisał, że jedynym racjonalnym prawem jest prawo naturalne, prawo przyrody, których człowiek stanowi integralną część.

P. Holbach- przyroda stanowi zorganizowany system, w skład, którego wchodzą poszczególne byty, a człowiek jako jeden z bytów jest poddany determinantom przyrody.

J.J. Rousseau- Człowiek może być szczęśliwy jedynie żyjąc w „stanie dzikości”- blisko natury, w harmonii z przyrodą. Antynomia natury i kultury sprawia, że rozwój cywilizacyjny działa na człowieka zwyradniająco. W dziele „Emil, czyli o wychowaniu” wyjaśnił, że trzeba dzieci wychowywać w harmonii z przyrodą, tak, aby od najmłodszych lat uczyły się współpracy ze środowiskiem naturalnym. Twierdził, że człowiek rodzi się dobry, lecz wyrodnieje przez postęp cywilizacyjny.

J. Kant twierdził, że tylko człowiek wolny może postępować moralnie.

J. H. Pestalozzi pisał o wartości wolności. Wszelkie niesprawiedliwości społ. inspirują przemoc, gwałt. Podkreślił wartość harmonijnego rozwoju wychowanka uwzględniając jego indywidualne predyspozycje.

Collegium Nobilium w Warszawie- jedyna szkoła w Rzeczpospolitej, w XVIII w. w której realizowano zajęcia z historii naturalnej. Założona przez S. Konarskiego, szkoła elitarna, ośmioletnia, przeznaczona dla przyszłych posłów, nowatorski program nauczania.

S. Konarski podkreślał, że należy z równym szacunkiem traktować zarówno ludzi jak zwierzęta.

Jan Śniadecki- przedstawiciel filozofii przyrody, wielki humanista, zwolennik pogodzenia wiedzy racjonalnej z religią, tak aby religia była podstawą wychowania moralnego

w całokształcie procesu wychowania człowieka oświeconego. Twierdził, że można uzdrowić rolnictwo, dzięki fizjokratycznej pracy w myśl doktryny fizjokratów. Dzięki oświeconemu rolnictwu można spowodować wzbogacenie kraju i polepszyć stosunki społeczne. Ubolewał z powodu nieludzkich stosunków społ. w Rzeczpospolitej.

Jędrzej Śniadecki- młodszy o 12 lat brat Jana, miłośnik filozofii przyrody, chemik. Autor klasycznego dzieła z wychowania zdrowotnego „ O fizycznym wychowaniu dzieci” (zdrowe odżywianie, wychowanie, hartowanie, opublikowane w 1805 r.) Prekursor ekologii wyjaśnił- wyjaśnił znaczenie słońca w prawidłowym rozwoju organizmów żywych.

Jędrzej Kitowicz- autor dzieła, dzięki któremu można poznać realia życia w Rzeczpospolitej XVIII w. pt. „Stan obyczajów za panowania Augusta III”

Grzegorz Piramowicz- sekretarz Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, zwolennik wychowania dzieci z uwzględnieniem poszanowania pracy na roli, autor dzieła „Powinności nauczyciela”

Ks. Jan Krzysztof Kluk- miłośnik przyrody, badał i opisywał rośliny. Pisał, że trzeba ochraniać przyrodę, bo jest to dobro. Autor pierwszego polskojęzycznego podręcznika historii naturalnej pt. „ Botanika dla szkół publicznych. Dziełko elementarne”- lektura szkolna

S. Staszic- geolog, miłośnik Tatr, ubolewał nad złymi stosunkami interpersonalnymi

w Rzeczpospolitej. Twierdził, że człowiek jest wychowywany do uniżoności, pochlebstwa, przypodobania się, niszczenia środowiska życia.

Alexander von Humboldt- słynny przyrodnik, w 1819 r. wprowadził pojęcie „pomnik przyrody” oznaczając w ten sposób jedno z najstarszych drzew w Wenezueli

W XVIII w., w okresie romantyzmu pojęcie ekologii jeszcze nie funkcjonowało, natomiast romantycy, zwł. poeci, podróżnicy wykreowali b. dobry emocjonalny klimat dla problematyki związanej z przyrodą, jej ochroną, pięknem. W Polsce- A. Mickiewicz, W. Pol, T. Lenartowicz. W czasie ubolewania nad utratą niepodległości przyroda stałą się bohaterką

i świadkiem dziejowych wydarzeń. W okresie romantyzmu modne były podróże.

