Sejm
Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych i tajnych. Wybrany do Sejmu może być obywatel mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być związany żadnymi instrukcjami wyborców. Chroni go immunitet poselski. Mandatu posła nie można łączyć z niektórymi funkcjami publicznymi, takimi jak funkcja Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej.

Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej dwóch trzecich ustawowej liczby posłów lub, w szczególnych okolicznościach, kadencja ta może zostać skrócona przez prezydenta.

Struktura:
Marszałek Sejmu : Marek Borowski
Wicemarszałkowie Sejmu: Tomasz Nałęcz, Donald Tusk, Janusz Wojciechowski (PSL)

Organami Sejmu są: marszałek Sejmu, prezydium Sejmu, Konwent Seniorów, komisje sejmowe. Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła (ich podstawą jest przynależność do partii lub ugrupowań politycznych; klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3 posłów).

Marszałek reprezentuje Sejm, zwołuje posiedzenia Izby i przewodniczy jej obradom, kieruje pracami Prezydium Sejmu, zwołuje Konwent Seniorów, nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa.

Wybierani przez Sejm Marszałek i Wicemarszałkowie tworzą Prezydium Sejmu, które ustala plan i kalendarz prac Sejmu, opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka, organizuje współpracę między komisjami sejmowymi, dokonuje wykładni regulaminu Sejmu. W posiedzeniach Prezydium Sejmu bierze udział z głosem doradczym Szef Kancelarii Sejmu Krzysztof Czeszejko-Sochacki. Marszałek Sejmu może zaprosić na posiedzenie Prezydium Sejmu również inne osoby

W skład Konwentu Seniorów wchodzą: Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów oraz przedstawiciele porozumień, o których mowa w art. 8 ust. 5, a także klubów parlamentarnych, jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą. Kompetencje Konwentu Seniorów są wyłącznie doradcze.

Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje, które rozpatrują i przygotowują sprawy, nad którymi pracuje Sejm, opiniują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm, Marszałka lub Prezydium Sejmu.

Senat:
Składa się ze 100 senatorów, wybieranych na okres 4 lat w głosowaniu tajnym, w wyborach powszechnych, bezpośrednich. Kadencja trwa 4 lata. Wybrany do Senatu może być obywatel polski, mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

Struktura:
Organami Senatu są: Marszałek Senatu (Longin Hieronim Pastusiak), Prezydium Senatu (wice marszałkowie: Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski, Kazimierz Kutz), Konwent Seniorów (czyli marszałek i wicemarszałkowie, oraz przedstawiciel bloku senackiego SLD-UP i Blok Senat 2001) i Komisje Senatu.

Marszałek Senatu pełni funkcję reprezentacyjną, zwołuje posiedzenia Izby, ustala projekt porządku dziennego obrad i im przewodniczy (może to robić jeszcze jeden z trzech zastępców). Marszałek i wicemarszałkowie tworzą prezydium. Wraz z przedstawicielami klubów senackich wchodzą także w skład Konwentu Seniorów (spotkania dotyczą z reguły porządku obrad, bądź przebiegu prac Senatu).

Senatorzy pracują w czternastu komisjach stałych. W sierpniu 2000 roku powołano Komisję Nadzwyczajną Legislacji Europejskiej. Rozpatruje ona ustawy, uchwalone przez Sejm, dostosowujące polskie prawo do prawa Unii Europejskiej.

Decyzje:
Zajmuje się ustawami, rozpatrzonymi i uchwalonymi wcześniej przez Sejm. Ustawa rozpatrywana jest w terminie 30 dni, a w przypadku ustaw pilnych w ciągu 14 dni. Wyjątki stanowią: ustawa budżetowa (20 dni) i ustawa o zmianie konstytucji (60 dni).

Zadania
- w przeciwieństwie do Sejmu nie sprawuje funkcji kontrolnej wobec rządu
- akceptuje (bądź nie) wniosek prezydenta w sprawie przeprowadzenia referendum
- wyraża zgodę na powołanie i odwołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Dziecka, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Rzecznika Praw Obywatelskich
- wybiera i odwołuje dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa, dwóch - do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz trzech do Rady Polityki Pieniężnej
- marszałek Senatu lub grupa 30 senatorów może wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności z konstytucją ustaw i umów międzynarodowych, a także działalności partii politycznych

W podstawowym znaczeniu pojęciem prawo (prawo przedmiotowe) można określić ogół norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez państwo w celu organizacji życia społecznego. Prawo organizuje pluralistyczne społeczeństwo, służy zaspakajaniu interesów społecznych, interesów państwa i innych. W oświacie prawo przedmiotowe reguluje całokształt działalności oświatowej w państwie

Prawo przedmiotowe to zapisane w kodeksach przepisy dotyczące wszystkich i odnoszace sie do wszystkich. Prawo podmiotowe to do czego konkretny człowiek ma prawo (dotyczy tylko jego)

Demokratyczne państwo prawne: prawo reguluje i obowiązuje wszystkich ludzi i organy władzy (normy abstrakcyjne) + wola społeczeństwa. Tylko władza ustawodawcza kształtuje system prawny.