Seweryn Goszczyński- jeden z bardziej znanych podróżników, autor dzieła „ Dziennik podróży do Tatrów”, gdzie opisał piękno przyrody tatrzańskiej, folklor Podhala, pieśni

i podania ludowe.

Bogusz Zygmunt Stęczyński- znany podróżnik, ok. 18 lat pracował tylko jesienią i zimą po to by wiosną i latem chodzić po Tatrach z rysownikiem oraz szkicownikiem i uwieczniać piękno Tatr. Pisał utwory poetyckie.

W romantyzmie modne były także wędrówki piesze, których celem jest zyskanie harmonii

i poznawanie kultury.

Ludwik Bierkowski, prof. UJ rozważając wartość zdrowia pisze także o wartości związków człowieka z otoczeniem naturalnym.

POZYTWIZM

  1. Comte- twórca pozytywizmu. Dobro społeczne wymaga budowania więzi społ.

  1. Comte i H. Spencer porównywali życie społeczeństwa do życia przyrody. Twierdzili, że życie społ. podobnie jak życie w przyrodzie rozwija się ewolucyjnie. W tym czasie z filozofii wyodrębniły się pedagogika, psychologia, socjologia.

W przeciwieństwie do twórców romantyzmu pozytywiści dążyli do wykreowania tzw. wiedzy pozytywnej, promowania badań empirycznych opartych na faktach. W tym czasie rozwijają się badania przyrodnicze, psychologiczne.

A. Świętochowski- twórca pozytywizmu warszawskiego, zwolennik reform Twierdził, że dzieci należy wychowywać wieloaspektowo: wychowanie fizyczne realizowane tak, aby kształtowało dobre zdrowie, wychowanie umysłowe (kształtowanie rozumienia pojęć), wychow. estetyczne (uwrażliwianie na piękno), wychow. moralne (kształtowanie wolę pozytywnego działania).

J. Dietr (?)- propagator leczenia balneologicznego na ziemiach polskich. Stworzył podstawy tego leczenia, opisał wartość leczniczą poszczególnych uzdrowisk. Twierdził, że przyniosą tym większy rezultat, jeśli w tych uzdrowiskach pracować będą przygotowani, wykształcenie lekarze.

T. Chałubiński- zwolennik leczenia balneologicznego

H. Jordan- - zwolennik leczenia balneologicznego, w Krakowie doprowadził do uruchomienia parku gier i zabaw dla dzieci wszystkich stanów

W pozytywizmie przyroda w mniejszym stopniu niż w romantyzmie, ale także była bohaterką utworów poetyckich i powieści (Asnyk). Spisywano wspomnienia z podróży. B. Prus

w swoich publikacjach wypowiadał się o wartości czystego środowiska dla prawidłowego rozwoju człowieka.

Sejm krajowy we Lwowie, w 1868 r. uchwalił pierwszą w Europie ustawę, która obowiązywała od lipca 1869 r. „Ustawa względem łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich właściwych Tatrom- świstaka i dzikich kóz.”

W 1880 r. hrabia Dzieduszycki udostępnił mieszkańcom Lwowa swoją kolekcję przyrodniczą.

W 1890 r. powstał pierwszy rezerwat przyrody na Podolu ,, Pamiątka Pieniacka''

Edukacja ekologiczna

23.03.10 r.

Przełom XIX /XX w. w Europie panowała koniunktura gospodarcza, poprawiła się jakość życia społeczeństw,

- zakładano elektryczność, budowano wodociągi

- dominował nurt funkcjonalnej prostoty

-zerwano z niewolniczym naśladowaniem dziedzictwa kultury starożytnej

- charakterystyczna była tzw. kultura miasta

- w Polsce odrodziły się niepodległościowe idee w okresie Młodej Polski i ideały patriotyczne utrzymywały się jeszcze w pierwszym dziesięcioleciu II RP po to, aby w drugim dziesięcioleciu ewaluować ku wartościom obywatelskim, państwowym.

Stanisław Witkiewicz- malarz, krytyk sztuki, fascynował się przyrodą podhalańską ; stworzył styl zakopiański, który nazwał polskim stylem narodowym u podnóża Tatr.

W okresie Młodej Polski odrodziła się fascynacja przyrodą, przede wszystkim tatrzańską. Powstają liczne utwory poetyckie, których bohaterką jest przyroda jako ukochane oblicze ziemi ojczystej( tworzą Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa- Tetmajer, Stefan Żeromski).

W okresie II RP w szkołach nie było osobnego przedmiotu poświęconego ochronie przyrody. Problematykę z zakresu edukacji ekologicznej hasłowo realizowano na takich przedmiotach, jak: przyroda, biologia, geografia, historia, literatura polska, krajoznawstwo.

Od końca XIX wieku (1891) w Sztokholmie Artur Hazelius na jednej z wysp archipelagu sztokholmskiego założył pierwsze muzeum etnograficzne na wolnym powietrzu, które nazwane zostało skansenem. Założył też muzeum botaniczne, muzeum nordyckie, w którym znajdują się eksponaty poszczególnych etapów rozwoju ludności skandynawskiej. Funkcjonuje do dziś.

W 1906 roku Izydor Gulgowski założył w Polsce pierwszy skansen we Wdzydzach Kiszewskich na Kaszubach.

1920 r. - powołano tymczasową komisję ochrony przyrody, w skład której weszli nie tylko przyrodnicy, ale także architekci, ekonomiści, humaniści, artyści, aby zajmować się problemami dotyczącymi środowiska naturalnego, zakładać rezerwaty.

1921 r. - założono pierwszy rezerwat w Puszczy Białowieskiej.

1926 r. - Tymczasowa Komisja Ochrony Przyrody została przekształcona w Państwową Radę Ochrony Przyrody. Duchowym ojcem został Jan Gwalbert Pawlikowski ( prawnik, ekonomista, ukończył studia rolnicze). Był tłumaczem zagranicznych ustaw ochronnych: francuskich, niemieckich, angielskich. Był autorem, współautorem polskich ustaw ochronnych, autorem wielu publikacji naukowych;

- twierdził, że nawet najlepsze ustawy, to jeszcze nie ochrona przyrody,

- trzeba realizować problematykę ochrony przyrody w aspekcie prądu kulturalnego i wychować dzieci do czułości, wrażliwości, odpowiedzialności za środowisko naturalne, przyrody

- słowa kierował w szczególności do nauczycieli, którzy powinni realizować wychowanie ekologiczne w zakresie intelektualnym, aby przekazywać wiedzę o środowisku przyrody oraz w zakresie estetycznym , aby uwrażliwiać na piękno przyrody. Dziedzictwo przyrody powinno być ochraniane wzorem dzieł sztuki. W zakresie wychowania zdrowotnego, aby wychowywać do zdrowego stylu życia w harmonii z przyrodą. W zakresie wychowania obywatelskiego, aby nauczyć dzieci przestrzegać praw i obowiązków obywatelskich.

Marian Sokołowski- SGGW, wypowiadał się, jak należy zakładać zbiory przyrodnicze; potępiał przymusowy tucz drobiu, jak organizować wycieczki przyrodnicze; chciał, aby ministerstwo przygotowało podręcznik z zakresu wychowania przyrodniczego, aby realizować tę problematykę.

Lata 20 te XX wieku w USA socjolodzy R.E. Park w Chicago i E.W. Burgess wyjaśnili, że środowisko można podzielić na naturalne, np. lasy i sztuczne, tj. wsie, osady, miasta. W ramach ekologii trzeba wyodrębnić ekologię człowieka, bo miejsce człowieka w przyrodzie różni się od zwierzęcego, bo na człowieka oddziałuje nie tylko sfera przyrody, ale także wykreowana przez niego samego technosfera, socjosfera, noosfera (stanowi światowy system łączności obiegający ziemię). Badając problemy środowiska trzeba brać pod uwagę kulturowe uwarunkowania, problemy dotyczące relacji człowieka ze środowiskiem przyrody.