I ZASADA REBUBLIKAŃSKIEJ FORMY RZĄDU - Res republica to z łacińskiego rzecz ludu, sprawa publiczna. W Rzymie była ona przeciwstawienia własności władzy czyli Retrum. Dzisiaj jest to forma ustrojowa przeważającej części państw świata. Zasada ta wyrażana jest w nazwie samego państwa czyli Rzeczpospolita Polska w trybunale konstytucji oraz konstytucjach i sposobach urządzenia naszego państwa , oznacza wykluczenie jakiejkolwiek władzy dziedzicznej lub dożywotniej a jednocześnie postulat stanowienia rządów prawa. Artykuł I konstytucji objaśnia Rzeczpospolitą jako dobro wspólne wszystkich Polaków nazywa się ona III Rzeczpospolitą i stanowi konstytucję I i II Rzeczpospolitej ale nie odnosi się do formy ustroju polski z lat 1944-1989 i do roku 1998.
II ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PANSTWA PRAWNEGO - ustanowiona w art2 jest to podstawowa zasada ustroju politycznego do którego cech zaliczmy:
podział władzy
konstytucjonalizm i legalność
pryzmat ustawy i dopuszczenie ingerencji w sferę zachowań jednostki tylko na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego oraz sądową kontrolę władzy wykonawczej i odpowiedzialność odszkodowawczą państwa.
W państwie prawnym podstawową metodą władczą są rządy prawa a nie ludzi, władza publiczna jest związana prawem co oznacza że nie tylko je stanowi , ale musi respektować również normy prawne, formalnymi gwarancjami przestrzegania prawa przez te organy są wyspecjalizowane instytucje, to jest trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Prawa Obywatelskich , NSA, i nie zawisłe sądy.
Z pojęcia demokratycznego państwa prawnego wynikają zasady zaufania obywateli do państwa i jego funkcjonariuszy, działania dla dobra ogółu, ochrony praw nabytych itd.
Demokratyczne państwo prawne:
odzwierciedla system uniwersalnych wartości oparty na prawie naturalnym i międzynarodowym
wyraża wolę większości kontrolowanej przez konstytucyjne mechanizmy, składają się na to:
system kontroli określany w porządku prawnym Rzeczpospolitej
reguły ochrony prawa mniejszości w formie np. karty prawa mniejszości , prawa dziecka itd., w formie przekazywania prawa do rozpatrywania rożnych spraw przez mniejsze kręgi społeczne np. w ramach wspólnot terytorialnych. W ramach ochrony praw mniejszości można mówić o idei neokrotopowityzmu w formie np. uzgodnień miedzy pracodawcami, a pracownikami. Tej ochronie służy również cały sektor ,,non profit'' czyli system niedochodowych organizacji pozarządowych jak fundacje organizacje społeczne itd. wypełniających istotne funkcje publiczne.
III ZASADA AUTONOMI I WZAJEMNEJ NIEZALEŻNOŚCI ORAZ WSPOŁDZIAŁANIA W STOSUNKACH MIĘDZY PAŃSTWEM A KOŚCIOŁAMI I INNYMI ZWIĄZKAMI WYZNANIOWYMI
W naszej konstytucji odrzucony został model państwa wyznaniowego , na jej mocy mamy dwie wspólnoty to jest polityczna państwa i religijna pozostające jednak razem w sieci różnorodnych powiązań. Kościół jest niezależny i suwerenny co nie oznacza jednak że na jednym kryterium mamy do czynienia z dwoma władzami, nie oznacza też że jest na równorzędnej pozycji z państwem, ma autonomię prawną. Autonomia ta oznacza że władze kościelne obejmują sprawy religijne doktrynalne, kultowe i wewnątrz organizacyjne. Konstytucja akcentuje zasadę współdziałania między państwem a kościołem ,, dla dobra człowieka i dla dobra wspólnoty. Zakres tej współpracy wyznacza porządek konstytucyjny i reguły państwa demokratycznego.
IV ZASADA WOLNOŚCI PRW CZŁOWIEKA I OBYWATELA
Fundamentem ustroju państwa polskiego składają się te zasady ukształtowania w doktrynach prawnych i politycznych w schyłku wieku XIX a przewijające się przez całą myśl ludzkości to jest:
Państwo musi uznać że człowiek ma uprawnienia o charakterze podstawowym, mający swoje uzasadnienie w normach moralnych.
Normy prawne nie mogą krępować politycznej , społecznej i gospodarczej wolności
Przyjmuje się że w państwie prawnym są prawa socjalne zobowiązujące organy władzy publicznej do opieki nad pokrzywdzonymi i nie dającymi sobie rady, prawa te są kluczem do organizacji sprawiedliwego porządku społecznego.
Państwo musi chronić wolności i prawa człowieka oraz obywatela przez kreowanie takich wartości które ograniczają ingerencję władczą jego organu.