J. Dewey - środowisko trzeba ujmować w kategorii środowiska społeczno- przyrodniczego.

W polskiej historiografii edukacyjnej w I poł. XX wieku pojawiły się liczne przykłady dotyczące problematyki troski, ochraniania dziecka. Janusz Korczak pisał o konieczności ochraniania dziecka przed przemocą, ubóstwem. J. Włodarski rozważając metody wychowania dzieci wyjaśnił nieodzowność starania się o przyjaźń dziecięcą , wyjaśnił wartość krytyki wyzwalającej , a nie wyzwolenie nauczycieli z krytyki tłumiącej. Jacek Woroniecki rozważając problematykę katolickiej …… wychowawczej zwrócił uwagę na niebezpieczeństwo zaniechania dzieci w praktyce dydaktyczno- wychowawczej. Zainteresowanie, aktywizowanie dzieci. Florian Znaniecki- społeczeństwo wychowujące i społeczeństwo dorosłych naucza dzieci i młodzież postaw przemocy; wyjaśnił wartość ,,współczynnika humanistycznego” w prowadzeniu badań naukowych; każde społeczeństwo ma odmiennie ukształtowane wartości, jak i postawy wobec środowiska społeczno- przyrodniczego. Marszałek J. Piłsudski ubolewał nad ,, psychologią więźnia''( nakazuje przemoc, kradzież w życiu społecznym). Polacy mają mentalność więźniów z uwagi na 123 lata podległości narodowej.

Pod koniec XIX wieku powstaje nowy ruch pedagogiczny ,,Nowe wychowanie”- zwraca się ku środowiskom przyrody, co jest widoczne w koncepcji Ellen Key, Marii Montessori, L. Tołstoja, H. Parkhursta. Doceniali oni wartość środowiska przyrody i wartość harmonijnych relacji dziecka ze środowiskiem społeczno- przyrodniczym.

7.04.10 r.

Po II w. św. dokonała się krytyka cywilizacji przemysłowej i galopującego rozwoju techniki, który nie służy człowiekowi i sprawia, że człowiek staje się dodatkiem do maszyny i to sprawia, że zatraca spontaniczność działania, intuicję i staje się człowiekiem jednowymiarowym, konsumentem niszczącym środowisko życia.

Krytyka cywilizacji przemysłowej:

-H. Marcuse ,, Człowiek jednowymiarowy” , D. Riesman w książce pt. ,,Samotny w tłumie”, E. Fromm ,,Być czy mieć”,

- była związana z krytyką wszystkich obszarów życia człowieka- dotyczyła polityki, ekonomii, religii, szkoły,

-Fromm- trzeba wychowywać do harmonijnego współżycia ze środowiskiem przyrodniczym, aby wychowywać istotę biofilną (harmonijną, zdrową, radosną pozytywnie ustosunkowaną),

- w tym czasie mają miejsce masowe wystąpienia młodzieży związane z odmową udziału w zastanej rzeczywistości; pojawiają się dzieci- kwiaty, których strój i wygląd symbolizują sprzeciw wobec kariery białych kołnierzyków, wobec konsumpcji,

- pojawiają się pomysły odszkolnienia społeczeństwa, bo szkoły nie spełniają założonych funkcji opiekuńczo- wychowawczych

I. Illich ,,Społeczeństwo bez szkoły”- uzasadnił argumenty przeciwko szkole jako instytucji dydaktyczno- wychowawczej:

1.szkoła to instytucja przymusowa, a przymus upośledza uczenie się

2. szkoły są ukierunkowane na punkty, oceny i to sprawia, że dzieci nie uczą się dla wiedzy, ale dla punktów

3. zła struktura szkoły- feudalna- to nie jest korzystne dla rozwoju duchowego człowieka

Zaproponował zmienienie szkół, odszkolnienie społeczeństwa. Zaproponował sieci oświatowe:

  1. Pierwsza obejmuje miejsca, instytucje, w których jest dostęp do środków dydaktycznych- muzea, biblioteki,

  2. Sieć tworzy bank danych o umiejętnościach, które nie muszą być potwierdzone dyplomem. Osoby chętnie zgłaszają swoje umiejętności oraz miejsce, harmonogram, czas

  3. Dane dotyczące partnerów według zainteresowań, żeby mogli się spotkać

  4. Sieć obejmuje te miejsca, w których byłby dostęp do fachowców, oświatowców, którzy służyliby pomocą w określonych sytuacjach

Ta koncepcja została skrytykowana, ale miała zwolenników. Zarzucano, że w miejsce szkoły jako instytucji dydaktyczno- wychowawczej stworzył sieć innych instytucji, które miałyby być oparte na permanentnym samokształceniu. Nie rozwiązano podstawowych kwestii, kto miałby nauczyć dzieci czytać i pisać. Ta koncepcja okazała się utopijna, ale jednak przyniosła dobre rezultaty. Stwierdzono, że choć szkoła jest instytucją niedoskonałą to nie można odszkolić społeczeństwa. Trzeba odszkolić szkołę.

Powołano międzynarodową grupę ekspertów, aby problemy rozwiązać i w efekcie powstał raport pod przewodnictwem E. Faure'a

,,Uczyć się, aby być'' 1972 r.

-zdiagnozowano stan oświaty

- określono wartość edukacji ustawicznej- wiedza szybko się starzeje, jesteśmy skazani na to, żeby się uczyć

-humanizacja oświaty - aby wychodziła naprzeciw potrzebom wychowanka, współpraca nauczycieli i uczniów, pojednanie cywilizacji technicznej z cywilizacją humanistyczną

Potem powstały inne raporty.

,,Uczyć się bez granic” 1979 r.

Raport Klubu Rzymskiego, kontynuacja tamtego raportu;

- rozwinięto myśl, aby edukacja przekraczała granice państw i granice mentalne na korzyść kobiet, dzieci, osób niepełnosprawnych

,, Biała księga kształcenia i doskonalenia na drodze do uczącego się społeczeństwa'' 1995 r.

- kontynuacja, wprowadzenie punktów ECTS

- edukacja podstawowa ma być przepustką do życia, szkolnictwo średnie jego rozdrożem, a szkolnictwo wyższe miejscem międzynarodowej współpracy

,, Edukacja- jest w niej ukryty skarb” 1996 r. J. Delors

- konieczność realizowania edukacji ekologicznej, ochrony życia, ochrony środowiska naturalnego jako wyzwanie dla wszystkich społeczeństw

- walka z wykluczeniem społecznym

- trzeba wychowywać do tego, aby żyć wspólnie, wychowywać, aby wiedzieć, wychowywać, aby działać, wychowywać, aby być

- wychowywać do zdrowego stylu życia w harmonii ze środowiskiem społeczno- przyrodniczym w ramach wychowania umysłowego, zdrowotnego, moralnego, obywatelskiego, patriotycznego, estetycznego, wych. przez pracę itd.

Jeśli chodzi o metody wychowania, trzeba wychowywać do harmonijnego rozwoju ze środowiskiem społeczno- przyrodniczym, począwszy od

-metody wpływu osobistego - tworzenie konstruktywnego dla problematyki ekologicznej klimatu emocjonalnego

- samorząd - pod warunkiem, że aktywizuje całą społeczność

Style wychowania:

- demokratyczny- do tego stylu trzeba wychowywać, jeśli zawiedzie to zostaje autokracja życzliwa- narzucać, ale wyjaśniać