Koncepcja przestrzegania omawianych wolności i praw niesie różnorakie konsekwencje:
podstawowe prawa muszą być rozwinięte w ustawodawstwie zwykłym w następujących formach;
sformalizowanie praw podmiotowych co umożliwia sięgnięcie przez jednostkę po środki sformalizowanego postępowania administracyjnego czyli jest wymagalne prawem roszczenia
określenie obowiązku władzy publicznej na drodze realizacji tych że praw podmiotowych po przez wyznaczanie właściwości i kompetencji danych organów
prawa podstawowe ma rozwijać cały porządek konstytucyjny państwa zgodnie z wartościami uznanymi w danym czasie i obowiązującą wiedzą
V ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU - oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w naszym kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 konstytucji ta prosta myśl znajduje się już w starożytności u rzymskiego prawnika Polidiusza, a najpełniej rozwinięta została w wieku XVI w pracy Bolina oraz Roseau.
Znaczenie prawne tej zasady jest następujące:
zapewnia suwerenności , czyni narodowi prawo współdecydowania z organami władzy publicznej w procesie rządzenia przez referendum.
Uprawnia przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro i interesy wszystkich obywateli.
VI ZASADA REPREZENTACJI POLITYCZNEJ - polega ona na sprawowaniu władzy przez wybranych przedstawicieli. W praktyce ustrojowej ukształtowały się zasadniczo dwa przeciwstawne sobie typy mandatu przedstawicielskiego: imperatywny i przedstawicielski. W tym pierwszym realizowanym w wiekach średnich i w XIX wieku przedstawiciel czyli mandatariusz był wykonawcą instrukcji wyborców i mógł być przez nich w każdej chwili odwołany. Mandat ten pojawił się potem w ruchach bolszewickich i krajach realnego socjalizmu. Natomiast mandat przedstawicielski przyjął się w czasie rewolucji burżuazyjnej w tym począwszy od francuskiej w 1789 i oznacza że deputowany reprezentuje cały naród, a nie wyborców czy okręg wyborczy.
Nasza konstytucja przyjęła mandat wolny wypływający z klasycznej formuły przedstawicielstwa. Zasada reprezentacji czyli przedstawicielstwa obejmuje wymienione wyżej referendum oraz inicjatywę ludową. Referendum zgodnie z art. 125 konstytucji może być przeprowadzane w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Referendum ogólno krajowe zarządza:
sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej ustawowej połowy liczby posłów.
Prezydent RP za zgodą senatu sposób prowadzenia referendum zarówno ogólnokrajowego jak i samorządowych określają ustawy.
Inicjatywa ludowa w zakresie ustawodawstwa przysługuje 100 tyś obywateli mającym prawo do wybierania do sejmu z projektem takiej ustawy, musi być przedłożony plan skutków finansowych jej wykonania.
VII ZASADA PODZIAŁU I RÓWNOWAGI WŁADZ - konstytucja nasza wyraźnie w art. 10 wprowadziła zasadę podziału i równowagi władzy ustawodawczej wykonawczej i sądowniczej. Niestety w naszej praktyce mamy do czynienia z przewagą władzy ustawodawczej, generalnie omawiana zasada polega na tym, że wszystkie organy władzy publicznej zostają wyposażone w odrębne kompetencje które nie rodzą wzajemnej konkurencji czy rywalizacji, przeszkadzania i planowania działalności której z nich. We współczesnym państwie demokratycznym jakim jest polska nie jest możliwe przyjęcie rozwiązania dominacji z jednej z władz nad innymi.
VIII ZASADA DWUIZBOWOŚCI - konstytucja w art. 10 paragrafu 2 stwierdza że władzę ustawodawczą sprawuje sejm i senat, jest to dwuizbowość nierównoprawna, senat ma ograniczone działania gdyż:
projekty ustaw mogą rozpatrywać swoją drogą jedynie w sejmie
senat może wnosić poprawki jedynie do ustawy nowelizującej , a nie nowelizowanej.
Poprawki senatu mogą być odrzucone bezwzględną większością w sejmie. Wyłącznej kompetencji sejmu pozostają kwestie odpowiedzialności i kontroli nad rządem, w konsekwencji senat powstały w III Rzeczpospolitej właśnie z przypadku jest organem o niewielkim znaczeniu i wpływie na działalność ustawodawczą, nie określone jest również jego kształt w ewoluującym systemie politycznym naszego kraju.
IX ZASADA PLURALIZMU POLITYCZNEGO - ustawa w art. 11 konstytucji oznacza:
uznanie wielości partii
uznanie równości partii
określenie demokratycznej roli partii politycznej.
Z powyższych zasad wynika wolność dla funkcjonowania systemu wielopartyjnego oraz zakaz istnienia partii o cechach anty demokratycznych. Pluralizm polityczny mieści się w formule społeczeństwa obywatelskiego w ramach którego pożądane są różne formy indywidualnej aktywności przy czym chodzi tutaj również o dobro wolność, wstępowania i organizowania różnych kół, stowarzyszeń, fundacji i różnych organizacji społecznych. Podmioty te nie wpływają bezpośrednio na politykę partii ale ta bez tych podmiotów była by zupełnie inną.
X ZASADA PARLAMENTARNEGO SYSTEMU RZĄDÓW - w nauce prawa konstytucyjnego z czym zgodne są dociekania politologiczne przez system rządów rozumie się zespół wszelkich zasad i instytucji ustrojowych wyznaczających stosunki miedzy głównymi organami państwa, to jest parlamentem, prezydentem i rządem. W naszej konstytucji wpisany jest system parlamentarno-gabinetowy w którym wzmocniona jest pozycja sejmu przy istotnej redukcji uprawnień prezydenta i wzmocnieniu prezesa rady ministrów.
XI ZASADA ODRĘNOŚCI I NIEZLEŻNOŚCI SĄDÓW I TRYBUNAŁÓW
XII ZASADA SPOŁECZNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ - Jest ona podstawą ustroju gospodarczego RP opierająca się na swobodnej działalności gospodarczej oraz własności prywatnej, solidarności, dialogu i współpracy społecznych partnerów zgodnie z art. 20 konstytucji.
Zasada wolności gospodarczej oznacza:
ograniczenie tej wolności nie może być dowolne, prawne kategorie osób , nie mogą być wyłączone z kręgu uprawnionych do podejmowania działalności gospodarczej.
Swoboda gospodarowania nie jest zasadą bezwzględną a ograniczenie jej mogą nastąpić tylko mocą ustawy, uwzględniającej racjonalne względy.
Prowadzenie jej jest dowolne każdemu na równych prawach.
Konstytucja uzupełnia zasady wolności gospodarczej zasadą ochrony własności i prawa dziedziczenia , prawo własności nie jest absolutne, a wywłaszczenie jest dopuszczalne na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Problematykę te rozwijano ustawodawstwem zwykłym zajmuje się tym prawo administracyjne. Społeczno-socjalna gospodarka rynkowa określająca nasz system gospodarczy akceptuje zasadę liberalizmu gospodarczego i gospodarki rynkowej ale jednocześnie pod wpływem bierzacej polityki partii i związków zawodowych ustanowione są swoiste regulatory przebiegu procesów gospodarczych w celu ochrony prawnych postulatów czy wartości społecznych różnych grup. Tak skonstruowana gospodarka modelowana z resztą pod wpływem polityki unii i szeroko rozumianych procesów globalizacyjnych musi dopuszczać siłą rzeczy ingerencję państwa w gospodarkę, a do oceny skutków gospodarczych wprowadza elementy godności ludzkiej i równości gospodarczej.
XIII ZASADA DECENTRALIZACJI WŁADZY PUBLICZNEJ I KREACJI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - w art. 15 konstytucji zapewniono decentralizację władzy publicznej przez co rozumie się proces przekazywania zadań i kompetencji przez centralne organy państwa, przez jednostki niższego rzędu a zarazem innego szczebla z jednoczesnym wyposażeniem je w uprawnienia do samodzielnego podejmowania decyzji.
Do zdecentralizowanych podmiotów w polu usług publicznych zarysowanych i określonych naszą konstytucją zaliczamy;
związki publiczno-prawne czyli samorządy, dzielące się na terytorialny zwany powszechnym lub komunalnym oraz specjalny czyli zawodowy, gospodarczy narodowościowy.
Zakłady administracyjne zwane publicznymi, będące zarówno społecznym jak i pochodzenia państwowego
Przedsiębiorstwa komunalne, państwowe
Różne organizacje społeczne
W zawartej konstytucji dualizm czyli podwójność administracji publicznej podział na administrację rządowa i samorządu terytorialnego nie jest już dzisiaj zamkniętym w naszym typie społeczeństwa następuje coraz szerszy rozwój tzw. prywatyzacji usług publicznych, rzeczą jednak najważniejszą jest w tej mierze umiejętne sterowanie i przekazywanie środków publicznych które mają być czynnikiem pobudzającym działanie społeczne. Z chwilą otwarcia tego problemu i europeizacji rynku wewnętrznego w zupełnie innym wymiarze rysuje się tradycyjne rozumiane instytucje polityczne

ŻRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO

W demokratycznym państwie prawa podstawowym regulatorem życia społecznego oraz funkcjonowania państwa jest prawo.

Z uwagi na wielkość organów państwowych stanowiących normy prawne mamy do czynienia z różnorodnością aktów normatywnych.

Konstytucje z reguły określają kompetencje organów państwowych , wymieniają także i akty prawne przez nie stanowione.

Ustawa zasadnicza wymienia powszechnie obowiązujące źródła prawa RP , do których zalicza:

KONSTYTUCJĘ

-jako akt uznany za źródło ustalania podstawowych zasad mających wyznaczać reguły systemu stanowienia prawa , stoi na czele całego systemu prawnego.

- w nauce prawa konstytucyjnego podkreśla się że bezpośrednie stosowanie konstytucji jest możliwe wówczas gdy jej normy zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i wystarczający do zastosowania , bez potrzeby odwoływania się do innych przepisów

- stanowi prawo konstytucyjne sensu stricto

USTAWA

- konstytucja posługuje się tym terminem w sposób jednolity, dla oznaczenia aktu o jednorodnie określonych cechach prawnycj.

- występują tylko w Polsce „ustawy zwykłe”, nie ma podziału według różnych kryteriów. Obowiązujące prawo pozwala jedynie na wyodrębnienie specyficzne ustaw pod względem podmiotu regulacji i częściowo trybu uchwalania , ustawy budżetowe(finansowe)i ustawy ratyfikacji niektórych umów międzynarodowych

- pozostaje aktem najściślej związanym z funkcją tworzenia prawa

- akt o charakterze normatywnym, pochodzącym od parlamentu, uchwalony w szczególnym trybie

- jest aktem nieograniczonym,. tzn. ma nieograniczony zakres materialny,który nie oznacza pełnej dowolności ustawodawcy przy stanowieniu ustaw i określaniu ich materialnej treści

- jest podporządkowana konstytucji co oznacza wymóg zgodności jej norm z wartościami, zasadami i normami konstytucyjnymi.Trybunal Konstytucyjny ma prawo do kontroli tej zgodności.

UMOWA MIĘDZYNARODOWA (RATYFIKOWANA)

-jest nowością na tle dotychczasowych konstytucji

- ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłem powszechnie obowiązującego prawa RP, jest ona bezpośrednio stosowana , chyba że stosowanie umowy uzaleznione jest od wydania ustawy

- umowy międzynarodowe usytuowane są poniżej konstytucji dlatego powinny być z nią zgodne .Do orzekania o ich zgodności z Ustawą zasadniczą upoważniony został Trybunał Konstytucyjny , który czyni to na ogólnych zasadach, oraz na wniosek Prezydenta skierowany przed ratyfikacją

- te które są ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą Parlamentu wyrażoną w Ustawie i które są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustawy, mają moc prawną ustawy.

- umowa ma pierwszeństwo przed ustawą jeżeli ustawy nie da się pogodzić z umową.

- umowy ratyfikowane bez upoważnienia ustawy w przypadku kolizji norm ustępują ustawie , ale mają pierwszeństwo przed innymi aktami prawnymi.

ROZPORZĄDZENIA

- akt ściśle związany z ustawą, wydany przez organy wskazane w konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.

Upoważnienie to powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści tego aktu.

- prawo do wydawania rozporządzeń przyznano :

• Prezydentowi RP (art.142ust.1)

• Radzie Ministrów (art.146ust4pkt2)

• Prezesowi rady Ministrów (art.148pkt3)

• Ministrom kieującym działem administracji rządowej(art.149 ust.2)

• Krajowej Radzie Radiofonii i telewizjii(art.213ust.2)

- jest aktem wykonawczym do ustawy. Może zatem wyjątkowo i z woli ustawy regulować te sprawy,które są niezbędne dla jej realizacji, a nie zostały w niej wyczerpująco uregulowane.

- organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać, ani zaniechać wydania tzw.rozporządzenia obligatoryjnego.

ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO

Państwo prawne - to takie które przestrzega prawa , art.2 konstytucji ustanawia zasadę demokratycznego państwa prawnego jako podstawową zasadę ustroju politycznego.