- liberalny- dopuszczalny, ale tylko w kontrolowanych sytuacjach

- autorytarny

Nagradzanie i karanie - nagroda i kara to każdy czynnik, którego wystąpienie w następstwie wykonanej reakcji zmniejsza lub zwiększa prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia w innych, podobnych sytuacjach. To co dla dziecka jest dobre jest wzmocnieniem pozytywnym, a to co jest nieprzyjemne jest wzmocnieniem negatywnym. Aby pedagogicznie nagrodzić lub ukarać dziecko trzeba je dobrze poznać, aby określić, co dla niego może być nagrodą, a co karą. Pozbawienie nagrody zazwyczaj jest karą. W przypadku dzieci praca, nauka nie powinny być karą, bo przekazujemy negatywny kod społecznego zachowania się. Kara nie może upokarzać, godzić w godność, nie może trwać w nieskończoność, nie może nawarstwiać się, bo proces karania jest jednocześnie procesem uczenia się. Gdy wychowawca udzielając karę krzyczy, tym samym przekazuje kod społecznego zachowania się w takiej sytuacji. Gdy wychowawca w sytuacji konfliktowej umie zapanować nad sobą tym samym przekazuje pozytywny kod społecznego zachowania się. Powinien wyjaśnić, za co zostało ukarane. Prawo karania nie może sprawiać przyjemności. Kara może mieć wartość wychowawczą, gdy stosunek wychowanka do wychowawcy jest dobry. Wychowawca jako autorytet moralny. Wychowawca powinien pamiętać, że stała kara przestaje być karą. Nie powinien nadużywać uwag, napomnień. Od czasu do można nagrodzić na poczet, aby zachęcić do pracy nad sobą, podnieść samoocenę. Stwierdzono, że osoby dorosłe, u których w okresie dzieciństwa przeważały nagrody są silniejsze emocjonalnie.

Metoda antycypowania konsekwencji czynów oraz organizowanie pozytywnych doświadczeń wychowanka - doświadczanie sytuacji pozytywnych i nauka przewidywania niekorzystnych konsekwencji.

31.03.2010

Ochrona środowiska w II poł. XX w.

Po II WŚ podjęto wiele inicjatyw międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska, zwłaszcza w związku z bardzo szybkim rozwojem gospodarczym oraz z galopującym tempem rozwoju nowoczesnej techniki. Wraz z ogólną tendencją kultury ponowoczesnej, nastąpiło wyzwolenie z totalitarnej jednostronności na rzecz pluralizmu, łączenia tego, co egalitarne i elitarne, a także zacierania granic między sztuką a konsumeryzmem, kreowania nowej tożsamości, która na tym etapie kultury nie jest dana, lecz zadana - wyzwanie ciągłego stawania się, aktualizowania, dojrzewania do nowych wyzwań rozwoju cywilizacyjnego.

10.12.1948 r. - Zgromadzenie Ogólne ONZ - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka: wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi, nikogo nie można dyskryminować, samowolnie aresztować, każdy człowiek ma prawo osiedlić się w dowolnym miejscu w granicach państw, a także ma prawo do jednakowego wynagrodzenia za taką samą pracę.

Papież Jan XXIII - encyklika Mater et Magistra (problem wolności i sprawiedliwości obywatelskiej); encyklika Pacem interris (jak powinny kształtować się zrównoważone stosunki między ludźmi-obywatelami, a władzą oraz między państwami w skali globalnej (promowanie zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego, w myśl humanizmu integralnego.

Jan Paweł II - współtwórca ekologii zintegrowanej, rozwój integralny (humanizm) powinien być cywilizacją miłości, winien opierać się na zasadach:

1. Dziedzictwo kulturowe (kultura europejska stanowi syntezę chrześcijaństwa i humanizmu, dlatego trzeba kulturę otaczać dbałością i realizować postulaty chrześcijaństwa i humanizmu dla pomyślnego rozwoju społeczeństw).

2. Estyma ojczysta (dostatnie ojczyzny są pomyślnością kontynentu europejskiego i trzeba pielęgnować kultury narodowe; szacunek dla tego, co ojczyste +szacunek dla innych kultur, nacji).

3. Godność ludzka (wychowywać do godności osobistej i interpersonalnej, otaczać opieką dojrzałe macierzyństwo, ojcostwo, ochraniać rodzinę, bo moralnie odrodzona rodzina = moralnie odrodzone społeczeństwo; nauczyciele-wychowawcy = duchowe rodzicielstwo).

4. Zapobieganie patologiom społecznym (ochrona).

Jan Paweł II wiele miejsca poświęcił ochronie środowiska, wyjaśnił, że człowiek i zwierzę, np. w kontekście pracy, nie mogą być wykorzystywani, poniżani, mają jednakowe prawo do odpoczynku, posiłku. Nie można dewastować pięknego skarbca przyrody.

1969 r. - sekretarz generalny ONZ, S. U Thant - słynny raport: „Człowiek i jego środowisko” (konieczność ochrony środowiska, pierwszy raz oficjalnie zaczęło funkcjonować pojęcie EDUKACJA EKOLOGICZNA (jej konieczność, wartość - wszystkie etapy, poziomy wychowania i kształcenia).

1972 r. - Sztokholm, pierwszy Szczyt Ziemi - „Tylko jedna Ziemia”; przedstawiciele państw pod przewodnictwem O. Palme - premiera Szwecji, który w swoim przemówieniu podkreślił konieczność wychowania do pokojowego współistnienia (problematyka ochrony środowiska życia człowieka). Po tymże Szczycie wiele konferencji poświęconych ochronie środowiska (Belgrad, Helsinki, Tokio, Wiedeń, itp.).

1992 r. - Rio de Janeiro, Szczyt Ziemi - „Środowisko i rozwój”; przyjęto zasady leśne, konwencję klimatyczną oraz program działań na rzecz ochrony środowiska w XXI w. pt. „Agenda 21”, w którym to dokumencie poruszono także kwestię konieczności realizowania edukacji ekologicznej.

2002 r. - Johannesburg, Szczyt Ziemie poświęcony problematyce zrównoważonego rozwoju

1974 r. - Polska, w ramach różnych przedmiotów, realizowane jedynie działy dotyczący ochrony środowiska.

1978 r. - dopiero wtedy polskie szkoły uczestniczą w programie 10-letnim, który wprowadza nowy przedmiot - ŚRODOWISKO SPOŁECZNO-PRZYRODNICZE (klasy I-III).

Przed II WŚ tylko hasła.

1966 r. - prof. Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie - Walery Goetel wprowadził termin SOZOLOGIA - gr. Ochraniać, nauka wyjaśniająca sposoby zapobiegania ujemnym skutkom przekształcania się środowiska przyrody.

(1933 r. - prof. Adam Bodziczko wprowadził pojęcie FIZJOKRATYKA)

Ochrona Środowiska/Edukacja Ekologiczna - wyzwanie dla pedagogów, szkół.

XX w. - powstają alternatywne projekty szkół, ma miejsce krytyka dotychczasowych.

Cechy wspólne alternatywnych instytucji: operatywny dyrektor, współpracująca, dobrze dobrane grono nauczające, kontakt z rodzicami, koncepcja autorska, która nie może pozostawać w sprzeczności z obowiązującymi przepisami, dobrze wyposażone gabinety przedmiotowe, ograniczenie metod pamięciowych na korzyść metod samodzielnego dochodzenia do wiedzy, eksponujących wartości, praktycznych.

28 IV

ROZWÓJ -to proces przechodzenia od stanów mniej, do bardziej pożądanych; bardziej pozytywnych; uznanych za gorsze to uznanych za lepsze, ze względu na przyjęte kryterium aksjologiczne, kryterium celu czy zasad.

Koncepcje rozwoju:

  1. Koncepcja rozwoju zrównoważoneo

  2. Trwałego

  3. Suspensywnego (samopodtrzymującego się)

  4. Ekorozwoju

  5. Permanentnego równoważenia rozwoju

ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY:

  1. W ujęciu szerokim - jest to stan docelowy, ład w środowisku życia - ład instytucjonalno-polityczny, ekonomiczny, społeczny, przestrzenno-środowiskowy.

  2. W ujęciu wąskim - ekorozwój z ochroną środowiska naturalnego, z uwzględnieniem społecznych uwarunkowań tego procesu.

Ważna jest zgodność z prawem międzynarodowym - globalnym, UE -> ustawy, rozporządzenia, strategie rozwoju, plany, konwencje itd.

Przykłady dokumentów prawa międzynarodowego dotyczących rozwoju zrównoważonego:

  1. Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych (2000) - państwa zobowiązały się do odpowiedzialności za środowisko życia oraz kształtowania środowiska społeczno-przyrodniczego na fundamencie wartości: wolność, równość, solidarność, tolerancja.