Został on wprowadzony pierwszy raz do polskiego porządku ustrojowego na podstawie nowelizacji Konstytucji PRL z 1989 roku i w niezmienionym kształcie przyjęty przez Małą Konstytucję z 17 października 1992 roku.

Ideę demokratycznego państwa prawnego należy analizować poprzez wyodrębnienie dwóch pojęć :

A : PAŃSTWA PRAWNEGO - które wiąże się z formalnym pojmowaniem państwa prawnego

B: DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO - akceptuje cechy materialne(demokratyzm)

A : Podstawowe przesłanki formalnego państwa prawnego to :

1. podział władzy

2. Konstytucjonalizm

3.legalność- związanie prawem wymiaru sprawiedliwości i administracji

4.dopuszczenie integracji w sferę wolności jednostki i prawa tylko na podstawie ustawy

5. sądowa kontrola władzy wykonawczej

6. odpowiedzialność odszkodowawcza władzy państwowej (publicznej)

W takim znaczeniu państwo prawne to państwo rządzone przez prawo w którym to prawo stoi nad państwem, a podstawową metodą władzy są „rządy prawa- a nie ludzi „

Władza państwowa związana jest prawem i zobowiązana jest ona je respektować zarówno w sferze stanowienia jak i stosowania prawa, które sama ustanowiła. Rozstrzygają one każdą indywidualną sprawę wyłącznie na podstawie norm ogólnych i abstrakcyjnych.

W formalnym pojęciu państwa prawnego zawiera się idea legalizmu tj. zasada praworządności formalnej. Zobowiązuje ona wszystkie organy do wykazania się legitymacją prawną przy wykonywaniu wszelkiej władzy publicznej. Prowadzi to do przyjęcia zasady, że to co nie jest organowi prawnie dozwolone to jest zabronione. Natomiast obywatele zobowiązani sa jedynie ie lamać prawa. Żaden obywatel nie może być zmuszany do czynienia tego czego prawo mu nie nakazuje.

Formalnymi gwarancjami przestrzegania prawa przez organy państwowe są wyspecjalizowane instytucje:

- Trybunał Konstytucyjny

- Naczelny Sąd Administracyjny i niezawisłe sądy

- Rzecznik Praw Obywatelskich

B :

Idea demokratycznego państwa prawa spełnia się przez połączenie elementów formalnych z elementami materialnymi do których współczesna doktryna zalicza :

1. zagwarantowanie oraz poszanowanie praw i wolności człowieka i obywatela

2. zasadę suwerenności

3. zasadę pluralizmu politycznego

4. demokratyzm oparty na kreowaniu władz przez okresowo odbywane wolne wybory powszechne

5. zapewnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych

6. ideę państwa socjalnego opartą na realizacji zasad sprawiedliwości społecznej

7. niezależny i niezawisły sądowy wymiar sprawiedliwości, który kontroluje władzę ustawodawczą i wykonawczą oraz zasadę samorządu

demokratyczne państwo prawa to takie, w którym prawo odzwierciedla akceptowany społecznie system wartości, oparty na prawie naturalnym i standardach prawa międzynarodowego.

W demokratycznym państwie prawa wola większości wyrażana jest w formie ustawy.

ZASADA SUWERENNOŚCI

Zasada suwerenności narodu polega na tym,że władza najwyższa w państwie (władza suwerena) znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli.

Konstytucja RP głosi że „władza zwierzchnia w RP należy do Narodu”. Naród sprawuje ją przez swoich przedstawicieli albo bezpośrednio.

Suwerenność narodu wg J.J.Rousseau

Rousseu przez władzę suwerenną rozumiał władzę tak zwanej woli powszechnej i uważał że suwerenność narodu zawiera się w woli powszechnej narodu.

Zwierzchnictwo narodu ma następujące właściwości :

- jest niepozbywalne - suweren sprawuje władzę sam bezpośrednio, naród nie jest w stanie nikomu przekazać swej woli, dlatego reprezentacja w zakresie władzy, zwłaszcza ustawodawczej jest niemożliwa

- jest niepodzielna - nie można jej podzielić bez jej zniszczenia

Zdaniem Rousseau , władza suwerenna narodu nie tylko nie może być odstąpiona, ale również nie może być reprezentowana.

Władza ta powinna być wykonywana przez wszystkich obywateli bezpośrednio. Ustanowienie przez naród przedstawicieli powoduje bowiem destrukcję ludu.

Określenie granic władzy suwerennej narodu jest niemożliwe do ustalenia i jest niecelowe.

Rousseau pozostawił tej władzy kompetencję nieograniczoną, ufał bowiem,że nigdy nie przekroczy on granic użyteczności publicznej.