  2. Deklaracja Szczytu Ziemi (Johannesburg 2002) - państwa wyraziły gotowość do realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju społecznego i ekorozwoju, na skalę lokalną, regionalną, globalną, z uwzględnieniem poszanowania godności ludzkiej i przyrody.

Sfery tworzące środowisko człowieka (ujęcie ekologiczne):

  1. Biosfera (organizmy żywe -> m. In. pokarm człowieka)

  2. Psychosfera - indywidualność każdego człowieka

  3. Socjosfera - wspólnota ludzka

  4. Technosfera - wykreowana przez człowieka. W niej zawiera się Nosfera -światowa sieć łączności.

Sfery te człowiek kształtuje jako:

  1. Homo sapiens ( istota myśląca)

  2. Homo Faber (wytwarzająca)

  3. Homo oeconomicus (konsumująca)

  4. Homo laborant (pracująca)

  5. Homo ludens (bawiąca się)

  6. Homo viator (przemieszczająca się)

  7. Homo socioloicus (społeczna)

  8. Homo religiosus (religijna)

Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego zaleciła, aby przygotować dzieci do dynamicznej adaptacji do środowiska społeczno-przyrodniczego, ale i do postaw kreatywnych związanych z aktywnością własną, pracą nad sobą:

  1. Organizacją swojego warsztatu, stanowiska pracy

  2. Świadomością poprawnego zrealizowania zadań

  3. … (nie mogę rozczytać sama siebie :P)

5 V

(zagadnienia wrzuciła Ania, więc nie będę przepisywać jeszcze raz)

Świadomość ekologiczna jako implikacja świadomości społecznej

Świadomość ekologiczna danego społeczeństwa zależy od jego świadomości społecznej. Społeczeństwo stanowi odrębną całość, mającą swą kulturę i zamieszkującą określony obszar.

K. Popper

Społeczeństwo otwarte - otwarte na krytykę, wprowadza innowacje zewnętrzne. Rozwija się na skutek demokratyzacji życia społecznego

Społeczeństwo zamknięte - nie dopuszcza do otwartej krytyki. Członkowie borą śluby w obrębie swej społeczności ->konsekwencje kulturowe i biologiczne (dziedziczenie podobnych genów)

Kultura społeczeństwa=to, co człowiek dodał do natury

M. Mead:

Kultura społeczeństwa stanowi całokształt zintegrowanych wzorów społecznego zachowania się, ze względu na przejmowane z pokolenia na pokolenie wzory kulturowe.

Społeczeństwo chłopskie jest formacją charakterystyczną dla kultury postfiguratywnej. Społeczeństwo przemysłowe -kultura konfiguratywna. Społeczeństwo szybkiej zmiany -kultura prefiguratywna.

Cechą społeczeństw postmodernistycznych jest wychowanie do samorealizacji poznawczej, emocjonalnej i działaniowej.

Samorealizacja (zdrowa) - proces doświadczania własnego udziału w wyzwalaniu swej aktywności; wyrażanie siebie. Prowadzi do subiektywnego dobrostanu, samospełnienia, szczęścia.

Koncepcje teoretyczne dot. Samorealizacji:

  1. Kierkegaard - człowiek doświadcza samorealizacji,bo jest ona lekiem na lęki zw z nieuchronnością śmierci. Jest więc kategorią egzystencjalna, pozwalającą rozwijać się duchowo.

  2. Marcuse - podłoże samorealizacji to środowisko rozwoju i życia, dzięki któremu człowiek kreuje siebie.

  3. Orientacja personalistyczna - człowiek to istota duchowa i cielesna, a samorealizacja służy uduchowianiu materialnej sfery życia społecznego.

  4. Humaniści - warunkiem samorealizacji jest podmiotowośc jako kategoria społeczna, filozoficzna, pedagogiczna -można wyróżnić podmioty danej sytuacji dydaktyczno-wychowawczej:

Wg humanistów (Maslow, Rogers) warunkiem samorealizacji w środowisku życia jest:

EDUKACJA EKOLOGICZNA

05.05.2010