Zmuszony był jednak przyznać , że bezpośrednie sprawowanie władzy zwierzchniej przez naród jest możliwe tylko w malych państwach.Ostatecznie dopuszczał sprawowanie władzy suwerennej przez przedstawicieli lecz pod wieloma warunkami.

a) przedstawiciele narodu nie mogą mieć żadnej władzy własnej

b)muszą działać wg mandatu imperatywnego udzielonego przez wyborców

c)Ustawa przyjęta przez ustawodawcę staje się doskonała dopiero po jej zaaprobowaniu przez naród w referendum.

Zasada suwerenności narodu rozumiana jest też jako prawo wykonywania władzy najwyższej w państwie jest wiązana z narodem jako z bytem abstrakcyjnym, odmiennym od tego co przedstawiał Rousseau.

We wspolczesnym konstytucjonaliźmie naród nie jest rozumiany jako podmiot rzeczywiście sprawujący władzę polityczną w państwie chociażby część tej władzy. Naród jako ogół obywateli nie byłby zresztą zdolny do tego by samodzielnie sprawować władzę : nie jest to zresztą we wspołczesnych czasach możliwe, nawet w tych krajach ,państwach, których konstytucje na pierwszym miejscu stawiają bezpośrednie wykonywanie władzy przez naród(np. Konstytucja Bułgarii z 1991 r. Czy Rosji 1993 ) realne znaczenie ma pośrednie (przedstawicielskie) wykonywanie władzy przez referendum narodu.

Naród - jest podmiotem zdolnym do działania i wyrażania się głównie przez swoich przedstawicieli

- prawo do wybierania reprezentacji jest najważniejszym stanowczym uprawnieniem narodu i wszystkich obywateli.

Znaczenie prawne zasady suwerenności narodu polega na tym, że :

a) zapewnia ona suwerenowi prawo do wspołdecydowania z organami państwa w procesie rządzenia przez referendum

b) determinuje obowiązek prawny przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro i interesy wszystkich obywateli

c) jest punktem oparcia dla innych demokratycznych zasad i rozwiązań ustrojowych

ZASADA PODZIAŁU WŁADZY

W zakresie organizacji władzy w państwie spotyka się dwa rozwiązania konstytucyjne . Pierwsze przyjmuje zasadę jednolitości władzy państwowej, zatem w konsekwencji zhierarchizowaną strukturę organów państwa.

Drugie roziązanie zakłada przyjęcie zasady podziału wladzy, a u jego podstawy leżą przeslanki natury politycznej (wskazują na motywacje natury liberalnej) i społecznej.

Zasadę trójpodziału władzy sprowadzić można do kilku tez :

1. wyróżnia się w państwie trzy wyodrębnione władze - ustawodawczą , -wykonawczą,- sędowniczą

2. każdej z nich odpowiada aktywność wyodrębnionych organów państwowych

3. obowiązuje niepołączalność tych władz , każda z nich ma być wykonywana przez odrębny organ państwowy

4. mechanizm stosunków między władzami ma zapewniać wzajemne ich oddziaływanie i hamowanie

Zasad, doktryna podziału wladzy gwarantuje wolności jednostki i stanowi miernik skuteczności rozwiązań prawa konstytucyjnego.

Każda z tych trzech wyodrębnionych władz może oddziaływać na funkcjonowanie władz pozostałych bowiem nie da się ich oddzielić w sposób zupełny i konsekwentny.

Zasad podziału władzy przyjęta została ( po raz 1) i stanowiła podstawę organizacji władz w konstytucji 3-go maja. Przywróciła ją Maal Konstytucja z 1992 r i przyjęła Konstytucja z 1997 r. Art.10

Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej/

- Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm

Władzę wykonawczą sprawuję Prezydent oraz Rada Ministrów

Władzę sądowniczą śady i Trybunały.

REFERENDUM

Jest to instytucja demokracji bezpośredniej,polegająca na tym, że obywatele w drodze głosowania powszechnego wyrażają swoją wolę w określonej sprawie.

Referenda dzielą się na :

a) ogólnikrajowe i lokalne

b) rozstrzygające i konsultacyjne

c) obligatoryjne i fakultatywne

d) konstytucyjne i ustawodawcze

Może być przeprowadzone w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.

Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić :

a) Sejm - bezwzględną większością głosów

b) Prezydent - za zgodą Senatu wyrażoną większością głosów bezwzględną

ISTOTA REFERENDUM :

Polega na udzieleniu , na urzędowej karcie do glosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami ; w glosowaniu mają prawo uczestniczyć obywatele polscy posiadający czynne prawo wyborcze do Sejmu ; Sejm może postanowić o poddaniu określonej kwestii pod referendum z własnej inicjatywy oraz na wniosek :

1. Senatu

2. Rady Ministrów

3. Grupy obywateli (jeżeli dla swego wniosku uzyskają poparcie 500 tys.osób posiadających czynne prawo wyborcze)

ORGANIZACJA REFERENDUM

Ustawa Powołuje system organow do spraw przeprowadzenia referendum obok Państwowej Komisji Wyborczej są to wojewódzkie i obwodowe Komisje Wyborcze do spraw referendum

WYNIKI REFERENDUM

- jest wiążący , gdy w referendum wzięła udział więcej niż ½ uprawnionych do głosowania ;

- właściwe organy państwowe mają obowiązek podjęcia niezwlocznie (w terminie 6 m-cy od ogłoszenia uchwały o ważności referendum) czynności mających na celu realizację wyniku referendum przez wydanie aktów prawnych bądź podjęcie innych decyzji.

WAŻNOŚC REFERENDUM

- rozstrzyga o ważności referendum Sąd najwyższy podejmując w tej sprawie uchwałę nie później niź 60 dni po dniu głosowania.

- przedstawia się tą uchwałę niezwłocznie organowi zarządzającemu referendum i ogłasza w Dz.U.

P0RAWA I WOLNOŚCI JEDNOSTKI

Wa znym zadaniem konstytucji jest (oprócz regulowania ustroju politycznego i funkcjonowania państwa) określenie sytuacji prawnej jednostki ,a spełnia to poprzez ustalenie katalogu wolności , praw , obowiązków człowieka i obywatela.

Konstytucyjny katalog praw i wolności został w nowej konstytucji rozbudowany w sposób nieporównywalny z wcześniejszymi ustawami zasadniczymi.

Rozdz.II konstytucji art.57 min.54

Obejmują one zasady ogólne, wolności i prawa osobiste , wolnosci i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, środki ochrony wolności i praw.

Konstytucja określa jakie wolności i prawa nie mogą być ograniczone nawet w nadzwyczajnych sytuacjach,np.stan klęski żywiołowej

Obowiązek państwa (władzy publicznej) zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz ich bezpieczeństwa, został również podniesiony do rangi głównego art.5 konstytucji

Wspólne ustrojowe zalożenia państw zachodnich w zakresie katalogu i gwarancji swobód jednostki to :

1. uznanie , że prawa podstawowe są uprawnieniami o charakterze ponadpaństwowym, czerpiącym swe uzasadnienie z norm moralnych

2. oparcie relacji jednostka-zbiorowość na zasadzie wolności zarówno w dziedzinie praw tradycyjnych jak i socjalnych

3. przyjęcie , iż prawa socjalne są prawami człowieka tak samo jak są nimi prawa tradycyjne

4. pełnej ochrony w zakresie gwarancji podstawowych swobód ( zasada ochrony konstytucyjnej)

Wśród swobód osobistych konstytucja wymienia :

1. prawo każdego człowieka do ochrony życia

2.zakaz stosowania tortur ,okrutnego i poniżającego traktowania lub karania

3.prawo nietykalności osobistej i gwarancje bezpieczeństwa osobistego

4. prawo do obrony i obrońcy z wyboru lub urzędu

5. prawo do rzetelnego sądu

6. prawo do ochrony prywatności

7. wolność sumienia i religii

Jako prawa i wolności polityczne konstytucja uznaje :

1. wolność zgromadzeń

2. wolność zrzeszania się

3. prawo do uczestniczenia w życiu publicznym

1. prawo wyborcze

2. prawo obywateli do dostępu do służby publicznej na zasadach rowności

3. prawo do informacji o działalności władz i instytucji publicznych

4. prawo inicjatywy ustawodawczej

5. prawo składania petycji , wniosków, skarg

Prawa i wolności ekonomiczne , socjalne i kulturalne to min.

1. prawo do ochrony własności (rozdz.I art.21)

2. swoboda działalności gospodarczej(art..22)

3. wolności wyboru zawodu i miejsca pracy

4. prawo do nauki i bezpłatne nauczanie w szkołach publicznych

5. prawo do opieki zdrowotnej świadczonej przez publiczną slużbę zdrowia

Konstytucjonalność ograniczeń wolności i praw jednostki przez normy konkretyzujące obowiązki podlega kontroli za pośrednictwem indywidualnej skargi konstytucyjnej (art.79)

O wolności mówimy w sytuacji , gdy władza publiczna ma obowiązek powstrzymania się od ingerencji w działania jednostki (prawa negatywne)

O prawie mówimy w sytuacji gdy władza publiczna ma obowiązek podjęcia działań pozytywnych.

---